Sygn. akt IV U 1373/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Czernecka-Kozak

Protokolant: Małgorzata Olesiak

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2014 roku w Nowym Sączu

na rozprawie

odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w N.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

z dnia 28 czerwca 2013 roku znak: (...)

w sprawie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w N.

przy udziale J. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym i podstawę wymiaru składek

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 1373/13

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 15 maja 2014 roku

Decyzją z dnia 28 czerwca 2013 roku, znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 205, poz. 1585, z późn. zm.), a także ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r., nr 164, poz. 1027, ze zm.) stwierdził, że J. N. w okresie od dnia 2 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2012 roku podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu jako zleceniobiorca z tytułu wykonywania umów zawartych z (...) Spółką z o.o. w N.. Równocześnie organ rentowy ustalił dla J. N. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne - emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne za w/w okres.

Uzasadniając decyzję organ rentowy wskazał, że płatnik składek w kontrolowanym okresie zawierał umowy cywilnoprawne z J. N.. Jako przedmiot tych umów wskazywano wykonywanie określonych czynności, które swoim charakterem obejmowały zakres starannego działania przez osobę wykonującą te umowy. Płatnik składek nazwał je „umowami o dzieło”. Zdaniem ZUS, treść tych umów, jak i warunki ich realizacji nie identyfikują dzieła, jakie wykonawca ma osiągnąć swoją pracą, są to umowy wymagające starannego działania przez pewien okres czasu i w określonym miejscu. Ich wykonanie polega na świadczeniu pewnego rodzaju usług, co w swoim piśmie przyznał Prezes Zarządu Spółki J. B.. Organ rentowy wskazał, że umowy były zawierane na okresy od 2 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2012 roku, przedmiotem umów był załadunek paczek styropianowych na samochody ciężarowe w siedzibie spółki zamawiającego, wykonywanie innych czynności na rzecz zamawiającego, po przyjęciu ich do wykonania przez przyjmującego zamówienie; od 31 grudnia 2009 roku do 30 czerwca 2010 roku przedmiotem umowy był załadunek 1.200 sztuk paczek styropianowych na samochody ciężarowe, w siedzibie spółki zamawiającego, odśnieżanie placu składowego i wokół budynków w zakładzie produkcyjnym zlokalizowanym w N. przy ul. (...); od 1 czerwca 2010 roku do 31 grudnia 2010 roku, od 31 grudnia 2010 roku do 30 czerwca 2011 roku, od 1 lipca 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku, od 1 stycznia 2012 roku do 30 czerwca 2012 roku, od 1 lipca 2012 roku do 31 grudnia 2012 roku - przedmiotem wykonania wymienionych umów był załadunek paczek styropianowych na samochody ciężarowe w siedzibie spółki zamawiającego, uporządkowanie terenów zielonych oraz odśnieżanie placu składowego wokół budynku, zlokalizowanego w N. przy ul. (...).

Z ustaleń organu rentowego wynika, że J. N. na terenie siedziby Spółki w N. w ramach zawieranych umów wykonywał konkretnie sprecyzowane czynności - ładował styropian na samochody, porządkował plac wokół siedziby firmy oraz wykonywał w firmie prace porządkowe, odśnieżał plac składowy, kosił trawę. Powierzone czynności wykonywał codziennie, od poniedziałku do piątku, w godzinach od 15 do 23. Umowy były zawierane od stycznia 2008 roku do grudnia 2012 roku, co 6 miesięcy.

Wynagrodzenie było ustalone według określonej stawki godzinowej, a za załadunek według stawki określonej dla 1 m 3 styropianu. J. N. wynagradzany był za ściśle wykonaną usługę. W umowach nie została określona ilość pracy do wykonania, z wyjątkiem umowy z dnia 31 grudnia 2009 roku, zawartej na okres od 31 grudnia 2009 roku do 30 czerwca 2010 roku, w której przedmiotem umowy był załadunek 1.200 sztuk paczek styropianowych na samochody ciężarowe w siedzibie spółki zamawiającego, odśnieżanie placu składowego i wokół budynków w zakładzie produkcyjnym zlokalizowanym w N..

Czynności wykonywane w ramach przedmiotowych umów miały charakter ciągły i powtarzalny; czynności załadunkowe były zlecane przez dział zbytu i sprzedaży. Odbioru załadowanego towaru dokonywał klient - adresat przesyłki. Do realizacji umowy J. N. wykorzystywał materiały, które były złożone na placu firmy. Narzędzia do prac porządkowych były własnością wykonawcy umowy. J. N. podpisywał drukowane w firmie rachunki, wpisywał w nie ilość załadowanego styropianu i ilość przepracowanych godzin. Od 1 lutego 2013 roku J. N. jest zatrudniony w firmie (...) na podstawie umowy zlecenia. Zakres jego obowiązków i system pracy nie uległ zmianie. Organ rentowy podkreślił, że płatnik składek (...) Spółka z o.o. nie dokonał zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych J. N. jako zleceniobiorcy w okresie od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2012 roku wykonującego w tym okresie „umowy o dzieło”. Od wypłaconych przychodów nie naliczył składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne oraz na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. W okresie wykonywania umów J. N. nie posiadał innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych, miał ustalone prawo do renty. Zdaniem ZUS, zadaniem J. N. było staranne wykonywanie zleconych czynności, które były powtarzalne, proste i nie wymagające szczególnych kwalifikacji czy umiejętności. Dla realizacji umów istotne były działania i z działań tych był rozliczany wykonawca. Umowy miały charakter świadczenia usług polegających na wykonywaniu czynności załadunkowych oraz na systematycznym porządkowaniu i odśnieżaniu placu, co według ZUS trudno uznać za proces wytwarzania jakiegokolwiek dzieła materialnego bądź niematerialnego. Całokształt okoliczności towarzyszący wykonaniu umowy nie pozwala przyjąć, że praca była wykonywana na warunkach umów o dzieło, o których mowa w art. 627 i n. k.c. W przedmiotowych umowach trudno dopatrywać się z góry określonego dzieła, ponieważ wymienione czynności są czynnościami nie wyróżniającymi się szczególnymi cechami. Ponadto dla umowy o dzieło charakterystyczna jest swoboda wykonawcy co do miejsca i czasu wykonania dzieła. Przedstawione wyżej fakty, zdaniem ZUS, wskazują, że zawierane przez płatnika umowy cywilnoprawne są umowami starannego działania określonymi w art. 734 i n. k.c. w zakresie świadczenia umówionych usług. W związku z tym J. N. w spornym okresie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Powyższą decyzję zaskarżył w całości płatnik składek (...) Spółka z o.o., zarzucając jej:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 627 k.c. oraz art. 750 k.c. w zw. z art. 734 § 1 k.c. poprzez uznanie umowy zawartej przez płatnika z ubezpieczonym za umowę o świadczenie usług zamiast umowy o dzieło,

2.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 91 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez pozostawienie bez rozpoznania zastrzeżeń z dnia 12 kwietnia 2013 roku wniesionych do ustaleń zawartych w protokole kontroli,

3.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 91 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez uznanie, że płatnik był uprawniony do składania w przedmiotowej sprawie wniosków dowodowych jedynie w terminie 14 dni od doręczenia protokołu kontroli,

4.  naruszenie przepisów postępowania, tj. przepisu art. 7 k.p.a. oraz art. 77 § 1 k.p.a. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z zeznań J. F., M. M. i E. P..

Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że J. N. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów o dzieło zawartych z (...) Spółkę z o.o. w okresie od 2 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2012 roku nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz zdrowotnemu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc argumentację, którą posłużył się w zaskarżonej decyzji.

J. N. nie zajął żadnego stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. N. w okresach od 2 stycznia 2008 roku do 30 czerwca 2008 roku, od 1 lipca 2008 roku do 31 grudnia 2008 roku, od 31 grudnia 2008 roku do 31 grudnia 2009 roku, od 31 grudnia 2009 roku do 30 czerwca 2010 roku, od 1 czerwca 2010 roku do 31 grudnia 2010 roku, od 31 grudnia 2010 roku do 30 czerwca 2011 roku, od 1 lipca 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku, od 1 stycznia 2012 roku do 30 czerwca 2012 roku oraz od 1 lipca 2012 roku do 31 grudnia 2012 roku na podstawie kolejno zawieranych umów o dzieło świadczył pracę na rzecz (...) Spółki z o.o. w N..

Przedmiotem umów był załadunek paczek styropianowych na samochody ciężarowe w siedzibie spółki zamawiającego, wykonywanie innych czynności na rzecz zamawiającego, po przyjęciu ich do wykonania przez przyjmującego zamówienie, porządkowanie terenów zielonych oraz odśnieżanie placu składowego wokół budynków zakładu produkcyjnego. Jedynie w umowie zawartej na okres od 31 grudnia 2009 roku do 30 czerwca 2010 roku wyszczególniono, że oprócz czynności porządkowych przedmiotem umowy jest załadunek na samochody ciężarowe 1.200 sztuk paczek styropianowych.

W praktyce do zadań J. N. należał załadunek paczek styropianowych na samochody ciężarowe, porządkowanie placu wokół zabudowań Spółki, odśnieżanie placu, porządkowanie przyległych terenów zielonych. J. N. zastępował również w razie nieobecności pracowników zakładu produkcyjnego. Do wykonania tej pracy nie były wymagane żadne kwalifikacje. Wykonując powierzone zadania J. N. korzystał z narzędzi należących do Spółki (...). Nie otrzymywał ubrań roboczych. Poprawność wykonywania przez niego pracy sprawdzał szef produkcji. On również wydawał mu polecenia i zlecał wykonanie konkretnych czynności.

Wynagrodzenie J. N. za dokonany załadunek było obliczane na podstawie stawki ustalonej za każdy załadowany metr sześcienny. Za pozostałe prace wynagrodzenie było ustalane według stawki godzinowej. Spółka (...) wypłacała je raz w miesiącu.

J. N. swoje obowiązki wykonywał 5 dni w tygodniu, w godzinach miedzy 15 a 23.

J. N. w okresie od 2 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2012 roku nie miał żadnego tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym. Był uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy. J. N. w okresie od 2 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2012 roku podlega u płatnika składek (...) Spółki z o.o. w N. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym - emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, a także ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu wykonywania kolejno zawieranych umów zlecenia.

Obecnie – od 1 stycznia 2013 roku - J. N. współpracuje ze Spółką (...) na podstawie umowy zlecenia. Zakres jego obowiązków i sposób wykonywania pracy nie uległy żadnej zmianie.

dowód: umowy o dzieło zawarte z J. N. k. 33-75 akt kontroli, rachunki za wykonanie pracy k. 95-211 akt kontroli, zeznania świadka E. P., nagranie przesłuchania, min. 6:27, zeznania świadka M. M., nagranie przesłuchania, min. 24:19, zeznania uczestnika J. N., nagranie przesłuchania, min. 2:22.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, których autentyczności i mocy dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron postępowania. Sąd oparł się również na zeznaniach świadków E. P. i M. M., a także na zeznaniach przesłuchanego w charakterze strony uczestnika J. N.. Zeznania przesłuchanych w sprawie osób były zbieżne ze sobą, jak i ze zgromadzoną dokumentacją. Przesłuchani świadkowie w przeszłości byli prezesami zarządu Spółki (...), zawierali umowy z J. N.. Co do zasady potwierdzili ustalenia ZUS co do zakresu wykonywanych przez niego czynności będących przedmiotem kolejnych umów, odmiennie niż organ rentowy kwalifikowali jednak charakter jego pracy, co jednak dla Sądu nie było przekonujące. Zarówno bowiem z zeznań świadków, z zeznań J. N., jak i ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że obowiązki odwołującego polegały na starannym działaniu, a nie osiągnięciu konkretnego materialnego bądź niematerialnego rezultatu.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie (...) Spółki z o.o. w N. nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była ocena czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. zasadnie stwierdził podleganie przez J. N. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu jako zleceniobiorcy z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej nazwanej „umową o dzieło”, zawartych z płatnikiem składek w okresie od 2 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2012 roku. Odwołujący nie kwestionował ustalonych przez ZUS w zaskarżonej decyzji wysokości podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

W niniejszej sprawie sporne pozostawało ustalenie charakteru prawnego umów łączących J. N. z płatnikiem składek. Kluczowym dla sprawy było ustalenie czy umowy łączące płatnika z J. N. we wskazanym w zaskarżonej w decyzji w okresie były umowami o dzieło, czy też należało je uznać za umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu.

Przepis art. 353 1 k.c. wyraża zasadę swobody umów, zgodnie z którą przyznaje się możliwość zawierania i kształtowania treści umów w granicach zakreślonych przez prawo, naturę (właściwość) stosunku prawnego oraz zasady współżycia społecznego. W myśl przepisu art. 627 k.c., przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Natomiast zgodnie z treścią przepisu art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do pokrewnych do zlecenia umów o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Wskazane przepisy zawierają definicję stosunku zlecenia i umowy o dzieło. Podstawową cechą umowy o dzieło jest to, iż umowa ta należy do umów rezultatu tzn. że oceny wykonania umowy dokonuje się przez pryzmat osiągnięcia konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu, tj. dzieła, które może mieć postać zarówno materialną, jak i niematerialną. Tym samym uznać należy, iż w umowie o dzieło winien być z góry określony jej rezultat. Przyjmuje się, że dzieło jest rezultatem obiektywnie osiągalnym i pewnym w danych warunkach. Natomiast istota umowy zlecenie zasadza się w ustaleniu, iż jest to umowa starannego działania. Oznacza to, iż do oceny wykonania umowy konieczne jest nie osiągniecie określonego rezultatu, lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku. Tym samym w przypadku umowy zlecenia ocenie podlega nie konkretnie osiągnięty cel, ale czynności zmierzające do jego osiągnięcia oraz staranność ich wykonania. Kolejnym z kryteriów rozróżnienia umowy o dzieło od umowy zlecenia jest też kryterium podmiotowe. Przyjmujący zamówienie (w przypadku umowy o dzieło) wybierany jest z uwagi na jego cechy podmiotowe, to jest odpowiedni zawód, specyficzne umiejętności, czy też predyspozycje. W przypadku umowy zlecenia cechy osobowe zleceniobiorcy nie są tak istotne. Prowadzi to do wniosku, iż w przypadku umowy zlecenia osobiste wykonanie zamówienia nie ma tak istotnego znaczenia, jak w przypadku umowy o dzieło. W niniejszej sprawie celem wykonywanych przez J. N. czynności załadunkowych, porządkowych i odśnieżania nie było osiągnięcie konkretnego rezultatu, który podlegałby ocenie. Były to typowe umowy starannego działania, mające charakter umowy o świadczenie usług. J. N. otrzymywał wynagrodzenie za wykonywane czynności, a nie za osiągnięcie rezultatu. Jednym z kryteriów pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych. Taka możliwość w przypadku w/w umów nie istnieje. Wolą stron było świadczenie usług, a nie wykonanie dzieła, gdyż to nie wynik, ale określone działania były istotne dla realizacji umów i z tych działań J. N. był rozliczany. J. N. wywiązywał się z zawartych umów poprzez świadczenie usług polegających na załadunku paczek styropianowych na samochody ciężarowe, porządkowanie placu i terenów zielonych wokół budynków produkcyjnych, odśnieżanie placu. Jego zadaniem było staranne wykonanie zleconych czynności. Nie posiadał on szczególnych kwalifikacji i umiejętności do wykonania kolejnych umów, gdyż takie nie były potrzebne przy realizowaniu celu zawartych umów.

Z ustaleń Sądu wynika, że w przedmiotowych umowach strony, pomimo nazwania ich umowami o dzieło, nie sprecyzowały w sposób zindywidualizowany konkretnego dzieła, a jedynie czynnościowo określano prace polegające na załadunku paczek ze styropianem, porządkowaniu i odśnieżaniu placu, wykonywaniu innych czynności porządkowych. J. N. nie wykonywał żadnego dzieła, a jedynie świadczył opisane wyżej obowiązki, z których był rozliczany. Podejmowane przez niego powtarzalne czynności nie prowadziły do powstania żadnego materialnego rezultatu. Ponadto nie można wskazać indywidualnego charakteru takiego rzekomego dzieła. Czynności wykonywane przez J. N. nie wymagały od niego posiadania specyficznych cech czy umiejętności. W ocenie Sądu ZUS prawidłowo zakwalifikował, że w spornym okresie J. N. pracował w ramach umowy zlecenia, a nie na podstawie umowy o dzieło. Każda z umów, która została zawarta i była wykonywana przez J. N., nosiła cechy charakterystyczne dla umowy zlecenia. W przedmiotowej sprawie nie można mówić o tym, że na skutek ładowania styropianu na samochód, czy porządkowania lub odśnieżania placu powstało dzieło o charakterze materialnym bądź niematerialnym. Skutkiem działań J. N. był załadowany samochód, czysty czy odśnieżony plac, jednak wszystkie kolejno zawierane umowy nosiły typowe cechy zlecenia, jeśli chodzi o sposób ich wykonania, rozliczanie, formułowanie zadań, bieżące, codzienne rozliczanie z wykonanych obowiązków. W ocenie Sądu zamiarem stron i celem zawartych umów było uniknięcie dopełnienia obowiązków płatnika składek na ubezpieczenie społeczne. Podkreślenia wymaga, że J. N. w dalszym ciągu pracuje na rzecz Spółki (...). Zakres jego obowiązków jest identyczny jak w spornym okresie, jednak obecnie pracuje on na podstawie umowy zlecenia.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania należy stwierdzić, że konsekwencją tego, iż J. N. w rzeczywistości pracował na rzecz odwołującego się – (...) Spółki z o.o. w N. na podstawie umowy o świadczenie usług (błędnie zakwalifikowanej przez płatnika jako umowa o dzieło) jest podleganie przez niego z tego tytułu w okresie od 2 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2012 roku obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu. Prawidłowo zatem organ rentowy w zaskarżonej decyzji stwierdził podleganie przez J. N. ubezpieczeniom społecznym w w/w okresie oraz ustalił podstawy wymiaru składek z tego tytułu.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd - na podstawie art. 477 14 § 1 kpc oraz powołanych wyżej przepisów - oddalił odwołanie.