Sygn. akt IV Ca 642/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Andrzej Jastrzębski

Sędziowie SO: Dorota Curzydło (spr.), Elżbieta Jaroszewicz

Protokolant: sekr. sądowy Agnieszka Urbanowicz

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2014 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. L.

przeciwko E. W., A. W. (1) i A. W. (2)

o eksmisję

na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego w Lęborku z dnia 3 września 2013r., sygn. akt I C 973/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w punkcie 1 eliminuje z jego treści zwrot „ustalając, że przyczyną eksmisji jest samowolne zajęcie lokalu”,

b)  punktowi 2 nadaje treść: orzeka, że pozwanym A. W. (1) i A. W. (2) przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego oraz nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanym przez powódkę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego,

c)  dotychczasowy punkt 2 oznacza jako punkt 3,

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od powódki Gminy M. L. na rzecz pozwanych E. W., A. W. (1) i A. W. (2) solidarnie kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego

Sygn. akt IV Ca 642/13

UZASADNIENIE

Powódka Gmina M. L. wniosła o eksmisję E. W., A. W. (1) oraz A. W. (2) z lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ulicy (...) (...) Jako przyczynę wskazała samowolne zajęcie lokalu przez pozwane.

Pozwana E. W. zwróciła się z prośbą o nie eksmitowanie wymienionych z zajmowanego lokalu wskazując, iż są osobami bezrobotnymi.

Wyrokiem z dnia 3 września 2013 roku Sąd Rejonowy w Lęborku nakazał pozwanym E. W., małoletniej A. W. (1) i małoletniej A. W. (2), aby opróżniły, opuściły i wydały powódce Gminie M. L. lokal mieszkalny nr (...) położony w L. przy ul. (...) (...) ustalając, iż przyczyną eksmisji jest samowolne zajęcie lokalu (punkt 1 sentencji). Nadto zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 2 sentencji).

Powyższe orzeczenie zostało oparte na następujących ustaleniach. Głównym najemcą lokalu położonego w L. przy ul. (...) (...)była L. W., która zmarła w dniu 13 maja 2007 roku.

Początkowo opiekę nad L. W. sprawowała matka pozwanej E. W., a następnie pozwana. Po śmierci głównego najemcy pozwana dwukrotnie zwracała się do powódki wnosząc o ustalenie, że wstąpiła w stosunek najmu lokalu. Jak wynika z dokumentów oba wnioski zostały rozpatrzone negatywnie. Jednocześnie powódka została poinformowana o tym, że osoby pozostające w lokalu po śmierci najemcy, w stosunku do których nie zachodzą przesłanki określone w art. 691 k.c. mają obowiązek złożyć wniosek o przydział lokalu.

Pismem z dnia 29 kwietnia 2013 roku pozwana została wezwana do opuszczenia i wydania zajmowanego wraz z dziećmi lokalu.

W toku postępowania pozwana przyznała, że zajmuje sporny lokal samowolnie bez tytułu prawnego.

Oceniając ustalony w sprawie stan faktyczny, Sąd I instancji stwierdził, że fakt, iż pozwana E. W. przyznała, iż ma świadomość braku tytułu prawnego do zajmowanego lokalu, uzasadnia orzeczenie o eksmisji pozwanych.

Powołując się na treść art. 14 i art. 17 ustawy o ochronie praw lokatorów wskazał, że z ochrony przewidzianej w art. 14 u.o.p.l. nie korzystają osoby, które nigdy nie dysponowały tytułem prawnym do zajmowanego lokalu, w tym osoby, które objęły go samowolnie. Podniósł przy tym, że w stosunku do tych osób sąd nie orzeka o prawie do lokalu socjalnego. Skoro więc – w jego ocenie – pozwane zajęły sporny lokal samowolnie, nie było w niniejszej sprawie podstaw do orzekania o prawie do lokalu socjalnego.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c.

Pozwane zaskarżyły powyższy wyrok apelacją, domagając się jego zmiany, poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie ustalenie, że pozwanym przysługuje prawo do lokalu socjalnego. Nadto wniosły o zasądzenie od powódki na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu. Skarżonemu orzeczeniu zarzuciły naruszenie:

⚫

art. 222 § 1 k.c., poprzez błędne przyjęcie, że pozwanym nie przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania spornym lokalem;

⚫

art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów…, poprzez przyjęcie, że osoba zawierająca umowę użyczenia z najemcą nie jest lokatorem;

⚫

art. 14 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 2 u.o.p.l., poprzez jego niezastosowanie i nieorzeczenie o uprawnieniu do lokalu socjalnego;

⚫

art. 17 ust 1 i art. 24 u.o.p.l., poprzez przyjęcie, że po śmierci najemcy lokalu dotychczasowa strona zawartej z nim umowy użyczenia samowolnie zajmuje lokal;

⚫

art. 5 k.c., poprzez przyjęcie, że uwzględnienie powództwa jest zgodne z zasadami współżycia społecznego;

⚫

art. 233 k.p.c., poprzez dowolna ocenę zebranego w toku postępowania materiału dowodowego i przyjęcie, że pozwane samowolnie zajęły sporny lokal.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że bacząc na treść art. 382 k.p.c., sąd II instancji ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1998 r., II CKN 704/97 - za pośrednictwem Systemu Informacji Prawnej Lex). Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed sądem I instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest więc przedłużeniem procesu przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego nie budziło wątpliwości, że powódka była uprawniony do wystąpienia z roszczeniem windykacyjnym, wywodząc je z treści art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która faktycznie włada rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że tej osobie przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Sąd II instancji odmiennie, niż Sąd Rejonowy ocenił jednak kwestię zajęcia przez pozwane lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...). Z zebranego w toku procesu materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż pozwana E. W. opiekowała się głównym najemcą tegoż lokalu - L. W.. Między wymienionymi została zawarta umowa użyczenia, na podstawie której pozwana wraz z córkami wprowadziła się do opisanego wyżej lokalu. W przeciwieństwie do umowy najmu, umowa użyczenia jest umową nieodpłatną. Jest ona zawierana w celu niesienia bezinteresownej pomocy osobie, która takiej pomocy oczekuje. Użyczający za swoją uczynność wobec biorącego, za pozbawienie siebie użytku z rzeczy, nie otrzymuje żadnej korzyści. Nieodpłatny charakter tej umowy implikuje szczególne obowiązki stron, polegające na ograniczeniu obowiązków użyczającego i zarazem rozszerzeniu zakresu obowiązków biorącego do używania (Komentarz do art. 710 Kodeksu cywilnego. Z. Gawlik. – za pośrednictwem Systemu Informacji Prawnej Lex).

Umowa użyczenia, motywowana najczęściej bezinteresownością i chęcią przyjścia z pomocą osobom bliskim, ma na celu przysporzenie przez użyczającego korzyści biorącemu, który bezpłatnie może korzystać z rzeczy użyczającego. Nie jest to umowa wzajemna: świadczeniu użyczającego nie odpowiada świadczenie biorącego, bowiem nie jest on zobowiązany do żadnych świadczeń. Jest to umowa jednostronnie zobowiązująca, w której biorący korzysta z rzeczy cudzej w sposób określony przez użyczającego, nie świadcząc przy tym w zamian nic na jego rzecz (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2009 r., III CZP 6/09 – za pośrednictwem Systemu Informacji Prawnej Lex).

O ile więc Sąd I instancji zasadnie przyjął, że w rozpoznawanej sprawie z chwilą śmierci głównego najemcy, przysługujące pozwanym uprawnienie do zajmowanego lokalu wygasło (brak wykazania przesłanek z art. 691 k.c.), o tyle nie miał podstaw do przyjęcia, że pozwane weszły w posiadanie przedmiotu procesu samowolnie, bez tytułu prawnego.

Stąd też nieuzasadnione zdaniem Sądu Okręgowego było stanowisko, iż w świetle art. 17 ust. 1 u.o.p.l., pozwane nie mogły skorzystać z uprawnień przewidzianych w art. 14 u.o.p.l.

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 4 u.o.p.l., Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec kobiety w ciąży, małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990 roku o pomocy społecznej, ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą,, obłożnie chorych, emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, osoby posiadającej status bezrobotnego, osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały - chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.

O ile pozwana E. W. nie spełnia żadnej z przesłanek umożliwiających jej nabycie prawa do lokalu socjalnego, o tyle jej córki, jako małoletnie są w świetle cytowanych przepisów uprawnione do otrzymania takowego lokalu.

Sąd II instancji nie znalazł podstaw do uwzględnienia pozostałych zarzutów zawartych w apelacji, uznając je za gołosłowną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, iż:

⚫

w punkcie 1 sentencji wyeliminował zwrot „ustalając, że przyczyną eksmisji jest samowolne zajęcie lokalu” (punkt 1a sentencji);

⚫

punktowi 2 sentencji nadał brzmienie „orzeka, że pozwanym A. W. (1) i A. W. (2) przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego oraz nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez powódkę pozwanym oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego” (punkt 1b sentencji);

⚫

dotychczasowy punkt 2 sentencji oznaczył, jako punkt 3 (punkt 1c sentencji).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., mając na względzie fakt, iż pozwane de facto wygrały postępowanie apelacyjne w połowie. Z tego też względu zasądzono na ich rzecz od powódki kwotę 100 zł stanowiącą połowę wartości uiszczonej opłaty od apelacji (punkt 3 sentencji).