Sygn. akt: III AUa 1159/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Iwona Szybka

Sędziowie: SSA Jolanta Wolska

SSA Maria Padarewska - Hajn (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Kamila Tomasik

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2014 r. w Łodzi

sprawy E. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o odsetki,

na skutek apelacji E. N.

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 31 maja 2013 r., sygn. akt: V U 200/13,

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1159/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 stycznia 2013r. wydaną w wykonaniu prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 listopada 2012 r. w sprawie III AUa 601/12, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w T. podjął wypłatę emerytury E. N. poczynając od 1 października 2011r. i wypłacił jej należne wyrównanie w kwocie 36.683 zł. Drugą decyzją z 14 stycznia 2013r. organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do ustawowych odsetek od wypłaconego jej wyrównania.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona wniosła o jej zmianę i przyznanie odsetek od kwoty niezasadnie zawieszonej emerytury od 7 dnia każdego miesiąca.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 31 maja 2013r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił odwołanie.

Rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji zapadło w następującym stanie faktycznym:

Decyzją z dnia 16 września 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wstrzymał wypłatę emerytury E. N. od dnia 1 października 2011 r. na podstawie art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 13 lutego 2012r. wydanym w sprawie V U 1071/11 oddalił odwołanie E. N. od powyższej decyzji.

Sąd Apelacyjny w Łodzi rozpoznając sprawę na skutek apelacji E. N. wyrokiem z dnia 28 listopada 2012r. wydanym w sprawie III AUa 601/12 zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego w ten sposób, że podjął wypłatę emerytury poczynając od dnia 1 października 2011r.

Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku podkreślił, że od wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) do 30 czerwca 2000 r. do realizacji nabytego prawa do emerytury wystarczyło osiągnięcie wieku emerytalnego. Od 1 lipca 2000r. do 7 stycznia 2009r. treścią ryzyka było zaprzestanie pracy, a od 8 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2010r. ponownie do realizacji prawa wystarczyło osiągnięcie wieku emerytalnego. Sąd Apelacyjny podkreślił, iż od 1 stycznia 2011 r. stan prawny uległ mownej zmianie. Do powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach został dodany - przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2010.257.1726) - art. 103a, który stanowił, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Zgodnie z art. 28 powołanej wyżej ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, tj. przed 1 stycznia 2011r. przepis art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS stosuje się poczynając od 1 października 2011r. Po wydaniu zaskarżonego wyroku stan prawny uległ istotnej zmianie, gdyż w wyroku z dnia 13 listopada 2012 r. w sprawie K 2/12 (Dz. 12/1285) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok ten miał zastosowanie do skarżącej, tj. wyłączał możliwość zastosowania wobec niej art. 103a ustawy emerytalnej, gdyż nabyła ona prawo do emerytury wcześniejszej od 1 marca 2009 r., a do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym od 1 lipca 2010r. Nie było zatem podstaw prawnych do zastosowania wobec skarżącej art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jako przepisu - wobec skarżącej niezgodnego z art. 2 Konstytucji - co skutkować koniecznością podjęcia wypłaty zawieszonej emerytury od dnia jej zawieszenia, tj. od 1 października 2011 r.

Powyższy wyrok wpłynął do organu rentowego w dniu 31 grudnia 2012 r., który wykonując wyrok go wydał dwie decyzje z dnia 14 stycznia 2013r.; pierwszą z nich podjął wypłatę emerytury E. N. poczynając od 1 października 2011r. i wypłacił jej należne wyrównanie w kwocie 36.683 zł. Kwota wyrównania została wypłacona skarżącej w dniu 6 lutego 2013 r. Drugą z decyzji wydanej w tym samym dniu organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do ustawowych odsetek od wypłaconego jej wyrównania.

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podniósł w pierwszej kolejności, iż zgodnie z treścią przepisu art. 118 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. Nr 153 z 2009r., poz. 1227 – tekst jednolity z późn. zm.), organ rentowy zobowiązany wydać decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji (z uwzględnieniem ust. 2 i 3 art. 120). Przez wyjaśnienie ostatniej niezbędnej okoliczności należy rozumieć rozstrzygnięcie ostatniej kwestii koniecznej dla ustalenia uprawnień (lub ich fu) osoby występującej z wnioskiem o przyznanie świadczenia. Podstawę prawną żądania odsetek stanowi przepis 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), który określa, że jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W przedmiotowej sprawie nie ma w ocenie Sądu Okręgowego podstaw do przyjęcia, że za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczenia odpowiedzialność ponosi organ rentowy. Sąd podkreślił, że organ rentowy, który wydał decyzję o wstrzymaniu wypłaty emerytury od 1 października 2011r. zastosował wobec skarżącej obowiązujący wówczas przepis art. 103a ustawy emerytalnej, którym był związany. Organ rentowy nie jest uprawniony do badania zgodności przepisów prawa z Konstytucją. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał więc decyzję podejmującą wypłatę emerytury w terminie, o którym mowa w powołanym przepisie, tj. 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności. Mając w tej sytuacji na uwadze fakt, że ZUS wydając decyzje w przedmiocie wstrzymania emerytury poczynając od dnia 1 października 2011r. zgodnie z obowiązującym w tej dacie prawem nie sposób przyjąć, iż ma on ponosić odpowiedzialność za opóźnienie w wypłacie emerytury za okres jej wstrzymania. Były to bowiem bez wątpienia przyczyny niezależne od organu. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że brak jest w przedmiotowej sprawie podstaw do wypłaty wnioskodawczyni przez organ rentowy odsetek od wypłaconych w terminie świadczeń emerytalnych za okres od dnia 1 października 2011r. w trybie przewidzianym w art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) i odwołanie na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. oddalił.

W apelacji ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania.

Uzasadniając apelację skarżąca podniosła, że wprawdzie zawieszenie decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16.09.2011r. wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011r. nie wynikało z winy organu rentowego tylko z winy ustawodawcy, jednakże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając decyzję o wypłacie lub zawieszeniu emerytury reprezentuje Państwo wobec emeryta, dlatego to do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosłam o wypłatę należnych odsetek od emerytury zwieszonej w oparciu o przepis naruszający ustawę zasadniczą.

W ocenie apelującej fakt braku wypłaty emerytury był ewidentny dlatego też po podjęciu wypłaty odsetki za w/w okresy są zasadne i należna jest ich wypłata.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna. Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia faktyczne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jak też i argumentację prawną. Bezspornie bowiem Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżoną decyzję z 14 stycznia 2013r. przed upływem 30 dni od dnia wpływu do organu rentowego prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 28 listopada 2012r., które miało miejsce w dniu 31 grudnia 2012r.

Spór w niniejszej sprawie zasadza się na interpretacji przepisów art. 118 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) w związku z art. 85 ust. 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. Nr 205 z 2009r., poz. 1585 – tekst jednolity z późn. zm.), które w toku postępowania zostały w całości przytoczone, tak więc nie zachodzi potrzeba ich powtarzania.

Należy jednak podkreślić, że to, iż świadczenia niewypłacone osobom, o których mowa w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012r. powinny być wyrównane, nie oznacza odpowiedzialności organu rentowego przewidzianej w art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach ani nie implikuje obowiązku organu odwoławczego przewidzianego w art. 118 ust. 1a. Przepisy te mają wyłączne zastosowanie w wypadkach niedopełnienia przez organ rentowy obowiązku wydania decyzji w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej niezbędnej okoliczności. Tylko tak mogą być te przepisy traktowane w powiązaniu z przepisami regulującymi postępowanie przed organem rentowym i postępowanie odwoławcze oraz zakres uwzględniania w nim nowych faktów i dowodów. Uwzględniając przedmiot ustawy nie chodzi o ustalenie odpowiedzialności organu rentowego na podstawie art. 417 1§ 2 k.c., jak też nie jest możliwa wykładnia art. 118 jako regulacji na wypadek popełnienia przez organ rentowy błędu wskutek niewłaściwego stosowanie prawa (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 1997 r., III ZP 40/97, OSNAPiUS 1998 nr 14, poz. 429 i wyroki z dnia 17 kwietnia 1975 r., III URN 5/75, OSNCP 1975 nr 12, poz. 179, z dnia 10 listopada 1987 r., II URN 243/87, OSNCP 1989 nr 6, poz. 105, z dnia 12 sierpnia 1981 r., II URN 100/81, OSNC 1982 nr 7, poz. 112 i z dnia 6 listopada 1980r., III URN 44/80, OSNC 1981 nr 5, poz. 92).

W regulacji art. 118 ust. 1 chodzi o wynikający z art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązek zapłaty odsetek, jeśli Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych. Jest oczywiste, że w art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych można znaleźć wyłącznie nawiązanie do przedmiotu regulacji art. 118 ust. 1. Mowa w nim o decyzjach w przedmiocie ustalenia po raz pierwszy prawa do świadczeń lub ich wysokości. Wydanie decyzji na podstawie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach nie dotyczy tego przedmiotu. Organ rentowy, stosując ten przepis odnosił się do ustalonego już wcześniej prawa do emerytury (art. 103 ust. 1 w związku z art. 134 ust. 1 pkt 1 ustawy) i nie decydował w jego przedmiocie. Ponadto, organ rentowy stosował obowiązujący wówczas przepis art. 103a ustawy, którym był związany. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do badania zgodności przepisów prawa z Konstytucją. W takim wypadku brak jest podstaw do wypłaty przez organ rentowy odsetek od niewypłaconych w terminie świadczeń emerytalnych za okres od 1 października 2011r. w trybie art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji swojego wyroku.

: