sygn. akt VII Pa 11/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Włodzimierz Czechowicz

Sędziowie: SO Renata Gąsior

SO Lucyna Łaciak (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Monika Olszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 marca 2016 r. w W.

sprawy z powództwa P. W.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w W.

o odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 listopada 2015 r., sygn. VI P 525/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 2 w ten sposób, że zasądza od pozwanego (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz powoda P. W. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego z urzędu,

2.  oddala apelację w pozostałej części,

3.  zasądza od pozwanego (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz powoda P. W. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego z urzędu w instancji odwoławczej.

SSO Lucyna Łaciak SSO Włodzimierz Czechowicz SSO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

Powód P. W. wniósł o uznanie za bezskuteczne oświadczenia woli pracodawcy o rozwiązaniu z powodem umowy z zachowaniem 3-miesięcznego terminu wypowiedzenia złożonego w dniu 27 października 2014 r. i o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu. W piśmie procesowym z dnia 17 września 2015 r. powód ostatecznie zmodyfikował powództwo, wnosząc o zasądzenie od pozwanego odszkodowania za nieuzasadnione i naruszające przepisy wypowiedzenie umowy o pracę w kwocie 6.000 złotych i zasądzenie kosztów postępowania.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2015 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.000 złotych tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem (1.), zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 900 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (2.), nakazał pobrać od pozwanego kwotę 300 złotych tytułem opłaty od pozwu, od której powód był zwolniony z mocy ustawy (3.) i nadał wyrokowi w pkt. 1. rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 2.000 złotych (4.).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach i wnioskach:

Powód P. W. był zatrudniony w (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. od dnia 1 lipca 2010 r., ostatnio na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku doradcy handlowego, a od dnia 1 stycznia 2013 r. – pracownika w dziale przyjęcia towaru. Otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 2.000 złotych. Prace świadczył w sklepie (...) przy ul. (...).

W okresie od dnia 13 stycznia 2014 r. do dnia 10 października 2014 r. powód był niezdolny do pracy: najpierw przebywał na zwolnieniu lekarskim, potem pobierał zasiłek chorobowy. Po powrocie do pracy został skierowany na profilaktyczne badania kontrolne w dniach 13-17 października 2014 r. Ich zakres był tożsamy z badaniami wstępnymi i okresowymi. Lekarz medycyny pracy orzekł o niezdolności powoda do pracy na wysokości powyżej 3 metrów.

Z uwagi na brak wymaganego zaświadczenia, powód w okresie od dnia 20 do dnia 24 października 2014 r. nie został dopuszczony do pracy. W tym czasie pracodawca sprawdzał, czy może przenieść powoda na stanowisko niewymagające pracy na wysokości powyżej 3 metrów. Jedynym takim stanowiskiem był kasjer, ale w tym okresie nie było żadnych wolnych etatów. W dniu 27 października 2014 r. dyrektor sklepu umówił się z powodem na spotkanie. Tego samego dnia rano, z powodu złego samopoczucia, powód udał się do lekarza i otrzymał zwolnienie lekarskie na okres od dnia 27 do dnia 31 października 2014 r. z uwagi na problemy z kręgosłupem.

Kiedy powód stawił się na umówione spotkanie, ok. godz. 11.00, dyrektor sklepu (...) wręczył mu pismo rozwiązujące umowę o pracę z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, którego upływ określono na dzień 31 stycznia 2015 r. Jako przyczynę podano brak możliwości dalszego zatrudnienia na dotychczasowym stanowisku z uwagi na przeciwskazania lekarskie i brak możliwości zatrudnienia na innym stanowisku, odpowiadającym zaleceniom lekarskim. Po odczytaniu dokumentu powód odmówił podpisu wskazując, że przebywa na zwolnieniu lekarskim i wręczył zwolnienie pracodawcy. Następnie opuścił miejsce pracy. W okresie wypowiedzenia został zwolniony z obowiązku świadczenia pracy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie, a także zeznań świadków i powoda.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Rejonowego, rozwiązując z powodem umowę o pracę pozwany naruszył art. 41 kp. W ocenie Sądu przesłanką przewidzianego w tym przepisie zakazu wypowiedzenia umowy o pracę nie jest choroba pracownika powodująca niezdolność do pracy, lecz nieobecność pracownika w pracy z powodu choroby. Sad Rejonowy podkreślił, iż powód, po zakończeniu długotrwałego zwolnienia nie został nigdy dopuszczony do pracy z uwagi na orzeczenie lekarza medycyny pracy. W dniu 27 października 2015 r. również nie świadczył pracy, a jedynie stawił się na umówione spotkanie z dyrektorem sklepu. Z tej przyczyny Sąd Rejonowy przyjął naruszenie art. 41 k.p. O odszkodowaniu Sąd orzekł na podstawie art. 47(1) k.p. w zw. z art. 45 k.p., przyznając powodowi kwotę stanowiącą równowartość jego 3-miesięcznego wynagrodzenia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 900 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd orzekł na podstawie art. 477(2) § 1 k.p.c.

Od powyższego wyroku pozwany złożył apelację, w której zaskarżył go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił:

a)  naruszenie przepisów postępowania poprzez nieuwzględnienie wszystkich okoliczności faktycznych, które zostały ustalone w toku postępowania;

b)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 41 k.p. poprzez błędną wykładnię polegającą na nieprawidłowym przyjęciu, że powód w dniu wręczenia wypowiedzenia podlegał ochronie na podstawie art. 41 k.p.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego od powoda kosztów postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu do pierwszego zarzutu apelacyjnego pozwany wskazał, że Sąd nie uwzględnił faktu, iż powód ze swojej winy nie mógł świadczyć pracy w okresie od dnia 20 do dnia 24 października 2014 r., bowiem zgodnie z zaświadczeniem lekarskim z dnia 17 października 2014 r. istniały przeciwskazania do jej świadczenia. Pozwany podkreślił, iż w dniu 27 października 2014 r. powód był w pracy i pozostawał w dyspozycji pozwanego oraz, że zwolnienie lekarskie zostało przekazane pozwanemu dopiero po wręczeniu wypowiedzenia umowy o pracę. Pozwany w momencie wręczenia wypowiedzenia umowy o pracę nie wiedział o zwolnieniu chorobowym powoda, co skutkowało tym, iż wypowiedzenie nie naruszyło treści art. 41 k.p. W uzasadnieniu drugiego zarzutu apelacyjnego pozwany wskazał, iż zgodnie z ustalonym stanem faktycznym powód w dniu wręczenia wypowiedzenia nie przebywał na usprawiedliwionej nieobecności w rozumieniu art. 41 k.p. Pozwany podkreślił, że w dniu 27 października 2014 r. powód co prawda nie świadczył pracy, ale stawił się w pracy na umówione spotkanie z dyrektorem sklepu. Skoro pomimo stwierdzonej zaświadczeniem lekarskim niezdolności do pracy pozwany pozostawał w pracy, nie doszło do spełnienia wynikającej z art. 41 k.p. przesłanki „nieobecności w pracy”. Sąd Rejonowy dokonał więc błędnej interpretacji art. 41 k.p.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

W ocenie Sądu odwoławczego, żaden z zarzutów sformułowanych w apelacji nie mógł skutecznie doprowadzić do wzruszenia kwestionowanego wyroku, który odpowiada prawu.

Na wstępie zważyć należy, iż Sąd odwoławczy, jako instancja nie tylko kontrolna, ale także merytoryczna, powinien zbadać sprawę niezależnie od zarzutów apelacji. Zgodnie bowiem z art. 378 § 1 k.p.c. rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, a ściślej mówiąc w granicach zaskarżenia, a nie jej zarzutów. Podniesione w apelacji zarzuty nie wyznaczają granic apelacji. Podobnie jak wnioski apelacji, podlegają one tylko rozważeniu przez Sąd drugiej instancji (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 1997 r., II CKN 125/97, OSNC 1997 nr 11, poz. 172, z dnia 13 kwietnia 2000 r., III CKN 812/98, OSNC 2000 nr 10, poz. 193, z dnia 27 kwietnia 2000, I CKN 648/98, LEX nr 50867).

W orzecznictwie bardzo silnie podkreśla się merytoryczny charakter postępowania apelacyjnego, co oznacza m.in., że sąd drugiej instancji nie może poprzestać na ustosunkowaniu się do zarzutów skarżącego, lecz musi - niezależnie od ich treści - dokonać ponownych, własnych ustaleń, a następnie poddać je ocenie pod kątem prawa materialnego (por. uchwała składu siedmiu sędziów - zasadę prawną - z dnia 23 marca 1999 r., III CZP 59/98, OSNC 1999, nr 7-8,poz. 124).

Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest zatem związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (tak też SN w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55, Prok.i Pr.-wkł. 2009/6/60, Biul.SN 2008/1/13, Wspólnota 2008/7/44).

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd odwoławczy nie badał jedynie zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego, ale i zasadność zastosowania prawa materialnego.

Na wstępie należy zauważyć, iż zarówno w przypadku zarzutu dotyczącego prawa procesowego, jak i materialnego, pozwany zarzucił błędne zastosowanie art. 41 k.p. w niniejszej sprawie. Sąd Najwyższy zaś wielokrotnie wypowiadał się, że zarzut naruszenia prawa materialnego może być skutecznie postawiony dopiero przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym. Pozwany powinien więc ograniczyć się do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, jeśli uznał, iż to rzutowało na błędną subsumpcję przepisów prawa.

Niezależnie od powyższego, zarzuty podnoszone przez pozwanego okazały się chybione. Z jednej strony pozwany ma rację twierdząc, iż wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, który świadczył pracę, a następnie wykazał, że w dniu wypowiedzenia był niezdolny do pracy z powodu choroby, nie narusza art. 41 k.p. Jest to już utrwalona interpretacja Sądu Najwyższego, który wypowiedział się w tej kwestii m. in. w wyroku z dnia 2 lutego 2001 r., sygn. I PKN 793/00 i w uchwale z dnia 11 marca 1993, sygn. I PZP 68/92. Niezdolność do pracy z powodu choroby jest przyczyną usprawiedliwiającą nieobecność pracownika w pracy, sama jednak niezdolność do pracy nie zastępuje i nie przesądza o nieobecności w pracy. Wykładnia art. 41 oraz 53 § 1 i 3 k.p. wskazuje, że o zakazie wypowiedzenia nie decyduje sama tylko niezdolność pracownika do pracy spowodowana jego chorobą, ale przede wszystkim musi być spełniona druga przesłanka, którą jest nieobecność pracownika w pracy.

Wypowiedzenie umowy o pracę dokonane w czasie obecności pracownika w pracy jest zatem skuteczne i nie może być podważone przez ochronę stosunku pracy wynikającą z art. 41 k.p., gdyż o bezskuteczności takiego wypowiedzenia decyduje wyłącznie nieobecność pracownika w pracy. Brak jest bowiem uzasadnienia dla zastąpienia wymagania nieobecności w pracy przesłanką choroby pracownika powodującą niezdolność do pracy.

Pozwany dokonał jednak błędnej wykładni pojęcia „obecności w pracy”. Przez obecność w pracy należy rozumieć stawienie się pracownika do pracy i świadczenie pracy, a więc wykonywanie obowiązków wynikających z umowy o pracę lub też gotowość do jej wykonywania. Wykonywanie pracy jest aktywną formą obecności pracownika w pracy i sam fakt wykonywania obowiązków pracowniczych z reguły przemawia przeciwko późniejszym twierdzeniom pracownika o jego niezdolności do pracy. Natomiast w rozumieniu art. 41 k.p. nie jest "obecnością w pracy" - obecność pracownika w zakładzie pracy bez wykonywania pracy, np. przyjście pracownika w celu złożenia świadectwa lekarskiego, czy też w celu pójścia do lekarza zakładowego ze względu na zły stan zdrowia, a także przerwanie świadczenia pracy z powodu choroby. Chodzi tu o rzeczywiste zaprzestanie wykonywania pracy. Moment przerwania pracy z powodu wystąpienia objawów chorobowych, które uniemożliwiły dalsze świadczenie pracy, stanowi początek nieobecności pracownika w pracy w rozumieniu art. 41 k.p.

Jeżeli jednak mimo otrzymanego zwolnienia lekarskiego pracownik nadal wykonuje pracę - to czas pozostawania w pracy nie może być rozumiany jako usprawiedliwiona nieobecność w pracy chroniona art. 41 k.p.

W świetle powyższych rozważań nie można było uznać, iż powód w dniu 27 października 2014 r. był obecny w pracy. Tego dnia powód ani nie świadczył pracy, ani nie pozostawał w gotowości do jej świadczenia. Stawił się w zakładzie pracy jedynie z powodu wezwania przez dyrektora sklepu na rozmowę, po czym zaraz po tej rozmowie opuścił zakład pracy. Co więcej, powód nie świadczył pracy na rzecz pozwanego już od dłuższego czasu, gdyż w okresie od dnia 13 stycznia 2014 r. do dnia 10 października 2014 r. powód był niezdolny do pracy, zaś po powrocie do pracy został skierowany na profilaktyczne badania kontrolne, trwające od dnia 13 do dnia 17 października 2014 r., których niekorzystny wynik spowodował, iż w okresie od dnia 20 do dnia 24 października 2014 r. powód nie został dopuszczony do pracy.

Należało więc uznać, iż w dniu 27 października 2014 r. powód był nieobecny w pracy w rozumieniu art. 41 k.p., złożenie więc mu w tym dniu przez pracodawcę oświadczenia o rozwiązaniu z nim umowy o pracę za wypowiedzeniem stanowiło naruszenie przepisów prawa. Przy czym bez znaczenia pozostaje fakt, iż powód przedłożył zaświadczenie lekarskie dopiero po przedstawieniu mu treści oświadczenia pracodawcy. Nie mógł bowiem wiedzieć, w jakim celu został wezwany, zaś zaświadczenie potwierdzało jego niezdolność do pracy w całym tym dniu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w punkcie II wyroku, oddalając apelację pozwanego jako bezzasadną.

Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w pkt 2 w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 180,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego z urzędu na podstawie § 12 ust. 1 pkt 3 w związku z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej ustanowionego z urzędu ( Dz. U. z 2013 r., poz. 461 j. t.). Sąd wziął pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata w postpowaniu przed Sądem Rejonowym, a także charakter sprawy i wkład adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Co za tym idzie ustalono wysokość opłaty na 180,00 złotych, co jest trzykrotnością stawki minimalnej określonej w rozporządzeniu. Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z art. 45 § 1 i 2 k. p. w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Natomiast w myśl przepisu art. 47 k. p. pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za dwa miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił trzy miesiące - nie więcej niż za jeden miesiąc.

Sąd doszedł do przekonania, że roszczenia wynikające z art. 45 k. p. są alternatywne w ramach jednej sprawy. Jedna jest sprawa o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy po upływie wypowiedzenia albo o odszkodowanie. Roszczenie o odszkodowanie nie jest odrębnym roszczeniem, gdyż łączy się z roszczeniem o przywrócenie do pracy. Roszczenie odszkodowania jest elementem roszczenia o przywrócenie do pracy. Zgodnie bowiem z linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, ,,wszystkie roszczenia wynikające z art. 45 k. p. związane z wypowiedzeniem umowy o pracy, a więc o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, a po jego upływie o przywrócenie do pracy łącznie z wynagrodzeniem za czas pozostawanie bez pracy (art. 47 k. p.) albo o odszkodowanie obejmuje norma § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Wyboru roszczenia dokonuje pracownik i może je zmieniać w toku procesu lecz wraz z taką zmianą nie ulega zmianie stawka kosztów zastępstwa prawnego.’’ ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2007 r., sygn. akt II BP 11/07) Sąd zważył, że przepisy prawne z zakresu prawa pracy związane z kosztami obejmującymi pomoc prawną udzieloną przez radcę prawnego z urzędu, na których podstawie przyznaje się wynagrodzenie, stosuje się analogicznie do adwokatów.

O kosztach w postępowaniu apelacyjnym Sąd Okręgowy orzekł w punkcie III wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 1 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej ustanowionego z urzędu ( Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).

SSO Lucyna Łaciak SSO Włodzimierz Czechowicz SSO Renata Gąsior

Zarządzenie: (...)