Sygn. akt V ACa 250/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Teresa Sobolewska
Sędziowie:	SA Artur Lesiak (spr.) SA Katarzyna Przybylska
Protokolant:	stażysta Anna Machajewska

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2013 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - (...)

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w T.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w T.

z dnia 30 listopada 2012 r. sygn. akt I C 574/12

I.  prostuje oznaczenie strony pozwanej w zaskarżonym wyroku w ten sposób, że w miejsce wpisanych w odpowiednich przypadkach słów: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T., wpisuje w odpowiednich przypadkach: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T.;

II.  oddala apelację;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – (...) kwotę 5551 (pięć tysięcy pięćset pięćdziesiąt jeden) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V ACa 250/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy w T. zasądził od pozwanej (...) Spółka z o.o. w T. na rzecz powoda Skarbu Państwa – (...) kwotę 2.100.376,62 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19 marca 2012 r. oraz umorzył postępowanie w pozostałym zakresie. Nadto zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 8.013,42 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w T. kwotę 98.700 zł tytułem opłaty sądowej, od uiszczenia której powód był zwolniony.

Podstawą tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

W dniu 22.12.2000r. pomiędzy Skarbem Państwa reprezentowanym przez Wojewodę (...) a (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. poprzednikiem prawnym pozwanego(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. została zawarta umowa w formie aktu notarialnego o oddanie Przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.

Z paragrafu 1 ust. 1 i 6 umowy wynika, iż jej przedmiotem było przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 ( 1) kc – (...) T.. Jednym ze składników tego przedsiębiorstwa były inwestycje w środki trwałe – udział w budowie mieszkań w (...), które (...)w T. nabyła w zamian za niespłaconą wierzytelność z tytułu zakupu w latach 1997-1998 jej produktów przez odbiorcę (...) - (...). W dniu 11.05.1999r. (...) w T. zawarła z (...) umowę o udziale w budowie. Przedmiotem umowy było 5 mieszkań o łącznej pow. 406,10 m2. Zgodnie z umową cena części budynku obejmującego w/w mieszkania miała wynosić 307 890 USD. W dniu 29.07.1999r. została zawarta dodatkowa umowa o wykończenie mieszkań, przy czym wynagrodzenie za wykonane prace zostało zapłacone w formie potrącenia. W decyzji z dnia 05.08.1999r. Prezes NBP zezwolił na dokonanie inwestycji bezpośredniej poprzez nabycie od (...) praw i obowiązków przy finansowaniu budowy i uzyskaniu prawa własności w/w mieszkań w (...) o wartości 307 890 USD.W dniu 02.09.1999r. nastąpiło przekazanie w/w mieszkań przez (...) dla (...) w T.. Mieszkania były zlokalizowane w (...) przy ul. (...): -mieszkanie (...) o pow. 78,8 m2, mieszkanie (...) o pow. 59,9 m2, mieszkanie (...) o pow. 74,5 m2, mieszkanie (...) o pow. 63,5 m2 oraz mieszkanie (...) o pow. 129,8 m2.

Zgodnie z paragrafem 1 ust.8 umowy o oddanie Przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania, przedmiot umowy aż do czasu wygaśnięcia umowy na skutek zapłaty na rzecz Skarbu Państwa wszystkich należności z tytułu umowy prywatyzacyjnej, pozostał własnością Skarbu Państwa. W paragrafie 11 ust. 3 umowy wpisano wymóg uzyskania zgody Skarbu Państwa na zbycie jakichkolwiek składników majątkowych przedsiębiorstwa. Z kolei z paragrafu 11 ust. 4 umowy wynika, iż w razie zbycia nieruchomości środki uzyskane z takiej sprzedaży powinny być niezwłocznie przekazane na rachunek Skarbu Państwa.

W dniu 04.05.2003r. pozwana zwróciła się do dyrektora (...) w T. o wyrażenie zgody na zbycie wskazanych powyżej mieszkań. W odpowiedzi z dnia 18.06.2003r. Dyrektor (...)szczegółowo poinformował pozwaną zarówno o procedurze uzyskania takiej zgody, jak i o obowiązku przekazania wynagrodzenia na rachunek Skarbu Państwa. Pozwana nie odpowiedziała na powyższe pismo.

Decyzją z dnia 24.11.2004r. Sąd Arbitrażowy (...) przyznał pozwanej prawo własności w/w mieszkań.

W okresie sierpień- grudzień 2005 roku pozwana sprzedała bez zgody Skarbu Państwa oraz bez informowania go o tym fakcie wszystkie 5 mieszkań osobom trzecim w następujących dniach za podane poniżej kwoty:

--mieszkanie o pow. 78,8 m 2 w dniu 17.08.2005r. za cenę 70.291,31 USD,

- mieszkanie o pow. 59,9 m 2 w dniu 26.12.2005r. za cenę 53.432,10 USD,

- mieszkanie o pow. 74,50 m 2 w dniu 26.12.2005r. za cenę 66.098,81 USD,

- mieszkanie o pow. 63,5 m 2 w dniu 26.12.2005r. za cenę 56.643,38 USD,

- mieszkanie o pow. 129,8 m 2 w dniu 30.11.2005r. za cenę 115.784,4 USD.

Skarb Państwa o zawarciu umów sprzedaży dowiedział się z wystąpienia pokontrolnego Urzędu (...) w B., które zostało doręczone do (...) w dniu 06.04.2009r.

W dniu 21.03.2007r. Skarb Państwa złożył przed Notariuszem oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o oddanie pozwanej Przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania ze skutkiem natychmiastowym.

W dniu 19.02.2007 roku pozwana podpisała ze (...)w W. porozumienie intencyjne w sprawie realizacji inwestycji w postaci budowy obiektu mieszkalno-usługowego o pow. ok. 30 tyś m ( 2), na nieruchomości położonej w T. przy ul. (...), w stosunku do której pozwanej przysługuje prawo użytkowania wieczystego. Inwestycja miała być realizowana w ramach spółki celowej. Pozwana miała wnieść grunt, a (...) środki finansowe oraz dokumentację projektową i wykonawczą. Strony ustaliły, iż przystąpią do realizacji porozumienia w ciągu 30 dni od daty podpisania. Nie doszło do realizacji porozumienia.

Powyższy stan faktyczny był bezsporny i został ustalony na podstawie zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów oraz częściowo zeznań świadków A. Ś., P. K. i przedstawiciela pozwanej L. P. (1).

Sąd dał wiarę zgromadzonym w sprawie dokumentów, albowiem ich prawdziwość nie budziła wątpliwości i nie została zakwestionowana przez strony.

Sąd uwzględnił zeznania świadka A. Ś., P. K. albowiem były jasne, pełne oraz zbieżne ze sobą. Z zeznań tych wynika, iż na realizację inwestycji przy ul. (...) w T., której dotyczyło porozumienie intencyjne, nie miały być wydatkowane środki uzyskane ze sprzedaży mieszkań w(...).

Sąd nie dał wiary zeznaniom przedstawiciela pozwanej L. P. (1), iż pozwana podejmowała starania w celu wydatkowania środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkań na realizację inwestycji przy ul. (...) w T. albowiem były sprzeczne z zeznaniami A. Ś., P. K., z których wynika, iż pozwana w celu realizacji inwestycji miała wnieść grunt, który był przez nią użytkowany wieczyście.

Odnosząc się do merytorycznych rozważań Sąd podniósł, iż bez wątpienia prawa niematerialne jak prawo do udziału w budowie mieszkań są składnikiem przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 ( 1) kc. Orzeczenie Sądu Arbitrażowego w (...) przyznające prawo własności w/w mieszkań pozwanej skutkowało jedynie tym, iż składnik majątkowy przedsiębiorstwa w postaci prawa do udziału w budowie został zastąpiony prawem własności tychże mieszkań.

Zgodnie z postanowieniami § 11 ust. 3 i 4 umowy pozwana nie miała prawa , bez zgody Skarbu Państwa, zbywać składników majątku trwałego wchodzącego w skład przedmiotu umowy. Wymóg uzyskania zgody nie dotyczył składników majątkowych całkowicie zamortyzowanych i nieprzydatnych dla Spółki. Zbycie składników majątku trwałego wchodzącego w skład przedsiębiorstwa, w tym nieruchomości, miało odbywać się w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, na mocy udzielonego pełnomocnictwa. Środki finansowe uzyskane ze sprzedaży składników majątkowych ,za wyjątkiem całkowicie zamortyzowanych, pozwana winna przekazać niezwłocznie na rachunek Skarbu Państwa.

Twierdzenia pozwanej, iż na mocy poszumienia intencyjnego zawartego ze (...)w W. postanowiono skorzystać z §11 ust. 7 umowy, nie były zasadne i nie mogły odnieść skutku.

Zgodnie z §11 ust. 7 umowy, pozwana może bez zgody Skarbu Państwa , w granicach prawidłowej gospodarki, zastępować poszczególne składniki majątkowe wchodzące w skład przedmiotu umowy innymi, o ile są tego samego rodzaju i nie obniżają wartości przedmiotu umowy. Wydatki ponoszone w tym celu przez spółkę traktowane są jako nakłady inwestycyjne na przedmiot nieruchomości .

Zdaniem Sądu pozwana nie wykazała, poza zeznaniami jej przedstawiciela, których Sąd nie uwzględnił, aby podejmowała starania w celu wydatkowania środków uzyskanych ze sprzedaży mieszkań na realizację inwestycji przy ul. (...) w T.. Ponadto odległość czasowa pomiędzy zawarciem umów sprzedaży mieszkań i podpisaniem porozumienia intencyjnego przeczy stanowisku pozwanej, iż skorzystała z możliwości przewidzianej w §11 ust.7 umowy, co w przypadku uwzględnienia jej stanowiska, skutkowałoby uznaniem, iż pozwana nie potrzebowała zgody Skarbu Państwo na zbycie w/w mieszkań.

Poza tym, stanowisko pozwanej pozostaje w sprzeczności z jej wcześniejszym postępowaniem polegającym na wystąpieniu do powoda o zgodę na zbycie przedmiotowych mieszkań. W odpowiedzi na to wystąpienie pozwana uzyskała szczegółowe informacje o procedurze uzyskania takiej zgody, jak również o obowiązku przekazania wynagrodzenia na rachunek Skarbu Państwa.

Twierdzenia pozwanej, iż wpływy ze sprzedaży mieszkania winny być pomniejszone o poniesione przez pozwaną koszty transakcji i wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 66. 500 dolarów nie są zdaniem Sądu zasadne. Zgodnie bowiem z §7 ust.1 i §10 ust. 1 umowy na pozwanej ciąży obowiązek ponoszenia nakładów związanych z utrzymaniem przedmiotu umowy i do takich kosztów należy zaliczyć koszty transakcji oraz koszty wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika występującego w imieniu pozwanej przed Sądem Arbitrażowym.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd w oparciu o przepis art. 471k.c. w zw. z art. 358 k.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.100.376,62 zł. tytułem zwrotu powodowi kwot uzyskanych przez pozwaną ze sprzedaży 5 mieszkań w (...), po przeliczeniu ich ceny na PLN według kursu USD ogłoszonego przez NBP, na dzień sprzedaży każdego z mieszkań. O odsetkach Sąd orzekł od dnia 19.03.2012r. tj. od dnia wniesienia pozwu do Sądu.

W punkcie 2 wyroku Sąd umorzył postępowanie w pozostałej części tj. co do kwoty 20.433,38 zł, , w której powód cofnął pozew na podstawie art. 203 §1 kpc w zw. z art.355 kpc.

O kosztach procesu należnych powodowi Sąd orzekł podstawie art. 100 kpc.

W punkcie 4 wyroku Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w T. kwotę 98.700,00 zł. tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Pozwana w wywiedzionej apelacji zaskarżyła wyrok w całości i zarzuciła naruszenie:

a.  zakazu rozstrzygania w sprawie, w której zapadło już prawomocne orzeczenie sądu;

b.  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, zwłaszcza przy ocenie przeprowadzonych w ramach postępowania dowodów z zeznań świadków i przesłuchania strony pozwanej, a w efekcie bezzasadną odmowę wiarygodności oświadczeniom reprezentującego powódkę;

c.  nieprawidłową interpretację zapisów umowy z dnia 22 grudnia 2000 r.

Wskazując na powyższe zarzuty wniosła o zmianę skarżonego wyroku i oddalenie powództwa, względnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nadto wniosła o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych z uwzględnieniem kosztów pierwszej i drugiej instancji oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Strona pozwana wnosiła o odrzucenie apelacji w części dotyczącej umorzenia postępowania, a w pozostałym zakresie o oddalenie apelacji oraz zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa – (...) kosztów postępowania apelacyjnego według przedłożonego spisu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne i rozważania w zakresie oceny materiału dowodowego oraz podstawy prawnej rozstrzygnięcia, przyjmując je za podstawę także własnego rozstrzygnięcia i odwołuje się do nich bez potrzeby ich powtarzania.

Sformułowany w apelacji zarzut naruszenia przez Sąd I instancji zakazu rozstrzygania w sprawie, w której zapadło już prawomocne orzeczenie, skarżąca zdaje się opierać na treści art. 366 k.p.c. Ten bowiem przepis formułuje zakaz prowadzenia drugiego procesu co do tego samego roszczenia. Jednakże zarzut ten uznać należy za chybiony, chociażby z uwagi na granice podmiotowe powagi rzeczy osądzonej, które dotyczą tych samych stron. Orzeczenie wydane przez rosyjski Sąd Arbitrażowy nie dotyczyło zaś stron niniejszego procesu. Zarzut ten znajduje oparcia także w treści art. 365 k.p.c., gdyż z ustaleń Sądu I instancji wynika, że decyzją z dnia 24 listopada 2004 r. Sąd Arbitrażowy (...)została przyznana pozwanej własność przedmiotowych mieszkań.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. W świetle ugruntowanej linii orzecznictwa Sądu Najwyższego postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów; skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99 i z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00). Pozwana w treści apelacji przedstawia własną ocenę materiału dowodowego, nie wskazała przy tym żadnych argumentów jurydycznych podważających ocenę dokonaną przez Sąd I instancji. Dywagacje pozwanej dotyczące nabycia w zamian ze środki uzyskane ze sprzedaży mieszkań prawa użytkowania wieczystego, nie mają oparcia w treści zeznań przesłuchanych świadków oraz L. P. (1). Z treści tych zeznań wynika bowiem bezsprzecznie, że pieniądze uzyskane ze sprzedaży mieszkań weszły do obrotu (K. K. k. 247 v., L. P., k. 248). W tej sytuacji stwierdzić należy, że stan faktyczny w niniejszej sprawie został prawidłowo ustalony na podstawie dowodów zaoferowanych przez strony, a ocena tych dowodów dokonana przez Sąd I instancji nie narusza art. 233 § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy dokonał także właściwej interpretacji zapisów umowy z dnia 22 grudnia 2000 r.. Pokreślić należy, iż w umowach należy raczej badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (art. 65 § 2 k.c.). Analiza przedmiotowej umowy prowadzi zaś do wniosku, że celem umowy było zachowanie składników majątkowych należących do Skarbu Państwa w stanie nieuszczuplonym. Za taką interpretacją przemawia przedmiot umowy, którym było oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania, co implikuje ograniczenia w zakresie rozporządzania składnikami majątkowymi. Prowadzenie działalności gospodarczej z natury swojej wymaga wszakże rozporządzania niektórymi składnikami majątkowymi. Stąd też w umowie znalazły się stosowne zapisy, np. w § 11 pkt 1 przewidziano obowiązek uzyskania zgody Skarbu Państwa na oddanie składników majątkowych, wchodzących w skład umowy do używania, czy wreszcie w § 11 pkt 3 zgody Skarbu Państwa na zbycie składników majątku trwałego wchodzących w skład przedmiotu umowy. Przewidziane zaś w § 11 pkt 7 wyłączenie uzyskania tej zgody musi być interpretowane z uwzględnieniem specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej. Zasady prawidłowej gospodarki wymagają bowiem niekiedy zastępowania niektórych składników majątkowych, np. zużytych lub przetworzonych w toku działalności produkcyjnej. Wchodzące w skład przedsiębiorstwa na dzień zawarcia umowy z dnia 22 grudnia 2000 r. o oddanie Przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania prawo udziały w budowie mieszkań w (...) zostało przekształcone na mocy decyzji Sądu Arbitrażowego (...) w prawo własności. Nie oznacza to wszakże, że pozwana uzyskała w ten sposób prawo swobodnego nimi rozporządzania. Stanowiły one bowiem w dalszym ciągu składnik majątku trwałego przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, a więc dotyczyło ich ograniczenie rozporządzania wynikające z § 11 pkt 4 umowy. Skoro zaś środki uzyskane ze sprzedaży tych mieszkań weszły do obrotu, to takie rozporządzenie tymi składniami majątku trwałego nie jest objęte wyłączeniem przewiedzianym w § 11 pkt 7. Pozwana Spółka nie może zatem powołując się na to postanowienie wywodzić braku konieczności uzyskania zgody na jego dokonanie.

W tym stanie rzeczy nie podzielając wskazanych wyżej zarzutów apelacji ani argumentacji zgłoszonej na ich poparcie, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono apelację. Należy zaznaczyć, że nie znajduje uzasadnienia wniosek powoda o odrzucenie apelacji w części dotyczącej umorzenia postępowania. Skarżący miał bowiem interes w zaskarżeniu orzeczenia w całości albowiem cofnięcie pozwu wynikało jedynie z omyłkowego przeliczenia ceny sprzedaży mieszkań wyrażonej w dolarach amerykańskich według kursu euro (k. 236). Cofnięcie pozwu nastąpiło przy tym bez zrzeczenia się roszczenia.

Sąd Apelacyjny orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego przysługujących pozwanemu, na mocy art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 109 k.p.c., art. 98 § 1 k.p.c. i art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o (...) (Dz.U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.) oraz w zw. z § 6 pkt 7 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.), odpowiednio do wyniku sprawy w tej instancji. Na wysokość kosztów złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 5.400 zł oraz koszty stawiennictwa na rozprawie w kwocie 151 zł.