Sygn. akt III AUa 317/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Barbara Mazur (spr.)
Sędziowie:	SSA Bożena Grubba SSA Michał Bober
Protokolant:	sekr.sądowy Lidia Pedynkowska

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2013 r. w Gdańsku

sprawy K. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do wypłaty odsetek

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 listopada 2012 r., sygn. akt VIII U 1330/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 317/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 09 sierpnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., powołując się na art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), odmówił ustalenia K. N. prawa do odsetek za nieterminowe ustalenie prawa do emerytur wskazując, że prawo to zostało ustalone w postępowaniu odwoławczym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych i organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie wniosku ubezpieczonego o to świadczenie.

Odwołanie od powyższej decyzji, mylnie oznaczając je jako odwołanie od decyzji z dnia 21 czerwca 2012 r., wniósł K. N. zarzucając jej naruszenie art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz domagając się jej zmiany i przyznania mu odsetek ustawowych od wypłaconego z wyrównaniem świadczenia emerytalnego od dnia października 2010 r. do dnia faktycznej wypłaty, zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz dopuszczenia i przeprowadzenia dowodów wymienionych w uzasadnieniu odwołania.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Dodatkowo organ ten wskazał, iż decyzją z dnia 18 września 2012 r. uznał w części roszczenie ubezpieczonego dotyczące odsetek i przyznał mu prawo do odsetek za okres od dnia 27 maja 2012 r. do dnia 29 czerwca 2012 r.

Wyrokiem z dnia 28 listopada 2012 r. w sprawie VIII U 1330/12 Sąd Okręgowy w Gdańsku VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

1.  zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 09 sierpnia 2012 r. w ten sposób, iż ustalił K. N. prawo do odsetek za zwłokę w wypłacie emerytury, w ich ustawowej wysokości, za okres od dnia 29 lipca 2011 r. do dnia 26 maja 2012 r.,

2.  umorzył postępowanie odwoławcze w części uregulowanej decyzją z dnia 18 września 2012 r.,

3.  oddalił odwołanie w pozostałej części,

4.  zasadził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

K. N. w dniu 21 września 2010 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

Decyzjami: z dnia 09 listopada 2010 r. oraz z dnia 14 grudnia 2010 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w wieku obniżonym z tytułu pracy w warunkach szczególnych, wskazując, iż nie spełnia on wymaganych przesłanek dla przyznania mu dochodzonego prawa, bowiem nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, a jedynie okres takiego zatrudnienia wynoszący 2 lata, 9 miesięcy i 11 dni.

W wyniku przeprowadzonego postępowania odwoławczego od powyższych decyzji Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie VIII U 707/11 zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, poczynając od dnia 29 października 2010 r.

Spór w sprawie VIII U 707/11 sprowadzał się wyłącznie do oceny spełnienia przez ubezpieczonego warunku posiadania wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uznał jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia ubezpieczonego: od dnia 02 października 1972 r. do dnia 30 kwietnia 1975 r., od dnia 01 maja 1975 r. do dnia 30 czerwca 1989 r. oraz od dnia 01 lipca 1989 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Organ rentowy powoływał się na brak dowodów na wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach, poddał w wątpliwość możliwość zaliczenia do tego rodzaju prac pracy w charakterze kierowcy operatora urządzeń transportowych i kierowcy samochodu sanitarnego w Stoczni (...) S.A. Organ ten powyższe wątpliwości uzasadniał m.in. stanowiskiem następcy prawnego Stoczni, który także poddał w wątpliwość uprawnienia ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 01 maja 1975 r. do dnia 30 kwietnia 1993 r.

Sąd ten, wydając wyrok, oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego, w aktach osobowych oraz na zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków i wyjaśnieniach ubezpieczonego.

Rozstrzygając sprawę przyznał, iż były wątpliwości co do prawdziwego charakteru zatrudnienia ubezpieczonego w Stoczni (...), bowiem różnie nazywano jego stanowisko, ale w jego ocenie przeprowadzone postępowanie pozwoliło na ustalenie w sposób nie budzący wątpliwości, że ubezpieczony wykonywał pracę kierowcy karetki pogotowia i tym samym istnieją podstawy do uznania powyższej pracy za pracę w szczególnym charakterze, co powoduje, że spełnił warunki do emerytury.

Sąd I instancji podkreślił, iż organ rentowy nie znał treści pisemnego uzasadnienia, bowiem nie wystąpił o uzasadnienie wyroku. Mimo to złożył apelację powołując się na zgłaszane w odpowiedzi na odwołanie wątpliwości dotyczące charakteru pracy wykonywanej przez ubezpieczonego i podtrzymując twierdzenie, iż kierowca sanitarki to nie to samo co kierowca pogotowia ratunkowego.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 22 marca 2012 r. w sprawie III AUa 1422/11 oddalił apelację organu rentowego od w/w wyroku Sądu Okręgowego. Sąd II instancji uznał za trafne stanowisko Sądu I instancji o zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 01 maja 1975 r. do dnia 30 kwietnia 1993 r.

Decyzją z dnia 21 czerwca 2012 r. organ rentowy wykonał prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2011 r. i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 29 października 2010 r., tj. od daty określonej wyrokiem Sądu.

Decyzją z dnia 09 sierpnia 2012 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do odsetek.

Decyzją z dnia 18 września 2012 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do odsetek za okres od dnia 27 maja 2012 r. do dnia 29 czerwca 2012 r.

Stan faktyczny przedmiotowej sprawy Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach ubezpieczeniowych oraz aktach sprawy VIII U 707/11, których autentyczność nie była kwestionowana w toku procesu, a Sąd ten również nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności z urzędu.

W ocenie Sądu I instancji odwołanie K. N. zasługuje na uwzględnienie w części.

Sąd ten zważył, że przedmiotem sporu niniejszego postępowania było prawo do odsetek od wypłaconej przez organ rentowy, w związku z realizacją wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2011 r., emerytury.

Ogólną normą regulującą zasady i zakres odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za opóźnienie w ustalaniu i wypłacie świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest przepis art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Zgodnie z tym przepisem Zakład Ubezpieczeń Społecznych w przypadku opóźnienia w wydaniu decyzji ustalających prawa do świadczeń lub niewypłacenia świadczeń zobowiązany jest do wypłaty odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to sytuacji, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Odpowiedzialność ZUS za opóźnienia kształtuje się zatem na zasadzie winy i jest ona wyłączona w każdym przypadku, gdy przyczyna opóźnienia powstała niezależnie od zachowania ZUS (por. wyrok S.N. z dnia 27 września 2002 r. w sprawie II UK 214/02, publik. OSNP z 2004 r., z. 5, poz. 89).

Najczęściej odpowiedzialność tę wywołują błędy w wykładni lub zastosowaniu przepisów przez organ rentowy oraz dokonywanie błędnych ustaleń faktycznych.

Regulacja ta, z uwagi na swoje usytuowanie w systemie prawa ubezpieczeń społecznych, ma zastosowanie do wszystkich świadczeń wypłacanych przez ZUS, o ile nie wyłączają jej przepisy szczególne.

Drugą, obok winy, przesłanką zaktualizowania się obowiązku wypłaty odsetek, o których mowa w art. 85 ust. 1 ustawy systemowej, jest przekroczenie ustawowych terminów wypłacania świadczeń przez ZUS. Jej stwierdzenie wymaga sięgnięcia do regulacji odnoszącej się do poszczególnych rodzajów świadczeń. Zasady wypłaty świadczeń emerytalno – rentowych są regulowane ustawą z dnia 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

W zakresie rent, emerytur oraz innych świadczeń, określonych w art. 3 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S., termin ustalania i wypłaty świadczeń regulowany jest przez przepis art. 118 ust. 1 tejże ustawy. Zgodnie z nim, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Zgodnie natomiast z ust. 1 lit. a, jeżeli jednak prawo do świadczenia lub jego wysokość ustalono orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego.

Według stanowiska prezentowanego przez organ rentowy w każdym przypadku, gdy o prawie do świadczenia decyduje sąd, a w wyroku nie stwierdzono odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności do wydania decyzji, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji należałoby uznać dzień wpływu do organu rentowego prawomocnego orzeczenia sądu pierwszej, bądź też drugiej instancji, jeżeli w sprawie wniesiono apelację.

Sąd Okręgowy nie podzielił powyższego poglądu tego organu. W tym miejscu przywołał przepis art. 118 ust. 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S., zgodnie z którym w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności do wydania decyzji.

W ocenie tego Sądu użycie słowa „również” w art. 118 ust. 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S. wskazuje na fakt, iż przepis eksponuje tylko jedną z możliwości wyjaśnienia ostatniej okoliczności. Gdyby intencją ustawodawcy było automatyczne każdorazowe uznanie w przypadku wydania orzeczenia przez organ odwoławczy za datę wyjaśnienia okoliczności - daty wpływu orzeczenia do organu rentowego, słowo „również” w przepisie nie zostałoby użyte (por. teza II wyroku S.A. w Katowicach z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie III AUa 1171/05, publik. LEX nr 310385).

Sąd I instancji za słuszny uznał pogląd, że użyte w przepisie słowo „również” wskazuje, iż jest to tylko jeden ze sposobów ustalenia daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności, a nie - że jest tak w każdej sprawie, w której zapadło orzeczenie sądu, bowiem w przeciwnym wypadku ZUS mógłby bez żadnych konsekwencji w każdej sprawie wydawać niekorzystne dla strony decyzje i wnosić środki odwoławcze nawet bez żadnych podstaw prawnych, odsuwając na bardzo odległe terminy wypłaty należnych świadczeń.

Wykładnia systemowa cytowanego przepisu prowadzi do wniosku, że na potrzeby ustalenia odpowiedzialności organu rentowego z tytułu opóźnienia w ustaleniu lub wypłacie świadczeń, sens wyrażonej w tym przepisie normy prawnej jest następujący: za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia, o ile za nieustalenie tych okoliczności odpowiedzialności nie ponosi organ rentowy. Omawiany przepis może zatem dotyczyć wyłącznie takiej sytuacji, w której dla wykazania okoliczności, która miałaby wpływ na prawo do świadczenia lub na jego wysokość, dopiero w postępowaniu sądowym, zostały przedstawione odpowiednie dowody, z których strona mogła skorzystać w postępowaniu przed organem rentowym, lecz tego nie uczyniła (por. wyrok S.A. w Katowicach z dnia 26 września 2006 r. w sprawie III AUa 1126/05, publik. LEX nr 310445).

Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z dnia 28 czerwca 2011 r. zmienił zaskarżone decyzje ZUS: z dnia 09 listopada 2010 r. oraz z dnia 14 grudnia 2010 r. odmawiające prawa do emerytury i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 29 października 2010 roku, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego opartego nie tylko na dokumentach zgromadzonych w aktach ZUS.

Sąd I instancji podkreślił w tym miejscu, że nie z winy ubezpieczonego brak było kompletu dokumentów, które pozwoliłyby w sposób szczegółowy odtworzyć przebieg zatrudnienia w spornych okresach, a w sprawie konieczne stało się przeprowadzenie postępowania dowodowego również i w takim zakresie, w jakim nie mógł tego uczynić organ rentowy, tj. przesłuchać świadków, których zeznania potwierdziły pracę ubezpieczonego w szczególnych warunkach od dnia 01 maja 1975 r. do dnia 30 kwietnia 1993 r.

W tych okolicznościach, zdaniem tego Sądu, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności w niniejszej sprawie należało uznać dzień 28 czerwca 2011 r., tj. dzień wydania wyroku w sprawie VIII U 707/11, ustalającego ubezpieczonemu prawo do emerytury. Gdyby organ rentowy właściwie wypełniając swoje obowiązki uczestniczył przy przeprowadzeniu postępowania dowodowego, miałby pełną świadomość jego wyników i być może uznałby za niepotrzebne angażowanie Sądu wyższej instancji. Tak samo mogłoby być gdyby organ ten wysłuchał uzasadnienia tego Sądu, albo gdyby wniósł o pisemne uzasadnienie wyroku.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż w toku postępowania przed Sądem II instancji, który rozpoznawał apelację organu rentowego od tego wyroku, nie były przeprowadzane żadne dowody, a zatem uznano postępowanie pierwszoinstancyjne za wyczerpujące i ostatecznie wyjaśniające okoliczności mające znaczenie dla uprawnień emerytalnych ubezpieczonego.

Sąd I instancji podkreślił, iż Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 22 marca 2012 r. oddalił apelację ZUS/Oddział w G. jako bezzasadną.

Innymi słowy, wyrok Sądu Okręgowego przyznający ubezpieczonemu prawo do emerytury był prawidłowy, a zaskarżone decyzje okazały się być wadliwe. Tym samym, niezależnie od prawa do wniesienia apelacji od niekorzystnego dla siebie wyroku, organ rentowy podejmując decyzję o wniesieniu takiego środka winien rozważyć celowość jego wniesienia – mając na uwadze wyniki postępowania dowodowego – i liczyć się ze skutkami prawnymi niecelowego wniesienia apelacji i ewentualnej przegranej. Do skutków tych należy zwłoka w zapłacie należności – tu emerytury.

Organ ten winien uczestniczyć w postępowaniu przed Sądem I instancji, znać wyniki postępowania dowodowego, treść rozstrzygnięcia i jego motywy. Okoliczności istotne dla przyznania ubezpieczonemu emerytury zostały wyjaśnione w tejże sprawie, a zatem od daty wyroku tegoż Sądu należy liczyć ustawowy termin 30 dni do wydania decyzji.

Dlatego Sąd Okręgowy uznał w niniejszej sprawie, iż po upływie 30 dni od dnia wydania wyroku organ rentowy pozostawał w zwłoce. Wniesiona przez ten organ apelacja okazała się bowiem ogólnikowa i bezzasadna.

Sąd ten podkreślił, iż brak rozstrzygnięcia o ewentualnej odpowiedzialności ZUS lub jej braku, w trybie art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej, w wyroku w sprawie VIII U 707/11 nie uniemożliwia dochodzenia odsetek i poczynienia samodzielnych ustaleń w tej kwestii w odrębnej sprawie. Brak tu bowiem powagi rzeczy osądzonej.

W konkluzji, mając na uwadze powyższy stan faktyczny i prawny, Sąd I instancji działając na mocy art. 477 (14) § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami, orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

Na mocy art. 355 § 1 k.p.c. Sąd ten orzekł jak w pkt II sentencji wyroku, uznając wydanie wyroku w tym zakresie za zbędne. Sąd zważył, iż decyzją z dnia 18 września 2012 r. organ rentowy uznał w części roszczenie ubezpieczonego dotyczące odsetek i przyznał prawo do odsetek za okres od dnia 27 maja 2012 r. do dnia 29 czerwca 2012 r.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 (14) § 1 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami, orzekł jak w pkt III sentencji wyroku, uznając odwołanie w tym zakresie za niezasadne, tj. za okres do daty wydania wyroku z dnia 28 czerwca 2011 r. (plus 30 dni).

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd ten orzekł w punkcie IV sentencji wyroku, na podstawie przepisów art. 108 § 1 k.p.c., art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., § 4 ust. 1, § 11 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. zaskarżając ten wyrok w pkt 1 i pkt 4, zarzucając temu orzeczeniu naruszenie:

1) art. 118 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),

2) art. 85 ustawy z dnia 13 października l998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),

3) art. 233 k.p.c. polegającego na przekroczeniu granicy swobodnej oceny materiału dowodowego, co doprowadziło do sprzecznych istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy dokonał streszczenia postępowań: administracyjnego i sądowego-pierwszoinstancyjnego w niniejszej sprawie, powołał treść art. 85 ustawy systemowej i art. 118 ust.1 lit. a ustawy emerytalnej oraz wskazał, że Sąd I instancji błędnie interpretuje przepis art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej uznając, iż dniem wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji jest data ogłoszenia wyroku Sądu Okręgowego z dnia 28 czerwca 2011 r., a nie dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego.

Apelujący powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie III UA 1/04, publik. OSNP 2004/23/406, w którym Sąd ten wskazał, iż jeżeli ustalenie stażu pracy w szczególnych warunkach, stanowiącego przesłankę nabycia prawa do świadczenia, następuje w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych, to 30-dniowy termin określony w art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej, po upływie którego organ rentowy obowiązany jest do zapłaty odsetek, należy liczyć od daty wyroku sądu, którym prawomocnie ustalono prawo do tego świadczenia.

Organ rentowy nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu I instancji, iż wszystkie okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia w przedmiocie ustalenia prawa K. N. do emerytury zostały wyjaśnione na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego w sprawie VIII U 707/11, zakończonego nieprawomocnym wyrokiem. Zdaniem tego organu fakt, iż w kolejnym etapie postępowania sądowego Sąd Apelacyjny opierał się na całości materiału dowodowego zgromadzonego przed Sądem Okręgowym nie może obecnie świadczyć, o tym że w dniu wydania wyroku przez Sąd I instancji nastąpiło „faktyczne wyjaśnienie” ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania przez organ rentowy decyzji i od tej daty należy liczyć 30-dniowy termin.

ZUS/Oddział w G. ponownie powołał się na stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w w/w wyroku tego Sądu, zgodnie z którym jeżeli ustalenie stażu pracy w szczególnych warunkach, stanowiącego przesłankę nabycia prawa do świadczenia, następuje w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych, to 30-dniowy termin określony w art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej, po upływie którego organ rentowy obowiązany jest do zapłaty odsetek, należy liczyć od daty wyroku sądu, którym prawomocnie ustalono prawo do tego świadczenia.

Apelujący zaznaczył, że wyrok Sądu Okręgowego został przez organ rentowy zaskarżony i chociaż apelacja została oddalona wyrokiem z dnia 22 marca 2012 r. w sprawie III AUa 1422/11, nie można pomijać w niniejszej sprawie istnienia odrębności pomiędzy zeznaniami świadków, a stanowiskiem zakładu pracy, w którym był zatrudniony wnioskodawca wyrażonym w piśmie z dnia 29 października 2010 r.

W ocenie skarżącego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w niniejszej sprawie należy uznać datę wpływu wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 22 marca 2012 r., który wpłynął dnia 26 kwietnia 2012 r., a więc odsetki należne są dopiero od dnia 26 maja 2012 r., tj. od 31-dnia od wpływu prawomocnego wyroku. ZUS/Oddział w G. jako strona postępowania miał prawo złożyć apelację, mając uzasadnione wątpliwości odnośnie oceny dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy, zważywszy na fakt, iż w sprawie były niejasności, tj. zeznania świadków stały w oczywistej sprzeczności z wyjaśnieniami zakładu pracy pozyskanymi w trakcie prowadzenia postępowania wyjaśniającego przez organ rentowy. W piśmie z dnia 29 października 2010 r. zakład pracy wskazał bowiem, iż nie może jednoznacznie potwierdzić, jakim pojazdem kierował wnioskodawca w spornym okresie pracy oraz czy samochód sanitarny - pojazd jakim kierował ubezpieczony - może być uznany za karetkę pogotowia.

Apelujący zauważył również, iż Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 marca 2012 r. co prawda w większości podzielił ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji, jednakże dodatkowo na poparcie stanowiska obu Sądów dokonał szczegółowej wykładni przepisów zastosowanych w niniejszej sprawie, zwłaszcza kwalifikacji stanowiska w oparciu o stosowane w sprawach emerytur w szczególnych warunkach posiłkowo przepisy resortowe, a także wyjaśnił nieścisłości dot. pojęcia karetki pogotowia i samochodu sanitarnego, czego zabrakło w rozważaniach Sądu Okręgowego.

W ocenie organu rentowego nie można zatem przyjąć, iż organ rentowy dopuścił się w niniejszym postępowaniu celowej zwłoki, a zatem, że jest zobowiązany do wypłaty odsetek za okres od dnia 29 lipca 2011 r. do dnia 25 maja 2012 r.

W konkluzji apelacji organ ten wnosił o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 i 4 oraz oddalenie odwołania, ewentualnie

2) uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt 1 i 4 oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą wyroku Sądu I instancji.

Z treści apelacji wynika zarzut naruszenia prawa procesowego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę przeprowadzonych w sprawie dowodów, a w konsekwencji dokonanie ustaleń faktycznych sprzecznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Skuteczne postawienie zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń ze zgromadzonymi dowodami lub naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, lub nie uwzględnił wszystkich przeprowadzonych w sprawie dowodów, jedynie to bowiem może być przeciwstawione uprawnieniu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2004 r. w sprawie III CK 245/04, publik. LEX 174185).

Organ rentowy nie zdołał wykazać wadliwości rozumowania Sądu Okręgowego z punktu widzenia zaprezentowanych powyżej kryteriów.

Spór w przedmiotowej sprawie koncentruje się na kwestii, czy zachodzą przesłanki z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm., nazywanej dalej ustawą systemową) do wypłaty przez organ rentowy odsetek od emerytury w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego za okres od dnia 29 lipca 2011 r. do dnia 26 maja 2012 r., a w szczególności, czy we wskazanym wyżej okresie organ ten pozostawał w opóźnieniu w przyznaniu prawa do tego świadczenia na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność.

Przepis art. 85 ust. 1 ustawy systemowej pozostaje w bezpośrednim związku z art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną) zgodnie, z którym organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120.

Poczynając od dnia 01 lipca 2004 r. uzupełnieniem treści art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej jest art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej, który w brzmieniu obowiązującym od dnia 31 marca 2009 r. w zdaniu 1 stanowi, że w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

W świetle treści art. 118 ust. 1 lit. a zd. 1 ustawy emerytalnej w przypadku stwierdzenia, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nie wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji zgodnej z prawem brak podstaw do przyjęcia za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji dnia wpływu prawomocnego wyroku Sądu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd II instancji podziela stanowisko Sądu Okręgowego, zgodnie z którym wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w przedmiocie prawa K. N. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym nastąpiło w dniu 28 czerwca 2011 r., tj. w dniu wydania wyroku w sprawie VIII U 707/11, przyznającego wnioskodawcy prawo do tego świadczenia, a zatem od tego dnia liczyć należy 30 dniowy termin do wydania decyzji z art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Za powyższym stanowiskiem przemawia w szczególności fakt nie przeprowadzenia w postępowaniu apelacyjnym w sprawie III AUa 1422/11, wszczętym wniesieniem przez organ rentowy apelacji od powyższego wyroku, jakiegokolwiek postępowania dowodowego. Okoliczność ta wskazuje, że już w postępowaniu sądowym w sprawie VIII U 707/11 zgromadzono wystarczający materiał dowodowy do wydania prawidłowej decyzji w przedmiocie prawa K. N. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Odnosząc się do podniesionej przez apelującego kwestii wątpliwości dotyczącej wykładni przepisów regulujących przesłanki ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wskazać natomiast należy, że jeżeli organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek (por. wyrok S.N. z dnia 15 października 2010 r. w sprawie III UK 20/10, publik. LEX nr 694242).

Dodatkowo podkreślenia w tym miejscu wymaga, że organ rentowy nie żądał sporządzenia uzasadnienia wyroku z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie VIII U 707/11, co poddaje w wątpliwość twierdzenie, że wniósł apelację od tego wyroku, ponieważ Sąd I instancji w rozważaniach nie wyjaśnił wszystkich nieścisłości dotyczących wykładni przepisów regulujących zasady nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Z uwagi na powyższe okoliczności zasadnie Sąd ten przyjął, że ustawowy 30 dniowy termin do wydania decyzji z art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej rozpoczął swój bieg już od dnia ogłoszenia tego orzeczenia i zakończył swój bieg z dniem 28 lipca 2011 r.

Tym samym niezasadnie organ rentowy za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie prawa wnioskodawcy do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym przyjął dzień 26 kwietnia 2012 r., tj. dzień wpływu prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 marca 2012 r. w sprawie III AUa 1422/11.

Wprawdzie zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej obowiązującym od dnia 01 kwietnia 2009 r. organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego, lecz w pełni podzielić należy stanowisko, zgodnie z którym brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w powołanym wyżej przepisie nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia (por. uchwała S.N. z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie I UZP 2/11, publik. LEX nr 784338).

W konsekwencji brak orzeczenia o odpowiedzialności organu rentowego w wyroku z dnia 22 marca 2012 r. w sprawie III AUa 1422/11 nie oznacza, że organ ten nie ponosi odpowiedzialności za nie wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie prawa K. N. do emerytury i za dzień wyjaśnienia tej okoliczności przyjąć należy dzień wpływu tego wyroku.

Ponieważ już od dnia 29 lipca 2011 r. organ rentowy pozostawał w opóźnieniu z ustaleniem i wypłatą K. N. emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, zaś opóźnienie to wynikało z okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi ten organ (w oparciu o przeprowadzone w postępowaniu sądowym w sprawie VIII U 707/11 dowody było bowiem możliwe wydanie prawidłowej decyzji, pomimo braku prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego), a zatem zasadnie Sąd I instancji uznał, że już od tego dnia zachodzą przesłanki z art. 85 ust. 1 ustawy systemowej do wypłaty odsetek od tej emerytury w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznając, że przeprowadzone w przedmiotowej sprawie dowody dają miarodajne podstawy do przyjęcia, że wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w przedmiocie prawa K. N. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym nastąpiło w dniu 28 czerwca 2011 r., tj. w dniu wydania wyroku w sprawie VIII U 707/11, a w konsekwencji już od dnia 29 lipca 2011 r. ZUS/Oddział w G. pozostawał w opóźnieniu w przyznaniu i wypłaceniu tego świadczenia, dokonał prawidłowej, zgodnej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego. Apelacja organu rentowego nie zdołała podważyć oceny dokonanej przez ten Sąd.

Za bezzasadne uznać zatem należy wynikające z treści apelacji tego organu zarzuty: naruszenia prawa procesowego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. oraz naruszenia prawa materialnego, a w szczególności art. 118 ust. 1 i ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej oraz art. 85 ust. 1 ustawy systemowej.

Ponieważ odwołanie K. N. od decyzji ZUS/Oddziału w G. z dnia 09 sierpnia 2012 r. podlegało częściowemu uwzględnieniu, a zatem organ rentowy jest stroną przegrywającą sprawę w rozumieniu art. 98 § 1 k.p.c., zasadnie Sąd I instancji, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.), zasądził od tego organu na rzecz wnioskodawcy koszty jego zastępstwa procesowego za pierwszą instancję.

Stosownie do treści art. 385 k.p.c. sąd drugiej instancji oddala apelację, jeżeli jest ona bezzasadna.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

SSA Barbara Mazur (spr.) SSA Bożena Grubba SSA Michał Bober