Sygn. akt I C 969/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 08 lipca 2014 roku

Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie I Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: SSR Bogusław Glinka

Protokolant: Anna Gołębiowska

po rozpoznaniu w dniu 08 lipca 2014 roku na rozprawie

sprawy (...) w G.

przeciwko A. S., D. S. i R. S.

o zapłatę kwoty 11 991,65 zł

I  zasądza od każdego z pozwanych A. S., D. S.i R. S. na rzecz strony powodowej (...) w G. kwotę po 3 997,21 zł (trzy tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt siedem złotych dwadzieścia jeden groszy) z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 14 września 2010 roku do dnia zapłaty, z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanych do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku po H. S.;

II  zasądza od pozwanych w częściach równych na rzecz strony powodowej kwotę 2 135 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a w pozostałym zakresie nie obciąża pozwanych tymi kosztami;

III  nakazuje pozwanym A. S. i R. S. uiszczenie na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie po 516,67 zł tytułem zwrotu wydatków.

UZASADNIENIE

Powódka Spółdzielcza (...) w G. w elektronicznym postępowaniu upominawczym wniosła o zasądzenie od pozwanej H. S. kwoty 11 991,65 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 14.09.2010 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych. Na uzasadnienie żądania wskazała, że strony w dniu 07.09.2009 r. zawarły umowę pożyczki kwoty 11 700 zł, która miała zostać zwrócona w ratach. W razie opóźnienia powódce należały się odsetki karne w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP. W związku z powstaniem zadłużenia przeterminowanego (...) wypowiedziała pozwanej umowę pożyczki i z dniem 20.08.2010 r. cała należność stała się wymagalna. Wysokość zadłużenia pozwanej stanowi sumę następujących kwot: kapitał pożyczki 10 832,12 zł oraz skapitalizowane odsetki w wysokości 1 159,53 zł.

W dniu 07.10.2010 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie, pod sygn. akt (...), wydał nakaz zapłaty, który następnie, z powodu adnotacji o zgonie adresata, został uchylony, a sprawa przekazana do rozpoznania Sadowi Rejonowemu w Dzierżoniowie.

Po przekazaniu sprawy okazało się, że pozwana w dniu 17 grudnia 2010 r. zmarła.

Powódka w zakreślonym terminie uzupełniła braki formalne pozwu w trybie art. 505 37 § 1 k.p.c. po czym postępowanie postanowieniem z dnia 03 czerwca 2011 r. pod sygn. akt I C (...)zostało zawieszone z powodu śmierci pozwanej, a następnie po wskazaniu spadkobierców postanowieniem z dnia 16 sierpnia 2012 r. podjęte przeciwko D. S., A. S.i R. S.i zarejestrowane pod sygn. akt I C (...).

Pozwany D. S. w odpowiedzi na pozew wniósł o uchylenie orzeczenia i umorzenie postępowania, powołując się na brak świadomości spadkodawczyni w chwili zawierania umowy z powódką, bowiem była ona osobą schorowaną, a nadto zarzucił, że pożyczka była ubezpieczona, wobec czego żądanie powódki kierowane do osób trzecich jest nieuzasadnione.

Pozwany R. S. na rozprawie w dniu 7 grudnia 2012 r. wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc także ubezpieczenie pożyczki i możliwość nieświadomości pożyczkobiorcy z powodu cukrzycy, na którą chorowała.

Wobec tego, że pozwany A. S. nie mieszkał pod wskazanym przez powódkę adresie i miejsce jego pobytu nie było znane zarządzeniem z dnia 1 sierpnia 2013 r. ustanowiono kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego A. S. w osobie B. W.. Kurator wniósł w imieniu tego pozwanego o oddalenie powództwa oraz nieobciążanie go kosztami procesu.

Powódka w piśmie procesowym z dnia 29.11.2012 r. zmodyfikowała żądanie pozwu domagając się orzeczenia zgodnie z żądaniem pozwu z zastrzeżeniem w wyroku prawa powoływania się przez wszystkich pozwanych w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do wartości czynnego spadku, w oparciu o art. 319 k.p.c., a nadto zasądzenie od pozwanych solidarnie kosztów procesu według norm przepisanych. W piśmie tym powódka podważała brak świadomości spadkodawczyni przy podpisywaniu umowy, a nadto dokładnie wyliczyła zaległości spadkodawczyni z tytułu umowy pożyczki wraz z opłatami windykacyjnymi, a także wskazała, że ubezpieczyciel nie przejął długu, wobec czego zarzuty pozwanych są nieuzasadnione.

Pozwani nie zaprzeczyli twierdzeniom powódki odnoszącym się do stanu zadłużenia spadkodawczyni, wobec czego Sąd okoliczność tę uznał za przyznaną.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka i H. S. w dniu 07 września 2009 r. zawarły umowę pożyczki konsumenckiej nr (...), na mocy której powódka udzieliła pozwanej pożyczki w wysokości 11 700 zł, oprocentowanej według zmiennej stopy procentowej, określanej uchwałami zarządu (...). Pozwana w okresie od września 2009 r. do kwietnia 2010 r. wpłaciła 7 rat po 321,72 zł, które zostały zaliczone częściowo na poczet odsetek, częściowo kapitału i składkę na IKS. Z powodu zaległości 3 rat w spłatach w dniu 16.07.2010 r. umowa pożyczki została wypowiedziana, a cała należność skierowana do windykacji. Pozwana była dwukrotnie wzywana do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy. Powódka naliczyła za wezwania do zapłaty opłaty określone Regulaminem w łącznej wysokości 229,90 zł. W związku z zawartą umową pożyczki pozwana objęta była grupowym ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków, w którym określono, że przedmiotem ubezpieczenia są następstwa nieszczęśliwych wypadków, m.in. zgon ubezpieczonego na skutek nieszczęśliwego wypadku, a także w następstwie zawału serca lub udaru mózgu. Uchwałami Zarządu (...) regulowane były opłaty za czynności windykacyjne oraz wysokość oprocentowania, które nie mogło przekraczać odsetek maksymalnych stanowiących czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP. W okresie po zawarciu umowy pożyczki H. S. dokonała szeregu operacji na rachunku bankowym. W chwili ubiegania się o pożyczkę utrzymywała się z renty. Na zobowiązanie H. S. w wysokości 11 991,65 zł składały się następujące składniki: kapitał pożyczki 10 832,12 zł, odsetki należne za okres korzystania z pożyczki w kwocie 764,06 zł, odsetki karne za opóźnienie naliczone do dnia wymagalności całej kwoty pożyczki 17,18 zł oraz odsetki karne od zaległego kapitału za okres od daty wymagalności do dnia wniesienia pozwu, a także koszty wezwań 229,90 zł.

dowód:

- umowa nr (...) z dnia 07 września 2009 roku

- ogólne warunki grupowego ubezpieczenia ATUT,

- uchwały nr 12 z dnia 25 marca 2009 roku oraz nr 4 z dnia 12 maja 2009 roku

- pismo z dnia 16 lipca 2010 roku wraz z potwierdzeniem odbioru,

- harmonogram spłat pożyczki,

- uchwała nr 1 z dnia 27 kwietnia 2004 roku

- uchwała nr 3 z dnia 09 lutego 2010 roku

- druk Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 marca 2009 roku

- wniosek o udzielenie pożyczki z dnia 07 września 2009 roku

- wezwania do zapłaty z dnia 21 maja 2010 roku oraz z dnia 08 czerwca 2010 roku,

- raport spłaty na dzień 14 września 2010 roku

- pisma z dnia 30 listopada 2012 roku dot. operacji na rachunku H. S..

H. S.zmarła w dniu 17 grudnia 2010 r. Postanowieniem z dnia 21 lutego 2012 r. Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie w sprawie sygn. akt I Ns (...)stwierdził, że spadek po H. S.nabyli synowie A. S., D. S.i R. S.po 1/3 części każdy z dobrodziejstwem inwentarza. Postanowieniem z dnia 06 grudnia 2012 r., sygn. akt I Ns (...), Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie dokonał działu spadku po H. S., które stało się prawomocne z dniem 28 grudnia 2012 r.

dowód:

- odpis skrócony aktu zgonu H. S.

- postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w aktach I Ns (...),

- postanowienie o dziale spadku w aktach I Ns (...)

H. S. leczyła się w (...) Szpitalu (...) w D. oraz (...) Centrum Medyczne. Powołani w sprawie biegli lekarze psychiatra C. P. i medycyny sądowej W. D. stwierdzili, że H. S. przed śmiercią leczyła się na cukrzycę, miażdżycę i marskość wątroby, jako choroby przewlekłe, a nadto różę, żółtaczkę i infekcję dróg moczowych, które nie ograniczały w istotnym stopniu jej świadomość, a tym samym zdolność do podejmowania samodzielnych decyzji lub swobodnego i świadomego wyrażania woli.

dowód:

opinia biegłych z dnia 25 lutego 2014 r.

Sad ustalił stan faktyczny sprawy na podstawie dokumentów zaoferowanych przez strony, w szczególności odnoszących się do powstania zobowiązania z umowy pożyczki, ale także z dokumentów urzędowych w postaci aktu zgony H. S. oraz orzeczeń o stwierdzeniu nabycia po niej spadku i jego dziale, których to dokumentów żadna ze stron nie kwestionowała. Nadto Sąd oparł się na opinii biegłych sądowych, którą uznał za w pełni wiarygodną i przyjął jej wnioski w całości, bowiem wydana została przez specjalistów posiadających wiadomości specjalne z dziedziny medycyny i psychiatrii.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Powódka wykazała istnienie i wysokość zobowiązania po stronie H. S., która zmarła w toku procesu, a wynikającego z udzielonej jej pożyczki. Postępowanie zostało podjęte z udziałem spadkobierców zmarłej dłużniczki, pozwanych A. S., D. S.i R. S.. Stosownie do art. 922 § 1 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą na jedną lub kilka osób, a spadek nabywa się z chwilą jego otwarcia (art. 925 k.c.). Zgodnie z kolei z art. 931 § 1 k.c. w pierwszej kolejności do spadku powołane są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. W postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku ustalono, że spadek po pozwanej H. S.nabyli pozwani, jako jej synowie w udziałach po 1/3 z dobrodziejstwem inwentarza. Zgodnie z art. 1031 § 2 k.c. w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku, co Sąd obowiązany był uwzględnić w orzeczeniu uwzględniającym powództwo, na podstawie art. 319 k.p.c., o co zresztą wnosiła powódka. Spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowego aż do chwili działu spadku, zaś od chwili działu spadku w stosunku do wielkości udziałów. Postanowieniem z dnia 06 grudnia 2012 r., sygn. akt I Ns (...) Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie dokonał działu spadku po H. S., które stało się prawomocne z dniem 28 grudnia 2012 r. Niezależnie od sposobu działu spadku od tej chwili odpowiedzialność pozwanych spadkobierców ogranicza się do wysokości ich udziałów. Skoro zatem pozwani nabyli spadek po matce w udziałach po 1/3 i od chwili działu spadku ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowego do wysokości tych udziałów, dochodzone świadczenie w kwocie 11 991,65 zł należało podzielić na trzy części, co dało kwotę po 3 997,21 zł. Taką kwotę Sąd zasądził od każdego z pozwanych spadkobierców H. S.wraz z odsetkami umownymi określonymi w umowie pomiędzy powódką, a zmarłą dłużniczką, od dnia rozwiązania wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym, czyli od 14 września 2010 r.

Co do merytorycznej zasadności roszczenia należy wskazać, iż pozwani nie zakwestionowali zasadności roszczenia, ani jego wysokości, wobec czego okoliczności odnoszące się do udzielenia pożyczki, wysokości zaległości i wyliczeń dochodzonych pozwem, Sad uznał je za przyznane na podstawie art. 230 k.p.c.

Pozwani podnosili zarzut braku świadomości matki w chwili zawierania umowy pożyczki i zarzut ten okazał się nietrafny, bowiem z opinii biegłych wynika, że schorzenia, na jakie H. S. cierpiała nie znosiły, ani nie ograniczały w istotnym stopniu jej świadomość, a tym samym zdolność do podejmowania samodzielnych decyzji lub swobodnego i świadomego wyrażania woli.

Pozwani zarzucali także, że „pożyczka była ubezpieczona”, co miało świadczyć o tym, że świadczenie winien spełnić ubezpieczyciel. Zarzut ten nie był także uzasadniony, bowiem powódka przedstawiła warunki ubezpieczenia pożyczki, z których wynikało, że przedmiotem ubezpieczenia były następstwa nieszczęśliwych wypadków, m.in. zgon ubezpieczonego, jednak zaistniały na skutek nieszczęśliwego wypadku, a także w następstwie zawału serca lub udaru mózgu. Pozwani okoliczności, by śmierć nastąpiła ze wskazanych przyczyn nie podnosili i nie wykazali.

Powódka wprawdzie nie żądała solidarnego spełnienia świadczenia głównego, co zresztą w okolicznościach sprawy, w szczególności wobec działu spadku byłoby nieuzasadnione, to jednak żądała od pozwanych solidarnego zwrotu kosztów procesu, co nie odpowiadało łączącemu strony stosunkowi prawnemu.

Do zwrotu kosztów procesu przez pozwanych zastosowanie ma - zdaniem Sądu – art. 105 § 1 k.p.c., zgodnie z którym współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych. Zasada solidarnej odpowiedzialności za koszty procesu zawarta w art. 105 § 2 k.p.c. odnosi się wyłącznie do odpowiedzialności solidarnej, co do istoty sprawy, której w niniejszej sytuacji nie było.

Na żądane koszty procesu powódki składały się następujące koszty: opłata sądowa 600 zł, koszty zastępstwa procesowego 2 400 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł oraz zaliczka na koszt wynagrodzenia kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego A. S. 1 200 zł, oraz wydatki związane z ustaleniem adresu strony 48 zł, łącznie 4265 zł. Sąd uznał, że pozwani wprawdzie ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe, jednak nie przyczynili się do powstania zobowiązania, ani wytoczenia powództwa. Nie skorzystali z udzielonej matce pożyczki, wobec czego należy zastosować art. 102 k.p.c. i obciążyć pozwanych tylko częścią kosztów, a mianowicie kwotą 2 135 zł i to według powoływanej zasady zwrotu kosztów w częściach równych, a w pozostałym zakresie pozwani nie powinni ponosić tych kosztów (pkt. II wyroku). Należy zasygnalizować, iż wysokość kosztów zastępstwa przy odpowiedzialności pozwanych według udziałów, a więc do kwoty po 3 997,21 zł ograniczałaby się do stawki po 600 zł, a nie 2 400 zł.

Pozwani, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, obowiązani są ponieść koszty wdania opinii przez biegłych, także w częściach równych, z tym że D. S. uiścił zaliczkę na poczet wnioskowanej opinii, zatem pozostałą częścią tych wydatków poniesionych przez Skarb Państwa należało obciążyć pozostałych pozwanych, o czym Sąd orzekł w pkt III wyroku, nakazując uiszczenie A. S. i R. S. po 516,67 zł

Mając powyższe argumenty na względzie Sąd orzekł jak sentencji wyroku.