Sygn. akt XII Ga 81/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2014r

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział XII Gospodarczy – Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SO Janusz Beim

Sędzia: SO Agata Pierożyńska

Sędzia: SO Marta Kowalska

Protokolant: st. protokolant sądowy Rafał Bielski

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2014r w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez stronę powodową

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie

z dnia 11 września 2013r sygn. akt IV GC 364/13/S

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu brzmienie;

„1. zasądza od strony pozwanej (...) z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz strony powodowej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwotę 25.700,85 zł (dwadzieścia pięć tysięcy siedemset złotych osiemdziesiąt pięć groszy) wraz z odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego liczonymi od kwot:

- 10.313,55 zł (dziesięć tysięcy trzysta trzynaście złotych pięćdziesiąt pięć groszy) od dnia 8 listopada 2012r do dnia zapłaty;

- 12.681,30 zł (dwanaście tysięcy sześćset osiemdziesiąt jeden złotych trzydzieści groszy) od dnia 8 grudnia 2012r do dnia zapłaty;

- 2.091,00 zł (dwa tysiące dziewięćdziesiąt jeden złotych) od dnia 8 stycznia 2013r do dnia zapłaty;

2. zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 3.703,00 zł (trzy tysiące siedemset trzy złote) tytułem kosztów procesu.”

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 121,00 zł (sto dwadzieścia jeden złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) Sp. z o.o. w K. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej (...) Sp. z o.o. w R. kwoty 25 700,85 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot: - 10 313,55 zł od dnia 8 listopada 2012 r. do dnia zapłaty, - 12 681,30 zł od dnia 8 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, - 2 091 zł od dnia 8 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazała, iż świadczyła na rzecz strony pozwanej usługi księgowe i kadrowo - płacowe. Kwota 25 085,85 zł stanowi wynagrodzenie, które pozwana spółka zobowiązana była zapłacić, natomiast na kwotę 615 zł składają się opłaty dodatkowe za podjęte czynności windykacyjne, do uiszczenia których strona pozwana była zobowiązana na mocy postanowień umownych. Strona pozwana nie ustosunkowała się do twierdzeń podniesionych w pozwie. Pomimo prawidłowego zawiadomienia nie stawiła się na rozprawę w dniu 11 września 2013 r., nie żądała przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności i nie składała wyjaśnień. W tym dniu Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie Wydział IV Gospodarczy wydał wyrok zaoczny, w którym w pkt I zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 25 085,85 zł wraz z ustawowymi odsetkami, w pkt II oddalił powództwo w pozostałym zakresie, w pkt III zasądził na rzecz strony powodowej kwotę 3 672 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz w pkt IV nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności. Sąd Rejonowy na podstawie art. 339 § 2 kpc uznał za prawdziwe twierdzenia strony powodowej o okolicznościach faktycznych przytoczone w pozwie i uznał powództwo za zasadne w zakresie roszczenia o wynagrodzenie z tytułu świadczonych usług. Jednocześnie oddalił powództwo odnośnie żądania zapłaty kwoty 615 zł tytułem podjętych względem strony pozwanej czynności windykacyjnych. Uznał bowiem, że opłaty za czynności windykacyjne zostały określone w umowie w zryczałtowanych kwotach i nie były uzależnione od rzeczywiście poniesionych kosztów dochodzenia roszczeń. W konsekwencji opłaty te miały charakter kary umownej, której zastrzeżenie jest dopuszczalne jedynie w przypadku zobowiązań niepieniężnych. Tymczasem zobowiązanie strony pozwanej miało charakter pieniężny, więc postanowienie umowne zastrzegające dodatkowe opłaty z tytułu czynności windykacyjnych należało uznać za nieważne. Dodatkowo nie jest dopuszczalne kumulatywne zastrzeżenie odsetek z tytułu opóźnienia i kary umownej. Strona powodowa wniosła od powyższego wyroku apelację, w której zaskarżyła go w części, to jest w zakresie jego pkt II oraz w zakresie pkt III – co do kwoty 33 zł. Skarżąca zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, a to: - art. 483 § 1 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w niniejszej sprawie na skutek wadliwego przyjęcia, że zastrzeżenie w umowie, zawartej pomiędzy przedsiębiorcami, dodatkowych opłat na rzecz jednej ze stron z tytułu podjętych czynności windykacyjnych, w razie zalegania z zapłatą umówionego wynagrodzenia, stanowi zastrzeżenie niedopuszczalnej w świetle tego przepisu kary umownej za niewykonanie świadczenia pieniężnego; - art. 359 § 2 1 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie na skutek wadliwego przyjęcia, że zastrzeżenie w umowie, zawartej pomiędzy przedsiębiorcami, dodatkowych opłat na rzecz jednej ze stron, z tytułu podjętych czynności windykacyjnych, w razie zalegania z zapłatą umówionego wynagrodzenia, stanowi obejście wskazanego przepisu o odsetkach maksymalnych, podczas gdy opłata ta stanowiła w istocie dodatkowe wynagrodzenie powodowej spółki. Wobec powyższego strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja strony skarżącej była zasadna. Zgodnie z art. 483 § 1 kc można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zapłata kary umownej stanowi automatyczną sankcję, która przysługuje wierzycielowi w każdym wypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania z przyczyn, za które dłużnik odpowiada. Do przedmiotowo istotnych elementów zastrzeżenia kary umownej należy wskazanie tytułu do jej naliczenia (stanowiącego przejaw niewykonania lub nienależytego wykonania umowy) oraz wskazanie jej określonej wysokości albo sztywnego kryterium odniesienia. Analiza pkt 7 Załącznika nr 1 do zawartej przez strony umowy wskazuje, że zastrzeżone w nim dodatkowe opłaty nie mogą zostać zakwalifikowane jako rodzaj kary umownej. W postanowieniu tym ustalono ryczałtowy cennik opłat za konkretne czynności windykacyjne, jeżeli zostaną one podjęte na skutek opóźnienia w płatnościach. W pkt 8 zastrzeżono, że kwoty za konkretne czynności windykacyjne stają się wymagalne z chwilą dokonania danej czynności. Obowiązek uiszczenia konkretnych opłat windykacyjnych nie został powiązany z samym faktem zwłoki w świadczeniu, ale zależał od podjęcia przez powodową spółkę konkretnych czynności faktycznych. Opłaty te nie miały więc charakteru automatycznej sankcji i w rezultacie nawet gdyby zwłoka w płatności wystąpiła, ale strona powodowa nie podjęłaby żadnych czynności windykacyjnych – nie mogłaby dochodzić zapłaty wskazanych opłat. Ponadto wprawdzie opłaty za każdą z czynności zostały określone ryczałtowo, to jednak nie można z góry przewidzieć ile i jakie z tych czynności zostaną podjęte w konkretnej sprawie. W efekcie łączna kwota należnych opłat windykacyjnych zależy wyłącznie od intensywności i stopnia zaawansowania postępowania windykacyjnego. Analizowane postanowienie umowne, wbrew poglądowi Sądu Rejonowego, nie zawierało więc istotnych elementów zastrzeżenia kary umownej. W rzeczywistości zobowiązywało ono stronę pozwaną do ponoszenia części kosztów prowadzenia działalności przez powodową spółkę, wynikających z wadliwego wykonywania umowy przez spółkę pozwaną. W konsekwencji nie sposób też uznać, że omawiane zastrzeżenie prowadziło do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Obciążanie dłużnika ryczałtowymi opłatami za czynności windykacyjne w stosunkach między przedsiębiorcami jest dopuszczalne, niezależnie od tego, czy zastrzeżone opłaty odpowiadają rzeczywiście poniesionym w toku windykacji kosztom. Należy bowiem przyjąć, że kontrahent podpisując umowę z góry akceptuje obciążenie go w przyszłości wskazanymi w umowie kosztami poszczególnych czynności windykacyjnych. Odmiennie sytuacja kształtuje się na gruncie relacji z konsumentami, ze względu na objęcie ich zaostrzoną opieką prawną (wyr. Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 września 2012 r., VI ACa 406/12, LEX nr 1220717). Niemniej w niniejszej sprawie strony były przedsiębiorcami, a wszystkie opłaty, które złożyły się na łączną kwotę 615 zł zostały naliczone po podjęciu przez powodową spółkę konkretnych czynności windykacyjnych w postaci wezwania do zapłaty, przekazania dokumentacji do kancelarii prawnej celem windykacji i skierowania ostatecznego przedsądowego wezwania do zapłaty, sporządzonego przez radcę prawnego. Uwzględniając, że zastrzeżone opłaty nie miały charakteru kary umownej, Sąd Okręgowy uznał roszczenie strony powodowej o zasądzenie kwoty 615 zł za zasadne i zmienił zaskarżony wyrok. Wobec uwzględnienia powództwa w całości należało również zmienić zaskarżony wyrok w zakresie punktu III, dotyczącego kosztów postępowania. O kosztach postępowania przed Sądem pierwszej instancji orzeczono na podstawie art. 98 kpc oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349 ze zm.), zasądzając od strony pozwanej, jako przegrywającej sprawę, na rzecz strony powodowej kwotę 3 703 zł. Reasumując, zarzuty apelacji w pełni zasługiwały na uwzględnienie. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w jego punkcie I w ten sposób, że orzekł zgodnie z żądaniem pozwu i w punkcie III w ten sposób, że zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 3 703 zł.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji. O kosztach procesu w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 391 § 1 kpc w zw. z art. 98 kpc oraz § 12 ust. 1 pkt 1 w zw z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349 ze zm.) i uwzględniając, że wartość przedmiotu zaskarżenia wynosiła 615 zł, zasądził od strony pozwanej, jako strony przegrywającej sprawę, na rzecz strony powodowej kwotę 121 zł, na którą złożyła się opłata od apelacji w wysokości 31 zł oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 90 zł.

SSR A. Bigaj