Sygn. akt III APa 24/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2012 r. w Krakowie

sprawy z powództwa A. O. (1)

przeciwko (...) S.A. w W.

o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę uzupełniającą

na skutek apelacji powoda A. O. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydział VI Pracy

z dnia 23 kwietnia 2012 r. sygn. akt VI P 57/09

I. o d d a l a apelację,

II. zasądza od powoda A. O. (1) na rzecz strony pozwanej (...) S.A. w W. kwotę 1 800 zł ( tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III APa 24/12

UZASADNIENIE

W ostatecznie sprecyzowanym żądaniu pozwu z dnia 10 czerwca 2009 r. powód A. O. (1) domagał się zasądzenia od strony pozwanej (...) S.A. w K. (obecnie (...) S.A. w W.) 130.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 40.896 zł tytułem utraconych zarobków, obie kwoty wraz z ustawowymi odsetkami; miesięcznej renty uzupełniającej po 1.424 zł, począwszy od 1 lipca 2009 r., płatnej do 10-go dnia każdego miesiąca; kwoty 1.000 zł z ustawowymi odsetkami - tytułem lepszego odżywiania w okresie pobytu w szpitalu i bezpośrednio po przebytej operacji; kwoty 3.674 zł z ustawowymi odsetkami, stanowiącej koszty przejazdów samochodem, związanych z leczeniem i pobytem powoda w szpitalu.

Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie, Sąd Pracy zasądził od strony pozwanej (...) S.A. w W. na rzecz powoda A. O. (1) - 24.000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od 10 czerwca 2009 r. do dnia zapłaty, - 24.895 zł tytułem skapitalizowanej renty za okres od sierpnia 2007 r. do kwietnia 2012 r., - po 427 zł tytułem bieżącej renty, płatnej do 10-ego każdego następującego po sobie miesiąca, począwszy od 10 maja 2012 r., - 831 zł tytułem odszkodowania obejmującego zwrot kosztów dojazdu z ustawowymi odsetkami od 20 kwietnia 2009 r. (pkt I); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II); nakazał pobrać od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie 2.743 zł tytułem części opłaty od pozwu od uiszczenia której powód był zwolniony oraz 190 zł tytułem zwrotu części wydatków sądowych związanych z opiniami biegłych, zaś pozostałymi kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa (pkt III); zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej 1.296 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt IV).

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że powód zatrudniony był jako spawacz w kilku zakładach pracy. W latach 1972 - 1979 pracował w Wytwórni (...) S.A.; w latach 1979 - 1985 w (...) Przedsiębiorstwie (...) w R. a w latach 1985 – 1997 w (...) sp. z o.o. w R.. W latach 1997 - 2006 powód pracował kilkakrotnie u strony pozwanej (wówczas (...) S.A. w K.), gdzie wykonywał pracę spawacza na budowach eksportowych. Łączny czasokres wykonywania przez niego pracy na rzecz strony pozwanej wyniósł 5 lat, 4 miesiące i 12 dni. Podczas wykonywania pracy w Wytwórni (...) S.A. powód pracował przy spawaniu zbiorników ze stali wysokostopowej. W (...) Przedsiębiorstwie (...) w R. powód zajmował się spawaniem rur, łańcuchów i obudowy koryt do przeciągania zbóż. Urządzenia te były zbudowane ze stali węglowej. W trakcie pracy w (...) sp. z o.o. zajmował się spawaniem rur na maszynowni. Były to rury wysokostopowe i średniostopowe. U strony pozwanej powód wykonywał spawanie wysokostopowe, jak również spawanie ze stali węglowej. Przy montażu zbiorników wykonywał spoiny pionowe, które odbywały się metodą (...), tzn. metodą spawania w osłonie gazu obojętnego - argonu, lub elektrodą otuloną. Przy takim spawaniu wydzielają się gazy spawalnicze i pyły spawalnicze. W przypadku spawania stali chromowo - niklowej uwalniany jest chrom sześciowartościowy, który jest zaliczany do czynników rakotwórczych. Już w okresie 2004 do 2005 r. powód zaczął odczuwać dolegliwości polegające na poceniu się i ogólnym osłabieniu. Po zakończeniu zatrudnienia u strony pozwanej, co nastąpiło 17 czerwca 2006 r. powód przebywał na zwolnieniu lekarskim od 19 czerwca do 23 listopada 2006 r. Po tym okresie nie pracował. W 2007 r. podjął leczenie w prywatnych gabinetach lekarskich i stosował terapię ziołowo - miodową. W czasie pobytu w szpitalu, w dniach od 11 do 15 czerwca 2007 r., w wyniku przeprowadzonych badań u powoda rozpoznano guza płuca prawego, w związku z czym został on zakwalifikowany do leczenia operacyjnego. W okresie od 2 do 11 lipca 2007 r. przebywał on w szpitalu, gdzie dokonano usunięcia części prawego płatu płucnego. Od przebytej operacji, powód pozostawał w stałym leczeniu i obserwacji w kilku poradniach medycznych. W związku z chorobą powoda, w okresie jego leczenia, istniała konieczność częstego dowożenia go samochodem do szpitala na badania czy konsultacje lekarskie. Dowożeniem zajmowała się żona powoda - A. O. (2) prywatnym samochodem marki F. (...) o poj.(...). Ilość przejechanych kilometrów wyniosła 3474. Decyzją Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w K. nr 46 z dnia 11 kwietnia 2008 r. rozpoznano u powoda chorobę zawodową - nowotwór złośliwy tj. rak płuca prawego, powstały w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi. Sąd Okręgowy ustalił też, że powstanie choroby nowotworowej u powoda jest związane przede wszystkim z nałogowym paleniem papierosów oraz w mniejszym stopniu z warunkami jego pracy u strony pozwanej, tj. z kontaktem ze związkami chromu i niklu. Stopień przyczynienia się każdego z tych czynników na powstanie choroby nowotworowej u powoda wynosi: 70 % palenie papierosów, a 30 % choroba zawodowa. Powód był nałogowym palaczem papierosów. Palił papierosy około 30 lat, średnio po 20 papierosów dziennie, co jest bardzo znaczną ilością. Przestał palić dopiero po dowiedzeniu się o chorobie nowotworowej. Obecnie powód jest trwale niezdolny do pracy. Przy czym, Sąd I instancji ustalił w jakiej wysokości otrzymywał on rentę z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia od 1 sierpnia 2007 r., a następnie od dnia 1 maja 2008 r. w związku z chorobą zawodową oraz jakie było wynagrodzenie za pracę w tym okresie innych pracowników pozwanej. Sąd Okręgowy wskazał, że nie da się, z uwagi na różny okres rozwoju choroby nowotworowej, jednoznacznie ustalić okresu w którym powstała choroba nowotworowa powoda. Każdy z okresów pracy powoda miał wpływ na powstanie tej choroby. Uszczerbek na zdrowiu u powoda w następstwie stwierdzonej choroby nowotworowej wynosi 60 %. Powód otrzymał jednorazowe odszkodowanie z ZUS w wysokości około 20 000 zł

Powyższe ustalenia faktyczne zostały dokonane przez Sąd I instancji w oparciu o wskazane dokumenty, w tym dokumentację medyczną, których prawdziwość nie była kwestionowana przez strony oraz nie budziła wątpliwości tego Sądu, oraz na podstawie zeznań przesłuchanych świadków. Zeznania te pokrywają się ze sobą co do zakresu czynności wykonywanych przez powoda w okresie jego zatrudnienia u strony pozwanej, warunków pracy oraz faktu palenia przez niego znacznej ilości papierosów. Sąd Okręgowy oparł swe ustalenia co do związku stwierdzonej u powoda choroby nowotworowej z warunkami pracy w narażeniu na kontakt z czynnikami uznanymi za rakotwórcze na opinii biegłych sądowych w zakresie onkologii, a to dr med. M. W. oraz dr med. P. K.. W ocenie Sądu I instancji, opinie te są stanowcze, jednoznaczne, przekonujące, wyczerpujące i zawierają odpowiedzi na wszystkie zadane pytania. Sąd odmówił natomiast wiarygodności zeznaniom powoda w części. Przede wszystkim nie dał mu wiary co do tego, iż nigdy nie palił on papierosów. Zwrócił uwagę, że w dokumentacji medycznej - Specjalistycznego Zespołu Gruźliczego i Chorób Płuc w R. - w historii pielęgnowania widnieje zapis z dnia 11 czerwca 2007 r., w rubryce „przyzwyczajenia i nałogi”, z którego wynika, że powód wskazał, iż zaprzestał palenia 3 dni przed sporządzonym wywiadem. Natomiast w takiej samej rubryce historii pielęgnowania z 2 lipca 2007 r. wskazał on, że nie pali papierosów od 3 tygodni, przy czym zabieg operacyjny wycięcia części płuca odbył się w dniu 4 lipca 2007 r. Tak też z dokumentacji medycznej Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Centrum Medycznego (...)- Poradni Pulmonologicznej z 8 czerwca 2007 r. wynika, że powód palił 30 lat, średnio 20 papierosów dziennie. W ocenie Sądu I instancji, w świetle zebranego materiału dowodowego, twierdzenia powoda, że nigdy nie palił papierosów są całkowicie niewiarygodne. Powód zatajając prawdę starał się w sposób oczywisty umniejszyć skalę swojego przyczynienia się do powstania i rozwoju choroby nowotworowej. Jego twierdzenia dotyczące nałogu nikotynowego zawarte w wywiadzie lekarskim przeprowadzanym w 2007 r., kiedy nie toczyła się żadna sprawa sądowa, a powód był zainteresowany tylko swoim stanem zdrowia są w ocenie tego Sądu bardziej wiarygodne i obiektywne, niż te składane w czasie przesłuchania w charakterze strony. Ponadto, treść wywiadów lekarskich dotyczących palenia przez powoda papierosów została potwierdzona zeznaniami świadków, które Sąd uznał za wiarygodne. Z zeznań świadków, szczególnie P. F. i S. K., wynika jednoznacznie, że powód palił papierosy i to w sposób nałogowy.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, iż powództwo zasługuje na uwzględnienie w części. Sąd powołał się na treść art. 415 k.c., zgodnie z którym to przepisem , kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Natomiast w myśl art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (teoria adekwatnej przyczynowości). Przepis art. 415 k.c., dla przypisania odpowiedzialności deliktowej, wymaga nie tylko ustalenia bezprawności zachowania sprawcy, ale także jego winy, określanej subiektywną przesłanką odpowiedzialności. Z uwagi na to, że pozwana spółka jest przedsiębiorstwem zajmującym się między innymi prefabrykacją i montażem pieców przemysłowych, montażem zbiorników magazynowych i instalacji przemysłowych w tym rurociągów technologicznych i cała jej działalność opiera się na ruchu urządzeń z wykorzystaniem potrzebnej do tego celu energii elektrycznej czy gazowej, to jest przedsiębiorstwem wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody, w rozumieniu art. 435 § 1 k.c. Odpowiedzialność przedsiębiorstwa wynikająca z tego przepisu oparta jest na założeniu, że samo funkcjonowanie zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody stwarza niebezpieczeństwo wyrządzenia szkody, niezależnie od działania lub zaniechania podmiotu prowadzącego taki zakład, szczególnie w związku z dynamicznym rozwojem nowych technologii wykorzystywanych w jego działalności. Zgodnie z przepisem art. 435 § 1 k.c. prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznej winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej sprawie to powoda obciążał ciężar wykazania ruchu przedsiębiorstwa, szkody oraz związku przyczynowego między szkodą a ruchem zakładu. W ocenie Sądu powyższe okoliczności zostały wykazane, ponieważ w środowisku pracy powoda występowały czynniki rakotwórcze, różne związki chemiczne szkodliwe dla zdrowia ( co wynika z opinii biegłych sądowych), a wszystko to miało wpływ na powstanie choroby u powoda. Powołując się na opinię dwóch biegłych onkologów, Sąd I instancji, stwierdził, że wpływ na powstanie choroby nowotworowej u powoda miało występowanie w jego środowisku pracy czynników rakotwórczych, takich jak tlenek niklu oraz inne związki chemiczne , ale w istotnym powiązaniu z nałogowym paleniem papierosów. Zdaniem Sądu Okręgowego w świetle ustalonego stanu faktycznego rozważenia wymaga jedynie okoliczność egzoneracyjna w postaci wyłącznej winy powoda, tj. rozważenia czy choroba powstała wyłącznie z jego winy na skutek palenia tytoniu, którą to okoliczność eksponowała w toku postępowania strona pozwana. Strona pozwana nie wykazała aby szkoda w postaci choroby powoda powstała z jego wyłącznej winy na skutek palenia papierosów. Z opinii biegłych wynika, że do jej powstania przyczyniły się warunki pracy oraz nałogowe palenie przez powoda papierosów. Oznacza to, że pozwana odpowiadająca na zasadzie ryzyka nie uwolniła się od odpowiedzialności. Sąd podzielił pogląd wyrażony w orzecznictwie, zgodnie z którym palenie tytoniu, które nie jest wyłączną przyczyną zachorowania na raka płuc, nie wyklucza stwierdzenia choroby zawodowej pracownika, jeżeli w jego środowisku pracy występowały czynniki rakotwórcze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2003 r. II UK 267/02). Zgodnie z art. 445 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju na zdrowiu sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. O rozmiarze należnego zadośćuczynienia powinien decydować między innymi rozmiar doznanej krzywdy rozumiany, jako stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw wypadku. Wysokość zadośćuczynienia odpowiadająca doznanej krzywdzie powinna być odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną naruszoną przez doznane cierpienia fizyczne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2008 r. II CSK 536/07 LEX nr 461725). Przewidziane w tym przepisie zadośćuczynienie za doznaną krzywdę ma na celu naprawienie przez rekompensatę pieniężną - szkody niemajątkowej wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych co wynika z kompensacyjnego charakteru zadośćuczynienia pieniężnego (wyroki Sądu Najwyższego: z 30 stycznia 2004 r., I CK 131/2003, OSNC 2005/2/40, z 27 lutego 2004 r. V CK 282/2003 LEX nr 183777). Zadośćuczynienie powinno być środkiem pomocy dla poszkodowanego i pozostawać w odpowiednim stosunku do rozmiarów krzywdy i szkody niemajątkowej. W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał, że jego zadaniem było indywidualne określenie stopnia krzywdy doznanej przez powoda oraz podjęcie próby przełożenia jej na określoną wartość finansową. Zauważył, że wydane w tej sprawie opinie biegłych sądowych wiążą chorobę powoda z dwoma czynnikami ryzyka, tj. z nałogowym paleniem papierosów oraz z kontaktem w środowisku pracy ze związkami chromu i niklu, i innymi związkami chemicznymi. Oba te czynniki, zdaniem biegłych, mogły zadziałać synergicznie. Jednakże zdecydowanie silniejszym czynnikiem rakotwórczym w przypadku raka płuc jest palenie tytoniu. Okoliczność, iż powód był nałogowym palaczem tytoniu jest niewątpliwa. Wynika to jednoznacznie z zeznań świadków oraz przede wszystkim z opinii biegłych sądowych. Biegła dr med. M. W. wskazała, że o powyższym świadczy m.in. stwierdzenie u powoda przewlekłego bronchitu, czyli schorzenia występującego masowo u palaczy tytoniu. Fakt ten wynika wprost z wywiadów lekarskich przeprowadzonych z powodem po rozpoznaniu u niego choroby nowotworowej. Wskazała ona, tak jak i później powołany biegły - a co stanowiło podstawę ustaleń Sądu - że mechanizmy powstawania chorób nowotworowych nie są do końca w nauce zbadane. Znane są natomiast czynniki kancerogenne, które prowadzą do ich powstania. Wobec powyższego, przy jednoczesnym współistnieniu dwóch czynników, tj. narażenia na związki niklu i chromu oraz nałogowego palenia papierosów przez powoda, Sąd Okręgowy uznał istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy nimi a chorobą nowotworową powoda. Sąd podkreślił, że w myśl art. 361 § 1 k.p.c. następstwo ma charakter normalny wówczas, gdy w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez zaistnienia szczególnych okoliczności, szkoda jest zwykle następstwem tego zdarzenia ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006 r., sygn. akt II CK 372/05, LEX nr 172186), i że stwierdzenie związku przyczynowego, jeśli chodzi o zdrowie ludzkie, z reguły nie może być absolutnie pewne, w związku z czym do przyjęcia go wystarcza, że jest on ustalony z dostateczną dozą prawdopodobieństwa (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 22 września 2005 r.I ACa 197/05, LEX nr 177016.). Ciężar dowodu relacji kauzalnych spoczywa na poszkodowanym (art. 6 k.c.). Istnieje jednak możliwość korzystania z domniemań faktycznych (art. 231 k.p.c.). Wobec trudności dowodowych i dla ochrony uzasadnionych interesów poszkodowanych, także w zakresie kompensaty krzywdy, w orzecznictwie i piśmiennictwie coraz częściej uważa się wymóg wykazania przesłanki związku przyczynowego za spełniony, jeżeli poszkodowany udowodnił wysoki stopień prawdopodobieństwa, że zdarzenie i szkoda pozostają w adekwatnym związku przyczynowym.

Orzekając o zadośćuczynieniu, Sąd I instancji wziął pod uwagę takie okoliczności jak: utrudnienia w normalnym funkcjonowaniu w życiu codziennym powoda, jego dyskomfort psychiczny i stres związany z rozpoznaniem choroby nowotworowej (uznawanej w świadomości społeczeństwa jako „ wyrok śmierci”), cierpienie fizyczne związane z towarzyszącym bólem po zabiegu operacyjnym, stres związany z występującymi przerzutami nowotworowymi. Podkreślił, że następstwem usunięcia części jednego płuca są z pewnością trudności z oddychaniem, utrudnienia w wykonywaniu czynności wymagających większego wysiłku - ograniczenie aktywności fizycznej. Sąd uwzględnił również intensywność i długi czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych powoda, rodzaj dotychczas wykonywanej przez niego pracy fizycznej w związku z posiadanym wykształceniem zawodowym, utratę możliwości wykonywania tej pracy, szansę na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, poczucie bezradności. Sąd Okręgowy, na podstawie art. 362 k.c. zmniejszył wysokość żądanego przez powoda zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w takim zakresie w jakim powód przyczynił się do powstania szkody, uznając, iż przyczynie powoda do szkody należy określić na 70 %. Przede wszystkim jednak uznał dochodzoną tytułem zadośćuczynienia przez powoda kwotę 130.000 zł za zbyt wygórowaną. W ocenie Sądu odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest 100.000 zł., którą to kwotę należy obniżyć o 20.000 zł w związku z przyznanym powodowi odszkodowaniem przez organ rentowy z tytułu choroby zawodowej. Zatem należne powodowi zadośćuczynienie co do zasady stanowi kwotę 80.000 zł. Wobec faktu, że nie jest możliwe dokładne określenie daty powstania choroby nowotworowej, Sąd Okręgowy uznał, iż odpowiedzialność wszystkich pracodawców, u których był powód zatrudniony jako spawacz, jest solidarna. Na podstawie art. 362 k.c. zmniejszył wysokość żądanego przez powoda zadośćuczynienia za doznaną krzywdę o 70 %, gdyż w takim zakresie powód przyczynił się do powstania szkody. W ocenie Sądu wszystkie ustalone w sprawie konsekwencje choroby powoda, która zmieniła jego życie osobiste i zawodowe przy uwzględnieniu jego przyczynienia się do jej powstania dawały podstawę do przyznania kwoty 24 000 zł (30% z 80 000 zł) za odpowiednią sumę zadośćuczynienia pieniężnego, zgodnie z art. 445 §1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Zadośćuczynienie w takiej właśnie wysokości realnie odzwierciedla rozmiar doznanych przez powoda krzywd i stanowi odczuwalną dla niego wartość ekonomiczną. Sąd oddalił powództwo o zadośćuczynienie w pozostałym zakresie jako bezzasadne.

Odnośnie do żądania skapitalizowanej renty wyrównawczej, Sąd Okręgowy wziął pod uwagę okres od 1 sierpnia 2007 r. do 30 kwietnia 2012 r., tj. od nabycia przez powoda uprawnień do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz jej wysokość w każdym miesiącu tego okresu w porównaniu do wysokości zarobków wskazanych przez powoda do obliczenia takiej renty i po uwzględnieniu odpowiedzialności pracodawcy w 30%, co dało kwotę 24 895 zł. Przy czym Sąd miał na uwadze wysokość zgłoszonego w tym zakresie roszczenia, wskazując, że nie może on wyjść poza żądanie pozwu, a o samej rencie wyrównawczej orzekał na podstawie art. 444 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p. W pozostałym zakresie oddalił powództwo co do utraconego wynagrodzenia za okres od 1 czerwca do 31 lipca 2007 r. nie znajdując podstaw do uwzględnienia tego żądania, gdyż wysokość otrzymywanej przez powoda renty z tytułu niezdolności do pracy w tym okresie, a przy uwzględnieniu stopnia jego przyczynienia się do choroby, nie daje mu w tym okresie prawa do dochodzonego roszczenia, z uwagi na brak pokrzywdzenia w dochodach. O przyznaniu powodowi renty bieżącej z tytułu całkowitej utraty zdolności do pracy w związku z chorobą zawodową Sąd I instancji orzekł mając na uwadze wysokość zgłoszonego żądania, i przyznał mu z tego tytułu rentę po 427 zł miesięcznie (30 % żądanej renty w wysokości 1.424 zł). Zauważył, że różnica pomiędzy wynagrodzeniem jakie powód mógłby hipotetycznie otrzymywać biorąc pod uwagę wysokość zarobków pracowników zatrudnionych na podobnych stanowiskach, które zajmował powód od kwietnia 2012 r, a otrzymywaną rentą z ZUS (wysokość renty uzupełniającej) jest wyższa niż powód żąda, ale Sąd był związany zgłoszonym żądaniem.

Sąd I instancji nie uwzględnił roszczenia powoda zasądzenia na jego rzecz kwoty 1.000 zł tytułem lepszego odżywiania w okresie pobytu w szpitalu i bezpośrednio po operacji, albowiem powód takich kosztów nie wykazał.

Sąd Okręgowy uznał częściowo za zadane żądanie powoda zwrotu na jego rzecz kosztów przejazdów do szpitali i ośrodków medycznych w trakcie choroby. Przyjmując, że należna z tego tytułu powodowi kwota (po uwzględnieniu przyczynienia się do choroby w 70%) zamyka się wartością 831 zł.

Orzeczenie o odsetkach zostało oparte na art. 481 k.c. w zw. z art. 300 k.p. O kosztach sądowych orzeczono - w punkcie III wyroku - na podstawie art. 100 k.p.c. w związku z art. 97 i 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.), biorąc pod uwagę okoliczność, że powód wygrał sprawę jedynie w 28 %. Strona pozwana została obciążona obowiązkiem zwrotu części opłaty od części pozwu (od kwoty zasądzonej tj. 54.850 zł) od uiszczenia, której powód był zwolniony oraz częścią (28%) poniesionych w toku postępowania wydatków sądowych związanych z wynagrodzeniem dla biegłych sądowych z zakresu medycyny (suma wynagrodzeń przyznanych tym biegłym to - 676 zł). O kosztach zastępstwa procesowego strony pozwanej Sąd orzekł, jak w pkt IV, na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 5 w zw. z § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Zasądzona z tego tytułu kwota to: 3 600 zł x 50 % x 72 % ( w takiej części strona pozwana wygrała proces ).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód. Zaskarżając wyrok w całości, zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię, w szczególności art. 444 §1 k.c. i art. 362 k.c.; naruszenie prawa procesowego, a to art. 233 §1 i 2 k.p.c. oraz art. 290 §1 k.p.c. poprzez nierozważenie wszechstronnie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału, poprzez przyjęcie, że powód przyczynił się do powstania szkody w 70%. Wskazując na takie zarzuty, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na jego rzecz od strony pozwanej kwoty 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania; kwoty 62.238 zł tytułem skapitalizowanej renty za okres od 1 sierpnia 2007 r. do kwietnia 2012 r.; - po 1.068 zł tytułem bieżącej uzupełniającej renty, płatnej do 10-go każdego następującego po sobie miesiąca, począwszy od 10 maja 2012 r.; - 2.078 zł. tytułem odszkodowania obejmującego zwrot kosztów dojazdów związanych z leczeniem wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 kwietnia 2009 r. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, wg. sporządzonego spisu kosztów, a ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego. W uzasadnieniu apelacji powód podniósł, że orzekając o zadośćuczynieniu w wysokości 80.000 zł Sąd rażąco zaniżył tę kwotę w stosunku do stopnia i rozmiaru doznanej przez niego krzywdy. Przyjęta przez Sąd kwota tytułem zadośćuczynienia powinna być adekwatna do doznanej krzywdy - przy uwzględnieniu otrzymanego odszkodowania od organu rentowego w kwocie 17.500 zł - i winna ona wynosić 130.000 zł. Kwota odszkodowania w tej wysokości nie byłaby wygórowana. Zasądzając od pozwanego na rzecz powoda zadośćuczynienie Sąd Okręgowy przyjął także błędnie i sprzecznie z treścią zebranego w sprawie materiału, że powód przyczynił się do powstania szkody w 70%. Apelujący zarzucił, że odnośnie do tej kwestii, Sąd Okręgowy oparł się jedynie na opinii biegłej dr med. M. W.. Opinia ta, zdaniem powoda, nie zasługiwała na przyjęcie, z faktu błędnych ocen i braku znajomości literatury medycznej, a w szczególności, przyczyn przyjętych przez biegłą zachorowań na raka gruczołowego płuca - co wykazał on w swoich pismach procesowych, ale także z faktu odmiennych ocen zawartych w opinii drugiego biegłego dr. med. P. K.. Sąd Okręgowy pominął także fakt zalegającego w aktach sprawy dokumentu urzędowego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w K., a to decyzji nr 46/2008 z dnia 11 kwietnia 2008 r. o stwierdzeniu u powoda choroby zawodowej, który to dokument jednoznacznie stwierdza, iż powód pracował w kontakcie z czynnikami kancerogennymi. Nadto, wbrew zasadzie prawdy materialnej przyjął za miarodajne ustalenia biegłej sądowej, dr med. M. W., które, zdaniem apelującego, mijają się z obiektywizmem i są sprzeczne z literaturą medyczną w tym przedmiocie. Ewentualne przyczynienie się powoda do zachorowania nie powinno przekraczać 25 %. Błędne jest także zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kwoty 1.296 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wszystko to czyni, zdaniem skarżącego, jego apelację zasadną.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie jako bezzasadnej i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje;

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów dotyczących naruszenia przepisów prawa procesowego wskazać należy, iż nie zasługiwały one na uwzględnienie. Sąd Okręgowy przeprowadził bowiem dokładne i wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy poddał kompleksowej analizie, wyprowadzając trafne, logiczne i przekonujące wnioski. Ocena dokonana przez Sąd I instancji jest zgodna z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. który stanowi, że Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, zaś w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wskazał, jakim dowodom dał wiarę, a jakim waloru wiarygodności odmówił i dlaczego. Rozważania Sądu I instancji w tym zakresie zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku są wszechstronne, a przedstawiony tok rozumowania w pełni prawidłowy, dlatego też Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela argumentację Sądu Okręgowego w zakresie oceny dowodów. W szczególności podkreślić należy, że apelujący nie zakwestionował w ostateczności dokonanego przez Sąd Okręgowy na podstawie zeznań powołanych świadków i w oparciu o opinię biegłej sądowej dr med. M. W. ustalenia, szczegółowo przedstawionego w uzasadnieniu wyroku, że był on nałogowym palaczem przez 30 lat, gdzie średnio wypalał 20 papierosów dziennie. Jedyne zastrzeżenia jakie można mieć do Sądu I instancji, to nieprzedstawienie biegłej dr med. M. W. zarzutów do jej opinii zawartych w piśmie procesowym powoda z dnia 26 lipca 2011 r. Sąd Apelacyjny, jako sąd meriti, dopuścił dowód z dodatkowej ustnej opinii biegłej M. W. na okoliczność stopnia przyczynienia się powoda poprzez palenie papierosów do raka płuca prawego. Na rozprawie apelacyjnej w dniu 28 listopada 2012 r. (k 581) biegła podtrzymała swoje stanowisko , że powód wieloletnim (ponad 30 lat) paleniem papierosów przyczynił się do powstania choroby nowotworowej, i że jego stopień przyczynienia wyniósł 70%, przy przyjęciu przez biegłą udowodnionego kancerogennego działania też zarówno związków chromu, tlenku niklu jak i palenia papierosów. Biegła w sposób szczegółowy, przekonywujący, w powołaniu na odpowiednią literaturę fachową ustosunkowała się do zarzutów powoda jakoby występowanie raka gruczołowego płuca było rzadkie wśród palaczy. Powyższa ustna opinia biegłej dr med. M. W. wraz z opinią pisemną z daty wpływu 14 kwietnia 2011 r.( k 345-348 ) i jej uzupełnieniem 6 lipca 2011 r. stanowi przekonywujący dowód w sprawie co do przyczynienia się powoda do powstania choroby w 70 %.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd I instancji oparł swoje ustalenia także na opinii drugiego biegłego sądowego z zakresu onkologii dr med. P. K.. Wypada zauważyć, że i ten biegły podał, że nałóg nikotynowy mógł mieć znaczny wpływ na wystąpienie u powoda nowotworu płuca. Wpływ ten jest proporcjonalny do ilości wypalanych papierosów dziennie i czasu aktywnego uprawiania nałogu i szacuje się go w tzw. paczkolatach. Ponieważ jednak powód na zadane mu przez biegłego pytanie odpowiedział, że nie pali papierosów, to biegły nie oceniał stopnia przyczynienia się powoda do powstania choroby. Nie można zatem uznać, jak chce tego skarżący, że opinia biegłej M. W. nie może być brana pod uwagę jako odosobniona i nie mająca potwierdzenia w faktach i w literaturze przedmiotu.

Sąd Okręgowy nie pominął również w swoich ustaleniach decyzji nr 46/2008 z dnia 11 kwietnia 2008 r. Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w K. o stwierdzeniu u powoda choroby zawodowej. Powołując się na tę decyzję, ale i na opinie biegłych sądowych z zakresu onkologii, zeznania świadków i dowody z dokumentów Sąd I instancji ustalił, że powód pracując zarówno u strony pozwanej jak i u innych wcześniej pracodawców miał wieloletni kontakt na stanowisku spawacza z czynnikami kancerogennymi - związkami chromu 6-cio wartościowego i tlenkiem niklu. Przy czym w tym miejscu wypada zauważyć, że w sprawach o świadczenia odszkodowawcze - uzupełniające, dochodzone przez pracownika od pracodawcy na podstawie przepisów prawa cywilnego, decyzja Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego stwierdzająca chorobę zawodową nie jest wiążąca, a stwierdzenie w decyzji choroby zawodowej nie przesądza w sposób nie dopuszczający przeciwdowodu istnienia przesłanek odpowiedzialności cywilnoprawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2008 r., I PK 295/07, OSNP 2009/21-22/281). Sąd I instancji był zatem uprawniony do dokonania istotnych dla sprawy ustaleń nie tylko w oparciu o wyżej wymienioną decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w K., ale i w oparciu o inne dowody, w tym opinie biegłych sądowych. W oparciu o opinię biegłej M. W. ustalił, że powód wieloletnim (30 lat) paleniem znacznej ilości papierosów ( średnio 20 dziennie) przyczynił się do powstania choroby nowotworowej, i że jego stopień przyczynienia wyniósł 70%.

Powód nie podważył skutecznie wiarygodności powyższych dowodów, jak również nie wykazał okoliczności przeciwnej. Mając powyższe na uwadze Sad Apelacyjny przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego, uzupełnione o ustną opinię biegłej sądowej z zakresu onkologii – dr med. M. W..

Sąd Apelacyjny nie znalazł także podstaw do uwzględnienia podniesionych przez apelującego zarzutów naruszenia prawa materialnego, a to art. 444 § 1 k.c. i art. 362 k.c.

Powinność uwzględnienia stopnia przyczynienia się przez powoda do zaistnienia szkody wynikała z treści art. 362 k.c., zgodnie z którym obowiązek naprawienia szkody ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do stopnia przyczynienia się przez poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody. Kwestia przyczynienia się pracownika wieloletnim paleniem papierosów do powstania choroby zawodowej wielokrotnie była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, konsekwentnie przyjmującego, że przyczynienie się pracownika - palacza tytoniu do powstania choroby nowotworowej z jednej strony nie wyłącza odpowiedzialności pracodawcy na zasadzie art. 435 k.c. za chorobę pracownika wywołaną szkodliwymi warunkami pracy, a z drugiej strony, że okoliczność palenia papierosów jako współprzyczyna powstania choroby winna być uwzględniana jako wpływająca na obniżenie dochodzonych roszczeń uzupełniających odpowiednio do stopnia przyczynienia się pracownika do powstania i rozwoju choroby (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1997r., II UKN 20/97, OSNP 1997/23/478, z dnia 12 sierpnia 1998r., II UKN 174/98, OSNP 1999/16/524). W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się także, że samo ustalenie przyczynienia się poszkodowanego nie nakłada na sąd automatycznie obowiązku zmniejszenia odszkodowania, o zmniejszeniu obowiązku naprawienia szkody i jego rozmiarze decyduje sąd w procesie sędziowskiego wymiaru odszkodowania w granicach wyznaczonych przez art. 362 k.c., a zatem przy uwzględnieniu wszelkich okoliczności sprawy( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2009 r., IV CSK 241/09, Lex nr 677896 oraz z dnia 5 maja 2011 r., II PK 280/10, Lex nr 1095825). Ponieważ jak wynika z zaakceptowanych przez Sąd Apelacyjny ustaleń Sądu I instancji, powód w 70 % przyczynił się do szkody zależnym wyłącznie od niego zachowaniem, polegającym na wieloletnim paleniu papierosów, zasadnym było stosowne zmniejszenia należnego mu zadośćuczynienia, odszkodowania i renty wyrównawczej także o 70%. W ocenie Sądu Apelacyjnego, przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że należne powodowi świadczenia wyrównawcze winny zostać obniżone o 70 % odpowiadającą stopniowi jego przyczynienia się do szkody, co odpowiada dyspozycji przepisu art. 362 k.c.

Wobec zgłoszenia przez powoda żądania pieniężnego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie 130.000 zł, przy ustalaniu wysokości należnego powodowi świadczenia Sąd Okręgowy, wbrew zarzutom apelacji, prawidłowo uwzględnił następujące okoliczności mające wpływ na wysokość przyznanej kwoty: znaczne utrudnienia wywołane chorobą w normalnym funkcjonowaniu w życiu codziennym, znaczny stres i dyskomfort psychiczny związany ze stwierdzeniem choroby nowotworowej, rozmiar cierpień fizycznych związany z towarzyszącym bólem po zabiegu operacyjnym, stres związany z występującymi przerzutami nowotworowymi, ograniczenie aktywności fizycznej, utratę możliwości wykonywania pracy zgodnej z wykształceniem zawodowym, szansę na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, poczucie bezradności. Za bezzasadny uznać zatem należy zarzut braku uzasadnienia przez Sąd I instancji wysokości przyznanego powodowi zadośćuczynienia, a przedstawiona w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku argumentacja Sądu Okręgowego w zakresie oceny przyjętej wysokości należnego zadośćuczynienia jest wyczerpująca, adekwatna do poczynionych w toku postępowania ustaleń w zakresie stanu zdrowia powoda i skutków przebytej choroby i w ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest podstaw do kwestionowania przyjętej wysokości zadośćuczynienia odpowiadającego poczuciu sprawiedliwego zrekompensowania doznanego bólu i krzywdy. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, zadośćuczynienie, o którym mowa w art. 445 § 1 k.c., przyznawane jest poszkodowanemu za stanowiące normalne następstwo działania lub zaniechania sprawcy uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia jako odpowiednia suma, stanowiąca odpłatę za doznaną krzywdę, przy czym krzywdę stanowi nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia lub konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w dziedzinie życia osobistego i społecznego (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 września 1970 r., II PR 257/70, OSNCP 1971 nr 6, poz. 103 oraz z dnia 15 lipca 1977 r., IV CR 266/77, LexPolonica nr 319843 i z dnia 23 kwietnia 1969 r., I PR 23/69, LexPolonica nr 317372). Skorygowanie wysokości zasądzonej kwoty zadośćuczynienia możliwe jest wówczas, gdy stwierdza się oczywiste naruszenie ogólnych zasad ustalania wysokości zadośćuczynienia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2006r., II PK 102/06, OSNP 2008/1-2/11 oraz z dnia 30 października 2003 r., IV CK 151/02, LexPolonica nr 1630441). Skoro Sąd Okręgowy, w zakresie swojego uznania, uwzględnił przywołane wyżej a przyjmowane w orzecznictwie kryteria w zakresie ustalania wysokości zadośćuczynienia, nie naruszając utrwalonych zasad i nie przekraczając granicy dowolności, Sąd Apelacyjny uznał za bezzasadne zarzuty apelacji w zakresie kwestionowania wysokości przyznanego zadośćuczynienia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji, oddalił ją jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. ,o kosztach postępowania apelacyjnego orzekając na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 12 ust 3 i § 11 ust. 1 pkt 5 w zw. z § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).