Piątek, 29 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5877
Piątek, 29 marca 2024
Sygnatura akt: I ACa 135/16

Tytuł: Sąd Apelacyjny w Krakowie z 2016-05-18
Data orzeczenia: 18 maja 2016
Data publikacji: 14 marca 2018
Data uprawomocnienia: 18 maja 2016
Sąd: Sąd Apelacyjny w Krakowie
Wydział: I Wydział Cywilny
Przewodniczący: Paweł Rygiel
Sędziowie: Barbara Górzanowska
Grzegorz Krężołek

Protokolant: st.sekr.sądowy Katarzyna Wilczura
Hasła tematyczne: Powództwo O Ustalenie
Podstawa prawna: art. 189 kpc

Sygn. akt I ACa 135/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Paweł Rygiel

Sędziowie:

SSA Barbara Górzanowska

SSA Grzegorz Krężołek (spr.)

Protokolant:

st.sekr.sądowy Katarzyna Wilczura

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2016 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Fundacji (...) w W.

przeciwko M. G. (1) i Gminie S.

o ustalenie nieważności umowy

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 22 października 2015 r. sygn. akt I C 785/15

1. oddala apelację;

2. zasądza od strony powodowej Fundacji (...)

w W. na rzecz pozwanego M. G. (1) kwotę 100 zł (sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Barbara Górzanowska SSA Paweł Rygiel SSA Grzegorz Krężołek

Sygn. akt : I ACa 135/ 16

UZASADNIENIE

Rozstrzygając o żądaniu strony powodowej, Fundacji (...) w W. , skierowanym przeciwko gminie S. i M. G. (1) , w ramach którego strona powodowa domagała się stwierdzenia nieważności umowy zawartej przez pozwanych w dniu 27 stycznia 2015r , jako sprzecznej z art. 11 ust. 3 ustawy O ochronie zwierząt , zakazującej odławiania bezdomnych zwierząt bez zapewnienia im miejsca w schronisku, Sąd Okręgowy w Kielcach , wyrokiem z dnia 22 października 2015r :

- oddalił powództwo [ pkt I ],

- nie obciążył strony powodowej - Fundacji (...) „ w W. kosztami zastępstwa procesowego [ pkt II sentencji orzeczenia]

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Uchwałą nr(...)z dnia 19 marca 2014 roku Rada Miasta S., przyjęła program opieki nad bezdomnymi zwierzętami oraz zapobiegania bezdomności zwierząt domowych na terenie miasta S. w brzmieniu określonym w załączniku nr(...)do uchwały.

Paragraf (...) załącznika wskazywał, że odławianie bezdomnych zwierząt na terenie miasta wykonuje firma- Hotel (...) B.”.Jednocześnie paragraf (...) załącznika stanowił , że funkcję koordynatora działań podejmowanych w ramach tego programu pełni Wydział (...)i (...) Urzędu Miasta. , współpracując w tym zakresie z organami Inspekcji Weterynaryjnej i samorządem lekarsko-weterynaryjnym.

W dniu 27 stycznia 2015 roku gmina , na której terenie nie funkcjonowało żadne schronisko dla zwierząt , oraz M. G. (1) prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Hotel(...) (...)w S. , zawarli umowę nr (...), której przedmiotem była realizacja usługi dotyczącej odławiania oraz zapewnienia opieki bezdomnym zwierzętom z terenu miasta.

Wykonawca zobowiązał się do przyjmowania, utrzymywania i sprawowania opieki nad bezdomnymi zwierzętami. W paragrafie (...)wskazano, że odławianiu podlegać będą zwierzęta domowe, które uciekły, zabłąkały się lub zostały porzucone przez człowieka i nie ma możliwości ustalenia ich właściciela lub innej osoby, pod której opieką trwale dotąd pozostawały, w tym takie , które pozostawione przez właścicieli bez nadzoru, stwarzają zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi lub innych zwierząt jak również te, potrzebujące natychmiastowej pomocy; chore lub podejrzane o nosicielstwo chorób zakaźnych, kontuzjowane, agresywne, a także potrącone przez pojazdy mechaniczne. Umowa została zawarta na czas określony , do dnia 31 grudnia 2015 roku.

Decyzją z dnia 20 lutego 2013 roku Prezydent Miasta S. udzielił M. G. (1) zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie ochrony przed bezdomnymi zwierzętami. Ponadto decyzją z dnia 5 lutego 2013 roku Powiatowy Lekarz (...) w S. stwierdził spełnienie przez pozwanego wymagań weterynaryjnych określonych dla prowadzenia transportu zwierząt żywych oraz nadał weterynaryjny numer identyfikacyjny. Natomiast Burmistrz S. na podstawie decyzji z dnia 17 maja 2015r udzielił pozwanemu przedsiębiorcy zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie schroniska dla bezdomnych zwierząt.

W ramach rozważań prawnych , w pierwszej kolejności, Sąd Okręgowy wskazał , że merytoryczną przesłanką uwzględnienia żądania, opartego na art. 189 kpc, jest legitymowanie się przez stronę czynną procesu interesem prawnym w żądaniu ustalenia.

Opisując następnie formy, w jakich strona powodowa jako organizacja pozarządowa mogłaby uczestniczyć w postępowaniu sądowym , uznał , że była ona uprawniona do samodzielnego wytoczenia powództwa albowiem uprawnieninie takie wynika dla niej z brzmienia art. 11 a ust.7 pkt 2 ustawy O ochronie zwierząt z 21 sierpnia 1997r [ DzU z 2013 poz.856 ]. Na podstawie tego przepisu uchwała rady gminy dotycząca programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi jest przekazywana do zaopiniowania m. in. organizacjom społecznym , działającym na obszarze gminy, których celami statutowymi jest ochrona zwierząt , a taki cel w swoim statucie ma również Fundacja (...) „.

Uprawnienie to nie uzasadnia , w ocenie Sądu I instancji, uznania żądania zgłoszonego w pozwie za usprawiedliwione albowiem Fundacja nie ma interesu prawnego w stwierdzeniu nieważności umowy z dnia 27 stycznia 2015r.

Formułując taką ocenę prawną , Sąd w pierwszym rzędzie zwrócił uwagę , że Fundacja nie była strona tej umowy.

Realizacja wynikających z niej praw i obowiązków przez pozwanych : gminę i M. G. (1) nie była przedmiotem zarzutów ze strony powódki , skoro upatrywała ona podstawy jej nieważności jedynie w naruszeniu art 11 ust. 3 ustawy O ochronie zwierząt.

Podstawą do potwierdzenia istnienia tego interesu po jej stronie , nie jest również to , do czego odwoływała się Fundacja , a mianowicie nie dysponowanie przez pozwanego M. G., w dacie zawierania umowy, stosownych zezwoleń administracyjnych na prowadzenie schroniska dla zwierząt oraz wyłapywania bezdomnych zwierząt - ofiar wypadków drogowych.

Zawarcie i wykonywanie tej umowy w żadnym bowiem zakresie, jak wskazał Sad Okręgowy, nie ograniczało możliwości wykonywania uprawnień statutowych przez stronę powodową ani też nie była ona źródłem wątpliwości co do ich zakresu. Zatem nie sposób w tym przypadku mówić o tym , że wywołała ona obiektywną potrzebę udzielenia ochrony sferze prawnej Fundacji . Sąd dodatkowo podkreślił , iż zawierając umowę z M. G. , który w toku sporu uzyskał zezwolenie na prowadzenie schroniska dla zwierząt na terenie S. , gmina kierowała się przede wszystkim dobrem zwierząt bezdomnych którym, w tej formie , przede wszystkim zapewniła pomoc i opiekę weterynaryjną, w tym także w sytuacji, gdy są one ofiarami wypadków drogowych.

Treść umowy gwarantowała także zapewnienie gminie realnej kontroli nad odłowionymi przez drugiego z pozwanych zwierzętami. Tym samym dobro bezdomnych zwierząt poprzez zawarcie i wykonywanie umowy z 27 stycznia 2015r zostało zagwarantowane na wyższym poziomie niż przed jej podpisaniem , co tym bardziej uzasadnia ocenę, w zakresie braku interesu prawnego powódki w ustaleniu nieważności czynności prawnej pomiędzy pozwanymi.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 102 kpc.

W apelacji od tego wyroku strona pozwana , domagała się jego zmiany , uwzględnienia żądania pozwu oraz przyznania na rzecz skarżącej kosztów postępowania.

Środek odwoławczy został oparty na zarzucie naruszenia art. 189 kpc , którego realizacji strona powodowa upatrywała w wadliwej , jej zdaniem, ocenie Sądu I instancji , braku po stronie Fundacji interesu prawnego w ustaleniu nieważności umowy zawartej pomiędzy pozwanymi , w dniu 27 stycznia 2015r , z powodu jej niezgodności z ustawą o ochronie zwierząt.

W motywach apelacji strona powodowa wskazała , że Sąd przyjmując brak tego interesu po stronie powódki nietrafnie skoncentrował się na tym czy na skutek zawarcia umowy i jej realizacji może dojść do krzywdzenia zwierząt , aktów znęcania się nad nimi, do przeciwdziałania którym nietrafnie sprowadził ich ochronę. Równocześnie nie stwierdzając , iż taki skutek może przynieść kwestionowana przez powódkę umowa , odmówił jej interesu prawnego w ubieganiu się o stwierdzenie nieważności tej czynności prawnej.

W ocenie Fundacji przepisy , wynikające z ustawy o ochronie zwierząt mają, przede wszystkim, funkcję prewencyjną, służąc zapobieganiu potencjalnemu zagrożeniu naruszania tych praw. Tak też należy rozumieć interes prawny skarżącej, w ramach którego domaga się ona stwierdzenia nieważności umowy , której realizacja wywołuje potencjalne zagrożenie dla jej sfery prawnej.

Odwołując się do , ocenianej przez apelującą jako powszechna, nieprawidłowej praktyki organów gmin i przedsiębiorców w stosowaniu procedur dotyczących bezdomnych zwierząt , co rodzi naruszenia ich praw do humanitarnego traktowania , Fundacja podnosiła również , że o legitymowaniu się przez nią interesem prawnym w żądaniu ustalenia nieważności umowy zawartej pomiędzy pozwanymi świadczy dostatecznie to , że umowa ta ma w istocie doprowadzić do usuwania bezdomnych zwierząt z terenu gminy S. , co jest niezgodne z ich dobrem. O takim faktycznym rezultacie realizacji negowanej przez skarżącą czynności prawnej ma świadczyć fakt , że uzyskane przez M. G. (1) zezwolenia administracyjne w zakresie prowadzenia schroniska dla zwierząt, dotyczy jedynie obszaru gminy S., a to dotyczące działalności związanej z ochroną przed bezdomnymi zwierzętami jest o tyle bezprzedmiotowe , że ochrona tego rodzaju nie jest już , w aktualnym stanie prawnym , zadaniem własnym gminy.

Odpowiadając na apelacje pozwani domagali się jej oddalenia, jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw, aprobując zarówno ustalenia faktyczne jak i ocenę prawną roszczenia Fundacji, wyrażoną przez Sąd Okręgowy.

M. G. (1) wniósł również o obciążenie apelującej kosztami postępowania przed Sądem II instancji.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony powodowej nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę ,że skarżąca nie formułuje żadnych zarzutów procesowych dotyczących sposobu przeprowadzenia przez Sąd I instancji oceny zgromadzonych dowodów ani też takich za pośrednictwem których negowałaby poprawność oraz kompletność ustalenia okoliczności faktycznych na których oparł on swoje rozstrzygnięcie .

Nie powołanie tych zarzutów ma to następstwo , że ustalenia te jako poprawne i pełne, Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Ustalenia te należy jednak uzupełnić o fakt , który nie był pomiędzy stronami sporny, że z dniem 31 grudnia 2015r , umowa nr (...) z dnia 27 stycznia 2015r , na skutek upływu terminu do którego została zawarta , wygasła.

Przechodząc do oceny zarzutu na jakim opiera się konstrukcja apelacji strony powodowej wskazać trzeba , że wbrew niemu , który nietrafnie jest przez Fundację podnoszony , wyrok poddany kontroli instancyjnej odpowiada prawu.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego , wypracowanym na tle wykładni art. 189 kpc , które jest podzielane przez Sąd Apelacyjny , w składzie rozstrzygającym sprawę , interes prawny , w rozumieniu tej normy, występuje wówczas, gdy sam skutek uprawomocnienia się wyroku rozstrzygającego pozytywnie o żądaniu ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa , zapewni stronie ochronę jej prawnie chronionych interesów , kończąc istniejący w tym zakresie spór albo też prewencyjnie zapobiega powstaniu takiego sporu w przyszłości.

Interes taki może wynikać z bezpośredniego zagrożenia dla prawa strony powodowej albo być konsekwencją , usprawiedliwionej okolicznościami faktycznymi , potrzeby zapobieżenia takiemu zagrożeniu, które może - realnie - pojawić się w przyszłości.

Potrzeba sięgnięcia po to narzędzie ochronne, jakim jest powództwo ustalające oparte na art. 189 kpc, ma wynikać z oceny o charakterze obiektywnym a nie wynikać jedynie z subiektywnego przekonania strony powodowej.

O takim interesie nie można, w sposób usprawiedliwiony, mówić wówczas, gdyby miałby się on odnosić do sytuacji przeszłej i dla uwzględnienia żądania koniecznym jest aby interesem tym strona powodowa legitymowała się w dacie orzekania o nim.

/ por w tej materii , powołane jedynie dla przykładu judykaty Sądu Najwyższego z 4 lutego 1999r , sygn II CKN 804/98, publ. OSNC 1999 Nr 10 poz. 171 , i z dnia 7 grudnia 2012r , sygn. II CSK 143/12 , powołany za zbiorem Lex nr 1288628 /

W rozstrzyganej sprawie żądanie ustalenia nieważności umowy dotyczy czynności prawnej , która w dacie wydawania orzeczenia przez Sąd II instancji już nie obowiązywała , skoro jej skutki ustały z dniem 31 grudnia 2015r . Wobec tego już tylko z tego powodu żądanie strony powodowej, zawarte we wniosku środka odwoławczego , postulującego zreformowanie wyroku Sądu Okręgowego nie mogło zostać uwzględnione.

Oto bowiem nawet gdyby założyć [ do czego brak usprawiedliwionych podstaw ] , że powódka dysponowała interesem prawnym w stwierdzeniu nieważności umowy zawartej pomiędzy gmina a M. G. (1) , to interes ten, przed wydaniem rozstrzygnięcia przez Sąd Apelacyjny utraciła.

Wobec wygaśnięcia umowy nr (...)r oczywistym jest , iż nie wywołuje ona żadnych skutków tak prawnych jak i faktycznych , zatem nie może się także odnosić do celów statutowych strony powodowej , cele te naruszając , jak argumentuje w apelacji Fundacja.

Już ten wniosek jest wystarczającym dla uznania apelacji za bezzasadną.

Jednak dla zapewnienia kompletności wywodu , w drodze uwag uzupełniających wskazać trzeba , że stanowisko Sądu Okręgowego , oparte na poglądzie Sądu Najwyższego, aprobowanym także przez Sąd II instancji, zawartym w wyroku z dnia 22 listopada 2013r, sygn.. II CSK 114/13 , publ. zbiór Lex nr 1428990 , który wykluczał interes prawny Fundacji (...) „ w stwierdzeniu nieważności umowy z 27 stycznia 2015r , także w czasie , kiedy wiązała ona strony pozwane, było stanowiskiem poprawnym.

Zarzuty strony powodowej mające wspierać ocenę , że umowa jest sprzeczna z art. 11 ust 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r O ochronie zwierząt [ jedn. tekst DzU z 2013 poz. 856 ], miały wyłącznie charakter ogólny , odwołujący się do mających mieć charakter powszechny, nieprawidłowości w sposobie stosowania przez gminy i przedsiębiorców, procedur mających zapewnić ochronę bezdomnym zwierzętom.

Żaden fakt , do którego odwoływała się Fundacja nie dotyczył sposobu realizacji umowy zawartej przez pozwanych. Stad teza , zgodnie z którą , ta czynność prawna pozostaje w niezgodzie z dobrem takich zwierząt z terenu gminy S. , bądź też grozi w przyszłości honorowaniu ich praw do humanitarnego traktowania, pozostała stwierdzeniem zupełnie gołosłownym.

Samo zawarcie umowy pomiędzy pozwanymi nie tylko nie naruszało uprawnień statutowych powódki do świadczenia pomocy bezdomnym zwierzętom oraz przeciwdziałania ich krzywdzeniu , a powódka nie starała się nawet wykazywać , że sposób realizacji umowy jest sprzeczny z ich dobrem lub temu dobru zagraża.

Z ustaleń poczynionych w sprawie , które nie były w ramach środka odwoławczego Fundacji kwestionowane, wynika coś zgoła przeciwnego.

Warunki dla bezdomnych zwierząt z terenu gminy, która dotąd nie dysponowała schroniskiem dla nich , na skutek zawarcia i wykonywania umowy uległy poprawie. W oparciu o jej postanowienia, były odławiane przez M. G. ale równocześnie zapewniona im została pomoc weterynaryjna, w sytuacji , gdy były ofiarami wypadków. Ponadto podlegały umieszczeniu w hotelu dla zwierząt , zorganizowanego przez pozwanego na warunkach schroniska na prowadzenie którego w toku sporu uzyskał zezwolenie. Równocześnie przedstawiciele gminy [ co także nie było kwestionowane przez powódkę ] mieli wgląd w warunki w jakich przebywały umieszczone tam zwierzęta z terenu S. oraz w to, jakie są ich dalsze losy.

Przy takich faktach nie sposób zasadnie mówić o tym , by statutowo chroniona działaniem Fundacji wartość - dobro zwierząt było , w czasie trwania umowy z 27 stycznia 2015r naruszane czy też, w jakikolwiek sposób zagrożone, będąc, co także sugeruje apelująca konsekwencją braku realizacji części obowiązków ustawowych przez pozwaną gminę. Fakt zawarcia umowy i sposób jej realizacji przeczy trafności takiego stanowiska.

Z podanych wyżej przyczyn , w uznaniu aplikacji za niezasadną , Sąd Apelacyjny orzekł o jej oddaleniu , na podstawie art. 385 kpc.

Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego, Sad II instancji stosując art. 98 §1 i 2 kpc w2 zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc i wynikającą z niej , w zakresie ich rozliczenia pomiędzy stronami , zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy , obciążył nimi stronę powodową.

Kwota należna z tego tyłu żądającemu zwrotu tych kosztów M. G. (1) , który w postępowaniu występował samodzielnie , odpowiada i wyczerpuje się w kwocie odpowiadającej kosztom przejazdu do i z siedziby Sądu II Apelacyjnego do miejsca jego zamieszkania.

SSA Grzegorz Krężołek SSA Paweł Rygiel SSA Barbara Górzanowska

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij