Sygn. akt I ACa 1408/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Grzegorz Krężołek
Sędziowie:	SSA Robert Jurga SSA Barbara Baran (spr.)
Protokolant:	sekr.sądowy Katarzyna Rogowska

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2016 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa(...)Funduszu (...)z siedzibą we W.

przeciwko P. K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 14 maja 2015 r. sygn. akt I C 12/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 2 700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Barbara Baran SSA Grzegorz Krężołek SSA Robert Jurga

Sygn. akt I ACa 1408/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo (...)Funduszu (...)z siedzibą we W. przeciwko P. K. o zapłatę, zasądzając od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 3 617 tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd ustalił, że w dniu 17 lipca 2009 r. pozwany zawarł z (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu gotówkowego nr (...). Mocą tej umowy Bank udzielił pozwanemu kredytu na cele konsumpcyjne w kwocie 60 000 zł na okres do 17 marca 2014 r. Pozwany zobowiązany był także do zapłaty odsetek za okres korzystania z kredytu. Pozwany został poinformowany, iż w przypadku nieuregulowania przez niego wymagalnego zobowiązania wobec (...) SA, bank będzie miał prawo wszczęcia postępowania egzekucyjnego bez wystąpienia do sądu o zasądzenie kwoty należności, po wystawieniu przez (...) SA bankowego tytułu egzekucyjnego i nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności.

W dniu zawarcia umowy Bank przelał na konto pozwanego kwotę 60 000 zł.

Pozwany zobowiązany był do spłaty 56 miesięcznych rat po 1 362,28 zł, przy czym pierwsza rata miała być płatna w dniu 17 sierpnia 2009 r., zaś ostatnia w dniu 17 marca 2014 r. Umowa określała warunki spłaty kredytu i skutki jej nieterminowej realizacji.

W dniu 10 maja 2010 r. Bank wezwał pozwanego do zapłaty zaległych rat kredytu w wysokości 1 543,14 zł oraz odsetek za nieterminową spłatę w wysokości 7,61 zł. Równocześnie pozwany został poinformowany, że w przypadku niedokonania wymaganych wpłat w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma, (...) SA wypowie umowę kredytu. Powyższe oznacza obowiązek jednorazowej spłaty całej kwoty kredytu wraz z należnymi odsetkami, opłatami za upomnienie oraz innymi kosztami. Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni. Na dzień sporządzenia pisma zadłużenie P. K. wynosiło 54 113,76 zł.

Pozwany nie spłacał kredytu. W dniu 7 września 2010 r. (...) S.A. Oddział Centrum (...) w W. wydał Bankowy Tytuł (...) nr (...), w którym wskazano, iż na wymagalne zadłużenie składa się należność główna w wysokości 53 688, 07 zł, zaległe odsetki do dnia 6 września 2010 r. w wysokości 2 870,16 zł oraz koszty w wysokości 144,95 zł. Wskazano również, że dalsze należne odsetki od dnia 7 września 2010 r. naliczane są od kwoty 53 688,07 zł w wysokości 20% w stosunku rocznym.

Postanowieniem z dnia 27 września 2010 r., sygn. akt I Co 3075/10 Sąd Rejonowy w W. nadał klauzulę wykonalności powyższemu Bankowemu Tytułowi (...)

(...) S.A. złożył w dniu 3 grudnia 2010 r. do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla K. Z. K. wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanemu; sprawa była prowadzona pod sygn. akt KM 4291/10 .

W dniu 22 września 2011 r. (...) S.A. zawarła ze stroną powodową, reprezentowaną przez (...) Towarzystwo Funduszy(...)S.A., umowę sprzedaży wierzytelności, na mocy której została zbyta wierzytelność Banku wobec pozwanego, wynikająca z ww. umowy kredytowej. Na przelewaną wierzytelność składała się kwota 53 688,07 zł tytułem należności głównej oraz kwota 12 042,74 zł tytułem odsetek i kwota 296,23 zł tytułem kosztów.

Pismem z dnia 4 października 2011 r. (...) S.A. powiadomił pozwanego, że na podstawie umowy z dnia 22 września 2011 r. dokonał przelewu wierzytelności z tytułu (...) na rzecz powoda. Przeniesienie wierzytelności stało się skuteczne dnia 28 września 2011 r. Równocześnie poinformowano pozwanego, że spełnienie świadczenia po otrzymaniu niniejszego zawiadomienia powinno nastąpić na rzecz aktualnego wierzyciela, tj. powoda. Pozwany został także powiadomiony, że nabywca nie zamierza zrezygnować z kwot należnych mu z tytułu zapłaty wierzytelności i w związku z tym przy pomocy profesjonalnej firmy windykacyjnej (...) S.A. z siedzibą we W., podejmie działania zmierzające do skutecznego wyegzekwowania należności.

W dniu 18 października 2011 r. (...) S.A. skierował do Komornika przy Sądzie Rejonowym dla (...)w K. do sprawy KM 4291/10 wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego względem pozwanego ze względu na zawartą umowę przelewu wierzytelności.

Postanowieniem z dnia 7 lutego 2012 r. Komornik Sądowy umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone z wniosku (...) S.A. przeciwko P. K. i zwrócił wierzycielowi tytuł wykonawczy (...) nr (...), zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Postanowienie uprawomocniło się z dniem 29 lutego 2012 roku .

Nabywca wierzytelności działający za pośrednictwem firmy windykacyjnej (...) S.A. wystosował do pozwanego pismo z dnia 22 sierpnia 2014 r., wzywające do spłaty całości zadłużenia w kwocie 89 418, 84 zł do dnia 8 września 2014 r. lub podpisania porozumienia ratalnego, co spowoduje, że firma windykacyjna odstąpi od działań zmierzających do wyegzekwowania długu z wykorzystaniem przymusu państwowego.

Sąd uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie .

Analizując zarzuty pozwanego w pierwszej kolejności stwierdził, że strona powodowa wykazała swoją legitymację czynną do wystąpienia z niniejszym powództwem. Również ustalenia w zakresie wysokości wierzytelności, jaką Bank (...) SA przeniósł na stronę powodową nie nasuwają jakichkolwiek wątpliwości. Strona powodowa przedstawiła bowiem dowód w postaci umowy cesji wierzytelności z dnia 22 września 2011 r. wraz załącznikami, z której wynika fakt nabycia od poprzedniego wierzyciela pozwanego wymagalnej wierzytelności w kwocie 53 688,07 zł tytułem należności głównej, tj. pozostałego do spłaty kapitału kredytu udzielonego pozwanemu przez wierzyciela pierwotnego (...) S.A., kwoty 21 684,10 zł tytułem odsetek ustawowych naliczonych przez stronę powodową od kwoty należności głównej (53 688,07 zł) za okres od dnia przelewu wierzytelności, tj. 28 września 2011 r., do dnia poprzedzającego dzień złożenia pozwu (4.11.2014 r.) i kwoty 15 184,58 zł tytułem odsetek umownych, naliczonych przez wierzyciela pierwotnego do dnia cesji wierzytelności.

Powyższe znajduje odzwierciedlenie nie tylko w treści samej umowy, ale również w art. 509 § 2 k.c., który stanowi, że wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenia o zaległe odsetki. Brak jest więc podstaw do twierdzenia o braku legitymacji czynnej strony powodowej i braku wykazania zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia.

Zasadny okazał się natomiast podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia. Zgodnie z treścią art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg terminu przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Powołany przepis nie określa przesłanek, jakim powinna odpowiadać dana czynność, aby mogła skutecznie przerwać bieg terminu przedawnienia. Nie ulega jednak wątpliwości, że chodzi tu o przedsięwziętą bezpośrednio we wskazanym przepisie celu czynność nie kogokolwiek i przeciwko komukolwiek, ale czynność podjętą przez strony stosunku prawnego, leżącego u podstaw przedawniającego się roszczenia. Czynnością przerywającą bieg przedawnienia przedsięwziętą w celu zaspokojenia roszczenia jest wniosek wierzyciela o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2004 r., III CZP 101/03). Czynnością taką jest wniosek o wszczęcie egzekucji, jako czynność zmierzająca bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia. Wniosek taki wywoła zatem skutek w postaci przerwy biegu przedawnienia roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym, o tyle o ile będzie pochodził od wierzyciela, którego osobę wskazuje tytuł egzekucyjny i na rzecz którego temu tytułowi została nadana klauzula wykonalności. Reguła ta stanowi stosowaną w postępowaniu egzekucyjnym, w związku ze specyfiką tego postępowania, zasadę konstruowaną w postępowaniu rozpoznawczym, że przerwanie przedawnienia następuje pomiędzy stronami postępowania, o ile z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane/uprawnione. Z powyższego wynika, że jeżeli w toku postępowania rozpoznawczego dojdzie do przelewu dochodzonej wierzytelności, przerwa biegu przedawnienia spowodowana złożeniem pozwu pozostaje skuteczna w stosunku do cesjonariusza, choćby nie wstąpił do procesu w charakterze strony. A zatem, jeżeli w toku postępowania egzekucyjnego dojdzie do zawarcia umowy przelewu egzekwowanej wierzytelności, to postępowanie egzekucyjne nie zmierza już do zaspokojenia wierzyciela, którego osobę wskazuje tytuł wykonawczy. Przyjmuje się, że nabywca wierzytelności, który przez umowę przelewu uzyskuje prawo do wierzytelności objętej dotychczasowym tytułem wykonawczym, a nie uprawnienie do kontynuowania wszczętego wcześniej przez inny podmiot postępowania, powinien po uzyskaniu na swoją rzecz klauzuli wykonalności, wszcząć nowe postępowanie egzekucyjne. Nabywca wierzytelności nie będący bankiem, powinien uzyskać sądowy tytuł egzekucyjny, a następnie klauzulę wykonalności, bowiem nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy wierzytelności nie będącemu bankiem nie jest dopuszczalne. W związku z powyższym, z racji następstwa prawnego, prawo stwierdzone w tytule egzekucyjnym na rzecz dotychczasowego wierzyciela wygasa wskutek przejścia na inny podmiot, a tym samym wygasa uprawnienie do prowadzenia postępowania egzekucyjnego przez pierwotny podmiot. Powyższe oznacza, że skutki, jakie wiązały się z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego odnoszą się do występujących w tym postępowaniu podmiotów i tytułu wykonawczego, na podstawie którego egzekucja była prowadzona. Potwierdzeniem powyższego stanowiska jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 r., w którym wskazano, że wniosek o wszczęcie egzekucji nie przerywa biegu przedawnienia, jeżeli komornik umorzył postępowanie egzekucyjne na wniosek wierzyciela, który w toku tej egzekucji dokonał przelewu egzekwowanej wierzytelności (sygn. II CSK 196/14).

Z ustalonego przez tut. Sąd stanu faktycznego wynika, że postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności Bankowemu Tytułowi (...) zostało wydane w dniu 27 września 2010 r. Wniosek do Komornika Sądowego o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanemu został złożony przez Bank (...) S.A. w dniu 3 grudnia 2010 r., natomiast umowa cesji wierzytelności pomiędzy Bankiem, a stroną powodową została zawarta w dniu 22 września 2011 r., a przeniesienie wierzytelności stało się skuteczne z dniem 28 września 2011 r.

Mając na uwadze powyższe sąd wskazał, że termin przedawnienia należy liczyć co najmniej od daty 28 września 2011 r., tj. od daty, kiedy umowa cesji z 22 września 2011 r. stała się skuteczna. Zgodnie jednak z powołanym powyżej orzeczeniem Sądu Najwyższego z 19 listopada 2014 r., IICSK 196/14 można również przyjąć, że początek biegu terminu przedawnienia stanowi data nadania klauzuli wykonalności Bankowemu Tytułowi (...) co w niniejszej sprawie nastąpiło w dniu 27 września 2010 r. W okolicznościach sprawy cedent, utraciwszy materialnoprawny status wierzyciela, składając wniosek o umorzenie postępowania, zrezygnował z poszukiwania zaspokojenia wierzytelności. W tej sytuacji gdy komornik umarza postępowanie egzekucyjne na wniosek pierwotnego wierzyciela wobec dokonania przez niego przelewu egzekwowanej wierzytelności, nie można uznać, iż przerwa biegu przedawnienia trwa do zakończenia tego postępowania z korzyścią dla cesjonariusza, a więc podmiotu pozostającego poza tym postępowaniem. Przyjąć zatem należy upadek przerwy biegu przedawnienia spowodowanej wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Stosownie do treści art. 826 k.p.c. umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, lecz nie pozbawia wierzyciela możności wszczęcia ponownej egzekucji, chyba że z innych przyczyn egzekucja jest niedopuszczalna. Z przepisu tego wynika, że po umorzeniu postępowania egzekucyjnego, przedawnienie rozpoczęłoby bieg na nowo stosownie do treści art. 124 k.c., jednakże w stosunku do tego samego podmiotu. W związku z powyższym nie ma podstaw do przyjęcia, że skutek rozpoczęcia biegu przedawnienia na nowo po umorzeniu postępowania egzekucyjnego może odnosić się do sytuacji, gdy uprawnionym do wszczęcia ponownej egzekucji jest już inny wierzyciel niż ten, którego uprawnienie wynika z pierwotnego tytułu wykonawczego.

W konsekwencji należało stwierdzić, że roszczenie strony powodowej uległo przedawnieniu. Przerwany przez wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bieg trzyletniego terminu przedawnienia rozpoczął się na nowo z chwilą wydania w tym postępowaniu postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności, tj. 27 września 2010 r. i zakończył się przed wniesieniem pozwu. Strona powodowa, zawierając w dniu 22 września 2011 r. umowę przelewu, nabyła wierzytelność nieprzedawnioną i do upływu terminu przedawnienia (do 27 września 2013 r.) mogła doprowadzić do przerwania jego biegu na swoją korzyść występując z pozwem o zapłatę, który jednak wniosła dopiero w dniu 5 listopada 2014 r., a więc już po upływie trzyletniego terminu. Powództwo należało zatem oddalić.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, domagając się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa oraz zasądzenia na rzecz powoda kosztów za obie instancje.

Apelujący zarzucił mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 203 § 2 k.p.c. w zw. z art. 825 pkt 1 i 13 § 2 k.p.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, wyrażające się w uznaniu, że wniosek wierzyciela pierwotnego o umorzenie postępowania egzekucyjnego niweczy skutek złożonego wniosku o wszczęcie egzekucji, polegający na przerwaniu i zawieszeniu biegu terminu przedawnienia do czasu jego zakończenia – a przez to błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na wadliwym przyjęciu, że bieg terminu przedawnienia roszczenia powoda upłynął przed wytoczeniem przez niego powództwa.

Apelujący podnosił, że w wyniku przelewu wierzytelności następuje tylko zmiana osoby, względem której dłużnik jest zobowiązany. Dla oceny kwestii przerwania biegu przedawnienia nie ma znaczenia fakt, że poprzedni wierzyciel działał na podstawie (...), a strona powodowa nie jest bankiem. Wystąpienie z wnioskiem o klauzulę wykonalności dla (...) przerywa bieg przedawnienia, podobnie jak wniosek o wszczęcie egzekucji złożony do komornika. Zdaniem powoda umorzenie postępowania na podstawie art. 825 pkt 1 k.p.c. nie niweczy skutków przerwania biegu przedawnienia. Powód złożył pozew w dniu 5 listopada 2014 r., zatem zważywszy na datę wniosku o wszczęcie egzekucji (kiedy nastąpiło kolejne przerwanie biegu przedawnienia) tj. 24 listopada 2010 r., nie może być mowy o przedawnieniu roszczenia powoda.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, aprobując stanowisko sądu I instancji. Pozwany podkreślił, że wobec zbycia wierzytelności przez Bank w dniu 28 września 2011 r., w tej dacie Bank przestał być wierzycielem pozwanego a stał się nim powód. Zważywszy na datę wniesienia pozwu, w niniejszej sprawie termin przedawnienia upłynął jeszcze przed tą czynnością.

Sąd Apelacyjny przyjął za własne ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji.

Apelujący zresztą uznał w uzasadnieniu apelacji, że Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych za wyjątkiem stwierdzenia, że działania podejmowane przez poprzedniego wierzyciela ( Bank), nie odnosiły skutku względem strony powodowej (tj. złożenie przez wierzyciela wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego niweczy skutek wniosku o jego wszczęcie w postaci przerwania biegu przedawnienia).

Należy jednak dostrzec, że zacytowane wyżej stwierdzenie, którego zasadność kwestionuje apelujący, nie należy już do ustaleń faktycznych, lecz mieści się w sferze rozważań prawnych sądu, które zostaną ocenione w dalszej części niniejszego uzasadnienia. Strona pozwana wskazując w apelacji na błąd w ustaleniach faktycznych, de facto zakwestionowała wyłącznie wyciągnięte z nich wnioski. Czyni to zasadną konstatację, że stan faktyczny sprawy był w istocie bezsporny.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej jest bezzasadna. Wobec bezsporności stanu faktycznego problemem, który rozstrzygnąć należało w niniejszej sprawie była kwestia przedawnienia roszczenia, badana wobec poniesionego przez pozwanego zarzutu.

Nie budzą żadnych wątpliwości i nie są kwestionowane teoretyczne wywody sądu I instancji, w których sąd wskazuje, jakie czynności prowadzą do przerwania biegu przedawnienia. Wywody te Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje.

Sporną pomiędzy stronami kwestią jest natomiast, czy cesjonariusz może korzystać z przerwy przedawnienia, jaką spowodował wniosek cedenta (Banku) o wszczęcie egzekucji. Sąd Apelacyjny podziela w tym względzie pogląd sądu I instancji, iż skutki, jakie wiązały się z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego odnoszą się w okolicznościach niniejszej sprawy do występujących w tamtym postępowaniu podmiotów oraz tytułu wykonawczego, na podstawie którego egzekucja była prowadzona.

Sąd Okręgowy odwołał się także do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14, którego pogląd wyrażony w tym orzeczeniu Sąd Apelacyjny akceptuje. Stwierdzić należy zatem, że przerwanie biegu przedawnienia następuje w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela, dotyczy roszczenia, które jest egzekwowane, jest skuteczne z korzyścią na rzecz osoby dokonującej czynności. Skoro w toku postępowania egzekucyjnego doszło do przelewu egzekwowanej wierzytelności, to postępowanie nie zmierza już do zaspokojenia byłego wierzyciela. Były wierzyciel wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego, co znajdowało uzasadnienie wobec utraty materialnoprawnego statusu wierzyciela. Zgodzić się należy z wyrażonym w cytowanym wyżej wyroku SN (akceptowanym przez sąd I instancji) poglądem, iż w sytuacji, gdy komornik umarza postępowanie na wniosek wierzyciela, który dokonał przelewu egzekwowanej wierzytelności, brak jest podstaw do twierdzenia, iż przerwa biegu przedawnienia trwa do zakończenia tego postępowania z korzyścią dla cesjonariusza. Przyjąć należy, że nastąpił upadek przerwy biegu przedawnienia, spowodowanej wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Nie można natomiast twierdzić, że skutek rozpoczęcia biegu przedawnienia na nowo po umorzeniu postępowania egzekucyjnego będzie występował w sytuacji, w której jest już inny wierzyciel.

Argumentacja, jaką przedstawia apelujący twierdząc, że art. 826 k.p.c. przewiduje jedynie uchylenie dokonanych czynności jako konsekwencję umorzenia postępowania egzekucyjnego oraz nie pozbawia wierzyciela możności wszczęcia ponownej egzekucji, nie uwzględnia istotnej okoliczności w postaci zmiany osoby wierzyciela na skutek przelewu wierzytelności.

Wobec braku możliwości przekształceń podmiotowych w postępowaniu egzekucyjnym nabywca wierzytelności musi uzyskać sądowy tytuł egzekucyjny (nie jest bowiem bankiem, który poprzednio działał w oparciu o (...)) oraz klauzulę wykonalności. Powód podjął działania, zmierzające do uzyskania tytułu egzekucyjnego (wniósł pozew), uczynił to jednak zbyt późno, w odniesieniu do przedawnionego roszczenia. Zgodzić się należy z sądem I instancji, iż przerwany wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności bieg trzyletniego terminu przedawnienia rozpoczął się na nowo z dniem wydania postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności (27 września 2010 r.) i zakończył przed wniesieniem pozwu (co miało miejsce 5 listopada 2014 r.). Nawet, gdyby przyjąć wskazywaną przez sąd jako możliwą datę początku biegu przedawnienia w dniu, kiedy umowa cesji stała się skuteczna (28 września 2011 r.), to i tak do przedawnienia doszło.

Z tych względów apelacja jako bezzasadna uległa oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

SSA Robert Jurga SSA Grzegorz Krężołek SSA Barbara Baran