Sygn. akt VU 1079/12

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Mastalerz

Protokolant sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim

sprawy z wniosku A. M. (1) i B. M.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. P. Terenowa w T. M..

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek odwołania A. M. (1)

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. P. Terenowa w T. M..

z dnia 12 września 2012 r. sygn. (...)

na skutek odwołania B. M.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. P. Terenowa w T. M..

z dnia 12 września 2012 r. sygn. (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 12 września 2012 r. nr (...)i stwierdza, że A. M. (1)nie jest zobowiązany do zwrotu kwoty 22.241,26 zł (dwadzieścia dwa tysiące dwieście czterdzieści jeden złotych dwadzieścia sześć groszy) pobranej w okresie od 01.08.2009 r. do 31.07.2012 r.,

2. zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 12 września 2012 r. nr (...)i stwierdza, że B. M.nie jest zobowiązana do zwrotu kwoty 24.067,10 zł (dwadzieścia cztery tysiące sześćdziesiąt siedem złotych dziesięć groszy) pobranej w okresie od 01.08.2009 r. do 31.07.2012 r.,

3. zasądza od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. na rzecz adwokata D. K. kwotę 147,60zł (sto czterdzieści siedem złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu na rzecz A. M. (1) i B. M..

Sygn. akt VU 1079/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 września 2012 roku wydaną z upoważnienia Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. P. Terenowa w T. M.. zażądano od A. M. (1) zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tytułem części uzupełniającej emerytury z powodu użytkowania przez niego gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,09 ha. Stwierdzono ponadto, że ww. świadczenie nie przysługiwało od 1 kwietnia 1998 roku do dnia 31 lipca 2012 roku, ponieważ składając w dniu 23 maja 1997 roku wniosek o rentę rolniczą, A. M. (1) zataił fakt użytkowania gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,09 ha. Wskazano również, że wnioskodawca w okresie od 1 kwietnia 1998 roku do 31 lipca 2012 roku pobierał świadczenie z powyższego tytułu w kwocie 82.664,81 złote i zobowiązano go do zwrotu kwoty 22.241,26 złotych za okres trzech lat wstecz tj od 1 sierpnia 2009 roku do dnia 31 lipca 2012 roku. Jednocześnie KRUS odstąpiła na podstawie art. 138 ust. 4 ww. ustawy od żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 60.423,55 złotych.

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżący A. M. (1) wniósł o zmianę powyższej decyzji. Wskazał, że już po przekazaniu swojego gospodarstwa rolnego dzieciom pojawiła się kwestia nieuregulowanego stanu prawnego jednej z działek, która faktycznie została przekazana we władanie jego córce – R. B.. Wówczas to zostało przeprowadzone postępowanie uwłaszczeniowe, w którym nabył on własność działki nr (...) o powierzchni 1,09 ha położonej w miejscowości Z. gm. C.. Po otrzymaniu postanowienia o uwłaszczeniu sporna działka została darowana R. B..

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Drugą decyzją z dnia 19 września 2012 roku wydaną z upoważnienia Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. P. Terenowa w T. M.. zażądano od B. M. zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tytułem części uzupełniającej emerytury z powodu użytkowania przez nią gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,09 ha. Stwierdzono ponadto, że ww. świadczenie nie przysługiwało od 7 czerwca 1999 roku do dnia 31 lipca 2012 roku, ponieważ składając w dniu 7 czerwca 1999 roku wniosek o rentę rolniczą, B. M. zataiła fakt użytkowania przez małżonka gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,09 ha. Wskazano również, że wnioskodawczyni w okresie od 7 czerwca 1999 roku do 31 lipca 2012 roku pobierała świadczenie z powyższego tytułu w kwocie 87.063,97 złote i zobowiązano ja do zwrotu kwoty 24.067,106 złotych za okres trzech lat wstecz tj od 1 sierpnia 2009 roku do dnia 31 lipca 2012 roku. Jednocześnie KRUS odstąpił na podstawie art. 138 ust. 4 ww. ustawy od żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 62.996,87 złotych.

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżąca B. M. wniosła o zmianę powyższej decyzji w uzasadnieniu powołując te same okoliczności co skarżący A. M. (1).

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Postanowieniem z dnia 3 grudnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. połączył obydwie sprawy do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. M.i A. M. (1)byli współwłaścicielami gospodarstwa rolnego położonego we wsi Z.gm. C.o powierzchni 6,86 ha, w skład którego wchodziły działki oznaczone w ewidencji gruntów numerami (...) (...)i które otrzymali nieodpłatnie w dniu 16.06.1980 r. Wnioskodawcy w dniu 28 kwietnia 1979 roku zostali również właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni 4,53 ha, położonego w D.i R.i składającego się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...) (...). W dniu 12 marca 1974 roku na nieruchomości rolne położone w D.o powierzchni 5,30 ha i składające się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...)akt własności ziemi nr (...)

(dowód: umowa przekazania własności i posiadania gospodarstwa rolnego z dnia 16.06.1980 r. k. 14-15 akt KRUS, umowa z dnia 16-18 akt KRUS, akt własności ziemi k. 19 akt KRUS)

Wnioskodawca A. M. (1) od dnia 1 maja 1997 r. uprawniony był do renty inwalidzkiej rolniczej. Część uzupełniająca renty podlegała zawieszeniu w 50% z powodu niezaprzestania prowadzenia działalności rolniczej.

(dowód: wyrok Sądu Wojewódzkiego z dnia 19.12.1997 r. k. 44 akt KRUS, decyzja z dnia 26.01.1998 r. akt KRUS)

W dniu 24 marca 1998 r. wnioskodawcy przekazali nieodpłatnie w formie aktu notarialnego należące do nich gospodarstwo rolne swoim dzieciom: R. M., A. M. (2) i S. M.. Zabudowaną działkę nr (...) o obszarze 1ha 10 ar położoną w D. darowali w ½ części córce R. M.. Darowizna została dokonana w celu zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej.

(dowód: akt notarialny z dnia 24.03.1998 r. rep. (...) k. 58-61 w załączonych aktach KRUS)

Decyzją z dnia 15 kwietnia 1998 roku została przyznana A. M. (1) renta w pełnej wysokości od dnia 1 kwietnia 1998 roku.

(dowód: decyzja z dnia 15.04.1998 r. k. 63 akt KRUS)

W dniu 7 czerwca 1999 roku wniosek o rentę inwalidzką rolniczą złożyła B. M.. Decyzją z dnia 23 czerwca 1999 r. została przyznana B. M. renta inwalidzka rolnicza od dnia 7 czerwca 1999 r. W decyzji tej stwierdzono również, że część uzupełniająca świadczenia podlega zawieszeniu w 100% z powodu niezaprzestania prowadzenia działalności rolniczej.

(dowód: wniosek k. 69-70, decyzja k. 79, informacja z Urzędu Gminy k. 81 akt KRUS)

W dniu 11 sierpnia 1999 r. wnioskodawcy przekazali nieodpłatnie w formie aktu notarialnego należąca do nich ½ części zabudowanej działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 1,10ha położonej we wsi D. córce R. M.. W akcie notarialnym zastrzeżono wnioskodawcom dożywotnią służebność osobistą mieszkania.

(dowód: akt notarialny z dnia 11.08.1999 r. rep. (...) k. 86-87 w załączonych aktach KRUS)

Decyzją z dnia 24 sierpnia 1999 roku B. M. została przyznana renta inwalidzka rolnicza w pełnej wysokości od dnia 7 czerwca 1999 r.

(dowód: decyzja z dnia 24.08.1999 r. k. 88 akt KRUS)

Decyzją z dnia 23 marca 2006 roku Prezes KRUS z urzędu (na podstawie art. 22 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U Nr 91, poz. 873)), przyznał A. M. (1) od dnia 1 lutego 2006 roku prawo do emerytury rolniczej w wysokości dotychczas pobieranej renty inwalidzkiej.

(dowód: decyzja z dnia 23.03.2006 r. k. 101 akt KRUS)

Decyzją z dnia 12 marca 2010 roku Prezes KRUS z urzędu (na podstawie art. 22 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U Nr 91, poz. 873)), przyznał B. M. od dnia 1 kwietnia 2010 roku prawo do emerytury rolniczej w wysokości dotychczas pobieranej renty inwalidzkiej.

(dowód: decyzja z dnia 12.03.2010 k. 108 akt KRUS)

Razem z prawnym przekazaniem gospodarstwa rolnego, co nastąpiło 24 marca 1998 roku, dzieci wnioskodawców objęły je we faktyczne władanie i użytkowanie. Prowadzili działalność rolniczą na przekazanych nieruchomościach, składali wnioski o dopłaty unijne. Podczas składania jednego z takich wniosków, okazało się, że działka nr (...) o powierzchni 1 ha 9 ar położona w Z. gm. C. i faktycznie użytkowana przez R. B. (z domu M.), nie ma uregulowanego stanu prawnego. W tym celu A. M. (1) wystąpił do Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z wnioskiem o uwłaszczenie przedmiotowej działki.

(dowód: zeznania świadka R. b. nagranie 00:03:03 – 00:14:05 naganie koperta k. 104 , zeznania świadka S. M.nagranie 00:14:30- 00:21:04 nagranie koperta k. 104, zeznania wnioskodawcy A. M. (1)00:22:46 – 00:28:00 nagranie koperta k. 104 , zeznania wnioskodawczyni B. M.00:28:05 – 00:31:00 nagranie koperta k. 104)

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 29 marca 2012 roku sygn. akt I Ns 1304/11 A. M. (1)i B. M.nabyli z dniem 4 listopada 1971 roku do małżeńskiej wspólności ustawowej na podstawie art. 1 ust.1 ustawy z dnia 21 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych własność nieruchomości rolnej położonej w Z.gm. C.stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...) o powierzchni 1,09 ha.

(dowód: postanowienie SR z dnia29.03.2012 r. k. 36 akt I Ns 1304/11)

Po wpłynięciu powyższego postanowienia do KRUS, organ rentowy dwoma decyzjami z dnia 6 sierpnia 2012 roku wstrzymał od dnia 1 sierpnia 2012 roku A. M. (1) i B. M. wypłatę części uzupełniającej emerytury z powodu posiadania przez nich gruntów o powierzchni 1,09 ha. Organ rentowy wskazał również, że wznowienie wypłaty świadczenia nastąpi po wyzbyciu się gruntów stosownie do treści art. 28 ustawy z dnia 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

(dowód: decyzje z dnia 6.08.2012 r. k. 116 i 117 akt KRUS)

Postanowieniem z dnia 19 września 2012 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim, na wniosek A. M. (1), sprostował oczywistą omyłkę pisarską nazwisku wnioskodawcy w sentencji postanowienia z dnia 29 marca 2012 r.

(dowód: postanowienie z dnia 19.09.2012 r. 42 akt I Ns 1304/11)

Sprostowane postanowienie zostało doręczone A. M. (1) w dniu 21 września 2012 roku.

(dowód: zwrotne poświadczenie odbioru k. 49 akt I Ns 1304/11)

W dniu 21 września 2012 roku wnioskodawcy przekazali nieodpłatnie w formie aktu notarialnego należącą do własności przedmiotowej działki numer (...) o powierzchni 1,09 ha córce R. B..

(dowód: akt notarialny z dnia 21.09.2012 r. rep. A nr (...) k. 130-131 w załączonych aktach KRUS)

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył co następuje:

Odwołania zasługują na uwzględnienie i skutkują koniecznością zmiany zaskarżonych decyzji.

Wydając zaskarżone decyzje, z dnia 12 września 2012 roku organ rentowy wskazał , że część uzupełniająca emerytury nie przysługiwała A. M. (1) od 1 kwietnia 1998 roku a B. M. od 7 czerwca 1999 roku stosownie do przepisów art. 28 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników ( Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.).

Przepisy art. 28 ust. 1 i ust. 2 ustawy o u.s.r. stanowią, że wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2-8, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą; zawieszenie wypłaty dotyczy po pierwsze części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, po drugie emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin w części równej 95% emerytury podstawowej – i obejmuje całość lub określony ułamek tej części świadczenia.

Stosownie do treści art. 28 ust. 3 ustawy o u.s.r. wypłata m.in. części uzupełniającej świadczenia emerytalnego ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, z zastrzeżeniem ust. 5-7, 9 i 10.

Zgodnie z art. 28 ust. 4 uznaje się, iż emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając: gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:

a.  małżonkiem emeryta lub rencisty,

b.  jego zstępnym lub pasierbem,

c.  osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,

d. małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b) lub c).

Kwestia bowiem zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej warunkuje zakres wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych oraz stanowi przesłankę przyznania prawa do wcześniejszej emerytury rolniczej na podstawie art. 19 ust. 2 ww. ustawy.

Zgodnie zaś z art. 19 ust. 2 ustawy o u.s.r. emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;

3) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Bezspornym w sprawie jest, iż wnioskodawcy A. M. (1)i B. M.stali się właścicielami nieruchomości rolnej położonej w Z., stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów numerem(...), o powierzchni 1,09 ha na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 29 marca 2012 roku, sygn. akt I Ns 1304/11. Natomiast sporną kwestią jest to, czy wnioskodawca w okresie od 1 kwietnia 1998 roku a wnioskodawczyni od 7 czerwca 1999 roku prowadzili działalność rolniczą, bo do tego okresu KRUS ograniczył żądanie zwrotu części uzupełniających świadczeń emerytalnych.

Zgodnie z art. 6 pkt 1 rolnikiem jest pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia. Pod pojęciem działalności rolniczej należy natomiast rozumieć działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej (art. 6 pkt 3 ustawy).

Oznacza to w praktyce, że jeżeli ubezpieczony nie prowadzi działalności rolniczej we wskazanym powyżej rozumieniu, to przysługująca mu część uzupełniająca świadczenia nie ulega zawieszeniu.

Stanowisko takie zostało potwierdzone przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 maja 2004 r., w sprawie II UZP 5/04, OSNP 2004/22/389, w której stwierdził, iż wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w związku z ust. 4 tej ustawy. Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 8 grudnia 2004 r., w sprawie III AUa 598/04, Apel. W-wa 2005/4/16, w którym uznał, że zawieszenie wypłaty emerytury rolniczej nie dotyczy osoby jedynie posiadającej gospodarstwo rolne, ale tylko takiej osoby, która gospodarstwo rolne prowadzi i gospodarstwo to przynosi jej dochód. Przy tym wskazać należy, iż za prowadzenie działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym należy traktować zespół czynności, bez których dane gospodarstwo nie mogłoby prawidłowo funkcjonować (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 1988 r., III UZP 8/88, OSNC 1988/12/166).

Z materiału dowodowy zgromadzonego w niniejszej sprawie jednoznacznie wynika, że wnioskodawcy w ww. okresach nie pracowali w gospodarstwie rolnym i nie prowadzili działalności rolniczej na działce nr (...) położonej w Z., gm. C.. Fakt ten znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadków: R. B. i S. M. oraz w zeznaniach wnioskodawców.

Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne w całości zeznania wskazanych wyżej świadków, gdyż są logiczne, przekonywujące i korespondują ze sobą. Świadkowie przesłuchani w sprawie zgodnie wskazywali, iż wnioskodawcy nie prowadzili gospodarstwa rolnego po jego przekazaniu, co nastąpiło w dniu 24 marca 1998 roku. Wnioskodawcy byli przekonani, że całe posiadane przez nich gospodarstwo przekazali swoim dzieciom (poza połową udziału we własności działki numer (...) – działki siedliskowej, co wyraźnie zostało opisane w akcie notarialnym). Przekazanie było zarówno przekazaniem prawnym jak i faktycznym. Każde z dzieci wiedziało jakie działki otrzymuje do użytkowania i gdzie one się znajdują. R. B. otrzymała faktycznie w wyniku podziału m.in. działkę numer (...), na której prowadziła działalność rolniczą. Ani ona jak i wnioskodawcy nie mieli świadomości, że do tej działki nie posiadają tytułu prawnego. Dopiero podczas procedury związanej z ubieganiem się o dopłaty unijne okazało się, że działka ta nie ma uregulowanego stanu prawnego i koniecznym było przeprowadzenie postępowania uwłaszczeniowego. W ocenie Sądu Okręgowego wskazanie, zarówno przez wnioskodawców jak i świadków, iż brak ujęcia w akcie notarialnym z dnia 24 marca 1998 roku spornej działki, wynikał z przeoczenia, jest wiarygodne. Należy podkreślić, że wnioskodawcy posiadali gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni ponad 17 ha. Składało się ono z wielu małych działek (ponad 30) znajdujących się w różnych miejscowościach tj. w miejscowości Z. oraz we wsiach D. i R.. Tym samym zgodne i przekonujące zeznania R. B. i S. M. oraz samych wnioskodawców, że po przekazaniu gospodarstwa rolnego , A. i B. M. nic nie uprawiali, utrzymywali się tylko z renty a następnie z emerytury, nie prowadzili działalności rolniczej i nie uzyskiwali z tego tytułu żadnych dochodów , są przekonujące.

Wskazać również należy, iż uregulowanie stanu prawnego będącej przedmiotem sporu nieruchomości nastąpiło dopiero na skutek uprawomocnienia się postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 29 marca 2012 roku w sprawie I Ns 1304/11 w którym stwierdzono, iż A. M. (1) i B. M. nabyli nieodpłatnie jej własność z dniem 4 listopada 1971 roku w drodze uwłaszczenia.

Należy podkreślić, że art. 1 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 26 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 ze zm.) stanowi, iż nieruchomości wchodzące w skład gospodarstw rolnych, znajdujące się w dniu wejścia w życie ustawy w samoistnym posiadaniu rolników stają się z mocy samego prawa własnością tych rolników, jeżeli oni sami lub ich poprzednicy objęli te nieruchomości w posiadanie na podstawie zawartej bez prawem przewidzianej formy umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, umowy o dożywocie lub innej umowy o przeniesienie własności, o zniesienie współwłasności albo umowy o dział spadku. W ustępie 2 ww. ustawy wskazano zaś, że rolnicy, którzy do dnia wejścia w życie ustawy posiadają nieruchomości jako samoistni posiadacze nieprzerwanie od lat pięciu, stają się z mocy samego prawa właścicielami tych nieruchomości, chociażby nie zachodziły warunki określone w ust. 1. Jeżeli jednak uzyskali posiadanie w złej wierze, nabycie własności następuje tylko wtedy, gdy posiadanie trwało co najmniej przez lat dziesięć.

Przesłanką uwłaszczenia jest zatem samoistne posiadanie nieruchomości rolnej na dzień 4 listopada 1971 roku, a nie prowadzenie na tej nieruchomości działalności rolniczej.

Posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, jeżeli posiadacz włada rzeczą jak właściciel, czyli wykonuje faktycznie uprawnienia składające się na treść prawa własności. Samoistnego charakteru posiadania nie wyłącza oddanie rzeczy we władanie innej osobie, gdyż posiadanie może być wykonywane bezpośrednio przez posiadacza samoistnego lub za pośrednictwem innych osób, takich jak posiadacz zależnego, czy dzierżyciel (art. 337 i 338 k.c.).

Stąd w ocenie Sądu Okręgowego samo udowodnienie posiadania samoistnego, które było warunkiem stwierdzenia uwłaszczenia nieruchomości, nie może oznaczać, że wnioskodawcy prowadzili na tej nieruchomości działalność rolniczą w spornym okresie. Uwłaszczenie A. M. (1) i B. M. na spornej nieruchomości rolnej oznacza jedynie, że na dzień 4 listopada 1971 roku posiadali oni tę nieruchomość rolną. Uwłaszczenie stwierdza stan faktyczny tylko na dzień 4 listopada 1971 roku. Same twierdzenie wnioskodawcy we wniosku o uwłaszczenie, że od 1965 roku włada przedmiotowa nieruchomością na prawach właściciela, nie świadczy o tym, że faktycznie prowadzili oni gospodarstwo rolne po 24 marca 1998 roku.

Podkreślenia wymaga, że od 1 maja 1997 roku A. M. (1) a od 23 czerwca 1999 r. B. M. pobierali renty inwalidzkie rolnicze, które były im przyznawane z uwagi na orzekaną długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Trudno byłoby zatem przyjąć, bez uprzedniego podważenia prawidłowości wydawanych przez organ rentowy decyzji, na mocy których wnioskodawcy pobierali świadczenia rentowe, iż prowadzili oni wówczas działalność rolniczą na spornych gruntach, skoro sam KRUS uznał ich za osoby niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy uznał, iż wnioskodawcy wykazali w toku niniejszego postępowania, iż w spornym okresie tj. A. M. (1) od 1 kwietnia 1998 roku a B. M. od 7 czerwca 1999 roku nie prowadzili działalności rolniczej i nie byli rolnikami w rozumieniu art. 6 pkt 1 i 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, a skoro tak, to nie ciąży na nich obowiązek zwrotu wypłaconych w okresie od 1 sierpnia 2009 roku do 31 lipca 2012 r., świadczeń na podstawie art. 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c., orzekł jak w punkcie 1 i 2 wyroku.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu (punkt 3 wyroku) znajduje uzasadnienie w przepisach § 2 w zw. z § 12 ust. 2 oraz § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 461).