Sygn. akt III AUa 903/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska

Sędziowie: SSA Jolanta Wolska

SSA Janina Kacprzak (spr.)

Protokolant: stażysta Weronika Skalska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 grudnia 2015 r. w Ł.

sprawy D. D. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

przy udziale zainteresowanego (...) u Medycznego w Ł.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł.

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 27 marca 2015 r. sygn. akt IV U 1041/14

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 903/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 4 września 2014 roku, skierowanej do (...) w Ł. oraz do D. D., Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że D. D. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Medyczny w Ł. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 1 grudnia 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku.

W odwołaniu od powyższej decyzji D. D. wniosła o jej uchylenie twierdząc, że nigdy nie wykonywała umów zlecenia na rzecz (...) w Ł. i z tego tytułu nie otrzymywała żadnego wynagrodzenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc w odpowiedzi na odwołanie, że pismem z 3 października 2003 roku (po wydaniu decyzji) zwrócił się do (...) z prośbą o wyjaśnienie, czy w okresie od 27 listopada do 31 grudnia 2003 roku pani D. G. wykonywała umowę zlecenia oraz przesłanie dokumentów potwierdzających ten fakt. W dniu 20 października 2014 roku do Oddziału ZUS wpłynęła kserokopia (...) o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy” PiT-8B, z której wynika, że w 2003 roku pani D. D. otrzymała wynagrodzenie z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz płatnika składek (...) Medyczny w Ł. w wysokości 435 zł. Ponadto płatnik składek wyjaśnił, że wnioskodawczyni przyjęła PiT-8B i nie zgłaszała, iż umowa zlecenia nie była przez nią wykonywana.

W toku procesu pani D. D. zaprzeczyła jakoby otrzymała z (...) w Ł. wyżej wymieniona informację o dochodach, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w odwołaniu.

Sąd Okręgowy postanowieniem z 6 lutego 2015 roku (k. 12) wezwał zainteresowanego - (...) Medyczny w Ł. o nadesłanie czytelnej kserokopii dokumentu PiT-8B za 2003 roku dotyczący D. G. oraz dowodu potwierdzającego otrzymanie tego dokumentu przez D. G.. Wezwanie to zostało bez odpowiedzi.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 4 września 2014 roku stwierdzając, że D. D. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 1 grudnia 2003 roku do 31 grudnia 2003 roku jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Medyczny w Ł..

Sąd Okręgowy ustalił: (...) Medyczny w Ł. wydał dokument PiT- 8B zawierający informacje o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy za rok 2003 przez D. D.. W dokumencie został wskazany numer identyfikacji podatkowej podatnika, jej adres oraz data wprowadzenia. Jako przychód podlegający opodatkowaniu została wskazana kwota 435 złoty. D. D. pozostawała w stosunku pracy do dnia 30 listopada 2003 roku. W grudniu 2003 roku zarejestrowała się w Powiatowym Urzędzie Pracy, jako osoba bezrobotna i w tym, że miesiącu uzyskała prawo do zasiłku dla bezrobotnych. D. D. nie była nigdy w żadnym okresie związana jakimkolwiek stosunkiem prawnym z Uniwersytetem Medycznym w Ł.. Zarówno w okresie aktywności zawodowej, jak i po rozwiązaniu stosunku pracy nie wykonywała żadnych czynności faktycznych i prawnych na rzecz (...) w Ł.. Jedyny związek, jaki D. D. miała z tym podmiotem wynikał z faktu, iż studentką (...) w okresie do 2001 roku była córka ubezpieczonej.

Ustalając powyższy stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy powołał się na dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego oraz na zeznania D. D.. W ocenie tego Sądu brak jest podstaw do zakwestionowania wiarygodności zeznań D. D., w których stwierdziła, że nie zawierała z Uniwersytetem Medycznym jakiejkolwiek umowy cywilno-prawnej, która mogłaby skutkować objęciem jej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. W ocenie Sądu wiarygodności tej nie przekreśla treść dokumentu w postaci informacji o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy. Wywiódł w motywach rozstrzygnięcia, że płatnik składek nie przedłożył na żądanie Sądu dokumentu, który potwierdzałby jego D. D.. W materiale sprawy nie ma żadnych innych dowodów, które mogłyby wskazywać, że D. D. była związana jakimkolwiek stosunkiem prawnym z Uniwersytetem Medycznym, który skutkowałby objęciem jej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. W ocenie Sądu Okręgowego, jako wystarczającej przesłonki do uznania, że D. D. była związania umową zlecenia z tymże podmiotem nie może być uznany dokument w postaci PIT- 8B zwłaszcza, iż nie przedstawiono umowy, która miałaby być źródłem powstania obowiązku podatkowego. Nie udokumentowano faktu wypłaty określonego w tym dokumencie przychodu. Natomiast w toku całego postępowania D. D. konsekwencje, konsekwentnie zaprzeczyła, aby była związana z Uniwersytetem Medycznym jakimkolwiek stosunkiem prawnym. Sąd Okręgowy powołując się na reguły postępowania dowodowego w postępowaniu cywilnym (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.) uznał za wiarygodne twierdzenia D. G..

Wyrok Sądu pierwszej instancji zaskarżony został w całości apelacją organu rentowego. Apelacja zarzuciła skarżonemu wyrokowi:

1.  naruszenie prawa procesowego wskutek przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów, to jest art. 233 § 1 k.p.c. poprzez rozpoznanie sprawy bez wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności oraz ustalenie, że wnioskodawczyni poprzez zgłoszenie jej przez płatnika składek jako osoby wykonującej pracę z tytułu zlecenia, faktycznie nie wykonywała tej pracy, a co za tym idzie nie podlegała z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od 1 do 31 grudnia 2003 roku,

2.  naruszenie prawa materialnego przez jego niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 9 ust. 1 i ust. 4a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przez przyjęcie, że wnioskodawczyni nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia i że zgłoszenie jej w tym charakterze do ubezpieczeń społecznych nie było związane z podjęciem jakichkolwiek czynności w ramach umowy zlecenia, ani też z pobraniem z tego tytułu wynagrodzenia.

Powołując się na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje: apelacja jest bezzasadna. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji są prawidłowo wywiedzione z materiału zgromadzonego w sprawie. Sąd drugiej instancji traktuje te ustalenia jako własne, podzielając również ocenę tego materiału. Przedmiotowa decyzja organu rentowego została oparta na domniemaniu zawarcia przez powódkę (odwołanie zastępuje pozew) z zainteresowanym płatnikiem składek umowy zlecenia. Organ rentowy wyprowadził twierdzenie zawarcia tej umowy z faktu zgłoszenia ubezpieczonej, w okresie objętym decyzją wymieniona na wstępie, przez zainteresowanego płatnika składek do ubezpieczeń zdrowotnych. Wyjaśnić w tym miejscu należy, że zgłoszenie do ubezpieczeń zdrowotnych, a także społecznych nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami. Tytułem tym jest określona czynność prawna z którą przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2015 r.,poz. 121 – j.t.) wiążą obowiązek objęcia strony tej czynności prawnej ubezpieczeniami społecznymi. W tym przypadku chodzi o art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, zgodnie z którym osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, a w konsekwencji podlegają również ubezpieczeniu wypadkowemu z mocy art. 12 ust. 1 tej ustawy. W tych okolicznościach organ rentowy obejmując powódkę ubezpieczeniami społecznym z tytułu spornej umowy zlecenia winien wykazać, że umowa taka została zawarta i była realizowana. Oczywiście w sytuacji przyznania przez adresatów decyzji okoliczności faktycznych stanowiących jej podstawę dowodzenie tych okoliczności staje się zbędne (art. 229 k.p.c) W przedmiotowej sprawie powódka jednak zaprzeczyła jakoby kiedykolwiek zawierała z zainteresowanym w sprawie płatnikiem składek umowy zlecenia, skutkujące objęciem jej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. W tych okolicznościach, zgodnie z art. 6 k.c., ciężar dowodu zawarcia przez powódkę umowy i jej realizowania, a zatem podstawy do objęcia jej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi spoczywa na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych jako na organie (osobie) wywodzącej skutki prawne w zakresie ubezpieczeń społecznych z tytułu zawarcia tej umowy. W sytuacji braku dowodów bezpośrednich na okoliczności nawiązania określonego stosunku prawnego, z którym przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wiążą obowiązek ubezpieczenia, możliwe jest ustalenie danej okoliczności przy pomocy dowodów pośrednich (art. 231 k.p.c.). Orzeczenie sądu może być bowiem oparte na domniemaniu faktycznym, o którym mowa w przepisie art. 231 k.p.c., ale tylko wówczas, gdy stanowi ono wniosek, wynikający z ustalonych faktów stanowiących przesłanki domniemania, Ciężar dowodu tych faktów spoczywa na osobie, która wywodzi z nich skutki prawne (art. 6 k.c.). Organ rentowy podjął próbę wykazania realizowania spornej umowy poprzez wskazanie, że zainteresowany płatnik składek sporządził dla celów podatkowych informację o dochodach powódki z tytułu domniemanego stosunku prawnego (PiT-8B), co miałoby świadczyć o tym, że powódka przyjmując tę informację nie zgłaszała, że umowa zlecenia nie była przez nią wykonywana. Jednakże powódka zaprzeczyła również, że wskazana informacja dla celów podatkowych została jej doręczona. Organ rentowy także w tym przypadku nie podjął stosownej inicjatywy dowodowej celem wykazania nieprawdziwości twierdzenia powódki . Wywodzi natomiast w uzasadnieniu apelacji, że ze względu na upływ czasu skompletowanie całkowitej dokumentacji, z której wynikałoby, że między powódka a zainteresowanym płatnikiem doszło do zawarcia spornej umowy zlecenia wydaje się aktualnie niemożliwe. Jednocześnie podniósł, że to na Sądzie Okręgowym spoczywał obowiązek poszukiwania dowodów na wykazanie prawdziwości okoliczności stanowiących podstawę faktyczną wydanej decyzji, w szczególności poprzez przeprowadzenie dowodu pośredniego polegającego na zażądaniu z urzędu skarbowego informacji„ w jaki sposób powódka rozliczała z osiągniętych dochodów za 2003 rok”. W tym miejscu przypomnieć należy, że zgodnie z art. 232 k.p.c. zdanie pierwsze, to strony są zobligowane do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Wynikająca ze zdania drugiego art. 232 k.p.c. możliwość dopuszczenia dowodu z urzędu jest uprawnieniem a nie obowiązkiem sądu. W okolicznościach przedmiotowej sprawy prowadzenie jakiegokolwiek postępowania dowodowego z urzędu należy uznać za zbędne, bowiem będąca w sporze decyzja organu rentowego nie rodzi żadnych obowiązków, czy też uprawnień po którejkolwiek ze stron procesu. Ewentualne należności organu rentowego o zapłatę składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu spornej umowy uległy już przedawnieniu (art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), powodując wygaśnięcie zobowiązań ze stosunku ubezpieczenia społecznego.

Mając na uwadze powyższe należało oddalić apelację organu rentowego na podstawie art. 385 k.p.c., jako pozbawiona uzasadnionych podstaw.

Przewodniczący: Sędziowie: