Piątek, 29 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5877
Piątek, 29 marca 2024
Sygnatura akt: I ACa 453/14

Tytuł: Sąd Apelacyjny w Gdańsku z 2014-12-30
Data orzeczenia: 30 grudnia 2014
Data publikacji: 15 listopada 2017
Data uprawomocnienia: 30 grudnia 2014
Sąd: Sąd Apelacyjny w Gdańsku
Wydział: I Wydział Cywilny
Przewodniczący: Mirosław Ożóg
Sędziowie: Barbara Lewandowska
Małgorzata Idasiak-Grodzińska

Protokolant: stażysta Agata Karczewska
Hasła tematyczne: Odszkodowanie
Podstawa prawna: 750 kc, 471 kc

Sygn. akt I ACa 453/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:

SSA Mirosław Ożóg

Sędziowie:

SA Małgorzata Idasiak-Grodzińska (spr.)

SA Barbara Lewandowska

Protokolant:

stażysta Agata Karczewska

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2014 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa M. T.

przeciwko M. M.

przy udziale interwenienta ubocznego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego i interwenienta ubocznego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 4 lutego 2014 r. sygn. akt XV C 1803/12

I.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I (pierwszym) w zakresie kwoty 34.100,16 zł (trzydzieści cztery tysiące sto złotych i 16/100) i w tej części umarza postępowanie w sprawie;

II.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I (pierwszym) w zakresie kwoty 102.300,48 zł (sto dwa tysiące trzysta złotych i 48/100) oraz w punkcie III (trzecim) i IV (czwartym) w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn.akt I ACa 453/14

UZASADNIENIE

Powódka M. T. wniosła pozew przeciwko M. M. (były pełnomocnik powódki) o zapłatę kwoty 136.400,64 zł z odsetkami od dnia 27.09.2006r. do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania.

Pozwany oraz interwenient uboczny – Towarzystwo (...) SA w W. wnieśli o oddalenie powództwa.

Na rozprawie w dniu 21.01.2014r. powódka cofnęła w części pozew i zrzekła się roszczenia co do kwoty 34.100,16 zł, podtrzymując żądanie co do kwoty 102.300,48 zł (k. 248).

Wyrokiem z dnia 4 lutego 2014r. Sąd Okręgowy w Gdańsku orzekł, w ten sposób, że:

-

zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 136.400,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 8.03.2012r. do dnia zapłaty oddalając żądanie odsetek za okres od 27.09.2006r. do 7.03.2012r.;

-

zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.000 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej;

-

nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gdańsku kwotę 5.821 zł;

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

M. T. zawarła z (...) S.A. w P. umowę o pracę na stanowisku specjalisty do spraw zatrudnienia i płac. Powódka zobowiązała się nie prowadzić działalności konkurencyjnej w okresie zatrudnienia i 12 miesięcy po jego ustaniu. W wypadku rozwiązania umowy o pracę z inicjatywy pracodawcy powódce przysługiwała odprawa równa 12 miesięcznym poborom.

Postanowieniem z dnia 24.03.2000r. Sąd Rejonowy w Gdańsku ogłosił upadłość (...) SA.

Postanowieniem z dnia 19.09.2001r. ustalono listę wierzytelności, na której wierzytelność powódki została ujęta w VI kategorii zaspokojenia. M. T. osobiście złożyła sprzeciw z dnia 22.10.2001r. do listy wierzytelności wnosząc o wpisanie jej wierzytelności w kwocie 136.400,64 zł do kategorii I. Wskazała, iż należna jej odprawa jest należnością ze stosunku pracy.

W dniu 28.12.2001r. powódka udzieliła pełnomocnictwa radcy prawnemu M. M. do występowania w jej imieniu w sprawie sprzeciwu do listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.

Postanowieniem z dnia 10.10.2002r. Sąd Rejonowy w Gdańsku oddalił sprzeciw M. T. wskazując, iż łączył ją z upadłym kontrakt menedżerski, a należna powódce odprawa nie była należnością za pracę. Powódka należała do kierownictwa spółki, która zwracała jej m.in. koszt używania samochodu osobowego dla celów służbowych.

W dniu 16.10.2002r. M. T. reprezentowana przez radcę prawnego M. M. wniosła zażalenie na postanowienie z dnia 10.10.2002r.

Zarządzeniem z dnia 5.12.2002r. wezwano pełnomocnika powódki do złożenia odpisu zażalenia.

Postanowieniem z dnia 14.03.2003r. Sąd Rejonowy w Gdańsku odrzucił zażalenie M. T. wskazując, iż zobowiązanie nie zostało wykonane, ponieważ kserokopia zażalenia z dnia 16.10.2002r. nie jest odpisem zażalenia.

Na postanowienie z dnia 14.03.2003r. radca prawny M. M. działając w imieniu powódki złożył zażalenie z dnia 31.03.2003r., które zostało jednak odrzucone postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 5 maja 2003r. z uwagi na jego nieopłacenie stałym wpisem od zażalenia.(sygn. XVII Sp 8/01)

Zażalenie powódki nie zostało opłacone przez przeoczenie radcy prawnego M. M. – pozwanego w niniejszej sprawie.

Sprzeciw od listy wierzytelności ustalonej postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 19.09.2001r. złożyła także J. L. (1) wskazując, iż należna jej odprawa jest należnością ze stosunku pracy. Sąd Rejonowy w Gdańsku postanowieniem z dnia 17.02.2003r. (sygn. akt XVII Sp 9/01) oddalił sprzeciw wskazując, iż skarżącą łączył ze spółką kontrakt menedżerski. Na powyższe postanowienie J. L. (1) złożyła zażalenie z dnia 20.02.2013r. Postanowieniem z dnia 31maja 2004r. Sąd Okręgowy w Gdańsku zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uwzględnił sprzeciw i uznał odprawę pieniężną z tytułu rozwiązania umowy o pracę z inicjatywy (...) S.A. w kwocie 625.287,36 zł jako należność za pracę i zaliczył wierzytelność do I kategorii. W uzasadnieniu wskazano, iż wierzycielkę ze spółką łączyła umowa o pracę. Przyznanie służbowego samochodu, telefonu oraz komputera nie przemawia za uznaniem, iż strony łączyła umowa cywilnoprawna. Nic nie stoi na przeszkodzie ustaleniu w umowie o pracę uprawnień do odprawy w wyższej wysokości. (sygn. akt IX Gz 50/04)

Sprzeciw do listy wierzytelności ustalonej postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 19.09.2001r. złożył także J. B. wnosząc o wpisanie jego wierzytelności do I kategorii zaspokojenia. Postanowieniem z dnia 16.11.2004r. Sąd Rejonowy w Gdańsku oddalił sprzeciw wskazując, iż odprawa nie jest należnością za pracę w rozumieniu prawa upadłościowego (X. U. 6/04). Rozwiązanie umowy o pracę na skutek ogłoszenia upadłości nie może być poczytane jako rozwiązanie umowy z inicjatywy spółki, a dochodzenie odprawy w wysokości 685.440,70 zł stanowi naruszenie prawa. Na powyższe postanowienie J. B. złożył zażalenie. Postanowieniem z dnia 31.03.2005 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku (sygn.akt IX Gz 16/05) zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uwzględnił sprzeciw i zaliczył wierzytelność J. B. w kwocie 685.440,70 zł do pierwszej kategorii zaspokojenia. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, iż J. B. łączyła z upadłą spółką umowa o pracę. Postanowienia umowy mogły być zgodnie z prawem bardziej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Faktu, iż była to umowa o pracę nie zmienia okoliczność, iż wierzyciel korzystał z samochodu służbowego i telefonu komórkowego. W umowie o pracę można ustalić wyższą odprawę niż przewidują to przepisy prawa. Dlatego wierzytelność z tytułu odprawy stanowi należność ze stosunku pracy. Zasady współżycia społecznego nie mogą natomiast określać treści prawa podmiotowego.

Postanowieniem z dnia 25 lipca 2005r. Sędzia Komisarz sprostował listę wierzytelności masy upadłości (...) S.A. Fabryki (...) w P. ustaloną postanowieniem Sędziego Komisarza z dnia 19.09.2001 r. w ten sposób, że zaliczył wierzytelność J. B. w kwocie 685.440,70 zł oraz wierzytelność J. L. (1) w kwocie 625.287,36 zł do kategorii I zaspokojenia. (sygn. akt VI U 31/05)

Częściowy plan podziału funduszów masy upadłości (...) S.A. przewidywał do wypłaty J. B. kwotę 479.808,49 zł, a J. L. (1) kwotę 293.249,16 zł, które to kwoty stanowiły 70% zaspokojenia sumy według listy wierzytelności. Wyłożenie planu podziału zarządzono zarządzeniem Sędziego Komisarza z dnia 28.07.2005r. Postanowieniem z dnia 22.09.2005r. częściowy plan podziału funduszów masy upadłości został zatwierdzony.

W dniu 5.12.2006r. został sporządzony ostateczny plan podziału funduszów masy upadłości, który przewidywał do wypłaty na rzecz J. B. kwotę 164.505,80 zł stanowiącej 24% zaspokojenia kwoty 685.440,70 zł, a na rzecz J. L. (1) kwoty 150.069 zł stanowiącej 24% zaspokojenia z kwoty 625.287,36 zł.

Ostateczny plan podziału funduszów masy upadłości z dnia 23.04.2007 r. przewidywał dla J. B. do wypłaty kwotę 41.126,44 zł, która stanowiła 6% sumy według listy wierzytelności, a dla J. L. (1) kwotę 37.517,24 zł, która stanowiła 6% zaspokojenia sumy według listy wierzytelności. Wierzytelności J. B. i J. L. (1) należące do I kategorii zaspokojenia zostały zaspokojone w 100%.

Postanowieniem z dnia 28.02.2008r. Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku stwierdził ukończenie postępowania upadłościowego (...) S.A. w P..

W dniu 20.06.2008r. powódka zawezwała pozwanego do próby ugodowej o zapłatę kwoty 136.400,64 zł z odsetkami od dnia 27.09.2006r. tytułem odszkodowania za nienależyte prowadzenie sprawy.

Powódka wezwała pozwanego do zapłaty pismem z dnia 16 lutego 2012r. Pismem z dnia 8 marca 2012 r. pozwany poinformował, iż przekazał wezwanie do zapłaty do swojego ubezpieczyciela.

Sąd Okręgowy uwzględniając powództwo w całości wyjaśnił, że umowa o zastępstwo procesowe należy do kategorii umów o świadczenie, do których stosuje się odpowiednio, na podstawie odesłania zawartego w art. 750 k.c., przepisy o zleceniu.

Zgodnie z art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Art. 471 k.c. stanowi, iż dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Adwokat i radca prawny odpowiadają za szkody wyrządzone mocodawcy wskutek własnych zaniedbań i błędów prowadzących do przegrania sprawy, której wynik byłby korzystny dla strony, gdyby pełnomocnik zachował należytą staranność, ocenioną przy uwzględnieniu profesjonalnego charakteru ich działalności ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie II CSK 219/12).

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 grudnia 2010r., sygn. akt VI ACa 844/10 strona powodowa domagająca się naprawienia szkody z tytułu nienależytego wykonania usługi zastępstwa procesowego powinna wykazać, że gdyby nie uchybienia przyjmującego zlecenie to uzyskałaby korzystne dla siebie rozstrzygnięcie sądu, co przesądza o istnieniu związku przyczynowo skutkowego pomiędzy zawinionym działaniem pełnomocnika a szkodą. Jako szkodę należy oczywiście brać pod uwagę uszczerbek w majątku powoda. Należy przy tym mieć na uwadze, że za normalne następstwo danego zdarzenia uważa się taki skutek, który zazwyczaj, w zwykłym porządku rzeczy jest konsekwencją tego zdarzenia, a zatem, jeżeli zdarzenie to sprzyja jego wystąpieniu.

W ocenie Sądu Okręgowego powódka wykazała, iż na skutek zawinionego działania pozwanego poniosła szkodę.

Powódkę z pozwanym łączyła umowa o zastępstwo w postępowaniu przed Sądem w związku z wniesieniem sprzeciwu do listy wierzytelności. Była to umowa starannego działania, zgodnie z którą pozwany zobowiązany był do podejmowania czynności przy zachowaniu należytej staranności, ocenianej przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.

Zażalenie powódki na postanowienie oddalające jej sprzeciw do listy wierzytelności nie zostało jednak rozpoznane, ponieważ pozwany, jak sam podał przez przeoczenie, nie opłacił zażalenia z dnia 31.03.2003r. do czego był obowiązany bez wzywania zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami. Zaniechanie pozwanego doprowadziło więc do sytuacji, w której zażalenie powódki na postanowienie oddalające jej sprzeciw nie zostało merytorycznie rozpoznane przez Sąd Okręgowy w Gdańsku.

W ocenie Sądu a quo powódka wykazała, iż poniosła szkodę a pomiędzy zaniechaniem pozwanego a szkodą istnieje adekwatny związek przyczynowy.

Powódka wykazała, iż jej sprawa była analogiczna do sprawy J. B. i J. L. (1), którzy także pełnili funkcje kierownicze w (...) S.A. w P., a w razie rozwiązania umowy z inicjatywy pracodawcy przysługiwała im także odprawa. W sprawach J. B. i J. L. (1) Sąd Rejonowy w Gdańsku oddalił sprzeciwy, natomiast Sąd Okręgowy w Gdańsku zmienił zaskarżone postanowienia uwzględniając sprzeciwy i uznając odprawy pieniężne z tytułu rozwiązania umowy o pracę jako należności za pracę i zaliczył je do I kategorii zaspokojenia w sprawach: sygn. akt IX Gz 50/04 i IX Gz 16/05. Powódkę z tym samym pracodawcą łączyły podobne umowy co J. B. i J. L. (1), które Sąd Okręgowy uznał za umowy o pracę. M. T. została zatrudniona jako specjalista do spraw zatrudnienia i płac, obowiązywał ją roczny zakaz konkurencji wobec pracodawcy, a w przypadku rozwiązania umowy o pracę z inicjatywy pracodawcy przysługiwała jej odprawa równa 12 miesięcznym poborom.

W sprawach J. B. i J. L. (1) Sąd Okręgowy rozpoznając zażalenia uznał, iż ich odprawy stanowią należności za pracę, a umowy łączące te osoby z upadłym były umowami o pracę. Sąd Okręgowy wyraził ten pogląd biorąc pod uwagę, iż J. L. (1) i J. B. należeli do kadry kierowniczej spółki, mieli szczególne uprawnienia, takie jak korzystanie z samochodu służbowego czy telefonu. Ponadto nie stanowił przeszkody uznania odpraw za należności za pracę fakt, iż została ona korzystniej uregulowana dla pracownika niż przepisy prawa, jest to bowiem prawnie dopuszczalne. Sąd Okręgowy nie podzielił także poglądu Sądu Rejonowego o tym, iż umieszczenie odprawy w I kategorii zaspokojenia byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Te same argumenty, które przemawiały za uwzględnieniem zażaleń J. B. i J. L. (1) przemawiały za uwzględnieniem zażalenia powódki, a które nie zostało jednak rozpoznane na skutek zaniedbania pozwanego. Sąd Okręgowy zajął jednolite stanowisko w sprawach J. B. i J. L. (1). W tej sytuacji Sąd a quo uznał, iż powódka wykazała, że gdyby jej zażalenie zostało merytorycznie rozpoznane uzyskałaby korzystne dla siebie rozstrzygnięcie, a mianowicie jej wierzytelność z tytułu odprawy zostałaby zaliczona do I kategorii, a nie VI kategorii zaspokojenia.

Na skutek tego, iż wierzytelność powódki z tytułu odprawy została zaliczona do VI kategorii zaspokojenia powódka poniosła szkodę, ponieważ nie otrzymała odprawy, podczas, gdy wierzytelności J. B. i J. L. (2), których wysokość wielokrotnie przewyższała wysokość wierzytelności powódki zostały zaspokojone w całości. Postanowieniem z dnia 28.02.2008 r. Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku stwierdził ukończenie postępowania upadłościowego (...) Fabryka (...) S.A. w P.. W tej sytuacji powódka nie ma już możliwości zaspokojenia swoich roszczeń z masy upadłości.

Reasumując Sąd Okręgowy stwierdził, że powódka wykazała, iż na skutek nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwanego poniosła szkodę. Pomiędzy szkodą a zaniechaniem pozwanego pełnomocnika istnieje adekwatny związek przyczynowy, co skutkowało uwzględnieniem powództwa na podstawie art. 471 kc.

Sąd oddalił powództwo odnośnie żądania zasądzenia odsetek za okres 27.09.2006r. - 7.03.2012r., ponieważ nie jest znana data, kiedy wierzytelność powódki zostałaby zaspokojona. Postanowienie o ukończeniu postępowania upadłościowego zostało wydane w lutym 2008r. W tej sytuacji Sąd zasądził odsetki od wezwania do zapłaty po ukończeniu postępowania upadłościowego.

O zwrocie kosztów procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 § 1 kpc, art. 108 § 1 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty procesu poniesione przez powódkę składała się opłata od pozwu w wysokości 1.000 zł.

W punkcie IV wyroku Sąd na mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 Nr 90, poz. 594 ze zm.) nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gdańsku kwotę 5.821 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu.

Apelację od wyroku wniósł pozwany i interwenient uboczny.

Pozwany zaskarżył wyrok w punkcie I, III i IV, zarzucając naruszenie:

-

art. 321 § 1 kpc poprzez zasądzenie ponad żądanie pozwu i nieuwzględnienie częściowego cofnięcia pozwu przez powódkę na rozprawie i ograniczenie żądania do kwoty 102.300,48 zł;

-

art. 233 § 1 kpc poprzez niedokonanie własnych ustaleń i ocen zebranego materiału dowodowego, ani własnej wykładni prawa odnośnie art. 204 § 1 pkt. 1 dawnego prawa upadłościowego przez Sąd orzekający;

-

art. 233 kpc przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na nierozważeniu całości zebranego materiału dowodowego i przyjęcie, że sytuacja powódki była podobna do analogicznych spraw J. B. i J. L. (1);

-

sprzeczność ustaleń Sądu z treścią materiału dowodowego przez przyjęcie, że w przypadku zaliczenia wierzytelności powódki do I kategorii zaspokojenia fundusze masy upadłości wystarczyłyby na zaspokojenie tejże wierzytelności w 100%.

Pozwany zarzucił także naruszenie:

-

art. 471 kc poprzez błędne przyjęcie, że spełnione zostały przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej w zakresie wykazania istnienia szkody i adekwatnego związku przyczynowego;

-

art. 204 § 1 pkt. 1 dawnego prawa upadłościowego przez przyjęcie, że zgłoszona przez powódkę wierzytelność z tytułu odprawy w postępowaniu upadłościowym stanowiła „należność za pracę” w rozumieniu tego przepisu.

Wskazując na te zarzuty pozwany wniósł o umorzenie postępowania co do kwoty 34.100,16 zł wraz z odsetkami wobec cofnięcia pozwu i zrzeczenia się roszczenia i o oddalenie powództwa w pozostałym zakresie, ewentualnie o uchylenie w tej części wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Pozwany wnosił ponadto o stwierdzenie w zakresie kwoty 34.100,16 zł, że uwzględnienie apelacji nastąpiło z powodu oczywistego naruszenia prawa przez Sąd I instancji i o zarządzenie zwrotu na rzecz pozwanego zwrotu proporcjonalnej części opłaty sądowej w wysokości 1.705 zł – art. 79 ust. 1 pkt. 1e) ustawy o koszt. w spr. cyw., oraz o zasądzenie od powódki kosztów procesu.

Interwenient uboczny w swojej apelacji zaskarżył wyrok w punkcie I, III i IV zarzucając:

-

naruszenie art. 321 § 1 kpc przez uwzględnienie powództwa ponad żądanie;

-

nierozpoznanie istoty sporu;

-

naruszenie art. 361 § 2 kc w zw. z art. 204 § 1 pr. upadłościowego z 24.10.1934r. oraz w zw. z art. 101 2 § 1 k.p. poprzez przyjęcie, że powódka poniosła szkodę w wyniku nie zaliczenia jej wierzytelności do I kategorii zaspokojenia;

-

naruszenie art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 k.p. i 8 k.p. poprzez przyjęcie, że ważne jest postanowienie umowne przewidujące odprawę w ponadustawowej wysokości w zależności od strony, z inicjatywy której następuje rozwiązanie stosunku pracy, nie zaś zależne od przyczyny rozwiązania stosunku pracy;

-

sprzeczność ustaleń Sądu z zebranym materiału dowodowym.

Wskazując na te zarzuty interwenient wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na obie apelacje powódka złożyła pismo z dnia 2.05.2014r. i odniosła się do zarzutów apelacji, przyznając m.in., że cofnęła i zrzekła się części roszczenia, oraz że uznana przez syndyka wierzytelność w kwocie 34.100,16 zł zaliczona do I kategorii została jej w całości wypłacona, zaś nie wypłacono jej dalszej kwoty 102.300,48 zł.

Sąd Apelacyjny przeprowadził dodatkowo dowód z dokumentów w aktach spraw Sądu Rejonowego w Gdańsku:

-

sygn. akt XX Sp 17/03 – sprzeciw od listy wierzytelności A. H.,

-

sygn. akt XVII Sp 11/01 – sprzeciw od listy wierzytelności K. W.,

-

sygn. akt XVII Sp 7/01 – sprzeciw od listy wierzytelności M. P..

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacje pozwanego i interwenienta ubocznego okazały się zasadne, a ich uwzględnienie skutkowało uchyleniem wyroku i umorzeniem postępowania w części oraz jego uchyleniem w pozostałym zakresie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że Sąd Okręgowy uwzględniając w całości żądanie powódki, pomimo złożonego przez nią oświadczenia o cofnięciu pozwu i zrzeczeniu się roszczenia co do kwoty 34.100,16 zł (k. 248), naruszył normę art. 321 § 1 kpc, zgodnie z którą Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Nie ulega wątpliwości, że oświadczenie powódki było skuteczne, nie zostało odwołane, a zatem wywołało konsekwencje tak w zakresie prawa procesowego jak i materialnego. Tym samym Sąd I instancji powinien umorzyć postępowanie w sprawie w zakresie kwoty 34.100,16 zł na podstawie art. 203 § 1 kpc w zw. z art. 355 § 1 kpc, bowiem nie uznał, iż cofnięcie pozwu było niedopuszczalne w myśl art. 203 § 4 kpc. Jednakże Sąd I instancji nie wydał w tym zakresie właściwego orzeczenia zapewne przez omyłkę, a zatem trafnie zarzucają apelujący naruszenie art. 321 § 1 kpc, co skutkowało koniecznością rozstrzygnięcia w punkcie I w zakresie kwoty 34.100,16 zł i umorzenia postępowania na podstawie art. 386 § 3 kpc w zw. z art. 203 § 1 kpc i art. 355 § 1 kpc.

To uchybienie procesowe ma charakter oczywistego naruszenia prawa, a zatem zachodzą podstawy do zastosowania przez Sąd I instancji przepisu art. 79 ust. 1 pkt. 1e) ustawy o kosztach w spr. cyw. w celu rozliczenia kosztów postępowania apelacyjnego na podstawie art. 108 § 2 kpc.

W pozostałym zaś zakresie, a więc w odniesieniu do roszczenia w kwocie 102.300,48 zł wyrok należało uchylić a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania na podstawie art. 386 § 4 kpc, albowiem Sąd nie rozpoznał istoty sprawy.

Rację mają skarżący formułując zarzuty naruszenia prawa procesowego a w konsekwencji i prawa materialnego, bowiem istotą niniejszego sporu było ustalenie i rozważenie zgodnie z zasadą samodzielności, niezawisłości i bezpośredniości, czy w okolicznościach tego sporu, pozwany uchybił swoim obowiązkom zawodowego pełnomocnika oraz czy hipotetycznie, rozstrzygnięcie jakie by zapadło, gdyby pozwany nie uchybił staranności, byłoby dla powódki korzystne i czy uzyskałaby realizację swego roszczenia w I kategorii w toku postępowania upadłościowego.

Ocena istoty danego sporu sprowadza się do ustalenia stanu faktycznego mającego znaczenie dla rozstrzygnięcia, co poprzedza dokonana ocena dowodów uczyniona w myśl art. 233 § 1 kpc, a następnie rozważenie argumentów faktycznych i prawnych, zarzutów oraz stanowisk stron w aspekcie właściwej wykładni prawa przedstawionej i zastosowanej przez Sąd orzekający.

Sąd nie może odwołać się jedynie do ustaleń, ocen czy rozważań innego sądu cywilnego, nawet gdy sprawy są podobne. Autonomia sądu w każdej sprawie cywilnej obejmuje czynienie własnych ustaleń faktycznych na podstawie swobodnej oceny dowodów oraz dokonywanie wykładni przepisów, w czym może Sąd doznać ograniczeń tylko na podstawie ustawy (w. SN z 23.05.2002r. IV CKN 1073/00; w. SN z 22.06.2010r. IV CSK 359/09; w. SN z 30.01.2013r. - V CSK 84/12).

Zgodzić należy się ze skarżącymi, którzy zarzucają, iż Sąd I instancji uchylił się od dokonania samodzielnych ustaleń faktycznych w zakresie dotyczącym podstaw roszczeń powódki będących istotą jej twierdzenia o poniesieniu szkody, na skutek zawinionego niedoprowadzenia przez pozwanego do skutecznego zaskarżenia postanowienia o zaliczeniu wierzytelności powódki do VI kategorii zaspokojenia.

Sąd zaniechał także oceny dowodów i aspektów prawnych ważkich z punktu widzenia stanu faktycznego i podstawy prawnej tej sprawy, do rozpoznania której w postępowaniu odwoławczym pozwany nie doprowadził poprzez popełnione błędy procesowe. Zatem Sąd zaniechał zbadania, czy faktycznie zażalenie powódki z dnia 16.10.2002r. na postanowienie Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 10.10.2002r. sygn. akt XVII Sp 8/01 oddalające sprzeciw M. T. do listy wierzytelności mogło (miało szanse) zostać uwzględnione, gdyby pełnomocnik skutecznie je wniósł.

W istocie bowiem stanowisko Sądu Okręgowego sprowadzało się do zdawkowego przytoczenia poglądu innego sądu w odniesieniu do dwóch środków zaskarżenia wniesionych przez inne osoby i konstatacji, że w tej sytuacji należało uznać, że powódka wykazała, że jej zażalenie byłoby także uwzględnione, skoro jej umowa o pracę miała podobny charakter.

Sąd Okręgowy nawet nie poddał analizie zarzutów zawartych w zażaleniu powódki, nie konfrontował ich z zarzutami innych zażaleń, ani z wywodami czy ustaleniami Sądów Rejonowych orzekających tak w sprawach J. B., J. L. (1) i M. T.. A przecież nie można oceniać hipotetycznych szans powodzenia danego środka zaskarżenia bez poddania analizie kwestionowanego orzeczenia i jego uzasadnienia oraz bez analizy trafności i zakresu zarzutów zawartych w tym środku. Nie sposób też uniknąć dokonania wykładni stosowanych norm prawa procesowego i materialnego, które miałyby zastosowanie przy ocenie prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia.

Zatem istotą sporu, który był poddany pod osąd Sądu Okręgowego było przeprowadzenie procesu odwoławczego w sprawie gospodarczej w ramach procesu cywilnego o zapłatę odszkodowania z tytułu udzielenia pomocy prawnej w sposób niezgodny z należytą starannością profesjonalnego pełnomocnika procesowego (sprawa w sprawie).

Sąd a quo nie był związany (art. 365 § 1 kpc) prawomocnym rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego w sprawach IX Gz 16/05 (K.B.) i IX Gz 50/04 (J. L.), miał zatem obowiązek dokonać własnych, wszechstronnych ustaleń i samodzielnych ocen w myśl zasad z art. 233 § 1 kpc, a skoro się od tego uchylił, dopuścił się uchybienia dotyczącego pryncypiów orzekania, co mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Wypada podkreślić stanowcze w tej kwestii stanowisko judykatury, z którego wynika, że dokonując samodzielnych ustaleń nie można ignorować stanowiska zajętego w innej sprawie, w której stan faktyczny był konstruowany na podstawie tego samego zdarzenia. Jednak biorąc je pod uwagę sąd obowiązany jest dokonać własnych ustaleń i ocen, które w rezultacie mogą doprowadzić do odmiennych konkluzji (por. w. SN z 4.03.2009r. IV CSK 441/08).

Zasadniczym argumentem jest w tej mierze fundamentalna zasada prawa do swobodnej oceny wiarygodności dowodów będąca gwarancją niezawisłości orzekania sędziowskiego. Drugi argument wynika stąd, że w każdej ze spraw opartych nawet na tym samym zdarzeniu, sądy w następstwie realizowania zasady kontradyktoryjności procesu cywilnego, mogą dysponować różnym jednak materiałem dowodowym czy odmiennym wachlarzem zarzutów lub wniosków formułowanych w postępowaniu odwoławczym. Tym samym w pozornie podobnych sprawach mogą zapadać inne rozstrzygnięcia, które będą prawidłowe (por. wyrok SN z 30.01.2013r. – V CSK 84/12; z 22.06.2010r. – IV CSK 359/09).

Wobec istotności i ważkości uchybień procesowych Sąd Apelacyjny uznał, że nie ma podstaw i możliwości zastąpienia wadliwości Sądu I instancji w sferze procedowania i orzekania odpowiednim działaniem Sądu II instancji bez naruszenia gwarancji procesowych i konstytucyjnych stron do dwuinstancyjności postępowania sądowego, zwłaszcza wobec ograniczeń zarzutów kasacyjnych w sferze ustaleń faktycznych.

W tej sytuacji należało wyrok uchylić i sprawę skierować do ponownego rozpoznania co do istoty sprawy.

Ponownie rozpoznając niniejszą sprawę Sąd I instancji będzie miał na względzie wyżej uczynione uwagi dotyczące wymogu samodzielnego ustalenia faktów, oceny dowodów i rozważenia podstaw prawnych roszczeń powódki.

Rzeczą Sądu I instancji będzie zatem ustalenie i rozważenie czy zachodzą podstawy do przyjęcia istnienia odpowiedzialności odszkodowawczej profesjonalnego pełnomocnika (pozwanego) za szkody spowodowane błędami czy zaniedbaniami. Następnie zaś czy doprowadziły one do przegrania sprawy, której wynik byłby korzystny dla powódki, gdyby standardy należytej staranności zostały zachowane przez pełnomocnika. Sąd orzekający winien ustalić w ramach posiadanych kompetencji i obowiązku rozpoznania sprawy co do istoty, czy działania bądź zaniechania pełnomocnika mogły mieć taki wpływ na wynik postępowania, że gdyby nie owe wadliwości, mandantka uzyskałaby korzystne dla siebie rozstrzygnięcie, a to uchroniłoby stronę od szkody jaką poniosła.

W istocie więc chodzi tu o koncepcję przeprowadzenia procesu odwoławczego w procesie odszkodowawczym i obowiązek udowodnienia przez powódkę, że gdyby nie wadliwość działań pełnomocnika, w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez szczególnego zbiegu okoliczności, szkoda poniesiona przez stronę była typowym następstwem danego zdarzenia. Należy zatem ocenić, czy z uwagi na treść zarzutów zażalenia oraz uzasadnienie zaskarżonego przez powódkę postanowienia w sprawie XVII Sp 8/01, istniały zasadne z punktu widzenia prawidłowej wykładni prawa i utrwalonego orzecznictwa szanse na uwzględnienie tego zażalenia. Szczególne znaczenie dla rozstrzygnięcia będzie miała więc pogłębiona analiza i wykładnia art. 204 § 1 pkt. 1 pr. upadł. z 1934r. i stosownych przepisów prawa pracy mających w sprawie zastosowanie, zważywszy na rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w sprawie XVII Sp 8/01 oraz ustawy z 28.12.1989r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunku pracy (Dz.U. 1990/4/19 ze zm.).

Rzeczą Sądu będzie też ustosunkowanie się do stanowiska prawnego oraz zarzutów merytorycznych pozwanego i interwenienta ubocznego podnoszonych w toku procesu oraz sporządzenie uzasadnienia w zgodzie z wymogami art. 328 § 2 kpc.

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji po myśli art. 386 § 3 kpc w zw. z art. 203 § 1 i 355 § 1 kpc oraz art. 386 § 4 kpc pozostawiając Sądowi I instancji na podstawie art. 108 § 2 kpc rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego przy uwzględnieniu art. 79 ust. 1 pkt. 1e) ustawy o kosztach w sprawach cywilnych.

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij