WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 grudnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Łomży Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : Andrzej Kordowski/ spr./

SĘDZIOWIE : Włodzimierz Wójcicki

Wiesława Kozikowska

Protokolant : Anna Sobieska

po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2013r. w Łomży

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko M. W. (1)

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji M. G.

od wyroku Sądu Rejonowego w Zambrowie VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego w W. Mazowieckiem

z dnia 14 października 2013r. w sprawie VI C 104/13

1.  apelację oddala;

2.  zasądza od powoda M. G. na rzecz pozwanego M. W. (1) kwotę 60 / sześćdziesiąt/ złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt I Ca 315/13

UZASADNIENIE

Powód M. G. w pozwie skierowanym przeciwko M. W. (1) wnosił o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku wydanego w sprawie sygn. II W 47/11 Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem w dniu 29.02.2012r. oraz wyroku Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 30.05.2012r. odnośnie kosztów postępowania zasądzonych od powoda na rzecz pozwanego za I i II instancję, zaopatrzonych w klauzulę wykonalności z dnia 23.07.2012r. Wnosił nadto o zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwu podnosił, że wierzytelność pozwanego wobec powoda w kwocie 600 zł wygasła z uwagi na zapłatę przez pozwanego kwoty 440 zł oraz potrącenie kwoty 160 zł tytułem naprawienie skody wyrządzonej powodowi przez pozwanego, polegającej na zniszczeniu lusterka w samochodzie.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 14 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Zambrowie VI Zamiejscowy Wydział Cywilny w W. Mazowieckiem oddalił powództwo (pkt I) i zasądził od powoda M. G. na rzecz pozwanego M. W. (1) kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów pełnomocnika (k. 121).

Powyższy wyrok Sąd Rejonowy w Zambrowie oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Wyrokiem z dnia 29.02.2012r. Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem w sprawie II W 47/11, m.in. uniewinnił pozwanego M. W. (1) od zarzutu uszkodzenia samochodu powoda marki V. (...) poprzez zniszczenie lusterka oraz zasądził od M. G. na rzecz M. W. (1) kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów ustanowienia obrońcy. Następnie wyrokiem z dnia 30.05.2012r. w sprawie II Ka 76/12 Sąd Okręgowy w Łomży, m.in. utrzymał wyrok I instancji w mocy i zasądził od M. G. na rzecz M. W. (1) kwotę 420 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z udziałem ustanowionego obrońcy w postępowaniu odwoławczym. M. G. uiścił na rzecz M. W. (1) kwotę 440 zł tytułem zwrotu kosztów zasądzonych wskazanymi wyrokami. Jednocześnie w tytule przelewu tej kwoty wskazał na potrącenie kwoty 160 zł z tytułu naprawienia szkody za lusterko. Pozwany złożył do Komornika wniosek o egzekucję kwoty 160 zł, na skutek czego Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Wysokiem Mazowieckiem, na podstawie w/w wyroków wszczął wobec powoda egzekucję kwoty 160 zł w sprawie KM 1574/12 i dokonał czynności egzekucyjnych.

Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z art. 840 § 1 kpc dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli, m.in. po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie (pkt 2).

W kontekście powyższego Sąd Rejonowy rozróżnił zdarzenia zależne od woli stron (np. spełnienie świadczenia, potrącenie) oraz niezależne od woli stron. Powód jako podstawę swego żądania wskazywał dokonanie potrącenia egzekwowanej kwoty z przysługującą mu wierzytelnością wobec pozwanego z tytułu odszkodowania za zniszczone lusterko na kwotę 160 zł. Między stronami nie było spornym, że szkoda w postaci zniszczenia lusterka w samochodzie powoda miała miejsce, a wysokość tej szkody wynosiła 160 zł, jednakże pozwany kwestionował swoją odpowiedzialność za zdarzenie powodujące szkodę. Dla skuteczności potrącenia, a co za tym idzie skuteczności powództwa przeciwegzekucyjnego opartego na przepisie art. 840 pkt 2 kpc, było zatem niezbędne wykazanie, że owa szkoda miała miejsce i odpowiedzialność za nią ponosi pozwany (art. 415 k.c.). Przesłankami odpowiedzialności deliktowej są: zdarzenie wywołujące szkodę, wina sprawcy oraz związek przyczynowy między owym zdarzeniem a szkodą. W niniejszej sprawie mamy do czynienia z realną szkodą w mieniu powoda, co nie było sporne. Natomiast pozwany zaprzeczył, że to on odpowiada za jej powstanie, zatem potrącenie wobec niego nie było skuteczne. Należało zatem zbadać czy pozwanemu można było przypisać winę za zdarzenie powodujące szkodę. Sąd Rejonowy wyjaśnił, że przez winę rozumie się naganną decyzję człowieka, odnoszącą się do podjętego przez niego bezprawnego czynu (dotyczy to także zaniechania). Istotą pojęcia winy jest więc możliwość postawienia sprawcy zarzutu niewłaściwego zachowania się. (tzw. zarzucalność postępowania).

Z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków A. M., W. M., S. G., M. M. i A. W. wynika, że odpadnięcie lusterka nie było zawinione przez pozwanego - zatem pozwany nie ponosi winy za jego zniszczenie. Był to przypadkowy skutek zdarzenia, polegającego na próbie zatrzymania pojazdu powoda przez pozwanego. Wobec tego potrącenie z tego tytułu wskazanej przez powoda kwoty było nieskuteczne i nie zachodziła przesłanka określona w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Sąd Rejonowy podkreślił, że dokumenty z akt sprawy II K 557/12 i II K 172/12 Sądu Rejonowego w Zambrowie oraz II W 47/11 Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem stanowią jedynie dokumenty urzędowe świadczące o tym, iż w danym dniu i w danym Sądzie, w obecności opisanych tam osób odbyły się opisane w nich czynności procesowe. Nie stanowią one natomiast źródła dowodowego z zeznań świadków, którzy w niniejszej sprawie nie zostali przesłuchani. Natomiast, gdy chodzi o osoby przesłuchane w niniejszej sprawie w charakterze świadków, to ocena ich zeznań nie mogła być dokonana przez pryzmat zeznań zawartych we wskazanych wyżej sprawach. Należy to odnieść także do dokumentu w postaci eksperymentu procesowego czy opinii biegłego.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

O kosztach postępowania orzeczono na mocy art. 98 kpc biorąc pod uwagę wynik procesu, który powód przegrał.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód M. G.. Zaskarżył go w całości zarzucając mu:

1/ naruszenie przepisów postępowania cywilnego, a mianowicie :

a/ Art.233 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i zaniechanie jego oceny zgodnie z zasadami wiedzy, doświadczenia życiowego i logiki, prowadzący do dania wiary jednym dowodom i odmowy innym;

b/Art.328 §2 k.p.c. przez całkowite zaniechanie ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia;

c/ art.386 par.4 k.p.c. przez nierozpoznanie istoty sprawy polegające na zaniechaniu ustalenia wynikającego z materiału dowodowego stanu faktycznego, stanowiącego podstawę żądania przez powoda odszkodowania za wyrządzoną mu przez pozwanego szkodę i dokonanego przez powoda z tego tytułu zarzutu potrącenia;

d/ art. 244 k.p.c. przez zaniechanie wskazania jakie dokumenty Sąd ujawnia z akt sprawy II W 47/11 Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem, akt sprawy II K 557/12 i II K 172/12 Sadu Rejonowego w Zambrowie oraz przez uznanie, że protokoły zeznań lub wyjaśnień określonych osób złożone w innych sprawach stanowią dowód jedynie tego, że dana czynność o określonej godzinie w określonym dniu została przeprowadzona, podczas gdy dokumenty zawarte w aktach sprawy sadowej stanowią dokumenty urzędowe, tj. dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone;

e/ art. 271 §l k.p.c. przez zaniechanie obowiązku zadawania pytań uzupełniających przez Sąd koniecznych do oceny zasadności dochodzonego roszczenia w sytuacji uznawania przez Sad spontanicznej wypowiedzi za niewystarczającą;

2/ sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią materiału dowodowego przez nietrafne przyjęcie, że do szkody doszło na skutek albo niezawinionego przez pozwanego trzymania się samochodu powoda albo uderzenia drzwiami samochodu, podczas gdy materiał dowodowy wskazuje, że było to wynikiem zawinionego uchwycenia się przez pozwanego lusterka odjeżdżającego samochodu powoda, co doprowadziło do jego uszkodzenia,

3/ naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

a/ art.415 k.c. przez:

- nietrafne przyjęcie, że działanie pozwanego M. W. (1) nie było działaniem bezprawnym i nie nosiło cech naganności , a sprawcy nie można postawić zarzutu niewłaściwego zachowania;

- nietrafne utożsamianie winy w rozumieniu art.415 k.c. z winą umyślną podczas gdy delikty prawa cywilnego mogą być popełnione zarówno z winy umyślnej, jak i nieumyślnej (niedbalstwo);

b/ art.840 § l pkt.2 k.p.c. przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zobowiązanie powoda wygasło co do kwoty 440 zł poprzez jego spełnienie po powstaniu tytułu egzekucyjnego, zaś co do kwoty 160 zł - na skutek uzasadnionego potrącenia, a nadal istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa i zasądzenie kosztów, ewentualnie - o jego uchylenie i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji przy uwzględnieniu kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy w Łomży zważył co następuje:

Apelacja powoda jest niezasadna. Sąd I instancji w sposób prawidłowy dokonał oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie, bez konieczności jego uzupełniania, a sąd odwoławczy przyjmuje poczynione na jego podstawie ustalenia faktyczne za własne. Również dokonana ocena prawna nie budzi żadnych wątpliwości, a uzasadnienie orzeczenia w pełni spełnia wymagania, o których jest mowa w art. 328§2kpc.

Podnoszony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd I instancji dokonał właściwej, zgodnej z zasadami wiedzy, doświadczenia życiowego i logiki oceny materiału dowodowego oraz wykładni prawa. Wskazał którym dowodom dał wiarę, a którym odmówił waloru wiarygodności. Dokonana przez niego ocena materiału dowodowego nie ma charakteru dowolnego. Uzasadnienie wyroku w sposób jasny i czytelny wskazuje na jakich dowodach oparto podstawę faktyczną rozstrzygnięcia. Argumentacja zawarta w uzasadnieniu apelacji stanowi zatem polemikę ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Sąd Rejonowy, nie prezentując w tej mierze żadnych dowodów mogących odnieść skutek co do jego zmiany przez sąd odwoławczy.

Na uwzględnienie nie zasługuje także zarzut obrazy art. 328 §2 k.p.c.. Wbrew twierdzeniom powoda Sąd Rejonowy nie zaniechał ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, nie przeczył, że powód zaspokoił roszczenie pozwanego do kwoty 440 zł, a potrącenia w kwocie 160 zł uznał za niedopuszczalne, ponieważ powód nie udowodnił, że pozwany ponosi odpowiedzialność za zdarzenie powodujące szkodę w tej wysokości. Wyjaśnił przy tym, zgodnie z wymogami art. 328§2 k.p.c., jakie fakty uznał za udowodnione, wskazał dowody na jakich się oparł i przyczyn dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Podał także podstawę prawną wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Nadto, warto zwrócić uwagę, że zarzut naruszenia przepisów postępowania tylko wtedy jest skuteczny, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co z reguły nie jest możliwe w przypadku błędów uzasadnienia wyroku, które sporządzane jest już po wydaniu orzeczenia, a więc jego wadliwe sporządzenie nie może mieć wpływu na treść orzeczenia. Jedynie w przypadku takich uchybień w sporządzeniu uzasadnienia wyroku, które uniemożliwiają sądowi wyższej instancji kontrolę, czy prawo materialne i procesowe zostały prawidłowo zastosowane, zarzut art. 328 § 2 k.p.c. może okazać się skuteczny (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2012 r., I CSK 632/11, LEX nr 1228532). W niniejszej sprawie sposób uzasadnienia wyroku Sądu I Instancji umożliwiał przeprowadzenie kontroli instancyjnej, przez co w świetle wyżej wskazanego orzeczenia, niezależnie od braku stwierdzenia nieprawidłowości w tym uzasadnieniu, zarzut obrazy art. 328§2 k.p.c. należało uznać za chybiony.

Nie można także podzielić poglądu apelacji, że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy i tym samym naruszył art.386 § 4 k.p.c. Nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi wówczas, gdy sąd pierwszej instancji: 1) rozstrzygnął nie o tym, co było przedmiotem sprawy; 2) zaniechał w ogóle zbadania materialnej podstawy żądania; 3) pominął całkowicie merytoryczne zarzuty zgłoszone przez stronę; 4) rozstrzygnął o żądaniu powoda na innej podstawie faktycznej i prawnej niż zgłoszona w pozwie; 5) nie uwzględnił (nie rozważył) wszystkich zarzutów pozwanego dotyczących kwestii faktycznych, czy prawnych rzutujących na zasadność roszczenia powoda (Postanowienie

Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2012 r., III SZ 3/12, LEX nr 1232797). Nierozpoznanie istoty sprawy ma miejsce wtedy, gdy sąd wydaje wyrok stanowiący odpowiedź na żądanie powoda (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2002 r., I PKN 482/01, LEX nr 577445). Kierując się powyższymi wskazówkami - wbrew odmiennemu stanowisku skarżącego - należy uznać, że w sprawie Sąd Rejonowy rozpoznał istotę sprawy. Sprawa została zainicjowana pozwem o pozbawienie tytułu wykonawczego prawomocnego wyroku Sądu. Powód na poparcie swojego żądania przedstawił odpowiednie twierdzenia i wnioski. W nawiązaniu do żądania i określonej przez powoda podstawy faktycznej Sąd I instancji prowadził postępowanie dowodowe z wykorzystaniem dowodów w postaci szczegółowo wymienionych przez siebie dokumentów i zeznań świadków. Kierując się wynikami postępowania dowodowego, Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż jego żądanie nie ma uzasadnionej podstawy faktycznej i prawnej. Sąd pierwszej instancji przyjął, że w niniejszej sprawie powód winien wykonać tytuł wykonawczy w całości, bez potrącenia z zasądzonej na rzecz pozwanego należności kwoty 160 zł. Nie można zatem twierdzić, że istota sprawy nie została rozpoznana przez Sąd Okręgowy, gdyż po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd I instancji ustosunkował się do zgłoszonego w pozwie żądania powoda i zbadał jego podstawę merytoryczną uwzględniając szereg istotnych w sprawie innych okoliczności.

Sąd Rejonowy nie naruszył także art. 244 k.p.c. – wskazał na jakich kartach akt sprawy karnej Sądu Rejonowego w Zambrowie (II K 557/12) znajdują się dokumenty dopuszczone w sprawie jako dowód. Akta sprawy sądowej mają walor dokumentu urzędowego (art. 244 k.p.c.), ale w sensie ich autentyczności, jak to słusznie podkreślił Sąd Rejonowy. Nie można na przykład protokołu z rozprawy z takich akt zawierającego zeznania świadka potraktować jako dowodu na opisane przez świadka zdarzenia. Jest to jedynie dowód na to, że świadek złożył zeznania o zapisanej w protokole treści. W przeciwnym razie sędziowska swobodna ocena dowodów w niniejszym procesie byłaby fikcją. Nadto, zgodnie z art. 11 k.p.c. sąd w postępowaniu cywilnym wiążą tylko ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego. Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem w sprawie II W 47/11 uniewinnił pozwanego od zarzutu uszkodzenia samochodu powoda, co nie wiązało Sądu cywilnego, ale ten w przeprowadzonym zgodnie z zasadami postępowania cywilnego procesie poczynił w sprawie podobne ustalenia faktyczne. Sąd Rejonowy nie uchybił przy tym art. 271 § l k.p.c., przy założeniu procesu kontradyktoryjnego, sprostał obowiązkowi zgromadzenia materiału dowodowego koniecznego do oceny zasadności dochodzonego roszczenia.

Nietrafne są zarzuty skarżącego w kwestii obrazy prawa materialnego, tj.

art.415 k.c. przez nietrafne przyjęcie, że działanie pozwanego M. W. (1) nie było działaniem bezprawnym i nie nosiło cech naganności, a sprawcy nie można postawić zarzutu niewłaściwego zachowania. W ocenie skarżącego uchybienie to wynika z błędnego utożsamiania winy (art.415 k.c. ) z umyślnością, podczas gdy delikty prawa cywilnego mogą być popełnione zarówno z winy umyślnej, jak i nieumyślnej (niedbalstwa). Trzeba podzielić pogląd apelacji, że delikt cywilny może wynikać z niedbalstwa, które wystąpi, gdy możliwym będzie postawienie zarzutu, że sprawca szkody zachował się w sposób odbiegający od modelu wzorcowego, ujmowanego abstrakcyjnie. Ocena staranności dokonywana więc będzie poprzez odniesienie abstrakcyjnego wzorca postępowania do okoliczności, w jakich działał sprawca szkody, np. czasu i miejsca. Sąd I instancji prawidłowo rozstrzygnął, że pozwanemu nie może być przypisana wina nieumyślna w postaci niedbalstwa za zdarzenie polegające na uszkodzeniu lusterka powoda. Sprzeczne w sprawie zeznania ocenił w sposób zgodny z kryteriami art. 233 k.p.c., w ramach swobodnej oceny sędziowskiej. Ocena zaistniałego pomiędzy stronami zajścia, w czasie którego doszło do uszkodzenia lusterka w samochodzie powoda nie daje podstaw do tego, aby zarzucić pozwanemu niedostosowanie się do wzorców starannego działania, tj. że mógł przypuszczać, że określone jego zachowanie może spowodować szkodę w postaci wspomnianego uszkodzenia. Jest to tym bardziej prawdziwe, że – co słusznie podkreślił Sąd Rejonowy – ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika jednoznacznie, kiedy doszło do uszkodzenia lusterka - czy w czasie kiedy samochód ruszał, czy też po tym jak powód uderzył pozwanego drzwiami. W obu przypadkach zniszczenie lusterka stanowi przypadkowy skutek zachowań stron. Na marginesie zauważyć warto, że od powoda wymagany jest taki sam wzorzec starannego działania, jak od pozwanego. Pozwany nie przypuszczał i nie mógł przypuszczać, że jego zachowanie przy samochodzie powoda doprowadzi do szkody. Powód także nie przewidywał takich skutków swojego zachowania.

Sąd Okręgowy nie podziela też zarzutu uchybienia art.840 §l pkt.2 k.p.c. przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zobowiązanie powoda wygasło co do kwoty 440 zł poprzez jego spełnienie po powstaniu tytułu egzekucyjnego, zaś co do kwoty 160 zł na skutek uzasadnionego potrącenia. Jak wskazano, dokonane przez powoda potrącenie nie miało podstaw faktycznych i prawnych, ponieważ pozwany nie był wobec powoda zobowiązany z tytułu czynu z art. 415 k.c. W związku z powyższym tytuły wykonawcze w postaci wyroków Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem (II W 47/11) i Sądu Okręgowego w Łomży ciągle podlegają wykonaniu w zakresie, w jakim powód nie spełnił wynikającego z nich obowiązku zapłaty na rzecz pozwanego zasądzonych w nich na rzecz M. W. (2) kosztów sądowych.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łomży, w całości podtrzymuje stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i na podstawie art. 385kpc orzekł, jak w puncie I orzeczenia. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. biorąc pod uwagę wynik procesu, który powód przegrał. Powód jako strona przegrywająca zwróci pozwanemu koszty procesu w postaci kosztów pełnomocnika w wysokości wynikających z §6 pkt 1 w zw. z §12 ust.1pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013, poz. 461).