Sygn. akt VIII U 1813/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA w SO w Gdańsku Hanna Witkowska-Zalewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Iwona Lawrenc

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2014 r. w Gdańsku

sprawy J. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do odsetek

na skutek odwołania J. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 31 października 2013 r. nr (...)

oddala odwołanie

/na oryginale właściwy podpis/

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 października 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił J. R. prawa do wypłaty odsetek.

W uzasadnieniu organ rentowy powołując się na art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazał, iż decyzja została wydana z zachowaniem terminów ustawowych, wobec czego brak jest podstaw prawnych do wypłaty odsetek. Ponadto w sentencji wyroku z dnia 14 listopada 2012 r., sygn. akt VIII U 1535/11 nie zostało zawarte orzeczenie o odpowiedzialności organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, jak również nie orzeczono prawa do odsetek dla Ubezpieczonego (decyzja ZUS k. 45 akt rentowych).

W odwołaniu od powyższej decyzji J. R. domagał się jej zmiany i zasądzenia od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odsetek zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 118 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W uzasadnieniu wskazał, że ZUS pomimo posiadania całej dokumentacji płacowej kilkakrotnie zmieniał decyzję o ustaleniu prawa do emerytury oraz jej wysokości i że skoro od początku dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia i prawidłowego ustalenia jego wysokości to ponosi odpowiedzialność za nie ustalenie prawa do emerytury we właściwej wysokości w przewidzianym do tego terminie (odwołanie od decyzji k. 3-6 akt sądowych).

W odpowiedzi na odwołanie pozwany podtrzymał stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji, wnosząc o jego oddalenie ( odpowiedź na odwołanie z dnia 17 grudnia 2013 r. k. 7 akt sądowych).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 8 kwietnia 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił J. R. przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem wynagrodzenia za lata 1968-1975. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że przedłożone przez niego angaże zawierają informację o stawce godzinowej ale brak jest dokumentacji potwierdzającej ilość godzin przepracowanych w każdym miesiącu, toteż nie było możliwe ustalenie wysokości wynagrodzenia jakie osiągał w poszczególnych latach (dowód: decyzja z dnia 8 kwietnia 2011 r. k. 288 akt rentowych tom II).

J. R. odwołał się od powyższej decyzji i wniósł o ponowne przeliczenie przysługującego mu świadczenia od dnia przejścia na emeryturę z uwzględnieniem wskazywanej przez niego wysokości wynagrodzenia za lata 1968-1975 (dowód: odwołanie k. 2 akt sądowych VIII U 1535/11).

Wyrokiem z dnia 14 listopada 2012 r., sygn. akt VIII U 1535/11, Sąd Okręgowy w Gdańsku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał pozwany organ rentowy do przeliczenia świadczenia emerytalnego wnioskodawcy jak w decyzji hipotetycznej z dnia 4 lipca 2012 r. przy przyjęciu wskaźnika podstawy wymiaru 65,70%. Sąd przy wydania orzeczenia oparł się na zeznaniach powołanych w sprawie świadków oraz kart wynagrodzeń za lata 1972-1975, które zostały przedłożone dopiero na etapie postępowania sądowego (dowód: wyrok Sądu Okręgowego z dnia 14 listopada 2012 r. k. 65, protokół z dnia 16 maja 2012 r. k. 32-33, pismo procesowe pozwanego z dnia 10 września 2012 r. k. 55-56- akta sądowe VIII U 1535/11).

Powyższy wyrok uprawomocnił się w dniu 21 grudnia 2012 r. i wpłynął do pozwanego organu rentowego w dniu 3 grudnia 2012 r. Decyzja wykonująca została wydana w dniu 13 grudnia 2012 r. (dowód: postanowienie k. 81, potwierdzenie odbioru k. 75- akta sądowe VIII U 1535/11, decyzja z dnia 13 grudnia 2012 r. k. 2-3- akta rentowe tom IV).

Wnioskiem z dnia 14 marca 2013 r. J. R. domagał się ponownego przeliczenia swojej emerytury. Decyzją z dnia 8 maja 2013 r. ZUS dokonał ponownego przeliczenia emerytury wnioskodawcy uwzględniając kartę wynagrodzeń ubezpieczonego za rok 1979, w miejsce przyjętego uprzednio minimalnego wynagrodzenia- z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...) w L. i obliczył, iż wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury jest wyższy niż dotychczas obliczony (dowód: wniosek k. 14, decyzja z dnia 8 maja 2013 k. 21-23- akta rentowe tom IV).

W odwołaniu od powyższej decyzji J. R. domagał się jej zmiany i zasądzenia od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odsetek zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji (dowód: odwołanie z dnia 10 czerwca 2013 r. k. 24-26, odwołanie od decyzji z dnia 4 lipca 2013 r. k. 32-34- akta rentowe tom IV).

Wyrokiem z dnia 20 sierpnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku, sygn. akt VIII U 1104/13 w pkt I oddalił odwołanie, w pkt II wniosek o zasądzenie odsetek przekazał organowi rentowemu do rozpoznania (dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 20 sierpnia 2013 r., sygn. akt VIII U 1104/13 k. 44 akt rentowych tom IV).

Decyzją z dnia 31 października 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił J. R. prawa do wypłaty odsetek.

W uzasadnieniu organ rentowy powołując się na art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazał, iż decyzja ZUS została wydana z zachowaniem terminów ustawowych, wobec czego brak jest podstaw prawnych do wypłaty odsetek. Ponadto w sentencji wyroku z dnia 14 listopada 2012 r., sygn.. akt VIII U 1535/11 nie zostało zawarte orzeczenie o odpowiedzialności organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, jak również nie orzeczono prawa do odsetek dla Ubezpieczonego (dowód: decyzja ZUS k. 45- akta rentowe tom IV).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych pozwanego i aktach sądowych VIII U 1535/11, a także w aktach sprawy, których prawdziwości i rzetelności nie kwestionowała żadna ze stron postępowania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie J. R. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 1253, poz. 1227) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120, przy czym w myśl ust. 4 powołanego przepisu przy dokonywaniu wypłaty wynikającej z decyzji ponownie ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość, ust. 1-3 stosuje się odpowiednio, z zastrzeżeniem ust. 5, który stanowi, że wypłata świadczenia wynikająca z decyzji, o której mowa w ust. 4, następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni.

Natomiast zgodnie z ust. 1a w/w przepisu w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego.

Z kolei, zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009, Nr 161, poz. 1278) jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Z powyższego przepisu wynika zatem, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do wypłaty odsetek tylko w sytuacji, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność.

W niniejszej sprawie po odmownej decyzji organu rentowego z dnia 8 kwietnia 2011 r., wnioskodawcy przeliczono świadczenie emerytalne przyjmując wskaźnik podstawy wymiaru 65,79% dopiero w wyniku postępowania przed Sądem, zakończonego wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 14 listopada 2012 r., sygn. akt VIII 1535/11.

W wyroku tym, wbrew nakazowi wynikającemu z art. 118 ust. 1a zd. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie stwierdzono, czy organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Jednakże, na co wskazywał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 marca 2011 r. (I UZP 2/11, OSNP 2011/19-20/255) brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1a w/w ustawy o emeryturach i rentach nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

Wobec powyższego wnioskodawca miał prawo zwrócić się do organu rentowego o wypłatę odsetek, w sytuacji zaś niekorzystnego rozstrzygnięcia, jakie miało miejsce w przedmiotowej sprawie, zgodnie z ogólną zasadą postępowania w sprawach ubezpieczeń społecznych, mógł odwołać się od decyzji do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Odnośnie odpowiedzialności organu rentowego i obowiązku zapłaty odsetek w wyniku zmiany jego decyzji w postępowaniu sądowym Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 kwietnia 2009 r. wskazał (I U 345/08, OSNP 2010/23-24/293), że organ rentowy nie ma obowiązku wypłaty odsetek od świadczenia rentowego przyznanego w terminie 30 dni od wpływu prawomocnego wyroku sądu zmieniającego uprzednią decyzję tego organu odmawiającą prawa do renty, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy w postępowaniu odwoławczym uzasadnione było ustaleniami, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu z uwagi na ograniczenie dowodowe obowiązujące w postępowaniu przed tym organem. Sąd Najwyższy wskazał, że błędy organu rentowego można podzielić na błędy w wykładni lub nie właściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Jeżeli zatem organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzje uwzględniającą wniosek. Bardziej złożona jest prawna kwalifikacja w ustaleniach faktycznych jako przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność organu rentowego z tytułu odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, że przyznanie prawa do świadczenia nastąpi na skutek ustaleń faktycznych Sądu, co może wiązać się z problematyką postępowania dowodowego związanego w dużym stopniu z kompetencjami organu rentowego związanymi ze środkami dowodowymi dopuszczonymi w postępowaniu przed organem rentowym.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy wskazać należy, iż przy ustalaniu wysokości emerytury wnioskodawcy, Sąd Okręgowy w Gdańsku dopuścił dowód z zeznań świadków oraz uwzględnił przedłożoną przez skarżącego dokumentację, która została przez niego dostarczona dopiero na etapie postepowania sądowego. Dopiero tak uzupełniony materiał dowodowy umożliwił Sądowi Okręgowemu merytoryczną kontrolę zaskarżonej decyzji organu rentowego. Wskazać należy zatem, że skoro skarżący dopiero na etapie postępowania sądowego przedłożył dokumenty na postawie których Sąd Okręgowy zobowiązał organ rentowy do przeliczenia jego świadczenia emerytalnego przy przyjęciu wskaźnika podstawy wymiaru 65,70 %, to nie można obciążyć organu rentowego odpowiedzialnością za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, skoro Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie mógł prawidłowo wyliczyć tejże emerytury nie posiadając pełnej dokumentacji, nie przedłożonej przez skarżącego.

Mając na uwadze powyższe przyjąć zatem należy, iż datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji ZUS była data wpływu do organu rentowego prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego z dnia 14 listopada 2012 r. wydanego w sprawie VIII U 1535/11 zmieniającego decyzję tego organu tj. 3 grudnia 2012 r. Niewątpliwe jest zatem, że wydając wykonującą decyzję w dniu 13 grudnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zachował 30 dniowy termin określony w art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej, co czyni bezzasadnym twierdzenie wnioskodawcy, że zaistniało opóźnienie w wyliczeniu mu wysokości emerytury. Jeszcze raz bowiem należy podkreślić, że dopiero w toku postępowania odwoławczego skarżący dostarczył niezbędne dokumenty, nie przedłożone organowi rentowemu, na podstawie których możliwym stało się poczynienie korzystnych dla ubezpieczonego ustaleń.

Wobec powyższego na mocy art. 477 14 § 1 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

SSA w SO H. Witkowska - Zalewska