Sygn. akt II Ca 739/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Piątkowska-Bidas

Sędziowie: SSO Magdalena Bajor-Nadolska

SSO Beata Piwko (spr.)

Protokolant: protokolant Iwona Cierpikowska

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2013 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa R. S., W. S., G. D., D. S., S. D., N. S.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

odszkodowanie i zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Busku - Zdroju V Zamiejscowego Wydziału Cywilnego w Kazimierzy Wielkiej

z dnia 3 kwietnia 2013 r. sygn. V C 102/13

I)  uchyla zawarte w punkcie 2. (drugim) orzeczenie co do kwoty 15000 (piętnaście tysięcy) złotych i umarza postępowanie w tym zakresie;

II)  zmienia zaskarżony wyrok:

1)  w punkcie 3. (trzecim) i zasądza 1663,82 (jeden tysiąc sześćset sześćdziesiąt trzy 82/100) złote zamiast 2400złotych,

2)  w punkcie 4.(czwartym) i 5.(piątym) w całości i oddala powództwo,

3)  w punkcie 6. (szóstym) w całości i znosi wzajemnie między stronami koszty procesu,

4)  w punkcie 7.(siódmym) w całości i powództwo oddala,

5)  w punkcie 8. (ósmym) w całości i znosi wzajemnie między stronami koszty procesu,

6)  w punkcie 9. (dziewiątym) w całości i oddala powództwo,

7)  w punkcie 10. (dziesiątym) w całości i znosi wzajemnie między stronami koszty procesu,

8)  w punkcie 11. (jedenastym) i powództwo oddala,

9)  w punkcie12. (dwunastym) i znosi wzajemnie między stronami koszty procesu,

10)  w punkcie 13. (trzynastym) i powództwo oddala,

11)  w punkcie 14. (czternastym) w całości i znosi wzajemnie między stronami koszty procesu;

III)  oddala apelację w pozostałej części;

IV)  znosi wzajemnie pomiędzy R. S.a pozwanym koszty postępowania apelacyjnego;

V)  nie obciąża N. S.i W. S.kosztami postępowania apelacyjnego;

VI)  zasądza od D. S.na rzecz Towarzystwa (...) SAz siedzibą w W.1950 (jeden tysiąc dziewięćset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

VII)  zasądza od G. S. i S. S. na rzecz Towarzystwa (...) SA z siedzibą w W. po 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 739/13 Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 23 lipca 2012r. w sprawie I C 88/11 Sąd Rejonowy w K. W.zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.Aw W.: na rzecz R. S.kwotę 30000 zł oraz kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego; na rzecz N. S.kwotę 10000 zł oraz kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego, na rzecz W. S.kwotę 6000 zł oraz kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego, na rzecz D. S.kwotę 4000 zł oraz kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego, na rzecz G. D.kwotę 18426,99 zł oraz kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego i na rzecz S. D.kwotę 10000 zł oraz kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego. Wskazane kwoty zasądzone zostały wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 28 września 2011r. w wysokości 13% i każdoczesnymi do dnia zapłaty.

Na skutek apelacji powodów Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z 12 grudnia 2012r. uchylił ww. wyrok w pkt. II,IV,VI,VIII, X, XII i XIII i w tym zakresie sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Sąd Okręgowy wskazał, że Sąd Rejonowy oddalając powództwo w pozostałej części nie wskazał czy dotyczy to powództwa o zadośćuczynienie, czy też odszkodowanie, nie wskazał powództwo którego z powodów oddalił. W sprawie bowiem nie występował jeden powód, a kilku i każdy z nich występował z osobnym powództwem. Ponadto za zasadny uznał zarzut naruszenia prawa procesowego art.328§2kpc. Co prawda z natury rzeczy sposób sporządzenia uzasadnienia orzeczenia nie ma wpływu na wynik sprawy, ponieważ uzasadnienie wyraża jedynie motywy wcześniej podjętego rozstrzygnięcia, jednakże zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może znaleźć zastosowanie w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu drugiej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania, jak to ma miejsce w niniejszej sprawie. Sąd Rejonowy bowiem w ogóle nie wskazuje podstawy prawnej zasądzonego roszczenia i oddala powództwo w pozostałej części bez wskazania w jakiej i czyje powództwo. Powyższe rozważania uprawniały Sąd Okręgowy do przyjęcia, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy. Pojęcie "istoty sprawy", o którym jest mowa w art. 386 § 4 k.p.c. dotyczy jej aspektu materialnoprawnego i zachodzi w sytuacji, gdy sąd nie zbadał podstawy materialnoprawnej dochodzonych roszczeń, jak również wówczas gdy w ogóle ich nie rozpoznał. Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy miał rozpoznać wszystkie zgłoszone roszczenia, wydać orzeczenie stosowne do ustalonego stanu faktycznego i oceny postępowania dowodowego, a swoje rozstrzygnięcie uzasadnić zgodnie z wymogami art.328§2kpc. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy wB.V Zamiejscowy Wydział Cywilny w K.wyrokiem z 3 kwietnia 2013roku zasądził od Towarzystwa (...) SAw W.na rzecz: R. S.250000zł tytułem odszkodowania i 20000zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od 26 września 2006r., na rzecz N. S.10000zł tytułem odszkodowania i 5000zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od 26 września 2006r., na rzecz W. S.8000zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od 26 września 2006r, na rzecz D. S.15000zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od 26 września 2006r., na rzecz S. D.i na rzecz G. D.po 12000zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od 26 września 2006r., w pozostałej części powództwo oddalił i orzekł o kosztach procesu.

Jako podstawę swego rozstrzygnięcia Sąd ten wskazał przepis art.446§3 i 4kc. Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny, z którego wynika, że w dniu 15 czerwca 2010r. w S.doszło do wypadku, w wyniku którego śmierć poniosła pasażerka samochodu m-ki M.o numerze rej. (...) Z. D.. Winnym zdarzenia uznany został A. S., co odzwierciedliło się w treści wyroku Sądu Rejonowego w sprawie II K 297/10. Z. D.była mężatką i miała troje pełnoletnich dzieci: G. D., S. D.i R. S., a także dwoje wnuków: N. S.i W. S.. Mężem R. S.jest D. S.. Przed wypadkiem Z. D.mieszkała wraz z mężem i rodziną córki, której pomagała finansowo i poprzez opiekę nad wnukami. Pojazd sprawcy w dacie zdarzenia ubezpieczony był u pozwanego. Powodowie zgłosili swoje roszczenia pozwanemu, w wyniku czego decyzją z dnia 22 października 2010r. R. S.przyznana została tytułem zadośćuczynienia kwota 10000 zł. Pozostałym powodom odmówiono wypłaty odszkodowania. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał, że zasadniczą dyrektywą dla oznaczenia wysokości zadośćuczynienia jest konieczność uwzględnienia ogółu okoliczności determinujących rozmiar szkody niemajątkowej, jaka w konkretnej sytuacji życiowej wynikła dla indywidualnego poszkodowanego. R. S.nie pracuje, zaś ze zmarłą matką łączyły ją bardzo bliskie więzi emocjonalne. Ponadto zmarła pomagała jej w wychowywaniu niepełnosprawnego dziecka, wspólnie spędzały wiele czasu i razem rozwiązywały życiowe problemy. R. S.otrzymywała od matki także wsparcie finansowe. Powódka do tej pory przeżywa poczucie osamotnienia po śmierci matki. Zdarzenie spowodowało niewątpliwie pogorszenie sytuacji życiowej R. S., bowiem musiała ona przejąć wszystkie obowiązki dotyczące prowadzenia domu oraz opieki nad dziećmi i chorym ojcem. Bliskie więzy emocjonalne z teściową łączyły również D. S.. Również przeżył on ból, żal i poczucie krzywdy za splot tragicznych sytuacji w swoim życiu. (...) Z. D.po jej śmierci doznali stanów depresyjnych, poważnego przygnębienia i trudności adaptacyjnych do stanu żałoby. Powodów łączyła z matką silna więź, utrzymywali z nią częsty kontakt i byli z nią mocno zżyci. G. D.po zdarzeniu cierpiał na zaburzenia snu i dolegliwości somatyczne. S. D.odnajdywał w matce duże oparcie, pomagała mu ona w rozwiązywaniu problemów życiowych. Aktualnie wyraża on poczucie osamotnienia i bezsilności wobec trudności życiowych; przystosowuje się do nowych warunków i próbuje pogodzić ze śmiercią matki. Sąd Rejonowy oparł się na opinii biegłej z zakresu psychologii, która określiła procentowo ryzyko wystąpienia choroby u każdego z powodów w związku ze przeżyciami po śmierci Z. D.i stwierdziła, że każdy z nich znalazł się w stanie kryzysowym. Jednocześnie biegła u żadnego z powodów nie dostrzegła objawów przedłużającej się depresji. Obecnie nie wymagają oni – poza R. S.– terapii psychologicznej ani leczenia specjalistycznego. Sąd Rejonowy podsumował, że adekwatnym zadośćuczynieniem dla powodów będą kwoty wyszczególnione w sentencji orzeczenia. Co do odszkodowania, to Sąd Rejonowy wskazał, że nie da się w sposób matematyczny obliczyć wysokości szkody. Sąd ten miał na uwadze sytuację rodzinną powodów, ich wiek, możliwość podjęcia zatrudnienia przez R. S.i jej męża, konieczność sprawowania opieki nad małoletnimi powodami. Przyznane tytułem odszkodowania kwoty, zdaniem Sądu I instancji znajdują potwierdzenie w zebranym materiale dowodowym.

Sąd Rejonowy oddalił powództwo w pozostałej części uznając, że uwzględnienia go w całości mogłoby doprowadzić do wzbogacenia powodów.

Apelację od orzeczenia w części uwzględniającej powództwa i orzekającej o kosztach wywiódł pozwany, który zarzucił:

1)  Naruszenie prawa materialnego, art.446§3kc przez uznanie, ze zasądzone kwoty tytułem odszkodowania są odpowiednie,

2)  Naruszenie prawa materialnego, art.446§4kc przez uznanie, że odpowiednie z tytułu zadośćuczynienia są kwoty zasadzone w wyroku,

3)  Naruszenie prawa materialnego art.481kc poprzez ustalenie daty naliczania odsetek od 26 września 2011r., zamiast od daty wyrokowania.

Skarżący wskazał także, że wypłacił powodom kwoty zasądzone wyrokiem z 23lipca 2012r., bowiem wyrok ten w części uwzględniającej powództwo jest prawomocny. Podnosząc powyższe skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja w przeważającej części jest zasadna.

Co do apelacji pozwanego w stosunku do R. S.:

Przede wszystkim na samym początku należy podkreślić, że Sąd Okręgowy wyrokiem z 12 grudnia 2012r. uchylił wyrok Sądu Rejonowego w części, jedynie w punktach: II,IV,VI,VIII,X,XII i XIII. Tym samym wyrok Sądu Rejonowego w części uwzględniającej powództwo stał się prawomocny. Sąd Rejonowy mógł zatem rozpoznawać sprawę tylko w zakresie nieuwzględnionych wcześniej przez ten Sąd roszczeń powodów. Orzekając w punkcie 2. o zadośćuczynieniu na rzecz R. S.Sąd ten naruszył przepis art.199§2kpc albowiem wyrok z 3 kwietnia 2013r. obejmuje swoim rozstrzygnięciem ( w punkcie 2.) także roszczenie zasądzone prawomocnym wyrokiem tego Sądu z 23lipca 2012r. i art.321kpc przez to, że na rzecz R. S.zasądził 20000zł zadośćuczynienia w sytuacji, gdy jej żądanie z tego tytułu dotyczyło kwoty 35000zł, a wyrokiem z 23 lipca 2012r. Sąd prawomocnie zasądził z tego tytułu 30000zł. Naruszenie ww. przepisów skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku w punkcie 2. co do kwoty 15000zł i umorzeniem postępowania w tym zakresie, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art.386§4kpc.

W pozostałej części apelacja nie jest zasadna.

W ocenie Sądu drugiej instancji, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, dochodzona przez tę powódkę kwota 35000zł tytułem zadośćuczynienia nie jest wygórowana, mając także na uwadze kwotę wypłaconą przez ubezpieczyciela przed wszczęciem postępowania sądowego. Jest ona odpowiednia w rozumieniu art. 446 §4 k.c. , a już z pewnością nie można jej uznać za za rażąco wygórowanej. Powódka wykazała, że łączyła ją z matką silna więź emocjonalna, mogła liczyć na jej wsparcie. Już sam fakt utraty najbliższej osoby, z którą przebywa na co dzień, która była dla niej wsparciem i dawała nadzieję na przyszłość świadczy o olbrzymim rozmiarze krzywdy doznanej przez powódkę Pamiętać przy tym należy, że przyznane zadośćuczynienie musi wyrażać się taką kwotę, która odczuwalna jest jako realne, adekwatne przysporzenie zarówno przez uprawnionego, jak i z obiektywnego punktu widzenia uwzględniającego ocenę większości rozsądnie myślących ludzi (por. analog.: wyrok Sądu Najwyższego z 30 czerwca 2004 r., IV CK 445/03, LEX nr 173555). Z tych także względów zarzut strony pozwanej skierowany przeciwko wysokości zadośćuczynienia uznać należało za chybiony. Podobnie należy ocenić przyznane na rzecz tej powódki odszkodowanie. Pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c. polega na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej oraz obejmuje także przyszłe szkody majątkowe, często nieuchwytne lub trudne do obliczenia, niemniej prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej (wyrok SN z dnia 2 grudnia 2009 r., I CSK 149/09, LEX nr 607232). Orzecznictwo przyjmuje, że pogorszeniem sytuacji życiowej jest śmierć dorastającego syna, na którego pomoc materialną rodzice mogli liczyć w najbliższej przyszłości czy śmierć innej osoby bliskiej, z którą związana była realizacja planów życiowych mających poprawić warunki materialne (por. wyrok SN z dnia 13 maja 1969 r., II CR 128/69, 1970/6/122 ; wyrok SN z dnia 8 lipca 1974 r., I CR 361/74, OSP 1975, z. 9, poz. 204). Analogicznie pogorszeniem sytuacji życiowej jest śmierć matki, która świadczyła pomoc powódce zarówno w opiece nad synami, jak i w prowadzeniu domu. Istotne jest także to, że powódka utraciła szansę na pomoc matki w przyszłości. Udział zmarłej w opiece nad dziećmi powódki, a w szczególności nad niepełnosprawnym wnukiem, jej zaangażowanie w codzienne sprawy córki, pomoc świadczona w zasadzie przez całą dobę, jest w ocenie Sądu Okręgowego bezcenna.

Reasumując, apelację pozwanego w stosunku do R. S. Sąd Okręgowy w pozostałej części oddalił na podstawie art.385kpc. O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art.100kpc. Powódka wygrała postępowanie przed Sądem I instancji w 73% I w takiej proporcji należy jej się zwrot kosztów procesu. Koszty poniesione przez powódkę to kwota 3617zł ( wynagrodzenie pełn. za I instancję (§6pkt6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu razem z opłata skarbową 3617zł. Takie same koszty poniósł pozwany. Powódce należy się 73%, zaś pozwanemu 27% z kwot ww. podanych. Po dokonaniu kompensacji na rzecz powódki należało zasądzić 1663,82zł o czym Sąd Okręgowy na podstawie art.100kpc, zmieniając rozstrzygniecie Sądu Rejonowego o tych kosztach na podstawie art.386§1kpc. W tym miejscu należy wskazać, że żaden z pełnomocników nie domagał się zasądzenia kosztów postepowania apelacyjnego, ani tez kosztów procesu za ponowne rozpoznanie spray przed Sądem I instancji.

Co do apelacji pozwanego w stosunku do N.i W. S.: Apelacja ta jest w pełni zasadna. N. S.w chwili śmierci Z.miał 5lat, zaś W. S.2 lata. Przyznana na rzecz N. S.wyrokiem SR z23.07.2012r. kwota 10000zł tytułem zadośćuczynienia, zaś na rzecz W. S.kwota 6000zł, jest odpowiednia w rozumieniu art. 446 §4 k.c. Powodowie Ci nie wykazali, aby śmierć ich babki wywołała u nich zmiany w stanie emocjonalnym, wewnetrzne cierpienie czy też poczucie braku stabilizacji. Art.232kpc stanowi, że to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, że zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Powyższe skutkować musiało zmianą zaskarżonego orzeczenia na podstawie art.386§1kpc w pkt5 i 7 i oddaleniem powództwa o zadośćuczynienie ponad kwoty wynikające z prawomocnego orzeczenia tego Sądu z 23.07.2012r. Oddaleniu podlegało także powództwoN. S.o odszkodowanie. O ile bowiem pogorszeniu uległa sytuacja matki tego powoda, o czym była mowa wyżej, to jeśli chodzi o N. S.to należy mieć na uwadze, że obowiązek opieki nad nim spoczywa na rodzicach. To oni dodatkową pracą, kosztem własnego czasu wolnego czy też przez zatrudnienie opiekunki muszą sprostać temu obowiązkowi. Nie zostało natomiast wykazane w ocenie Sądu Okręgowego w jakiej wysokości (zakresie) powstał u N. S.powodów uszczerbek określany mianem pogorszenia się sytuacji życiowej wskutek śmierci babki. Reasumując Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok w punktach 4,5,7 na postawie art.386§1kpc zmienił i powództwo oddalił. Powyższe skutkować musiało zmianą rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu. Powodowie Ci wygrali swoje roszczenie jedynie w części, co powoduje, ze zasadne stało się zniesienie pomiędzy tymi stronami kosztów procesu (art.100kpc). Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zaskarżone orzeczenie (pkt.6. i 8.) zmienił na podstawie art.386§1kpc.

Co do apelacji pozwanego w stosunku do S. D.. Apelacja ta jest w całości zasadna. Na rzecz tego powoda prawomocnie wyrokiem z 23.07. (...) została zasądzona kwota 10000zł tytułem zadośćuczynienia i w ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przyznania z tego tytułu dodatkowej kwoty. Roszczenie tego powoda w wysokości 35000zł Sąd Okręgowy uznał za wygórowane. Co prawda powoda łączyła z matką głęboka więź emocjonalna, jednakże nie mieszkał on z nią na co dzień, zmarła pomagała mu „czasami’ (k.226). Powód nie wymaga obecnie leczenia specjalistycznego ani pomocy psychologa. Mając na uwadze, że wysokość zadośćuczynienia nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być odpowiednia w tym znaczeniu, że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, to w ocenie Sądu Okręgowego kwota 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia przyznana na rzecz powoda w pełni skompensuje krzywdę jaka spotkała ich w wyniku zdarzenia, na skutek którego poniosła śmierć jego matka. Powyższe skutkowac musiało zmianą zaskarżonego wyroku w punkcie 11. na podstawie art.386§1kpc i oddaleniem powództwa. Powód wygrał swoje roszczenie jedynie w części, co powoduje, że zasadne stało się zniesienie pomiędzy tymi stronami kosztów procesu (art.100kpc). Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zaskarżone orzeczenie (pkt.12.) zmienił na podstawie art.386§1kpc.

Co do apelacji w stosunku do G. D.:

Apelacja ta jest w całości zasadna. Na rzecz tego powoda prawomocnie wyrokiem z 23.07. (...). została zasądzona kwota 18426,99zł tytułem zadośćuczynienia ( patrz uzasadnienie SR, k.292) i w ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przyznania z tego tytułu dodatkowej kwoty. Roszczenie w pozostałej części jest w ocenie Sądu Okręgowego wygórowane. Powód nie wymaga obecnie leczenia specjalistycznego ani pomocy psychologa). Mając na uwadze, że wysokość zadośćuczynienia nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być odpowiednia w tym znaczeniu, że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, to w ocenie Sądu Okręgowego zasądzona prawomocnym wyrokiem SR z 23.07.2012r. kwota tytułem zadośćuczynienia przyznana na rzecz powoda w pełni skompensuje krzywdę jaka spotkała ich w wyniku zdarzenia, na skutek którego poniosła śmierć jego matka. Powyższe skutkowac musiało zmianą zaskarżonego wyroku w punkcie 11. na podstawie art.386§1kpc i oddaleniem powództwa. Powód wygrał swoje roszczenie jedynie w części, co powoduje, ze zasadne stało się zniesienie pomiędzy tymi stronami kosztów procesu (art.100kpc). Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zaskarżone orzeczenie (pkt.14.) zmienił na podstawie art.386§1kpc.

Co do apelacji w stosunku do D. D.. Również i w tym wypadku Sąd Okręgowy uznał apelację za zasadną. W sprawie zarówno ten powód, jak i powodowie G. D. czy S. D. nie zgłaszali wniosków dowodowych. Jedynym dowodem dotyczącym zasadności ich roszczeń w przedmiocie zadośćuczynienia jest opinia biegłej, która co do zasady przesądza, w ocenie Sądu Okręgowego, zasadność tego roszczenia. Zeznania tych powodów, bardzo lapidarne, niewiele do sprawy wnoszą .Przedstawienie przez stronę dowodu w celu wykazania określonych twierdzeń o faktach sprawy, z których wywodzi ona korzystne dla siebie skutki, nie jest jej prawem czy obowiązkiem procesowym, lecz ciężarem procesowym, wynikającym i zagwarantowanym przepisami prawa, przede wszystkim w jej własnym interesie. To interes strony, jakim jest wygranie procesu, nakazuje jej podjąć wszelkie możliwe czynności procesowe w celu udowodnienia przedstawionych twierdzeń o faktach; strony nie można zmusić do ich podjęcia. Art.232kpc stanowi, że to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, że zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Reasumując Sąd Okręgowy na podstawie art.386§1kpc zaskarżony wyrok w punkcie 9. zmienił i dalej idące ( ponad to co uwzględnił wcześniej Sąd Rejonowy) oddalił. . Powód wygrał swoje roszczenie jedynie w części, co powoduje, że zasadne stało się zniesienie pomiędzy tymi stronami kosztów procesu (art.100kpc). Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zaskarżone orzeczenie (pkt10.) zmienił na podstawie art.386§1kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art.100kpc w zw. z art.108§2kpc w stosunku do R. S.( apelacja została uwzględniona w części), w stosunku do N. S.i W. S.na podstawie art.102kpc w z art.108§2kpc, mając na uwadze wiek powodów oraz charakter zgłoszonych przez nich roszczeń), w stosunku do G. S., S. S.i D. S.na podstawie art.98kpc w zw. z art.108§2kpc. Ci ostatni powodowie są stroną przegrywającą postępowanie apelacyjne, w związku z czym pozwanemu należą się od nich poniesione przez niego koszty tego postępowania ( wynagrodzenie pełnomocnika i opłata od apelacji).

SSO B.Piwko SSO E.Piątkowska - Bidas SSO M.Bajor - Nadolska