Sygn. akt III AUa 102/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Maciej Piankowski (spr.)
Sędziowie:	SSA Barbara Mazur SSA Aleksandra Urban
Protokolant:	stażysta Agnieszka Makowska

po rozpoznaniu w dniu 21 października 2014 r. w Gdańsku

sprawy M. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do odsetek

na skutek apelacji M. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 26 listopada 2013 r., sygn. akt VIII U 1271/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 102/14

UZASADNIENIE

Ubezpieczony M. D. odwołał się od decyzji pozwanego organu rentowego - Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 15.07.2013 r., którą odmówiono mu prawa do wypłaty odsetek ustawowych za okres od dnia 01.01.2011 r.

W uzasadnieniu decyzji podano, że w dniu 20.12.2010 r. ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie emerytury, a w dniu 24.01.2011 r. przedłożył dodatkowe dokumenty (kserokopię legitymacji ubezpieczeniowej). W związku z tym konieczne było przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, które zakończone zostało w dniu 08.04.2011 r. Dokonując przeliczenia wysokości emerytury decyzją dnia 08.04.2011 r. organ rentowy zaniżył wysokość przysługującego ubezpieczonemu świadczenia. Wysokość emerytury skorygowano decyzją z dnia 30.01.2012 r. Odsetki zostały ustalone od dnia 17.05.2011 r. ze względu na fakt, iż postępowanie w sprawie zakończyło się w dniu 08.04.2011 r., a najbliższym terminem płatności był dzień 15.05.2011 r., tj. niedziela. A zatem odsetki zostały ustalone od 17.05.2011 r. ponieważ, jeżeli termin płatności przypada w danym miesiącu w dniu ustawowo wolnym od dnia pracy okres opóźnienia liczy się od dnia następującego bezpośrednio po pierwszy dniu roboczym przypadającym po terminie płatności. Od decyzji z dnia 30.01.2012 r. ubezpieczony złożył odwołanie do Sądu Okręgowego w Gdańsku. Wyrokiem z dnia 31.10.2012 r. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 30.01.2012 r. i zobowiązał organ rentowy do przeliczenia emerytury od 01.12.2010 r. W wyroku tym, Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego i nie orzekł o wypłacie odsetek. Zatem organ rentowy dokonując przeliczenia wysokości emerytury w wykonaniu wyroku Sądu od 01.12.2010 r. nie miał podstaw do naliczenia i wypłaty odsetek.

Ubezpieczony wywodził, że organ rentowy odpowiada za opóźnienie w przeliczeniu jego emerytury, gdyż wniosek o jej przeliczenie złożył w 01.12.2010 r., a nie jak podał pozwany w dniu 20.12.2010 r. Kserokopie książeczki ubezpieczeniowej jako uzupełnienie informacji w wniosku została wykonana w ZUS dnia 24.01.2011 r. Wówczas kopię ZUS uznał jako dowód wystarczający. ZUS wydał błędną decyzję 08.04.2011 r., która została skorygowana w 2012 r.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 26.11.2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach.

Decyzją z dnia 27.06.2006 r. przyznano ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 01.06.2006 r. W dniu 01.12.2010 r. ubezpieczony złożył wniosek o korektę wymiaru emerytury w związku z zakończeniem zatrudnienia. Decyzją z dnia 09.12.2010 r. organ rentowy odmówił prawa do emerytury.

W wyniku prowadzonego postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym w kwestii wyliczeń wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia i przedkładania dodatkowych dokumentów przez ubezpieczonego decyzją z dnia 08.04.2011 r. ponownie ustalono podstawę wymiaru należnej ubezpieczonemu emerytury od dnia 01.01.2011 r. W decyzji przyznano również odsetki od dnia 17.05.2011 r. do 15.02.2012 r.

Decyzją z dnia 30.01.2012 r. organ rentowy przeliczył ponownie wymiar emerytury ubezpieczonego od dnia 01.01.2011 r., a okresy składkowe i nieskładkowe od dnia 01.12.2010 r. W wyniku złożonego odwołania od tejże decyzji Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 31.10.2012 r. nakazał organowi rentowemu przeliczyć świadczenie od dnia złożenia wniosku, czyli od 01.12.2010 r. Decyzją z dnia 19.12.2012 r. organ rentowy przeliczył świadczenie od dnia 01.12.2010 r. i zaległość wypłacił ubezpieczonemu.

Zaskarżoną w przedmiotowej sprawie decyzją z dnia 15.07.2013 r. w związku ze złożonym przez ubezpieczonego wnioskiem organ rentowy odmówił wypłaty odsetek za okres od 01.12.2010 r. do 16.05.2011 r.

Powyższy stan faktyczny był w całości bezsporny. Sąd Okręgowy ustalił go na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach ubezpieczeniowych. Strony nie kwestionowały wiarygodności tej dokumentacji, nie wzbudziła ona także zastrzeżeń Sądu Okręgowego.

Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy przytoczył treść art. 118 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 535, poz. 1227 ze zm.) i stwierdził, że postępowanie wyjaśniające prowadzone zgodnie z wnioskiem ubezpieczonego złożonym w grudniu 2010 r., w którym ustalono ostatnią okoliczność niezbędną do wydania decyzji w sprawie zakończyło się w dniu 08.04.2011 r. – odpowiedź zakładu pracy (k. 429 akt rentowych) – tego samego dnia wydano decyzję o przeliczeniu emerytury. Emeryturę ponownie przeliczono decyzją z dnia 30.01.2012 r., co prawda od 01.01.2011 r., a nie od 01.12.2010 r., ale odsetki od świadczenia należne były od najbliższego terminu płatności, czyli od 17.05.2011 r.

Tym samym Sąd Okręgowy stwierdził, że w świetle treści art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy w sposób prawidłowy odmówił ubezpieczonemu wypłaty odsetek od dnia złożenia wniosku do dnia naliczenia świadczenia, gdyż prowadzone było postępowanie wyjaśniające staż pracy i odwołanie od powyższej decyzji jest bezzasadne.

W konkluzji, z przytoczonych wyżej względów, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 14 § 1 k.p.c. w związku z cytowanymi przepisami, orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł ubezpieczony M. D., który zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w całości domagał się zmiany wyroku oraz jego uzupełnienia o zapis w stosunku do odsetek wynikających z decyzji z dnia 19.12.2012 r.

Uzasadniając apelację ubezpieczony podał, że ZUS załatwiał sprawę 128 dni. W uzasadnieniu wyroku Sądu o sygn. akt VIII U 1352/12 stwierdzono opieszałość w załatwieniu sprawy i niewłaściwą interpretacje przepisów. Sąd wyrokiem sygn. akt VIII U 1352/12 ustalił, że przeliczenie (wyrównanie) emerytury powinno się rozpocząć od 01.12.2010 r. W uzasadnieniu Sąd wskazał na niewłaściwą interpretacje przepisów.

W ocenie apelującego treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku zawiera szereg błędów formalnych. Decyzja z dnia 15.07.2013 r. odmawiała wypłaty odsetek od dnia 01.01.2011 r. a nie jak podano od 1.01.2011 do 16.05.2011 r. Decyzja odmawiała wypłaty odsetek wypłaconych. Wniosek o przeliczenie emerytury złożono 01.12.2010 r., a nie jak napisano 20.12.2012 r. Prawo do emerytury apelujący uzyskał dnia 24.09.1993 r., a nie jak napisano 27.06.2006 r., decyzja z dnia 08.04.2011 r. nie zawiera informacji o odsetkach. Zapis przyznania odsetek od „17.05.2111” do 15.02.2012 jest pomyłką nie można liczyć odsetek w czasie przyszłym. Decyzja z dnia 15.07.2013 odmawiała wypłaty odsetek od dnia 1.01.2011 a nie jak napisano od 1.12.2010 do 16.5.2011. Z dalszej treści uzasadnienia wynika, że wyrok został oparty na interpretacji „118”. W opinii apelującego „118”odnosi się do płatności bieżących a nie zaległych, na co wskazuje ust. 2 „118”. W treści „118” brak odniesienia do odsetek i należności zaległych. Odsetkami i zaległościami „zarządza” „85”. W uzasadnieniu brak odniesienia do zgromadzonych w aktach sprawy k. 452, 458 i 459. Z kart 458 i 459 wynika, że ZUS prowadząc dochodzenie wewnętrzne sporządził notatkę w sprawie wypłaty wyrównania do wysokości należnego świadczenia za okres od 01.12.2010 do 31.01.2012 (k. 458) i ustalił: w punkcie II przyczynę wypłaty wyrównania - spowodowana błędem pracownika ZUS w punkcie III ustalił osoby winne powstania niedopłaty, przyczyny powstania niedopłaty (k. 459), sposób realizacji wyrównania: „Zgodnie z decyzją z dnia 31.01.2012r wypłacono 15.02.2012r wyrównanie od 01.12.2010 do 31.01.2012 w kwocie 8180,88 zł wraz z odsetkami od 18.01.2011 do 15.01.2012 w kwocie 579,71”.

Zgodnie z notatką odsetki były liczone od 18.01.2011 i dla apelującego niezrozumiały jest wyrok Sądu negujący zasadność naliczania odsetek od 18.01.2011 r. Sąd nie zajął stanowiska w sprawie odsetek należnych od kwoty wyrównania przyznanej decyzją ZUS dnia 19.12.2012r. Zdaniem apelującego odsetki liczy się od 1-go dnia miesiąca a nie od dnia następnego po dniu wypłaty emerytury przypadającej 15-go każdego miesiąca. W okresie od 1-15.02.2012 - 14 dni nie liczono odsetek. Stosowana w ZUS metoda liczenia odsetek jest odmienna od metody liczenia odsetek w której odsetki są związane z wielkością kolejnych wypłat i ilością dni między wypłatami. Brak informacji dlaczego ZUS przy obliczaniu należnych odsetek nie uwzględnia odsetek od odsetek.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, gdyż mimo daleko idącej lakoniczności jego uzasadnienia, zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony M. D. w dniu 01.12.2010 r. złożył do organu rentowego wniosek o przeliczenie części socjalnej emerytury z uwzględnieniem aktualnej kwoty bazowej. Wskazał, że w oparciu o posiadane dane przeliczył wskaźnik emerytury z lat 1966 - 2006 uzyskując wyższe wskaźniki od dotychczas obliczonych. Ponadto złożył tabelę obrazującą obliczone przez siebie wskaźniki za przepracowane i wybrane lata. Obliczony przez ubezpieczonego wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 217,98%.

Organ rentowy decyzją z dnia 09.12.2010 r. odmówił ponownego przyznania emerytury twierdząc, że od dnia 01.06.2006 r. przyznano ubezpieczonemu emeryturę na podstawie art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i brak jest podstaw do ponownego przyznania świadczenia z uwzględnieniem przepisów art. 53 ust. 3-5, tj. z zastosowaniem aktualnej kwoty bazowej przy obliczaniu części socjalnej (decyzja z dnia 09.12.2010 r.).

W rozmowie telefonicznej przeprowadzonej w grudniu 2010 r. ubezpieczony od pracownika organu rentowego uzyskał informację, że jego pismo z dnia 01.12.2010 r. zostało przesłane do innego działu i będzie ponownie rozpatrzone i zostanie wydana nowa decyzja. Powołując się na powyższe, pismem z dnia 17.12.2012 r. (które wpłynęło do organu rentowego 20.12.2012 r.) ubezpieczony wskazał, że organ rentowy winien uwzględnić przepisy art. 110-114 ustawy z dnia 17.121.1998 r. i oświadczył, że nie składa odwołania od decyzji z dnia 09.12.2010 r.

W piśmie z dnia 20.12.2012 r., skierowanym do ubezpieczonego, organ rentowy wskazał na błędy w wyliczeniach ubezpieczonego, stwierdzając, że brak jest podstaw do przeliczenia świadczenia. W załączeniu organ rentowy przedstawił symulacje w.w.p.

W piśmie z dnia 24.01.2011 r. (wpływ do organu rentowego 30.01.2012 r.) ubezpieczony wskazał, że swoje wyliczenia oparł na danych z lat 1966-2006 i wyjaśnił, że w czwartej rubryce jest błąd (wskaźnik 290,69 jest związany z rokiem 1969, a nie z 1980). Jednocześnie ubezpieczony zwrócił się o wyjaśnienie powodu przyjmowania przez organ rentowy do wyliczeń wynagrodzeń jedynie z lat 1976 – 2006. Ubezpieczony wyraził przekonanie, że organ rentowy powinien dysponować danymi z okresu 1966-2010, a jeżeli organ nie dysponuje tymi danymi ubezpieczony prosił o informację.

Ponadto do powyższego pisma ubezpieczony załączył kopię z legitymacji ubezpieczeniowej nr (...), która na k. 82-86 zawierała adnotacje o wysokości zarobków wypłaconych ubezpieczonemu za lata 1966-1977.

Pismem z dnia 11.02.2011 r. organ rentowy poinformował ubezpieczonego, iż nie posiada dokumentacji potwierdzającej wysokość osiągniętych przez niego zarobków w latach 1966 – 1975. Potwierdził natomiast, że posiada legitymację ubezpieczeniową nr (...) obrazującą wysokość osiągniętych przez ubezpieczonego zarobków z lat 1976-2002, a ponadto druk Rp-7 do 2006 r. Organ rentowy oświadczył, że nie był w posiadaniu legitymacji ubezpieczeniowej o nr (...). Organ rentowy podał ponadto, że po dokonaniu weryfikacji danych zawartych w przedstawionych dokumentach ustalono, że występują rozbieżności dotyczące wynagrodzenia osiągniętego w roku 1976, a ponadto, że w celu przeprowadzenia postępowania konieczne będzie dostarczenie oryginalnych dokumentów potwierdzających inną wysokość zarobków w 1976 r., niż przyjęta przez organ rentowy do obliczenia świadczenia.

W dniu 02.03.2011 r. do organu rentowego złożono pismo Polskiego Rejestru Statków z dnia 28.02.2011 r., w którym podano, że w legitymacji ubezpieczeniowej ubezpieczonego zapis z dnia 14.02.1977 r. jest błędny, zaś prawidłowa wysokość wynagrodzenia znajduje się w zaświadczeniu Rp-7. Ponadto – w tej samej dacie – przedłożono organowi rentowemu zaświadczenie Rp-7 z dnia 28.02.2011 r. obejmujące informacje o wypłaconym ubezpieczonemu wynagrodzenia za lata 2006-2010.

Pismem z dnia 10.03.2011 r. organ rentowy poinformował Polski Rejestr Statków, że nie jest w posiadaniu Rp-7 z lat od 1966 do 1977, zaś dysponuje dokumentami Rp-7 odzwierciedlającymi zarobki ubezpieczonego za lata 1989-1992, 1993, 1997-2002, 2003-2006, 2006-2010. W związku z pismem z dnia 28.02.2011 r. organ rentowy nie miał pewności czy pozostałe zarobki (tj. z lat 1966-1977) są wpisane prawidłowo i zwrócił się do tego zakładu o nadesłanie Rp-7 z wynagrodzeniami za powyższe lata.

W odpowiedzi na powyższe pismo Polski Rejestr Statków pismem z dnia 16.03.2011 r. (które wpłynęło do organu rentowego w dniu 08.04.2011 r.) podał, że ubezpieczony był tam zatrudniony od 07.08.1972 r., ale za lata od 1972 do 1975 nie posiada kartotek zarobkowych. W załączeniu przedłożono zaświadczenie Rp-7 za lata 1976 i 1977.

Decyzją z dnia 08.04.2011 r. organ rentowy od dnia 01.01.2011 r. przeliczył ubezpieczonemu emeryturę ustalając stały termin płatności emerytury na 15 dzień każdego miesiąca. Pozwany ustalił wskaźnik wysokości podstawy wymiaru na 217,98%.

Był on zatem ustalony w takiej samej wysokości na jaką wskazał ubezpieczony przy wniosku z dnia 01.12.2010 r.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenia wypłacone ubezpieczonemu z 20 lat kalendarzowych, tj. z lat 1967-1971, 1973, 1990-1992, 1994-2004.

Powyższe ponowne ustalenie wysokości emerytury możliwe było w oparciu o przedłożoną przez ubezpieczonego w dniu 30.01.2012 r. legitymację ubezpieczeniową nr (...).

W decyzji z dnia 08.04.2011 r. do wyliczenia należnej ubezpieczonemu emerytury organ rentowy przyjął jednak błędną wysokość kwoty bazowej (tj. 2.059,92 zł zamiast 2.716,71 zł) oraz okresów składkowych (tj. 568 miesięcy zamiast 570 miesięcy).

Decyzją z dnia 30.01.2012 r. organ rentowy przeliczył emeryturę ubezpieczonemu od dnia 01.12.2011 r. z uwzględnieniem nowej kwoty bazowej (tj. 2.716,71 zł) oraz prawidłowej sumy okresów składkowych (570 miesięcy), a ponadto przy przyjętym poprzednio wskaźniku wysokości podstawy wymiaru w wysokości 217,98%. Powyższą decyzją ustalono ponadto prawo do odsetek od dnia 17.05.2011 r. do dnia 15.02.2012 r.

Powyższą decyzją wyrównano ponadto świadczenie za okres 01.12.2010 r. do 31.12.2010 r. z tytułu doliczenia stażu pracy i odsetek.

Ubezpieczony pismem z dnia 12.03.2012 r. zwrócił się do organu rentowego o wyjaśnienie „dlaczego naliczenie emerytury rozpoczęto dnia 1.01.2011r. a nie 1.12.2010”.

Organ rentowy pismem z dnia 10.04.2012 r. wyjaśnił, że ubezpieczony nowe dowody dostarczył w dniu 31.01.2011 r. Dlatego przeliczenie świadczenia nastąpiło od dnia 01.01.2011 r., a data 08.04.2011 r. (oznaczana wcześniej w pismach ZUS jako data złożenia przez ubezpieczonego wniosku) jest dniem, w którym organ rentowy otrzymał odpowiedź z Polskiego Rejestru Statków, która miała wpływ na wysokość i przeliczenie świadczenia.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 30.01.2012 r. domagając się jej zmiany i naliczenia emerytury od dnia 01.12.2010 r.

Postępowanie odwoławcze toczyło się w powyższej sprawie przed Sądem Okręgowym, w G. pod sygn. akt VIII U 1352/12. Wyrokiem z dnia 31.10.2012 r. Sąd Okręgowy zmienił decyzję organu rentowego z dnia 30.01.2012 r. i zobowiązał pozwanego do przeliczenia świadczenia od dnia 01.12.2010 r.

Sąd Okręgowy w powyższym orzeczeniu nie zawarł żadnego rozstrzygnięcia o odpowiedzialności organu rentowego w trybie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Należy podkreślić, że zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 28.04.2010 r., II UK 330/09 (LEX nr 604220) przepis zawarty w zdaniu drugim art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS nakłada na sąd przyznający prawo do świadczenia obowiązek zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, tj. zarówno stwierdzającego taką odpowiedzialność, jak i jej brak.

Naruszenie przez sąd dyspozycji powyższego przepisu, a zatem brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, nie pozbawia jednak ubezpieczonego prawa do domagania się odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24.03.2011 r., I UZP 2/11, OSNP 2011, nr 19-20, poz. 255).

W sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 31.10.2012 r. ubezpieczony domagał się wyrównania wypłaty emerytury od dnia 01.12.2011 r. Ubezpieczony miał już ustalone prawo do emerytury i zgodnie z powyższym wyrokiem wysokość świadczenia ustalona decyzją z dnia 30.01.2012 r. powinna być wypłacana ubezpieczonemu już od dnia 01.12.2010 r.

W niniejszej sprawie ubezpieczony żądał wypłaty odsetek od dnia 01.01.2011 r.

Podstawę normatywną ewentualnego zasądzenia na rzecz ubezpieczonego odsetek w przypadku niewypłacenia świadczenia w należnej wysokości stanowił art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten dotyczy świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli organ rentowy w terminach przewidzianych w ustawie nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych przewidzianych w prawie cywilnym. Ten obowiązek nie dotyczy jednak przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności. Dla oceny przysługiwania odsetek na podstawie tego przepisu konieczne jest współstosowanie dalszych przepisów, a w odniesieniu do stanu faktycznego sprawy, konkretnie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten stanowi, że w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego (sądu ubezpieczeń społecznych) za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego. Jest to przepis szczególny względem art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w myśl którego organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Podkreślenia wymaga, że zmiana art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS miała na celu wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11.09.2007 r., P 11/07 (Dz. U. nr 175, poz. 1235; OTK-A 2007 nr 8, poz. 97). W wyroku tym Trybunał orzekł, że art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS - rozumiany w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nieustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy - jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Wykładnię prawa, która doprowadziła Trybunał Konstytucyjny do tego rozstrzygnięcia należy uwzględnić w rozpoznawanej sprawie, zwłaszcza, że potwierdza ona wykładnię zdecydowanie dominującą w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W uzasadnieniu powołanego wyroku Trybunał Konstytucyjny wywiódł w szczególności, że przez pojęcie „wyjaśnienie ostatniej niezbędnej okoliczności” z art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Stąd też trzydziestodniowy termin na wydanie decyzji w sprawie świadczenia i jego wypłaty w razie, gdy prawo do świadczenia zostało ustalone przez sąd, powinien być liczony od dnia doręczenia wyroku sądu tylko wtedy, gdy ustalenie prawa do świadczenia dopiero w postępowaniu sądowym nie było następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. W przeciwnym wypadku, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy (np. błędna interpretacja przepisów, zaniechanie podjęcia określonych działań z urzędu), termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia.

W wyroku z dnia 09.03.2001 r., II UKN 402/00 (OSNAPiUS 2002 nr 20, poz. 501; OSP 2003 nr 4, poz. 46, z glosą W. Muszalskiego) Sąd Najwyższy przyjął, że przyznanie lub podwyższenie świadczenia bez odsetek na mocy wyroku sądowego zmieniającego decyzję organu rentowego, nie musi powodować obowiązku zapłaty odsetek od daty, od której świadczenie powinno być wypłacone, albowiem uprzednia odmowa przyznania lub podwyższenia świadczenia mogła być spowodowana okolicznościami niezależnymi od organu rentowego.

Z tego punktu widzenia kwestia, czy odmowa przyznania świadczeń (ich podwyższenia) była następstwem okoliczności leżących rzeczywiście po stronie organu rentowego, wymaga indywidualnego badania. Gdyby bowiem okazało się, że wobec braku stosownych dokumentów organ rentowy nie miał możliwości ustalenia prawa do świadczenia (jego wysokości) należnego ubezpieczonemu w terminie określonym ustawą, to wydanie przez organ rentowy decyzji w późniejszym czasie byłoby usprawiedliwione i nie rodziłoby konieczności wypłaty na rzecz ubezpieczonego stosownych odsetek.

Zbliżone stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 22.04.2004 r., III UA 1/04 (OSNP 2004 nr 23, poz. 406), w którym stwierdził, że jeśli organ rentowy nie wyda decyzji pozytywnej w sprawie ustalenia prawa do świadczenia lub nie wypłaci tego świadczenia w terminie 30-dniowym od daty faktycznego wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania przez organ rentowy decyzji, a następnie - w wyniku przeprowadzonego postępowania odwoławczego - okaże się, iż w tej dacie zostały już faktycznie wyjaśnione wszystkie okoliczności niezbędne dla wydania takiej decyzji, to wówczas organ rentowy obowiązany jest do wypłaty także stosownych odsetek od tego świadczenia.

Ten kierunek wykładni jest kontynuowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W szczególności w wyroku z dnia 25.01.2005 r., I UK 159/04 (OSNP 2005 nr 19, poz. 308) oraz w wyroku z dnia 07.02.2006 r., I UK 191/05 (OSNP 2007 nr 1-2, poz. 28; OSP 2007 nr 4, poz. 38, z glosą J. Jankowiaka). W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14.09.2007 r., III UK 37/07 (OSNP 2008, nr 21-22, poz. 326) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że odsetki przewidziane w art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu w sytuacji, gdy organ rentowy z naruszeniem prawa odmówił jego przyznania, powinny przysługiwać od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek, po wyjaśnieniu okoliczności niezbędnej do jej wydania, a więc po przeprowadzeniu dowodów i ich ocenie. Taka wykładnia jest podtrzymywana w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego (już z uwzględnieniem powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego). W wyroku z dnia 21.04.2009 r., I UK 345/08 (LEX nr 551000) Sąd Najwyższy przyjął, że jeżeli dla stwierdzenia uprawnień do świadczenia wymaga się wydania decyzji, termin do jej wydania biegnie od daty wyjaśnienia ostatniej niezbędnej okoliczności, co dotyczy także ponownego ustalenia prawa do świadczenia. Wyjaśnienie okoliczności niezbędnej do wydania decyzji oznacza dokonanie czynności mającej na celu ustalenie stanu faktycznego, czyli przeprowadzenie dowodów i ich ocenę.

Zgodnie z art. 116 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. nr 237, poz. 1412) w § 3 ust. 1 stanowi, że postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że przepisy ustawy przewidują wszczęcie tego postępowania z urzędu. Zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 4 w/w rozporządzenia, zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń. Ponadto, zgodnie z § 21 ust. 1 cyt. rozporządzenia, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. W myśl § 29 ust. 1 i 2 rozporządzenia, w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również dopuszczone dodatkowe dowody, jeżeli są one niezbędne do załatwienia sprawy. W tym przypadku organ rentowy wzywa zainteresowanego lub inny podmiot do przedłożenia tych dodatkowych dowodów, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 60 dni, licząc od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli zaś środek dowodowy nie został dostarczony w wyznaczonym terminie, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie świadczeń na podstawie posiadanych dowodów.

W niniejszej sprawie ubezpieczony wnioskiem z dnia 01.12.2010 r. domagał się przeliczenia emerytury przy uwzględnieniu wskaźników z okresu 1966-2006.

Do wniosku o emeryturę złożonego organowi rentowemu w dniu 15.07.1993 r. złożono zaświadczenie Rp-7 wydane przez Polski Rejestr Statków jedynie za lata 1989-1992 oraz zaświadczenie z dnia 14.07.1993 r. obrazujące wynagrodzenie brutto za miesiące od kwietnia do lipca 1993 r. (w aktach pozwanego). Do wniosku o emeryturę nie złożono zaświadczenia o wysokości zarobków wypłaconych ubezpieczonemu przed rokiem 1989. Ubezpieczony uzyskał prawo do emerytury od dnia 19.04.1993 r. W aktach organu rentowego znajduje się jedynie legitymacja ubezpieczeniowa nr (...), zawierająca adnotacje o wysokości wypłaconych wynagrodzeń od 1976 r. Również w kolejnych zaświadczeniach składanych przez ubezpieczonego o przeliczenie wysokości świadczenia, czy podjęcie wypłaty zawieszonego świadczenia ubezpieczony nie przedłożył zaświadczeń o wysokości wynagrodzeń otrzymanych w latach 1966-1975. Dopiero przy wniosku z dnia 01.12.2010 r. ubezpieczony przedstawił obliczenie wskaźnika wysokości świadczenia przy podanych wysokościach wynagrodzeń z lat 1966-1975, a nadto wskazał sposób wyliczenia z uwzględnieniem zarobków uzyskanych w 1980 r., co zakwestionował organ rentowy stwierdzając błędne wyliczenie wskaźnika za 1980 r.

Dopiero w dniu 31.01.2011 r. ubezpieczony przedłożył odpis legitymacji ubezpieczeniowej nr (...), co dowodzi też tego, że to ubezpieczony (a nie organ rentowy) był w posiadaniu tego dokumentu. Nadto organ rentowy prowadził postępowanie wyjaśniające z udziałem Polskiego Rejestru Statków w sprawie błędnego wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej z dnia 14.02.1977 r. zarobków ubezpieczonego.

Polski Rejestr Statków przedstawił prawidłowe zaświadczenie na druku Rp-7 z dnia 16.03.2011 r., które wpłynęło do organu rentowego w dniu 08.04.2011 r.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 oraz ust. 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, organ rentowy powinien wydać decyzję w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Ostatnia okoliczność umożliwiająca wydanie decyzji została wyjaśniona w dniu 08.04.2011 r., tj. po złożeniu wyjaśnień przez Polski Rejestr Statków w piśmie z dnia 16.03.2011 r. oraz po wydaniu dokumentu Rp-7 z tego samego dnia, które to pisma wpłynęły do organu rentowego w dniu 08.04.2011 r.

Najbliższy termin płatności świadczenia przypadał w dniu 15.05.2011 r. (niedziela), co oznacza, że świadczenie w prawidłowej wysokości powinno zostać ubezpieczonemu wypłacone do dnia 16.05.2011 r. Zatem pierwszym dniem opóźnienia w wypłacie świadczenia był dzień 17.05.2011 r.

Reasumując należało uznać, że organ rentowy prawidłowo zaskarżoną decyzją ustalił ubezpieczonemu prawo do odsetek za opóźnienie wypłaty świadczenia od dnia 17.05.2011 r. Nie było zatem podstaw do uwzględnienia odwołania ubezpieczonego i przyznania mu prawa do odsetek już od dnia 01.01.2011 r.

Nieuzasadnione było też żądanie ubezpieczonego przyznania mu prawa do odsetek od odsetek. Należy wyjaśnić, że przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych - które stanowią autonomiczny, niezależny od cywilnego porządek prawny - na co również wskazuje judykatura - nie przewidują możliwości dochodzenia odsetek od odsetek (por wyroki Sądów Apelacyjnych w Szczecinie z dnia 21.05.2009 r., III AUa 212/09 oraz w Białymstoku z dnia 11.12.2013 r., III AUa 1058/12).

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu i na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.