Sygn. akt V U 1380/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Rosłoń

Protokolant: Irena Prochowicz

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2014 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy E. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania E. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 21 czerwca 2013 roku

Nr (...)

Oddala odwołanie.

sygn. akt V U 1380/13

UZASADNIENIE

Decyzją wydaną dnia 21 czerwca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) odmówił przyznania E. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji stwierdził, że orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS wnioskodawczyni została uznana za całkowicie niezdolną do pracy od 22 marca 2013 r., natomiast daty częściowej niezdolności do pracy nie można ustalić. Powołał treść art. 57 i 58 w/w ustawy i wskazał, że w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem powstania całkowitej niezdolności do pracy tj. od 22 marca 2003 r. do 21 marca 2013 r. wnioskodawczyni udowodniła łączny okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 3 lat 8 miesięcy i 11 dni zamiast wymaganych ustawą 5 lat. Również w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę tj. od 30 kwietnia 2003 r. do 29 kwietnia 2013 r. udowodniła łączny okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 3 lat 8 miesięcy i 11 dni zamiast wymaganych ustawą 5 lat. Ogólny przebyty na przestrzeni życia okres składkowy, o którym mowa w art. 6 w/w ustawy wynosi w jej przypadku 24 lata 9 miesięcy i 8 dni.

E. P. złożyła odwołanie od powyższej decyzji zarzucając nieprawidłowe wyliczenie okresów składkowych i wskazując, że okres składkowy jest o wiele dłuższy.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji. Wskazał również, że wnioskodawczyni nie wniosła sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika i w przypadku jego kwestionowania, wniósł o odrzucenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje.

E. P. urodzona (...), dnia 30 kwietnia 2013 r. złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 4 czerwca 2013 r. uznana została za osobę całkowicie niezdolną do pracy od 22 marca 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. Jednocześnie w orzeczeniu tym stwierdzono, że daty częściowej niezdolności do pracy nie da się ustalić.

Decyzją z dnia 21 czerwca 2013 r. – obecnie zaskarżoną - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., odmówił przyznania E. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji stwierdził, że w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem powstania całkowitej niezdolności do pracy tj. od 22 marca 2003 r. do 21 marca 2013 r. wnioskodawczyni udowodniła łączny okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 3 lat 8 miesięcy i 11 dni zamiast wymaganych ustawą 5 lat. Również w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę tj. od 30 kwietnia 2003 r. do 29 kwietnia 2013 r. udowodniła łączny okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 3 lat 8 miesięcy i 11 dni zamiast wymaganych ustawą 5 lat. Udowodniony okres składkowy, o którym mowa w art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynosi w jej przypadku 24 lata 9 miesięcy i 8 dni.

Odwołująca swoje uprawnienie do renty wywodzi z treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) zwanej dalej ustawą emerytalną. Przepis ten stanowi, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów ( ust. 1).

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy ( ust. 2).

Konkretyzacją art. 57 ust. 1 pkt 2 jest art. 58 ustawy emerytalnej, określający minimalną długość okresów składkowych i nieskładkowych, wymaganych do powstania renty dla poszczególnych grup wiekowych ubezpieczonych. Zgodnie z art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy okres ten wynosi 5 lat jeżeli niezdolność o do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat, tak jak w przypadku E. P..

Jednocześnie w odniesieniu do tej grupy osób ustawodawca wprowadził dodatkową przesłankę niezbędną do nabycia prawa do renty. Zgodnie z treścią art. 58 ust. 2 ustawy emerytalnej okres 5 lat składkowych i nieskładkowych, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Stosownie do treści art. 58 ust. 4 ustawy emerytalnej, przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Zatem osoba całkowicie niezdolna do pracy, która udowodniła okres składkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny, ma prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy bez względu na to, czy niezdolna do pracy stała się przed upływem 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia lub innych okresów, wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emerytalnej, jak również bez względu na to, czy w ostatnim dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności ma co najmniej 5-letni okres składkowy i nieskładkowy.

Wobec powyższego, w rozpoznawanej sprawie, istota sporu sprowadzała się do ustalenia czy wnioskodawczyni legitymuje się okresem 5 lat składkowych i nieskładkowych, przypadających w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy bądź okresem składkowym, o którym mowa w art. 6 ustawy emerytalnej wynoszącym co najmniej 25 lat. Organ rentowy uznał za udowodniony łączny okres składkowy i nieskładkowy przypadający w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy w wymiarze 3 lat 8 miesięcy i 11 dni oraz okres składkowy, o którym mowa w art. 6 ustawy emerytalnej w wymiarze 24 lat 9 miesięcy i 8 dni.

We wniesionym odwołaniu wnioskodawczyni zarzuciła błędne wyliczenie okresu składkowego. Na pierwszej rozprawie wskazała, że według niej okres ten wynosi 26 lat i 26 dni. W toku procesu kolejno kwestionowała niezaliczenie przez organ rentowy do okresu składkowego:

1. okresu pracy od 9 listopada 1974 r. do 27 czerwca 1975 r. w Zakładzie (...)w S.i od 15 marca 1977 r. do 28 lutego 1983 r. w (...)(k. 11).

2. okresu pracy od 1 listopada 1989 r. do 31 grudnia 1989 r. w (...) sp. z o.o. w B.mimo, że organ dysponował świadectwem pracy z tego okresu (k. 23).

3. okresu od 1 do 31 sierpnia 1984 r. kiedy to była osobą współpracującą ze swoim mężem J. P., prowadzącym działalność w zakresie rzemiosła (k. 23). Złożyła zaświadczenie nr 281/98 z dnia 6 listopada 1998 r., wydane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. Inspektorat w S., z którego wynika, że z powyższego tytułu była objęta ubezpieczeniem społecznym od 1 marca 1983 r. do 30 czerwca 1988 r. i od 1 sierpnia 1988 r. do 31 sierpnia 1989 r., a więc również w sierpniu 1984 r. (k. 22).

4. okresu miesiąca września 1996 r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej pod nr (...) (k. 38). Na tę okoliczność pełnomocnik wnioskodawczyni okazał oryginał i złożył kopię dowodu wpłaty składki na ubezpieczenie społeczne za ten miesiąc (k. 37).

5. Ponadto pełnomocnik wnioskodawczyni, jej mąż, miał wątpliwości co do okresu dziewięciu miesięcy zwolnienia lekarskiego tj. od 1 maja 1995 r. do 31 stycznia 1996 r. zaliczonego przez organ rentowy do okresu nieskładkowego. Nie przypominał sobie by żona tak długo chorowała (k. 23 odw.).

W odniesieniu do okresu wymienionego wyżej w punkcie 1. wskazać należy, że w odpowiedzi na zobowiązanie Sądu organ rentowy złożył szczegółowy wykaz okresów składkowych i nieskładkowych przyjętych do ustalenia prawa do renty. Z wykazu tego jednoznacznie wynika, że wskazywane przez wnioskodawczynię okresy (powyżej w punkcie 1.) zostały zaliczone jako okresy składkowe za wyjątkiem okresu od 4 lipca 1979 r. do 15 stycznia 1980 r. Okres ten został zaliczony jako okres nieskładkowy z uwagi na sprawowaną przez wnioskodawczynię opiekę nad dzieckiem (k. 15). Okoliczności te zostały zatem wyjaśnione i po wyjaśnieniu nie były sporne.

Co do okresu wymienionego wyżej w punkcie 2. organ rentowy wskazał, że okres ten faktycznie nie został zaliczony do okresu składkowego bowiem wnioskodawczyni nie została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego (k. 15 odw., k. 23 akt sądowych oraz k. 38 akt ZUS). W odpowiedzi na powyższe wnioskodawczyni wskazała, że nie może ponosić ujemnych skutków zaniechania pracodawcy (k. 23). Wnioskodawczyni przedłożyła świadectwo pracy obejmujące ten okres wydane 31 marca 1991 r., złożone przez nią do ZUS 12 lipca 1996 r. przy składanym wówczas wniosku o rentę (k. 6 akt ZUS dotyczących tego wniosku). Świadectwo to nie było kwestionowane przez organ rentowy. Negatywne dla wnioskodawczyni stanowisko organu związane było z niezgłoszeniem wnioskodawczyni przez pracodawcę do ubezpieczenia społecznego.

Sąd uznał, że okres ten jest okresem składkowym i w tym zakresie podzielił ugruntowane już stanowisko judykatury. Tytułem przykładu można wskazać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2007 r., sygn. II UK 185/06, w którym stwierdzono, że dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy emerytalnej za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 tej ustawy, nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne. Jeżeli fakt pozostawania w zatrudnieniu został udowodniony, okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym nawet w przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia.

Zatem sporny okres od 1 listopada 1989 r. do 31 grudnia 1989 r. Sąd zaliczył do okresu składkowego, tym samym po doliczeniu do okresu wskazanego w zaskarżonej decyzji, okres składkowy wyniósł 24 lata 11 miesięcy i 8 dni.

W odniesieniu do kolejnego okresu, wskazanego wyżej w punkcie 3., organ rentowy w złożonym wyjaśnieniu wskazał, że J. P.pismem z dnia 30 listopada 1984 r., potwierdzonym przez (...), zgłosił przerwę w wykonywaniu działalności w zakresie rzemiosła w okresie od 1 lipca 1984 r. do 1 września 1984 r. w związku z urlopem. Pismem organu rentowego z dnia 30 listopada 1984 r. został poinformowany, że wskutek zgłoszonej przerwy został wyłączony z obowiązku ubezpieczenia z dniem 31 lipca 1984 r. a tym samym zwolniony od opłacania składek miesięcznych. Powyższe skutkowało również ustaniem ubezpieczenia osoby współpracującej czyli E. P.. W związku z powyższym organ rentowy dokonał odpisu składki za sierpień 1984 r. w stosunku do J. P.jak i E. P.jako osoby z nim współpracującej. Również w dniu 30 listopada 1984 r. J. P.złożył pismo do organu rentowego o wznowieniu działalności wraz z żoną E. P., z dniem 1 września 1984 r. (k. 27 – 31).

Powyższe okoliczności nie pozwalają zatem na zaliczenie okresu od 1 do 31 sierpnia 1984 r. jako okresu składkowego z uwagi na treść art. 28 ust. 2 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników i niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek oraz ich rodzin (t.j. Dz. U. z 1983 r., Nr 31 poz. 147). Przepis ten stanowił, że obowiązek ubezpieczenia osoby współpracującej ustaje z dniem zaprzestania działalności przez osobę, z którą istniała współpraca lub z dniem zakończenia współpracy.

Odnosząc się do okresu wskazanego wyżej w punkcie 4. organ rentowy wskazał, że pismem z dnia 2 sierpnia 1996 r. wnioskodawczyni zawiadomiła organ rentowy o zawieszeniu działalności gospodarczej od 5 sierpnia 1996 r. do 5 września 1996 r. (k. 44). W związku z powyższym została ona poinformowana, że w tym okresie nie podlega ubezpieczeniu społecznemu (k. 45). Następnie dnia 15 października 1996 r. dokonała wpłaty składki za wrzesień 1996 r. wskazując numer prowadzonej przez nią działalności gospodarczej - (...) (k. 37).

Ponieważ decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 listopada 1996 r. wnioskodawczyni przyznano prawo do renty inwalidzkiej drugiej grupy inwalidów od dnia 1 września 1996 r., powyższa wpłata została przez organ rentowy odpisana i po dokonaniu stosownych rozliczeń księgowych, zwrócona wnioskodawczyni w wysokości 255,87 zł (k. 43 i 49 akt sądowych oraz k. 38,39 akt ZUS z wniosku z dnia 12 lipca 1996 r. o rentę).

Z tego względu wskazany wyżej okres, kiedy to wnioskodawczyni miała przyznane prawo do renty, nie mógł zostać zaliczony do okresu składkowego.

W odniesieniu do okresu wskazanego wyżej w punkcie 5. organ rentowy złożył pismo informujące, że zasiłek chorobowy został wypłacony wnioskodawczyni łącznie za okres od 5 maja 1995 r. do 22 stycznia 1996 r. (k. 26). Okoliczność ta wynika również z akt ZUS w sprawie wniosku o rentę złożonego przez wnioskodawczynię 12 lipca 1996 r. W notatce w sprawie zatrudnienia okres od 5 maja 1995 r. do 22 stycznia 1996 r. wskazany został jako okres nieskładkowy (k. 20 w/w akt ZUS). Z zaświadczenia o stanie zdrowia z dnia 22 stycznia 1996 r. wynika, że podstawą zwolnienia lekarskiego na ten okres było uszkodzenie ścięgna Achillesa w dniu 4 maja 1995 r. (k. 9 w/w akt ZUS). Ponieważ organ rentowy przy wydaniu zaskarżonej decyzji jako okres nieskładkowy przyjął okres od 1 maja 1995 r. do 31 stycznia 1996 r., mimo że zwolnienie lekarskie nie obejmowało całości tego okresu, Sąd uznał, że okresy od 1 maja 1995 r. do 4 maja 1995 r. i od 23 stycznia 1996 r. do 31 stycznia 1996 r. stanowią okresy składkowe – łącznie 13 dni.

Sumując te okresy z wyżej wskazanymi jako udowodnione - 24 lata 11 miesięcy i 8 dni – łączny okres składkowy udowodniony w niniejszym postępowaniu wynosi 24 lata 11 miesięcy i 21 dni zamiast wymaganych ustawą co najmniej 25 lat.

W toku procesu pełnomocnik wnioskodawczyni zakwestionował również wskazany w zaskarżonej decyzji wymiar okresu składkowego i nieskładkowego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy - 3 lat 8 miesięcy i 11 dni – wskazując, że według jego wyliczeń wynosi on 7 lat 1 miesiąc i 17 dni (k. 38 i 35). Przedłożył sporządzony przez siebie wykaz okresów składkowych i nieskładkowych (k. 35), z którego wynika, że w jego ocenie jako okresy nieskładkowe powinny być potraktowane okresy, kiedy wnioskodawczyni była zarejestrowana jako osoba bezrobotna. Zaliczeniu więc, jak wynika z wykazu, powinien podlegać okres 2 lat 3 miesięcy i 19 dni z okresu od 26 listopada 2001 r. do 14 marca 2005 r., 1 rok 4 miesiące i 28 dni tj. okres od 19 maja 2009 r. do 26 października 2010 r. oraz 1 miesiąc 4 dni okresu nieskładkowego począwszy od 27 marca 2012 r. do 30 kwietnia 2013 r., z pominięciem okresu składkowego tj. od 4 kwietnia 2012 r. do 3 kwietnia 2013 r.

Z zaświadczenia Powiatowego Urzędu Pracy w S. z dnia 24 kwietnia 2013 r. wynika, że wnioskodawczyni w okresie 26 listopada 2001 r. - 14 marca 2005 r. i 19 maja 2009 r. - 26 października 2010 r. była zarejestrowana jako bezrobotna, od 27 marca 2012 r. nadal jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna. W dziesięcioleciu poprzedzającym powstanie niezdolności oraz złożenie wniosku o rentę pobierała zasiłek dla bezrobotnych w okresie 22 marca 2010 r. – 30 marca 2010 r. oraz 4 kwietnia 2012 r. -31 marca 2013 r. (k. 8).

Zestawienie powyższego zaświadczenia z wykazem sporządzonym przez pełnomocnika wnioskodawczyni wskazuje, że potraktował on jako nieskładkowe te okresy, w których wnioskodawczyni była zarejestrowana jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku.

Zaliczenie takie jest pozbawione podstaw prawnych bowiem okres pozostawania bez pracy i bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych nie jest w ogóle uwzględniany przy ustalaniu prawa i wysokości emerytury i renty. Na podstawie art. 6 ust.1 pkt 2 ustawy emerytalnej w zw. z art. 72 pkt 13 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 674) do okresów składkowych wliczane się jedynie okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Tym samym, w ocenie Sądu, zakwalifikowanie i wyliczenie okresów składkowych i nieskładkowych przypadających w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, dokonane przez organ rentowy, jest prawidłowe.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że E. P. jako osoba, której niezdolność do pracy powstała po 30 roku życia nie jest objęta uregulowaniem z art. 57 ust. 2 ustawy emerytalnej bowiem w obecnym stanie prawnym – od 23 września 2011 r. - uregulowanie to obejmuje krąg osób wymienionych w art. 58 ust. pkt 1-4 tej ustawy. Jednocześnie nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na zasadach ogólnych, określonych w art. 57 w zw. z art. 58 ust. 1 pkt 5 oraz w zw. z art. 58 ust. 2 ustawy, jak i przesłanek z art. 58 ust. 4.

W związku z powyższym odwołanie jest bezzasadne i z tego wzlędu podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 1 4§ 1 kpc.