Sygn. akt VI U 122/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Płocku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Hanna Parzybut- Dan

Protokolant: stażystka Karolina Wojtkowska

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2015 roku w Płocku

sprawy P. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddziałowi w W.

skargi na niewydanie decyzji w terminie oraz o umorzenie składek na ubezpieczenie społeczne

na skutek odwołania P. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddziału w W.

z dnia 29 stycznia 2015 r., nr (...)

1.  umarza postępowanie w przedmiocie skargi na niewydanie w terminie decyzji przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. w zakresie umorzenia składek;

2.  oddala odwołanie od decyzji z dnia 29 stycznia 2015 r., nr (...).

UZASADNIENIE

P. M. wniósł do Sądu Okręgowego w Płocku przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P. skargę na niewydanie w terminie decyzji w przedmiocie umorzenia składek na podstawie ustawy „abolicyjnej”.

Następnie odwołaniem z dnia 2 marca 2015 r. P. M. wniósł do Sądu Okręgowego w Płocku od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. nr (...) z dnia 29 stycznia 2015 r., wnosząc o jej uchylenie w zakresie pkt. 2, stwierdzenie, że postępowanie toczyło się z rażącym naruszeniem prawa oraz, że toczyło się w sposób przewlekły.

P. M. w uzasadnieniu odwołania wskazał, że decyzja została wydana na skutek błędnie ustalonego stanu faktycznego, ponieważ w okresie, jaki został wyszczególniony w piśmie informacyjnym dołączonym do decyzji z dnia 29 stycznia 2015 r, tj. od marca 2009 r. do marca 2010 r., nie prowadził działalności gospodarczej. W ocenie odwołującego, w sprawie objętej wnioskiem nie zachodziła żadna przesłanka z art. 1 ust. 10 ustawy warunkująca umorzenie należności. Szczególne znaczenie ma brak precyzji w zapisach przedmiotowej decyzji w zakresie pkt. 2. Ustala ona obowiązki strony, których spełnienie warunkuje umorzenie należności określonych w pkt.1 decyzji, jednak nie precyzuje ich, odsyłając do dokumentu informacyjnego, który nie ustala praw i obowiązków strony postępowania, bo nie jest decyzją. Pismo informacyjne nie jest podstawą do objęcia ubezpieczeniami. Ponadto zarzucił, że nie został poinformowany o wszczęciu postępowania w zakresie objęcia ubezpieczeniami, w czasie od 19.10.2009 r. tj. od dnia wydania decyzji, którą skarżył do 31.03.2010 r. Nie otrzymał też decyzji administracyjnej, którą zaskarżył do 31.03.2010 r. Ponadto odnośnie rażących naruszeń prawa, zwrócił uwagę na: zawieszanie ( 15-krotne) postępowania bez wymaganej podstawy prawnej, z uwagi na toczące się postępowanie w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym. Zdaniem odwołującego żadna z tych przesłanek nie miała miejsca. Wniosek abolicyjny został złożony dnia 12 kwietnia 2013 r. Organ rentowy nie prowadził żadnego postępowania, zaś odwołanie od decyzji z dnia 19.10.2009 r. uprawomocniło się wraz z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 kwietnia 2012 r. sygn. akt III AUa 1081/11. Skarżący zarzucił także brak rzetelności postępowania przed organem rentowym, na dzień 23 grudnia 2014 r., akta sprawy nie posiadały metryki, nie były ponumerowane, a wnioskodawcy składającemu wniosek, odmówiono wydania kopii z akt, w uzasadnieniu podając, że wydrukowane emaile i notatki nie stanowią dokumentów, które strona może skopiować.

Na rozprawie w dniu 29 września 2015 r. odwołujący wskazał, że ZUS przed wydaniem decyzji nr (...) z dnia 29 stycznia 2015 r., powinien przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, czy podlegał on ubezpieczeniom społecznym od lutego 2009 r., bowiem ostateczna decyzja określała podleganie ubezpieczeniom do daty jej wydania a więc do lutego 2009 r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie skargi i odwołania od decyzji nr (...) z dnia 29 stycznia 2015 r.

W uzasadnieniu wskazał, że dnia 29.01.2015 r. została wydana decyzja o warunkach umorzenia, o której mowa w art. 1 ust. 8 ustawy. W związku z powyższym organ rentowy podjął działanie, którego domagał się odwołujący w odwołaniu z dnia 05.01.2015 r. Organ rentowy nie wydał ww. decyzji we wcześniejszym terminie, ponieważ P. M. podejmował przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi działania zmierzające do wznowienia postępowania w sprawie odwołania od decyzji nr (...) z dnia 19.10.2009 r. i decyzji nr (...) z dnia 18.02.2011 r., których przedmiotem było ustalenie okresów, w jakich odwołujący podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. W dniu 30 maja 2014 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi postanowieniem oddalił wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia i odrzucił zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 grudnia 2013 r. (sygn. akt III AUa 1598/12).

Odnośnie odwołania od decyzji z dnia 29.01.2015 r. nr (...) organ rentowy wyjaśnił, iż okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym zostały ustalone po rozstrzygnięciu przez Sąd Apelacyjny w Łodzi o prawidłowości decyzji ustalających okresy w jakich wnioskodawca podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. W związku z powyższym organ rentowy w sposób prawidłowy ustalił składki podlegające umorzeniu na podstawie art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją nr (...) z dnia 19 października 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. stwierdził, że P. M. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega: obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, wypadkowym w okresach od 1 stycznia 1999 r. do 22 lutego 1999 r., od 2 kwietnia 1999 r. do nadal, dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1 września 1999 r. do 30 września 1999 r. Decyzja ta została doręczona stronie 22 października 2009 r.(dowód decyzja i poświadczenie odbioru k. 21 -24). P. M. odwołał się od tej decyzji do Sądu Okręgowego w Płocku VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Sprawa zawisła pod sygn. akt VI U 1333/09.

Następnie w dniu 6 kwietnia 2011 r. P. M. wniósł do Sądu Okręgowego w Płocku odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 18 lutego 2011 r.,( k. 48 akt ZUS), którą ZUS zmienił decyzję z dnia 19 października 2009 r. w ten sposób, że P. M. w zakresie działalności gospodarczej nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, wypadkowym od 2 kwietnia 1999 r. do 23 maja 1999 r. ( sygn. akt VI U 592/11). Sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania pod sygn. akt VI U 1333/09.

Wyrokiem z dnia 1 czerwca 2011 r. w sprawie VI U 1333/09 Sąd Okręgowy w Płocku zmienił zaskarżone decyzje z dnia 19 października 2009 r. i z dnia 18 lutego 2011 r. w ten sposób, że ustalił, iż P. M. podlegał jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, wypadkowym od 24 maja 1999 r. do 20 marca 2000 r., zaś w pozostałych okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach takim ubezpieczeniom nie podlegał.

(k. 314-315 akt VI U 1333/09).

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na skutek apelacji organu rentowego wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie III AUa 1081/11 zmienił zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i oddalił odwołanie.

( k. 366, uzasadnienie k. 367-374).

Pełnomocnik z urzędu P. M. wniosła skargę kasacyjną od powyższego wyroku ( k. 413-418 akt III AUa 1081/11). Postanowieniem z dnia 25 stycznia 2013 r. w sprawie I UK 362/12 Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania ( k. 428-431).

P. M. w dniu 29 października 2012 r. wniósł skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie III AUa 1081/11.

Postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2013 r., sygn. akt III AUa 1598/12 Sąd Apelacyjny w Łodzi odrzucił skargę ( k. 24 akt III AUa 1598/12).

P. M. w dniu 11 kwietnia 2013 r. złożył wniosek o umorzenie zaległych składek za okres od 1 stycznia 1999 r. do 22 lutego 1999 r. oraz od 23 maja 1999 r. do 17 marca 2010 r.( wniosek k.1 w aktach ZUS).

Organ rentowy 12 razy wydawał postanowienia o przedłużeniu terminu załatwienia sprawy z uwagi na toczące się postępowanie w sądzie. Postanowieniem z dnia 19 maja 2014 r. organ rentowy zawiesił postępowanie na podstawie art.97 §1 pkt. 4 k.p.a., ponieważ wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd ( k. 19 akt ZUS ).

Decyzją z dnia 19 stycznia 2015 r. nr (...) organ rentowy stwierdził, że

I. według stanu na dzień 11.04.2013 r. umorzeniu podlegają należności z tytułu składek na:

a)  na ubezpieczenia społeczne - za okres 07.2001 r. - 02.2009 r. w łącznej kwocie 86.335,53 zł, w tym z tytułu: składek - 43.480,53 zł; odsetek-42.855,00 zł;

b)  na ubezpieczenie zdrowotne - za okres 07.2001 r. - 02.2009 r. w łącznej kwocie 27.378,99 zł, w tym z tytułu: składek - 14.172,99 zł; odsetek - 13.206,00 zł;

c)  na Fundusz Pracy - za okres za okres 07.2001 r. - 02.2009 r. w łącznej kwocie 6.415,09 zł, w tym z tytułu: składek - 3.257,09 zł; odsetek-3.158,00 zł.

II. warunkiem umorzenia w/w należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu. Należności z tytułu składek za okres od 1 stycznia 1999 r. nieobjęte postępowaniem o umorzenie należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121) oraz wydanym na jej podstawie Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 78, poz. 465 ze zm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz aktach spraw Sądu Okręgowego w Płocku sygn. akt VI U 1333/09 oraz Sądu Apelacyjnego w Łodzi sygn. akt III AUa 1598/12.

Spór w sprawie skoncentrował się na niewydaniu przez organ rentowy decyzji w terminie w przedmiocie wniosku P. M. o umorzenie składek na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność ( Dz. U. z 2012 r. poz. 1551). Ponieważ w trakcie postępowania została wydana decyzja z dnia 29 stycznia 2015 r., określająca warunki umorzenia zgodnie z powołaną ustawą, P. M. wniósł w niniejszej sprawie odwołanie także od tej decyzji.

W sprawie przede wszystkim występowały zagadnienia prawne wymagające oceny materiału dowodowego w postaci powołanych dokumentów, natomiast okoliczności faktyczne był kwestionowane co do podlegania ubezpieczeniom społecznym od lutego 2009 r. Odwołanie wnioskodawcy w tym zakresie nie jest zasadne, bowiem po pierwsze, decyzje dnia 19 października 2009 r. i z dnia 18 lutego 2011 r. zostały poddane ocenie przez sądy obu instancji, czego wynikiem jest oddalenie odwołania skarżącego od tych decyzji, ostatecznie wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie III AUa 1081/11. Sąd Apelacyjny poddał kontroli instancyjnej wyrok Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 1 czerwca 2011 r. w sprawie VI U 1333/09, zatem badał okoliczności faktyczne na dzień wyrokowania zgodnie z art. 316 k.pc. Decyzje z dnia 19 października 2009 r. i z dnia 18 lutego 2011 r. są kompletne w zakresie orzeczenia o podleganiu ubezpieczeniom społecznym emerytalnym, rentowym, wypadkowym w okresach od 1 stycznia 1999 r. do 22 lutego 1999 r., od 24 maja 1999 r. do nadal. Powyższe rozstrzygnięcie oznacza, że ubezpieczony także od lutego 2009 r. podlegał ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, wypadkowym, skoro nie zakończył prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na datę wyrokowania przez Sąd Okręgowy w Płocku w dniu 1 czerwca 2011 r. w sprawie VI U 1333/09.

Sąd zważył, co następuje:

W świetle art. 477 14§ 1k.p.c. Sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia. Na podstawie art. 477 14 § 3k.p.c., jeżeli odwołanie wniesiono w związku z niewydaniem decyzji przez organ rentowy lub niewydaniem orzeczenia przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, sąd w razie uwzględnienia odwołania zobowiązuje organ lub zespół do wydania decyzji lub orzeczenia w określonym terminie, zawiadamiając o tym organ nadrzędny, albo orzeka co do istoty sprawy. Jednocześnie sąd stwierdza, czy niewydanie decyzji przez organ rentowy nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa. Jeżeli więc odwołanie( skargę na bezczynność) wniesiono w związku z niewydaniem decyzji przez organ rentowy, sąd w razie uwzględnienia odwołania zobowiązuje organ rentowy do wydania decyzji w określonym terminie.

Zgodnie z tezą reprezentowaną w orzecznictwie, w postępowaniu cywilnym w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz rozstrzygnięcia sądu (zob. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNP 2000, nr 15, poz. 601). Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 19 grudnia 2013 r. III AUa 3832/12, LEX nr 1428237 kognicja sądu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 9 i 477 14 k.p.c.) i w tym tylko zakresie podlega ono kontroli sądu zarówno pod względem formalnej, jak merytorycznej zasadności.

Na podstawie art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13.10. (...). o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2015r. poz.121) zwanej dalej ustawą systemową Zakład wydaje decyzje m.in. w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności: zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń, ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek, zaś od tych decyzji przysługuje odwołanie do sądu. Na podstawie art.83 ust.3 ustawy systemowej odwołanie do sądu przysługuje również w razie niewydania decyzji w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie lub inne roszczenia. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13 10 1998 r. ustawy systemowej obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu i rentowym podlega osoba prowadząca działalność gospodarczą. Z kolei z art. 13 pkt 4 powołanej ustawy wynika, że osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają tym ubezpieczeniom od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone.

P. M. wniósł skargę na bezczynność organu rentowego w zakresie nierozpoznania wniosku o umorzenie składek na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność ( Dz. U. z 2012 r. poz. 1551).

W ocenie Sądu doszło do bezczynności organu rentowego, który mając wiedzę o prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie o podleganie ubezpieczeniom społecznym wnioskodawcy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie III AUa 1081/11, powinien wydać w terminie 2 miesięcy decyzję odpowiadającą na wniosek odwołującego. Nie było zasadne przedłużanie postępowania z powodu toczącego się innego postępowania sądowego po dacie wyroku z dnia 12 kwietnia 2012 r. W świetle art. 363 § 1 k.p.c. orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia. Artykuł 363 § 1 k.p.c. rozróżnia w ramach zwykłych środków zaskarżenia: środki odwoławcze (apelacja i zażalenie) oraz inne środki zaskarżenia (np. sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty co do nakazu zapłaty, skarga na czynności komornika w postępowaniu egzekucyjnym). Kryterium podziału stanowi dewolutywność, co oznacza, że środek zaskarżenia podlega rozpoznaniu przez sąd wyższej instancji nad sądem, który wydał orzeczenie. Skarga o wznowienie postępowania nie mieści się katalogu środków odwoławczych i środków zaskarżenia.

Z uwagi na powyższe, prawomocne orzeczenie z dnia 12 kwietnia 2012 r. zakończyło postępowanie w sprawie zagadnienia prejudycjalnego. Toczące się w Sądzie Apelacyjnym w Łodzi postępowanie pod sygn. akt III AUa 1598/12 o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem w sprawie III AUa 1081/11 nie uzasadniało dalszego zawieszania postępowania. W świetle art. 97§1 pkt 4 Kodeksu postępowania administracyjnego organ administracji publicznej zawiesza postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. W przepisie tym chodzi o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego jego zakończenia.

Natomiast w trakcie postępowania została wydana decyzja z dnia 29 stycznia 2015 r. określająca warunki umorzeniu składek, która uwzględnia skargę odwołującego na bezczynność organu rentowego. W świetle art. 477 13§ 1 k.p.c. zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zaskarżonego orzeczenia przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji lub orzeczenia nie ma wpływu na bieg sprawy.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu Okręgowego, zaszła podstawa do umorzenia postępowania ze skargi na bezczynność organu rentowego, bowiem żądanie strony zostało uwzględnione.

Odnośnie zarzutów do decyzji nr (...) z dnia 29 stycznia 2015 r., to nie podlegają one uwzględnieniu. Organ rentowy zasadnie przyjął okresy podlegania ubezpieczeniu, określając warunku umorzenia za okresy objęte decyzją. Natomiast wady decyzji administracyjnej zarzucone w odwołaniu, nie są przedmiotem rozstrzygnięcia sądu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd meriti podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11.09.2013 r., sygn. akt III AUa 209/13, LEX nr 1441510, zgodnie z którym: od momentu wniesienia odwołania do sądu rozpoznawana sprawa z zakresu ubezpieczeń społecznych staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według reguł właściwych dla tej kategorii. Odwołanie pełni rolę pozwu. Jego zasadność ocenia się zatem na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego. Postępowanie sądowe, w tym w sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, skupia się zatem na wadach wynikających z naruszenia prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania.

W postanowieniu z dnia 11 lutego 1999 r., II UKN 468/98 (OSNAPiUS 1999, nr 12, poz. 7, wkładka) Sąd Najwyższy również podkreślił, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych przepisy k.p.a. nie mają zastosowania, a zarzut ich naruszenia przez organ rentowy nie stanowi podstawy kasacyjnej.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art.477 14 §1 k.p.c. oddalił odwołanie do decyzji nr (...) z dnia 29 stycznia 2015 r.