Sygn. akt II Ca 890/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Bogusław Suter
Sędziowie:	SSO Barbara Puchalska SSR (del.) J. Klimowicz-Popławska (spr.)
Protokolant:	st. sekr. sąd. Ewa Bagieńska

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa I. J.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 7 czerwca 2013 r. sygn. akt XI C 2271/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  w punkcie I obniża zasądzoną kwotę do wysokości 3.053,78 (trzy tysiące pięćdziesiąt trzy i 78/100) złotych;

2.  w punkcie III obniża zasądzoną z tytułu zwrotu kosztów sądowych kwotę do wysokości 372,55 złotych oraz obniża zasądzoną z tytułu kosztów zastępstwa procesowego kwotę do wysokości 14,01 złotych;

3.  w punkcie IV o tyle, że po słowie „wydatków” dodaje „oraz kwotę 51 złotych tytułem zwrotu nadpłaconej opłaty od pozwu”;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 90 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powód I. J. w dniu 23 listopada 2012 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 6.011,98 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem uzupełnienia kwoty odszkodowania. Wniósł również o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 7 czerwca 2013 roku, sygn. akt XI C 2271/12, w punkcie I zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda I. J. kwotę 3.228,14 złotych z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym od dnia 21 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty. W punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie. W punkcie III zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 394,63 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 89,54 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W punkcie IV nakazał zwrócić powodowi ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Białymstoku kwotę 219,52 złotych tytułem nadpłaconych w sprawie wydatków.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 4 lipca 2012 r. miało miejsce zdarzenie, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki R. (...) o nr rej. (...), stanowiący własność B. C.. Poszkodowana w chwili zdarzenia posiadała umowę ubezpieczenia autocasco zawartą z pozwanym. Pozwany nie kwestionował okoliczności zdarzenia, ani swojej odpowiedzialności za skutki przedmiotowej kolizji na podstawie wskazanej umowy ubezpieczenia, uznając roszczenie za słuszne co do zasady. Poszkodowana zleciła wykonanie naprawy zakładowi naprawczemu prowadzonemu przez P. G. upoważniając go jednocześnie do odbioru należnego jej odszkodowania. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany ustalił zakres uszkodzeń, po czym wysokość odszkodowania określił na kwotę 2.958,20 zł brutto, którą następnie w dniu 1 sierpnia 2012 r. wypłacił upoważnionemu. Pojazd jednak nie został naprawiony przez wymieniony warsztat, a poszkodowana w dniu 16 sierpnia 2012 r. zleciła wykonanie prac zakładowi (...), także jego upoważniając go do odbioru odszkodowania odpowiadającego kosztom wykonania przez niego naprawy samochodu. Powód przedłożył pozwanemu fakturę VAT nr (...) dokumentującą koszt naprawy pojazdu w wysokości 6.658,56 zł. Pozwany wypłacił powodowi tytułem dalszego odszkodowania kwotę 646,58 zł. Powód nie godząc się na powyższe wniósł pozew o dopłatę części należnego mu odszkodowania w kwocie 6.011,98 zł wskazując, że dochodzona kwota stanowi różnicę między odszkodowaniem wypłaconym mu dotychczas przez ubezpieczyciela a kosztami naprawy pojazdu w wysokości wskazanej na powyższej fakturze VAT.

Sąd I instancji, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, uznał roszczenie powoda za zasadne w części. Wskazał, iż spór w niniejszym postępowaniu dotyczył należnej powodowi wysokości odszkodowania oraz ustalenia, czy wypłacona przez pozwanego cześć odszkodowania w wysokości 2.958,20 zł brutto, została uiszczona osobie upoważnionej do jej odbioru.

W oparciu o opinię biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego J. W., uznając ją za miarodajną, Sąd Rejonowy ustalił wartość naprawy pojazdu na kwotę 6.832,92 złotych brutto. Stwierdził, że brak jest podstaw do kwestionowania kosztów naprawy wykazanych przez powoda na przedłożonej przez niego fakturze VAT. Jednocześnie wskazał, iż należne powodowi odszkodowanie ulega pomniejszeniu o kwotę wypłaconego już przez pozwanego na rzecz P. G. odszkodowania w wysokości 2.958,20 złotych. Biorąc pod uwagę zeznania poszkodowanej, nagrania z rozmowy telefonicznej, Sąd stwierdził, że powód nie dowiódł, aby przed wypłatą powyższej kwoty, poszkodowania B. C. skutecznie odwołała pełnomocnictwo udzielone P. G. jako uprawnionemu do odbioru odszkodowania. W konsekwencji stwierdził, że powództwo w części obejmującej wypłacone już przez pozwanego odszkodowanie w kwocie 2.958,20 złotych nie zasługuje na uwzględnienie. Wskazał, że pomimo, iż powyższa kwota nie została uiszczona na rzecz powoda jako uprawnionego, pozwany zwolnił się w tej części ze zobowiązania z tytułu odszkodowania przez wypłatę powyższej kwoty osobie upoważnionej do jego odbioru.

Wobec powyższego, Sąd Rejonowy bazując na ustaleniach biegłego, przyjął, że wysokość szkody powstałej w wyniku zdarzenia z dnia 4 lipca 2012 roku odpowiadającej kosztom naprawy pojazdu wynosi 6.832,92 złotych. Mając na względzie wypłacone dotychczas przez pozwanego odszkodowanie w łącznej wysokości 3.604,78 złotych, uwzględnił roszczenie powoda do kwoty 3.228,14 zł (6.832,92 zł – 3.604,78 zł), w pozostałej zaś części powództwo jako niezasadne oddalił.

Jako podstawę zasądzenia powyższej kwoty, Sąd wskazał art. 805 § 1 i 2 pkt 1 k.c., art. 821 k.c. i art. 363 k.c. oraz odpowiednie postanowienia wiążącej strony umowy ubezpieczenia.

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z art. 481 k.c. w zw. z art. 817 § 1 k.c., zasądzając je w granicach żądania powoda, tj. od dnia 21 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów przyjmując, że powód wygrał sprawę w 54 %, zaś pozwany w 46 %. Wskazał, że powód poniósł koszty sądowe w kwocie 730,48 zł i koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1.217 zł, zaś pozwany poniósł koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1.234 zł. W związku z powyższym stwierdził , że powodowi należy się tytułem zwrotu kosztów sądowych kwota 394,63 zł (730,48% x 54 %) oraz kwota 657,18 zł (1.217 x 54 %) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, pozwanemu należy się kwota 567,64 zł (1.234 x 46 %) tytułem zwrotu zastępstwa procesowego. Wobec powyższego ostatecznie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 89,54 zł (657,18 – 567,64) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i kwotę 394,63 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych. Na mocy art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz U z 2010 roku, Nr 90, poz. 594 z późn. zm.) nakazał zwrot na rzecz powoda niewykorzystanej zaliczki w kwocie 219,52 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części, tj. w pkt I, ponad kwotę 3.053,78 złotych oraz w pkt III i IV, zarzucając:

- naruszenie przepisu art. 361 § 2 k.c. i art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. 824 1 § 1 k.c. poprzez przyjęcie za podstawę wysokości szkody kwotę wyliczoną przez biegłego sądowego, a nie kwotę wynikającą z faktury VAT i poniesioną przez poszkodowaną, a w konsekwencji ustalenie, że odszkodowanie przewyższa wartość szkody;

- naruszenie art. 321 § 1 k.p.c. poprzez zasądzenie ponad żądanie pozwu.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa ponad kwotę 3.053,78 złotych;

- zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w pkt III i IV stosowanie do wyniku sporu;

- zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za instancję odwoławczą, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Należy zgodzić się ze stanowiskiem skarżącego co do wadliwego ustalenia przez Sąd Rejonowy kosztów naprawy przedmiotowego pojazdu, co w konsekwencji skutkowało nieprawidłowym określeniem wysokości odszkodowania należnego powodowi, wbrew ogólnym zasadom przewidzianym w przepisach art. 361 § 2 kc, art. 363 §1 kc i art. 824 1 § 1 k.p.c.

Należy wskazać, że z regulacji zawartej w przepisie art. 361 § 2 kc wynika, że naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono, chyba że w odmienny sposób tę kwestię określa ustawa bądź postanowienia umowne. Z kolei naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej (art. 363 § 1 kc). W sytuacji, gdy sposób naprawienia szkody obejmuje wypłatę sumy pieniężnej, tak jak ma to miejsce w niniejszej sprawie, gdzie zarówno okoliczności zdarzenia, podstawa odpowiedzialności pozwanego, jaki i sposób naprawienia szkody pozostawały bezsporne, kwota należnego odszkodowania, co do zasady, powinna stanowić kompensatę poniesionej szkody. Celem odpowiedzialności odszkodowawczej nie jest bowiem wzbogacenie poszkodowanego, lecz wyłącznie usunięcie uszczerbku wywołanego określonym zdarzeniem.

Na gruncie przepisów dotyczących umów ubezpieczeniowych, które znajdują zastosowanie w niniejszej sprawie z uwagi na niekwestionowaną podstawę odpowiedzialności pozwanego, regulację szczególną stanowi przepis art. 824 1 § 1 kc, zgodnie z którym, w przypadku braku odmiennych postanowień umownych, suma pieniężna wypłaca przez zakład ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody. Należy podkreślić, że ogólne warunki ubezpieczenia autocasco wiążące strony w niniejszej sprawie nie przewidują odstępstwa od określonej powołanym przepisem zasady ustalania wysokości odszkodowania ponad wysokość poniesionej szkody. Powyższe oznacza, że wypłacone z tytułu ubezpieczenia odszkodowanie nie może przynosić ubezpieczonemu żadnych korzyści i nie może on żądać odszkodowania przenoszącego wysokość szkody.

W przedmiotowej sprawie oznaczenie wysokości szkody sprowadzało się do ustalenia kosztów naprawy samochodu marki R. (...) o nr rej. (...), a w związku z tym, że pozwany kwestionował poniesione koszt naprawy udokumentowane przedłożoną przez powoda fakturą VAT, dopuszczono dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego. W sporządzonej przez biegłego J. W. opinii koszty naprawy przedmiotowego pojazdu zostały oszacowane na kwotę 6.832,92 zł brutto, biegły stwierdził ponadto że zakład powoda dysponuje wyposażeniem o standardzie odpowiednim do wykonania naprawy pojazdu. W świetle powyższej opinii jako rzeczowej i wiarygodnej Sąd Rejonowy uznał, że brak jest podstaw do podważania kosztów naprawy pojazdu wykazanych przez powoda na fakturze VAT opiewającej na kwotę 6.658,56 zł i ostatecznie przyjął, że koszt naprawy pojazdu wynosi 6.832,92 zł, tak jak wyliczył biegły. Opisane błędne ustalenie wysokości kosztów naprawy jako wyższych od poniesionych doprowadziło do nieprawidłowego orzeczenia w przedmiocie odszkodowania należnego powodowi, gdyż po odjęciu kwot wypłaconych wcześniej dobrowolnie przez pozwanego, zasądzono na rzecz I. J. kwotę o 174,36 zł wyższą niż faktycznie poniesiona szkoda. Takie rozstrzygnięcie prowadziło do bezpodstawnego wzbogacenia powoda i wobec naruszenia wyżej cytowanych przepisów prawa materialnego wymagało zmiany przez Sąd Okręgowy poprzez obniżenie zasądzonej kwoty.

Rację ma też apelujący, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane z obrazą przepisu prawa procesowego tj. art. 321§ 1 kpc, jako wykraczające ponad żądanie powoda.

Należy zauważyć, że w przedmiotowej sprawie powód domagał się zasądzenia na jego rzecz kwoty 6.011,98 złotych, stanowiącej różnicę kwoty wskazanej w przedmiotowej fakturze VAT obejmującej koszty naprawy samochodu poszkodowanej w wysokości 6.658,56 zł i kwoty 646,58 złotych wypłaconej mu wcześniej przez pozwanego. Trzeba zaznaczyć, że w toku postępowania I. J. nie rozszerzył powództwa, ani nie domagał się, aby za podstawę ustalenia należnego mu odszkodowania Sąd przyjął wartość naprawy pojazdu wyliczoną w opinii przez biegłego sądowego.

Tym samym, wobec przyjęcia przez Sąd I instancji wyższej kwoty kosztów naprawy przedmiotowego pojazdu niż domagał się powód, po odjęciu kwot, które zostały już wypłacone przez pozwanego z tytułu odszkodowania (a mianowicie kwoty 646,58 zł i 2.958,20 zł), kwota która została zasądzona zaskarżonym wyrokiem była nadmierna i wykraczała ponad zgłoszone żądanie.

Powyższe naruszenie przez Sąd Rejonowy zakazu wyrażonego w art. 321 § 1 k.p.c., a także sprzeczność poczynionych przez ten Sąd ustaleń w zakresie wysokości szkody jako sprzecznych z przepisami prawa materialnego, uzasadniało zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie zsądzonej kwoty do wysokości 3.053,78 złotych (punkt I podpunkt 1).

W konsekwencji, niezbędna była również modyfikacja rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w zakresie kosztów procesu. Ustalenie, iż powództwo I. J. było zasadne do kwoty 3.053,78 złotych, doprowadziło Sąd Okręgowy do przyjęcia, że wygrał on sprawę w 51 % ( 3.053,78/6.011,98 x 100% = po zaokrągleniu 51 %), a nie 54% jak to ustalono w zaskarżonym wyroku.

Opierając się na ustaleniach Sądu Rejonowego w zakresie wysokości kosztów sądowych poniesionych przez powoda (w zakresie jakim był obowiązany do ich poniesienia) oraz wysokości kosztów zastępstwa procesowego stron postępowania, Sąd Okręgowy przyjął, iż I. J. należy się kwota 372.55 złotych (730,48 zł x 51 % = po zaokrągleniu 372.55 zł) tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwota 620,27 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (1.217 zł x 51 % = 620,27 zł). Pozwanemu zaś kwota 604,66 złotych (1.234 zł x 49 % = 604,66 zł) tytułem zwrotu kosztów zastępowania go przez profesjonalnego pełnomocnika.

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie III poprzez obniżenie zasądzonej z tytułu zwrotu kosztów sądowych kwoty do wysokości 372,55 złotych, a także zmniejszenie zasądzonej z tytułu kosztów zastępstwa procesowego kwoty do wysokości 14.01 złotych (620,27-604,66).

Wobec faktu, iż opłata sądowa w przedmiotowej sprawie zgodnie z art. 28 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010 r., nr 90, poz. 594 ze zm.) opiewała na kwotę 250 złotych, a została uiszczona przez powoda w kwocie 301 złotych (k. 2), nadpłacona suma w wysokości 51 złotych winna zostać I. J. zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zwrócona. Tym samym, Sąd II instancji orzekł jak w punkcie 1 podpunkt 3 orzeczenia.

Rozstrzygnięcie w punkcie I orzeczenia Sąd Okręgowy wydał na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Z uwagi na to, iż apelacja pozwanego w całości zasługiwała na uwzględnienie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 k.p.c. § 1 i 3 oraz art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 90 złotych (opłata sądowa w kwocie 30 zł - ustalona na podstawie art. 28 pkt 3 w zw. z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - t.j. Dz.U. z 2010 r., nr 90, poz. 594 ze zm.), w tym kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, ustaloną w oparciu o § 6 pkt 1 zw. z § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - Dz.U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).