Sygnatura akt IV Ka 627/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2014 roku.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący :	SSO Ewa Rusin (spr.)
Sędziowie :	SSO Adam Pietrzak SSO Elżbieta Marcinkowska
Protokolant :	Ewa Ślemp

przy udziale Barbary Chodorowskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej,

po rozpoznaniu dnia 14 listopada 2014 roku

sprawy M. M.

syna W. i E. z domu Ż.

urodzonego (...) w N.

oskarżonego z art. 157 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonego i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego T. Z.

od wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku

z dnia 11 czerwca 2014 roku, sygnatura akt VI K 296/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  uchyla rozstrzygnięcie o karze łącznej jak w punkcie III jego dyspozycji, a nadto związane z nim rozstrzygnięcie jak w punkcie IV dyspozycji w zakresie warunkowego zawieszenia wykonania kary;

2.  uniewinnia oskarżonego M. M. od przypisanego mu czynu kwalifikowanego z art. 288 § 1 k.k. i wydatkami w tym zakresie obciąża Skarb Państwa;

II.  uchyla zaskarżony wyrok w zakresie zarzucanego oskarżonemu występku z art. 157 § 1 k.k. i przekazuje sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt IV Ka 627 / 14

UZASADNIENIE

Prokurator Rejonowy w Kłodzku oskarżył M. M. o to, że:

I.  w dniu 21 listopada 2011 r. w T., woj. (...) dokonał uszkodzenia ciała T. Z. w ten sposób, że uderzył go pięścią w okolice twarzy, czym spowodował jego upadek, a następnie zadawał mu uderzenia rękami i nogami po całym ciele oraz wykręcił mu palec lewej ręki, czym spowodował u pokrzywdzonego liczne otarcia skóry na prawym policzku i brodzie, na prawym przedramieniu oraz w okolicy międzyłopatkowej, jak również złamanie paliczka podstawowego palca II dłoni lewej i siniaka palca V stopy lewej, które to obrażenia naruszyły czynności narządów jego ciała na okres powyżej dni siedmiu

tj. o czyn z art. 157 § 1 kk

II.  w dniu 21 listopada 2011 r. w T., woj. (...) dokonał uszkodzenia drzwi wejściowych do domu T. Z. w ten sposób, iż kopiąc oraz uderzając pięściami w drzwi spowodował uszkodzenia wewnętrznych elementów konstrukcyjnych prawego skrzydła drzwi w wyniku czego powstały straty w kwocie około 1500 zł na szkodę T. Z.

tj. o czyn z art. 288 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Kłodzku wyrokiem z dnia 11 czerwca 2014r. sygn.akt VI K 296 /13:

I.  oskarżonego M. M. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w punkcie I części wstępnej wyroku z tym, iż przyjął, że doznany przez pokrzywdzonego uraz w postaci złamania przezstawowego palca II ręki lewej stanowi ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie fizjoterapeuty i mechanika samochodowego, to jest czynu z art. 156 § 1 pkt 2 kk i za to na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 kk wymierzył mu 1 (jeden) rok pozbawienia wolności;

II.  oskarżonego M. M. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku, to jest czynu z art. 288 § 1 kk i za to na podstawie art. 288 § 1 kk wymierzył mu 6 (sześć) miesięcy pozbawienia wolności;

III.  na podstawie art. 85 i 86 § 1 kk wymierzył oskarżonemu za zbiegające się przestępstwa karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art. 69 § 1 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności warunkowo oskarżonemu zawiesił tytułem próby na okres lat 2 (dwóch);

V.  na podstawie art. 72 § 2 kk zobowiązał oskarżonego M. M. do naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz T. Z. kwoty 1500 (jeden tysiąc pięćset) złotych w terminie jednego miesiąca od daty prawomocności wyroku;

VI.  zasądził od oskarżonego M. M. na rzecz oskarżyciela posiłkowego T. Z. kwotę 5000 złotych tytułem zwrotu poniesionych przez niego kosztów zastępstwa procesowego;

VII.  zwolnił oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych wydatki poniesione w sprawie zaliczając na rachunek Skarbu Państwa.

Z wyrokiem tym w całości nie pogodził się oskarżony, wnosząc apelację za pośrednictwem obrońcy z wyboru.

Apelujący wyrokowi zarzucił:

1.  w pkt. I części dyspozytywnej wyroku:

1)  obrazę przepisów postępowania, która miał wpływ na treść orzeczenia, a to:

- art. 170 § 1 pkt 2 i 3 kpk poprzez oddalenie na tej podstawie wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z uzupełniających zeznań świadków: T. Z., K. S., M. M. (1) i D. C., pomimo, że okoliczności, na które wnioskowane dowody miały zostać przeprowadzone wskazywały na jego znaczenie dla rozstrzygnięcia - a w konsekwencji brak wszechstronnego i pełnego przeprowadzenia postępowania dowodowego, umożliwiającego obronę praw oskarżonego,

- art. 167 kpk, art. 410 kpk i art. 194 kpk w zw. z art. 201 kpk, poprzez niedokonanie wszechstronnej oceny wszystkich okoliczności sprawy o istotnym znaczeniu, ze względu na nieprzeprowadzenie zgłoszonego na wniosek oskarżonego dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłego M. J., w oparciu o ujawniony materiał – zdjęcia, publikowane przez pokrzywdzonego oferty i ogłoszenia związane z prowadzoną przez niego działalnością;

- art. 442 § 3 kpk przez niewykonanie w postępowaniu prowadzonym po uchyleniu poprzedniego wyroku zaleceń Sądu odwoławczego zawartych w wyroku w sprawie IV Ka 158/13, przejawiające się pominięciem przez Sąd odwoławczy wytycznych w zakresie dopuszczenia dowodu z brakującej dokumentacji lekarskiej pokrzywdzonego i dopuszczenie dowodu z uzupełniającej w tym zakresie opinii biegłego M. B., który wydawał opinię w przedmiotowej sprawie, co miało być zdaniem Sądu odwoławczego niezbędne dla dokonania kompletnych ustaleń faktycznych;

- art. 4 kpk, art. 7 kpk, art. 410 kpk, polegającej na jednostronnej i dowolnej ocenie zebranego materiału dowodowego, dokonanej przez Sąd z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, przeprowadzonej wyłącznie na niekorzyść oskarżonego oraz bezkrytycznym obdarzeniu zeznań pokrzywdzonego T. Z. i świadka M. M. (1) walorem wiarygodności, co w konsekwencji doprowadziło do niezgodnego z rzeczywistym stanem rzeczy ustalenia stanu faktycznego i następnie uznanie oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, w sytuacji gdy prawidłowo oceniony materiał dowodowy nie daje podstaw do przypisania oskarżonemu winy w tym zakresie;

- art. 5 § 2 kpk poprzez rozstrzygnięcie nasuwających się wątpliwości w zakresie przypisanego oskarżonemu czynu z art. 156 § 1 pkt 2 kk, co do związku pomiędzy negatywnymi skutkami zdrowotnymi, które dotknęły pokrzywdzonego T. Z., a zdarzeniem do którego doszło w dniu 21.11.2011 r. na niekorzyść oskarżonego;

2) błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia , który miał wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, że działanie oskarżonego podjęte w stosunku do pokrzywdzonego, co nie było działaniem podejmowanym przez oskarżonego w ramach obrony koniecznej, pomimo, że okoliczności w jakich doszło do przedmiotowego urazu u pokrzywdzonego wskazują, że oskarżony zmuszony był podjąć konieczną obronę przed niebezpiecznym zamachem ze strony pokrzywdzonego, który nagle rzucił się na niego i zaczął go dusić.

2. w pkt II części dyspozytywnej wyroku:

1) obrazę przepisów prawa procesowego, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to:

- art. 5 § 2 kpk poprzez rozstrzygnięcie nasuwających się wątpliwości w zakresie przypisanego oskarżonemu czynu z art. 288 § 1 kk, co do ustalenia stanu technicznego drzwi sprzed zdarzenia z dnia 21.11.2011 r., i możliwości przeprowadzenia analizy porównawczej w tym zakresie, na niekorzyść oskarżonego;

2) wynikający z tego uchybienia błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się czynu z art. 288 § 1 kk, podczas gdy obiektywna i swobodna ocena materiału dowodowego oraz wszystkich okoliczności sprawy nie dają podstaw do przypisania oskarżonemu winy i sprawstwa w zakresie tego czynu.

Mając powyższe zarzuty na uwadze wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów.

W przypadku nieuwzględnienia przez Sąd zarzutu w pkt 1.2. apelacji, tj. działania oskarżonego w ramach kontratypu obrony koniecznej, wniósł o zmianę wyroku w pkt I części dyspozytywnej wyroku poprzez zakwalifikowanie czynu oskarżonego z art. 157 § 1 kk i orzeczenie kary w dolnych granicach jego ustawowego zagorzenia.

Także oskarżyciel posiłkowy T. Z. wniósł apelację za pośrednictwem pełnomocnika.

Apelujący na podstawie art. 444 kpk i art. 425 § 1 i 2 kpk zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonego w części, a mianowicie w jego pkt. I, III i IV w części dotyczącej kary. Na podstawie art. 427 § 1 i 2 kpk oraz art. 438 pkt 4 kpk zaskarżonemu wyrokowi zarzucił rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu M. M. w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości przestępstwa jakiego dokonał oraz w relacji do celów jakie kara ta winna spełnić w zakresie prewencji szczególnej i społecznego oddziaływania.

Biorąc pod uwagę powyższe zarzuty na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w części (I, III i IV) dotyczącej kary i wymierzenie oskarżonemu:

⚫

na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 kk za czyn pierwszy opisany w części dyspozytywnej wyroku, kary 2 lat pozbawienia wolności;

⚫

na podstawie art. 85 i 86 § 1 kk wymierzenie oskarżonemu kary łącznej w wymiarze 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;

⚫

na podstawie art. 69 § 1 kk i art. 70 § 1 kt 1 kk zawieszenie wykonania orzeczonej kary na okres 5 lat tytułem próby.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Jedynie apelacja obrońcy oskarżonego okazała się zasadna, co skutkowało zdecydowanym zreformowaniem wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od przypisanego mu występku uszkodzenia mienia z art. 288 § 1 kk oraz uchyleniem zaskarżonego wyroku w zakresie zarzucanego oskarżonemu występku z art. 157 § 1 kk i skierowaniem w tym zakresie sprawy do jej ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Ad. czynu z art. 288 § 1 kk.

Skazanie oskarżonego za występek uszkodzenia mienia z art. 288 § 1 kk niestety nie wynika z prawidłowej i wszechstronnej oceny dowodów. Występują tu dwie przeciwstawne wersje zdarzenia ( oskarżonego i oskarżyciela posiłkowego), ale nie są one nawet równoważne w rozumieniu art. 5 § 2 kpk.

Wbrew twierdzeniom Sądu I instancji oskarżony do tego czynu się nie przyznał, a w składanych wyjaśnieniach w toku sprawy konsekwentnie podawał, że oskarżyciel posiłkowy sam otworzył mu drzwi wejściowe do budynku cyt. „ po tym, jak dobijałem się do niego uderzając pięściami” (k. 49 akt), najpierw pukał a potem uderzał w nie pięścią ale nie kopał, nie widział, by drzwi były uszkodzone, a pokrzywdzony po powrocie z pogotowia otwierał je kluczem ( k. 85 v).

Natomiast wersji przeciwnej nie cechuje ani konsekwencja ani spójność. Otóż oskarżyciel posiłkowy T. Z. składając protokolarnie zawiadomienie o przestępstwie i zeznania w dniu 24.11.2011r., zatem 3 dni po zdarzeniu opisywał, że najpierw oskarżony zapukał do jego drzwi, potem walił w nie z pięści, wtedy oskarżyciel posiłkowy otworzył drzwi ( k. 2 akt). W protokole tym T. Z. nie wspomniał nawet słowem o kopaniu w drzwi przez oskarżonego ani o uszkodzeniu drzwi wejściowych. Te okoliczności pojawiły się dopiero po ponad 2-ch miesiącach od zdarzenia, mianowicie w zeznaniach w dniu 30.01.2012r. (k. 31- 32 akt). Dopiero wtedy oskarżyciel posiłkowy złożył zawiadomienie o uszkodzeniu mienia i wniosek o ściganie oskarżonego. Od zdarzenia w dniu 21 listopada 2011r. do złożenia tych zeznań upłynęło dużo czasu, co nakazuje podchodzić do wersji T. Z. z dużą dozą krytycyzmu. Oględziny procesowe wykonano dopiero 13.02.2012r., wykazały one uszkodzenie substancji drzwi wejściowych do budynku, ale też zaawansowaną próchnicę drewna, z którego zostały wykonane (protokół oględzin i materiał zdjęciowy k. 35-40). Już po tych oględzinach oskarżyciel posiłkowy zwrócił się o wycenę naprawy drzwi do (...) K. F., który drzwi oglądał w dniu 25.02.2012r. i w piśmie nazwanym opinią ( k. 45 akt) stwierdził m.in, że cyt. „ oglądałem uszkodzenie drzwi po próbie włamania..”. Wszak do tej pory w relacji T. Z. nie pojawiały się nawet sugestie o próbie włamania do jego mieszkania. Natomiast wycena naprawy starych i spróchniałych drzwi na kwotę 1500 zł, jak wskazuje doświadczenie życiowe, znacznie przewyższającą ich wartość, powinna wzbudzić zdecydowane wątpliwości Sądu Rejonowego. Wobec skonfliktowania stron, zwłaszcza na tle zdrady małżeńskiej żony oskarżonego z oskarżycielem posiłkowym, nie przekonują tłumaczenia T. Z. o spóźnionym zawiadomieniu o zniszczeniu mienia rzekomym niedotrzymaniem obietnicy przez oskarżonego naprawy drzwi. Wiarygodność zeznań T. Z. została pośrednio zakwestionowana także przez Sąd Rejonowy, mianowicie T. Z. zaprzeczał, by podczas krytycznego zdarzenia żona oskarżonego świadek M. M. przebywała w jego mieszkaniu, zaprzeczenia tego drugiego świadka w tym zakresie sąd uznał za niewiarygodne, uznając, że była obecna w mieszkaniu T. Z. podczas przedmiotowego zajścia. ( k. 6 pisemnych motywów).

Wszystkie te okoliczności, ocenione łącznie i we wzajemnym powiązaniu nie pozwalają na niekwestionowane ustalenie sprawstwa oskarżonego w zakresie uszkodzenia mienia. Oskarżenie opiera się o pomówienie przez oskarżyciela posiłkowego o dokonanie tego czynu, ale okoliczności towarzyszące zawiadomieniu o przestępstwie nie przekonują o miarodajności pomówienia.

Jak słusznie podnosi apelujący obrońca, nie jest znany stan techniczny przedmiotowych drzwi sprzed zdarzenia, wiadomym pozostaje zły stan substancji drewna drzwi ( zaawansowana próchnica) w chwili oględzin procesowych, zeznania T. Z. są niekonsekwentne i niespójne, a prawdomówność tego świadka zakwestionowana przez Sąd Rejonowy, nadto poważna skala konfliktu pomiędzy oskarżonym i oskarżycielem posiłkowym dodatkowo nakazują owo pomówienie traktować bardzo krytycznie. Tak więc materiał dowodowy sprawy nie potwierdza, by 21 listopada 2011r. oskarżony dokonał uszkodzenia mienia na szkodę oskarżyciela posiłkowego, stąd koniecznym stało się uniewinnienie oskarżonego w omawianym zakresie.

Ad. czynu zarzucanego z art. 157 § 1 kk

Niestety mimo już dwukrotnego rozpoznania sprawy przez Sąd Rejonowy zaskarżony wyrok ostać się nie mógł.

Poza zarzutami apelacyjnymi z urzędu wytknąć należy Sądowi Rejonowemu złamanie zasady reformationis in peius z art. 443 kpk. W zaskarżonym wyroku potraktowano oskarżonego surowiej, niż w poprzednim wyroku skazującym z dnia 17.12.2012r. sygn. akt VI K 133/12 ( k. 196 akt). W tamtym wyroku przypisano oskarżonemu spowodowanie skutku w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i cyt. „ trwałą niezdolność do pracy w zawodzie fizjoterapeuty”. Wyrok był zaskarżony także apelacją na niekorzyść oskarżonego, ale tylko przez oskarżyciela posiłkowego i jedynie w zakresie wymiaru kary, apelujący domagał się podwyższenia wymiaru kary łącznej i wydłużenia okresu probacji (k. 216-217 akt). Sąd odwoławczy uchylając tenże wyrok i przekazując sprawę do jej ponownego rozpoznania nie zajął stanowiska co do jej zasadności z powodu trafności apelacji obrońcy i etapu postępowania w sprawie. Natomiast w przedmiotowym wyroku Sąd przypisał oskarżonemu kolejny skutek w postaci „znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie mechanika samochodowego”, zatem poczynił ustalenia faktyczne mniej korzystne dla oskarżonego od ustaleń poprzedniego wyroku skazującego, niekwestionowanych przez oskarżenie.

Z urzędu też stwierdzić należy sprzeczność ustaleń faktycznych wyroku z treścią pkt- u I-go dyspozycji zaskarżonego wyroku. Otóż przypisał Sąd Rejonowy oskarżonemu spowodowanie skutku jako ciężkiego uszczerbku na zdrowiu oskarżyciela posiłkowego w postaci znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie fizjoterapeuty i mechanika samochodowego, ale w ustaleniach faktycznych tenże Sąd ustalił, że T. Z. „ na co dzień zajmuje się dogoterapią” k. 1 motywów, dalej wskazuje „pokrzywdzony nigdy nie prowadził działalności gospodarczej w zawodzie fizjoterapeuty, albowiem zawierał z pacjentami umowy o dzieło” k. 9 motywów, nie czyniąc jednocześnie żadnych ustaleń ( np. na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów) , czy oskarżyciel posiłkowy faktycznie wykonywał zawód fizjoterapeuty i czy było to jego źródło utrzymania. Dodać tylko na marginesie można, że T. Z. na rozprawie odwoławczej zeznał, iż przed zdarzeniem świadczenia z zakresu dogoterapii ( która przecież nie jest fizjoterapią lecz inną metodą rehabilitacji osób niepełnosprawnych ) stanowiły 40 % jego pracy, wcześniej zeznawał, że miał też wykonywać jednocześnie pracę jako mechanik samochodowy. Zatem tu koniecznym jest jednoznaczne ustalenie, jakie zajęcie przed zdarzeniem 21.11.2011r. stanowiło źródło utrzymania oskarżyciela posiłkowego, gdyż także od tego zależy ostateczna kwalifikacja prawna czynu.

W aktualnym stanie dowodów, w tym kontekście pierwotnych wyjaśnień oskarżonego ( k.14 v.), najbliższych zdarzeniu i przez to wydaje się najbliższych prawdzie, brak podstaw do wnioskowania o zaistnieniu znamion obrony koniecznej, oskarżony wyjaśnił iż leżał obezwładniony na podłodze a oskarżyciel na nim siedział i złapał go za szyję, zatem nie było mowy o jakimkolwiek ataku, który miałby odpierać oskarżony. Tu zastrzeżenia apelacji okazały się nieskuteczne.

Słusznie natomiast zarzucił apelujący obrońca obrazę art. 442 § 3 kpk jako zaniechanie Sądu I instancji wykonania zaleceń Sądu Odwoławczego w postaci zebrania pełnej dokumentacji medycznej leczenia T. Z.. Błędem było oddalenie wniosku dowodowego obrony o przesłuchanie w charakterze świadka lekarza prowadzącego D. C. na okoliczność przebiegu leczenia oskarżyciela posiłkowego, nie uzyskano też żadnej dokumentacji w zakresie ewentualnej rehabilitacji i nie ustalono, czy w ogóle takowa była prowadzona, nadto obrona powoływała się na aktualną sprawność i ruchomość palca z przywołaniem na tą okoliczność materiałów opublikowanych w internecie ( k. 336 i nast.) i zasadnie wnioskowała o uzupełniające przesłuchanie świadków ( k. 381 b) akt). Tak więc dowody zebrano tu niewyczerpująco. Dopiero komplet dostępnych dowodów powinien być przedstawiony biegłemu z zakresu medycyny celem wydania opinii uzupełniającej.

Rzeczą Sądu Rejonowego będzie także wnikliwe pochylenie się nad kwalifikacją prawną czynu w aspekcie również strony podmiotowej działania oskarżonego. Już na bazie dotychczasowych ustaleń faktycznych cyt.” W pewnym momencie pokrzywdzonemu udało się obezwładnić oskarżonego, który chcąc się wyswobodzić, wykręcił T. Z.II palec lewej dłoni”, które to ustalenia nakazują rozważenie działania oskarżonego także w kontekście nieumyślności. Wszak sprawca umyślnego spowodowania ciężkich obrażeń ciała czynu może dopuścić się zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i z zamiarem wynikowym, sprawca musi obejmować świadomością przynajmniej możliwość spowodowania swoim zachowaniem ciężkiego uszczerbku na zdrowiu innej osoby i chcieć takiego skutku albo na nastąpienie takiego skutku się godzić. Natomiast w kontekście dotychczasowych ustaleń Sądu owa umyślność spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu oskarżyciela przez wykręcenie mu palca lewej ręki wydaje się być wątpliwa, tym bardziej, że oskarżony wyjaśnił ( czego Sąd nie zakwestionował) że chcąc się wyswobodzić wykręcił T. Z. palec lewej ręki, ale nie chciał wyrządzić mu krzywdy, działał impulsywnie, po zdarzeniu zawiózł T. Z. na komisariat, a następnie do szpitala. Sąd Rejonowy – choć powinien –nie poczynił tu żadnych rozważań.

Z przytoczonych powodów Sąd Rejonowy sprawę rozpozna ponownie, kierując się powyższymi wytycznymi, w tym w razie ewentualnego skazania pamiętając o zakazie reformationis in peius z art. 443 kpk.