Sygn. akt VU 59/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. C.

przeciwko Prezesowi Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. Placówka Terenowa w T. M..

o prawo do renty rolniczej

na skutek odwołania A. C.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. Placówka Terenowa w T. M..

z dnia 9 grudnia 2011 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 59/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 grudnia 2011 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. Placówka Terenowa w T. M.. odmówił A. C. przyznania prawa do renty rolniczej. W uzasadnieniu organ rentowy podał, iż wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym, a zatem brak jest podstaw do przyznania świadczenia.

Od powyższej decyzji A. C. złożyła odwołanie w dniu 22 grudnia 2011 roku.

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. Placówka Terenowa w T. M.. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. C., urodziła się w dniu (...). Ma wykształcenie podstawowe. W swoim życiu zawodowym pracowała jako szwaczka (ok. 10 lat) oraz rolnik ( ok. 20 lat). Wraz z mężem J. C. jest właścicielką na prawach wspólności ustawowej gospodarstwa rolnego położonego w miejscowości K., gmina L. o powierzchni 6,21 ha, w tym użytki rolne 6,17 ha, przeliczeniowe 1,7195 ha. Gospodarstwo składa się z gruntów ornych (4,90 ha), a w pozostałej części z łąk i pastwisk oraz nieużytków. Grunty orne obsiewane są zbożem i obsadzane ziemniakami. W gospodarstwie jest kilka krów oraz cieląt oraz jeden ciągnik. Wnioskodawczyni prowadzi gospodarstwo rolne wraz z mężem.

(dowód: wypis z rejestru gruntów – k. 14 akt rentowych, zaświadczenie z 16.08.2005r. – k. 48 akt rentowych, decyzja w sprawie zobowiązania podatkowego z 9.02.2011r. – k. 119 akt rentowych, umowa przekazania gospodarstwa rolnego(...) – k. 60-62 akt rentowych, kwestionariusz zawodowy – k. 1 akt rentowych)

Wnioskodawczyni była uprawniona do świadczenia rentowego z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym w okresie od dnia 1 lipca 2003r. do dnia 31 lipca 2005r. z powodu schorzenia ginekologicznego (stan po usunięciu jajników w 2003r.) oraz klimakterium, a od dnia 23 października 2007r. do dnia 28 lutego 2011r. z powodu schorzeń psychiatrycznych.

(dowód: decyzja z dnia 25 lipca 2003r. – k. 22 akt rentowych, decyzja z dnia 2 lutego 2004r. – k. 24 akt rentowych, decyzja z dnia 11 sierpnia 2004r. – k. 27 akt rentowych, decyzja z dnia 12 czerwca 2008r. – k. 85 akt rentowych, decyzja z dnia 20 lutego 2009r. – k. 94 akt rentowych, decyzja z dnia 1 marca 2010r. – k. 106 akt rentowych)

W dniu 10 października 2011 roku A. C. złożyła wniosek o przyznanie renty na dalszy okres.

(dowód: wniosek o rentę k. 112 w aktach organu rentowego)

Orzeczeniem z dnia 7 listopada 2011 roku lekarz rzeczoznawca KRUS nie uznał, wnioskodawczyni za całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym.

(dowód: orzeczenie lekarza rzeczoznawcy KRUS z dnia 7 listopada2011 roku k. 182- 184 w aktach organu rentowego)

Od powyższego orzeczenia wnioskodawczyni złożyła odwołanie związku z czym sprawę skierowano do Komisji lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 8 grudnia 2011roku, po rozpoznaniu u wnioskodawczyni: organicznych zaburzeń osobowości oraz zaburzeń lękowych, nie stwierdziła u niej naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym.

( dowód: orzeczenie Komisji lekarskiejKRUS zdnia 8 grudnia 2011rokuk.190-192 , odwołanie wnioskodawczyni z dnia 24listopada 2011rokuk.185w aktach rentowych)

Aktualnie u wnioskodawczyni występują następujące schorzenia:

- zaburzenia depresyjne i lękowe i mieszane oraz zaburzenia osobowości;

- zespół bólowo-dysfunkcyjny kręgosłupa C i L/S;

- zawroty głowy naczyniowe;

- dyskopatia C5/C6;

- anomalia Kimmerlyego;

- niewydolność tętnicy kręgowej prawej;

- nadciśnienie tętnicze;

- choroba wieńcowa;

- zmiany zwyrodnieniowe stawów obwodowych zwłaszcza kolanowych bez istotnej dysfunkcji ruchowej;

- choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego z subiektywnym zespołem bólowym bez obecności objawów korzeniowych i ubytkowych ;

- włókniakogruczolak piersi prawej;

- wole guzowate obojętne ;

- klimakterium

Stopień zaawansowania powyższych schorzeń nie czyni wnioskodawczyni całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym.

(dowód: opinie biegłych: psychologa M. P. k.10-11, psychiatry K. G. k.13-14, psychiatry K. K. k.44-46, reumatologa A. D. k,.74-75, neurologa A. N. k.93-94, onkologa D. P. k.108-109,kardiologa M. M. (2) k.116-117, endokrynologa E. K. k.136-137,opinia biegłego medycyny pracy J. G. k.154-157 w aktach sprawy)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. 2008r. Nr 50, poz. 291 ze zm.) renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

1)  podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w ust. 2,

2)  jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym,

3)  całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Z całkowitą niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym, mamy do czynienia wówczas, gdy ubezpieczony z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art. 21 ust. 5 ustawy). Niezdolność ta ma charakter trwały, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, bądź okresowy, gdy takie rokowania istnieją (art. 21 ust. 6 i 7 ustawy).

Pomiędzy stronami istniał spór co do spełnienia przez wnioskodawczynię przesłanki przewidzianej w art. 21 ust. 1 pkt 2 powołanej powyżej ustawy, tj. czy jest ona całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym.

Dla ustalenia, czy A. C. jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów cyt. powyżej ustawy Sąd dopuścił dowód z pisemnych opinii biegłych lekarzy z zakresu psychologii i psychiatrii, neurologii, reumatologii, kardiologii, endokrynologii, onkologii, w ramach których specjalności mieszczą się rozpoznane u wnioskodawczyni schorzenia. Biorąc natomiast pod uwagę wielość i różnorodność schorzeń skarżącej Sąd uznał za celowe, aby o wpływie tychże wszystkich schorzeń na zdolność wnioskodawczyni do pracy w gospodarstwie rolnym wypowiedział się biegły medycyny pracy.

Podstawowe znaczenie dla rozpoznania sprawy miały opinie biegłych z zakresu psychologii i psychiatrii, gdyż to schorzenia natury psychiatrycznej były przyczyną całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawczyni w ostatnim okresie od dnia 23 października 2007r. do dnia 28 lutego 2011r.

Z jednoznacznych w swej treści, podzielonych przez Sąd, opinii psychologa M. P. oraz dwóch opinii psychiatrycznych sporządzonych przez biegłego K. G. oraz K. K., sporządzonych po przebadaniu wnioskodawczyni i analizie dokumentacji medycznej oraz rozpoznaniu u badanej przewlekłych zaburzeń depresyjnych i lękowych wraz z zaburzeniami osobowości, wynika że schorzenia te na obecnym etapie ich zaawansowania, nie skutkują całkowitą, długotrwałą niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym. Skarżąca leczy się psychiatrycznie w warunkach ambulatoryjnych od 2003r., nigdy nie była hospitalizowana na oddziale psychiatrycznym

Biegła psycholog M. P. wykonując skarżącej test na badanie intelektu zwróciła uwagę na jej wyraźną symulacyjną, agrawacyjną postawę. Skarżąca nie wykonała poprawnie żadnego zadania, celowo wskazując błędne rozwiązania na najniższym poziomie trudności, pomimo kilkakrotnych wyjaśnień, co pozostaje w znaczącej sprzeczności w stosunku do jej ogólnego funkcjonowania umysłowego, który biegli psychiatrzy ocenili, po jednorazowym badaniu, jako utrzymujący się w zakresie normy. Biegły psychiatra K. G. zwrócił uwagę na osłabione funkcje poznawcze i pamięć wnioskodawczyni, ale podniósł że nie upośledza to w sposób istotny jej funkcjonowania. W ocenie biegłego K. G. badana nie prezentuje objawów psychotycznych, a zwłaszcza formalnych zaburzeń myślenia, spostrzegania, krytycyzmu czy zmian świadomości.

U opiniowanej utrzymują się o zmiennym nasileniu: stany obniżonego nastroju i lęku, poczucie obniżonej wydolności, niepokój wewnętrzny, zaburzenia koncentracji uwagi, anhedonia, negatywna ocena własnych możliwości i przyszłości, ograniczenie zainteresowań i aktywności. Wyżej wymienione składają się na zespół zaburzeń lękowych i depresyjnych mieszanych.

Dodatkowo u opiniowanej biegły stwierdził cechy zaburzeń emocjonalnych, osłabione liczenie się ze skutkami własnych poczynań, tendencje do przerzucania odpowiedzialności za własne błędy i niepowodzenia na otoczenie, słaby wgląd w motywy własnych działań i obniżoną zdolność do odraczania gratyfikacji, które składają się na obraz zaburzeń osobowość.

Opinia ta w pełni koresponduje z opinią drugiego lekarza psychiatry K. K., która oceniła, iż wnioskodawczyni jest prawidłowo zorientowana w czasie i miejscu, bez istotnych zaburzeń pamięci. Biegła psychiatra – podobnie jak biegła psycholog - również stwierdziła u wnioskodawczyni postawę symulacyjną, poprzez nieudzielanie odpowiedzi na najprostsze pytania, podkreślając w ten sposób problemy z pamięcią .

Również biegli z zakresu reumatologii, kardiologii, endokrynologii oraz onkologii pomimo rozpoznanych schorzeń, nie stwierdzili aby powodowały one u wnioskodawczyni całkowitą, długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym .

Biegła reumatolog A. D. rozpoznała u wnioskodawczyni zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów obwodowych, ale bez istotnej dysfunkcji ruchowej, z bolesnością nasiloną przez stan psychiczny badanej, co nie pozbawia jej zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.

Biegły onkolog D. P. rozpoznał u wnioskodawczyni włókniakogruczolaka piersi prawej (stwierdzony w 2008 roku). Biegły podniósł, że zmiana ta jest w istocie jedynie dysplazją gruczołu piersiowego i nie stanowi istotnego zagrożenia powstania choroby nowotworowej, gdyż nie jest stanem przedrakowym. Tym samym nie powoduje niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym z powodów onkologicznych .

Biegła kardiolog M. M. (2) stwierdziła u A. C. nadciśnienie tętnicze w okresie wydolności krążenia, wymagające systematycznego leczenia farmakologicznego, ale bez istotnych powikłań w układzie sercowo-naczyniowym, co nie czyni jej całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym.

Biegła endokrynolog E. K. rozpoznała u wnioskodawczyni wole guzowate obojętne, nie leczone tyreologicznie, w trakcie diagnostyki, które wymaga okresowej kontroli, ale nie powoduje całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wnioskodawczyni nie powoduje także jej stan neurologiczny. W tym zakresie Sąd oparł się na przekonującej opinii biegłego neurologa A. N., nie podzielając tym samym odmiennej w swej treści opinii biegłej neurolog B. M.. Należy stwierdzić, że biegła neurolog B. M. formułując wniosek o całkowitej niezdolności do pracy skarżącej przekroczyła swoje kompetencje zawodowe. Biegła miała bowiem ocenić stan zdrowia wnioskodawczyni z punktu widzenia tylko i wyłącznie schorzeń neurologicznych, w zakresie których biegła jest specjalistą. Tymczasem biegła stwierdziła, że całkowitą niezdolność do pracy wnioskodawczyni w gospodarstwie rolnym powodują nie same schorzenia neurologiczne w postaci zawrotów głowy, zaburzeń równowagi oraz zespołu bólowo-dysfunkcyjnego kręgosłupa, ale schorzenia neurologiczne w koincydencji z innymi występującymi u niej schorzeniami natury kardiologicznej i psychiatrycznej. A zatem z opinii biegłej B. M. wynika, wbrew odmiennym wnioskom końcowym, że wnioskodawczyni z punktu widzenia neurologicznego (bo tylko ten stan był przedmiotem opinii biegłej) nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym.

Takie też wnioski płyną z opinii biegłego neurologa A. N.. Biegły A. N. oceniając wpływ schorzeń neurologicznych na zdolność wnioskodawczyni do pracy w gospodarstwie rolnym, dokonał tego w oderwaniu od innych współistniejących schorzeń. Opinia biegłego A. N. jest zatem wolna od błędu, który popełniła biegła B. M. i dlatego została w pełni podzielona przez Sąd. Biegły rozpoznał u wnioskodawczyni po analizie akt sprawy, dokumentacji medycznej oraz badaniu osobowym chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego z subiektywnym zespołem bólowym. Jednocześnie biegły nie stwierdził objawów ogniskowego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, objawów korzeniowych i ubytkowych, jak również istotnych dysfunkcji narządów ruchu. Dodatkowo podniósł, że badanie rtg kręgosłupa szyjnego wykonane u ubezpieczonej w 2007roku, poza anomalią Kimerlyego, wykazuje jedynie cechy dopiero zaczynającej się choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Biegły podkreślił, że w obrazie badanej dominują objawy nie ze strony neurologicznej, ale ze strony psychiki. Brak zatem podstaw do stwierdzenia u wnioskodawczyni z przyczyn neurologicznych całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Ocena wpływu wszystkich występujących u wnioskodawczyni schorzeń na jej zdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, jest domeną biegłego z zakresu medycyny pracy, dlatego też Sąd przeprowadził w sprawie taki dowód.

Biegły z zakresu medycyny pracy J. G. stwierdził, że występujące u wnioskodawczyni schorzenia nie pozbawiają wnioskodawczyni możliwości osobistej pracy w gospodarstwie rolnym. Biegły medycyny pracy podobnie jak biegła psycholog i biegli psychiatrzy zwrócił uwagę na to, że wnioskodawczyni w trakcie badania agrawuje swoje dolegliwości, jest roszczeniowa, dysfotyczna, a wręcz agresywna. W ocenie biegłego to stan psychiczny wnioskodawczyni w największym stopniu wpływa na jej zdolność do pracy, a ten został oceniony przez biegłych z zakresu psychiatrii i psychologii i nie powoduje jej całkowitej niezdolności do pracy w zawodzie rolnika (k.154-157).

Dowód z opinii w/w biegłych nie został w sposób skuteczny zakwestionowany w toku postępowania. Do podważenia opinii sporządzonych przez specjalistów o niekwestionowanym poziomie wiedzy, specjalistów praktyków z doświadczeniem klinicznym, nie mogą prowadzić twierdzenia wnioskodawczyni, iż nie zgadza się ona z opiniami biegłych, gdyż inaczej ocenia swój stan zdrowia. Należy dodatkowo wskazać, że wnioskodawczyni ze względu na występujące u niej schorzenia może doznawać ograniczeń w wykonywaniu wielu prac w gospodarstwie rolnym, przeszkodą do wykonywania których jest stan jej zdrowia. Nie oznacza to jednakże spełnienia przesłanki warunkującej nabycie prawa do renty rolniczej. Przesłanka ta, to jak wskazano na wstępie, całkowita utrata zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. A ta u skarżącej nie występuje. Jak bowiem wynika z opinii biegłych jest ona w stanie osobiście pracować w gospodarstwie rolnym. Tym bardziej, że biorąc pod uwagę powierzchnię posiadanego przez wnioskodawczynię gospodarstwa, rodzaj gruntów ( ok. 5 ha gruntów rolnych, w tym niecałe 2 ha przeliczeniowych, reszta to łąki i pastwiska) oraz sposób jego prowadzenia (uprawa zbóż i ziemniaków), nie ma w nim dużych potrzeb osobistej pracy. W obecnych realiach większość prac polowych w gospodarstwie rolnym jest bowiem zmechanizowana (zasiew, żniwa, wykopki), co wymaga raczej sprawnego zarządzania gospodarstwem, niż fizycznej w nim pracy. Potrzeba osobistej pracy sprowadza się w istocie do dbania o inwentarz żywy, a stan zdrowia wnioskodawczyni jej tego nie uniemożliwia. Ponadto wnioskodawczyni nie prowadzi gospodarstwa sama, lecz z mężem.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.