Sygn. akt II Ca 259/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Renata Tabor
Sędziowie:	SSO Jolanta Fedorowicz SSO Bogdan Łaszkiewicz
Protokolant:	st. sekr. sądowy Zofia Szczęsnowicz

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2014 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa D. B. S.

przeciwko (...) Zakładowi (...) na (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego (...) Zakładu (...) na (...) Spółki Akcyjnej w W.

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 24 stycznia 2014 r. sygn. akt XI C 894/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I o tyle, że odsetki od należności głównej zasądza od dnia 19 lipca 2012 roku;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie:

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt II Ca 294/14

UZASADNIENIE

Powód D. B. S. wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) Zakładu (...)na (...) Spółki Akcyjnejw W.kwoty 100,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2011 roku do zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany (...) Zakład (...) na (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy w B.w sprawie XI C 894/12 zasądził od pozwanego (...) Zakładu (...)na (...) Spółki Akcyjnejw W.na rzecz powoda D. B. S.kwotę 100,00 zł z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym liczonymi od tej kwoty od dnia 1 września 2011 roku do dnia zapłaty /pkt I/; zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 807,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 77,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego /pkt II/ oraz nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w B.) kwotę 515,23 zł tytułem brakujących wydatków związanych z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłych sądowych /pkt III/.

Sąd I instancji ustalił, że dnia 18 września 1996 roku powód D. B. S.zawarł z pozwanym (...) Zakładem (...)na (...) Spółką Akcyjnąw W.umowę ubezpieczenia na wypadek śmierci i dożycie – typ J II/wariant A. Strony ustaliły, iż okres ubezpieczenia wynosi 15 lat i zaczyna się 01 września 1996 roku. Sumę ubezpieczenia określiły na 11.500,00 zł, zaś wysokość kwartalnej składki – na 200,40 zł. Do umowy stron miały zastosowanie ogólne warunki ubezpieczenia na wypadek śmierci i dożycia, obowiązujące od dnia 01 stycznia 1995 roku, które stanowiły, iż w razie dożycia przez powoda okresu ubezpieczenia pozwana miała wypłacić powodowi sumę ubezpieczenia z należnym udziałem w zysku – zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenia (§ 3 pkt 2 owu). Suma ubezpieczenia i składka wzrastały w kolejnych latach trwania ubezpieczenia, tj. w każdą rocznicę polisy (§ 18 pkt 1 owu). Maksymalna wysokość podwyżki składki i sumy ubezpieczenia na kolejny rok trwania ubezpieczenia była ustalana przez (...)na podstawie wskaźnika zysku z lokat funduszu ubezpieczeniowego za ostatni rok bilansowy (§ 18 pkt 1 i 2 owu). Maksymalna podwyżka składki i sumy ubezpieczenia nie mogła być niższa niż 85% wskaźnika określonego w pkt 2 (§ 18 pkt 3 owu). Opłacając w kolejnym roku ubezpieczenia podwyższoną o określony procent składkę, ubezpieczony nabywał prawo do podwyżki o taki sam procent sumy ubezpieczenia (§ 18 pkt 4 owu). O maksymalnej wysokości podwyżki składki i sumy ubezpieczenia ubezpieczony miał być powiadamiany na piśmie najpóźniej na miesiąc przed każdą rocznicą polisy; ubezpieczony miał prawo do określenia, o jaki procent wzrośnie suma i składka, jednak w granicach nie przekraczających podanego wskaźnika; ubezpieczony był zobowiązany do pisemnego powiadomienia (...)o swojej decyzji w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia (§ 18 pkt 5 owu). W razie odmowy podwyżki składki ubezpieczony nabywał jedynie prawo do podwyżki sumy ubezpieczenia na podstawie częściowego udziału w zysku (§ 18 pkt 6 owu). Jeśli ubezpieczony nie zadeklarował pisemnie wysokości składki na następny rok, (...)przyjmowało maksymalny, podany w zawiadomieniu, wzrost składki i sumy ubezpieczenia (§ 18 pkt 7 owu).

Pismem z dnia 22 lutego 2010 roku pozwana poinformowała powoda o postanowieniach dodatkowych do ogólnych warunków ubezpieczenia. Podkreśliła, iż zmiany nie mają wpływu na wartość świadczeń przysługujących z tytułu umowy, ani prawa i obowiązki wynikające z umowy. Zmiana dotyczyła m. in. § 18 pkt 3 ogólnych warunków ubezpieczenia, który w nowym brzmieniu stanowił, że wysokość podwyżki składki i sumy ubezpieczenia na kolejny rok trwania ubezpieczenia jest ustalana przez (...) S.A. na podstawie maksymalnego wskaźnika indeksacji ustalonego w oparciu o wskaźnik zysku z lokat funduszu ubezpieczeniowego za ostatni rok bilansowy. Zgodnie zaś z § 18 ust. 9 owu w nowym brzmieniu, wartość maksymalnego wskaźnika indeksacji ustalana jest uchwałą Zarządu (...) SA. § 18 ust. 9 pkt 2 stanowił zaś, że kwota zysku ubezpieczonego jest ustalana jako iloczyn stanu rezerwy ubezpieczenia na życie danego ubezpieczonego obliczanej na dzień rocznicy umowy oraz maksymalnego wskaźnika indeksacji. W przypadku rezygnacji z indeksacji składki – wyboru zerowego wskaźnika indeksacji, suma ubezpieczenia wzrasta o sumę ubezpieczenia bezskładkowego zakupioną za jednorazową składkę równą kwocie zysku ubezpieczonego.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika również, że okres ubezpieczenia rozpoczął się dnia 01 września 1996 roku, zaś zakończył – dnia 31 sierpnia 2011 roku. Po zakończeniu okresu ubezpieczenia pozwana wypłaciła powodowi kwotę 27.084,00 zł tytułem sumy ubezpieczenia z należnym udziałem w zysku. W latach 2002 – 2008 powód nie przyjął proponowanych przez pozwaną wskaźników wzrostu składki na kolejny rok, a tym samym zwiększenia o ten wskaźnik sumy ubezpieczenia. Suma ubezpieczenia skorygowana za poszczególne lata od 2002 roku o 85% obliczonego wskaźnika zysku z lokat, na dzień 31 sierpnia 2011 roku wyniosła 40.258,11 zł.

W tak ustalonych okolicznościach faktycznych Sąd I instancji stwierdził, że w niniejszej sprawie do okoliczności niespornych należy zaliczyć fakt, iż strony zawarły umowę ubezpieczenia na wypadek śmierci i dożycie. Przedmiotem sporu był zaś skuteczna zmiana warunków niniejszej umowy oraz wysokość sumy ubezpieczenia należnej powodowi po dożyciu okresu ubezpieczenia. Powołując się na treść art. 805 § 1 i 2 pkt 2 kc oraz art. 829 § 1 kc Sąd ten zaznaczył, że świadczenia z ubezpieczeń osobowych nie mają charakteru odszkodowawczego. Ich celem nie jest bowiem wyrównanie szkody w pojęciu prawa cywilnego, lecz udzielenie poszkodowanemu stosownego zabezpieczenia, którego wysokość nie zależy od rozmiaru wyrządzonej szkody, lecz od umówionej sumy ubezpieczenia.

Sąd Rejonowy powołał się również na opinię biegłego sądowego z zakresu księgowości S. Z., który stwierdził, że w myśl umowy stron suma ubezpieczenia i składka wzrastają w każdą rocznicę polisy w kolejnych latach trwania ubezpieczenia. Wobec powyższego ubezpieczony, opłacając w kolejnym roku ubezpieczenia podwyższoną składkę, nabywa prawo do podwyżki o taki sam procent sumy ubezpieczenia. Ubezpieczony ma prawo do odmowy podwyżki składki w kolejnym roku. W latach 2002 – 2008 powód nie przyjął proponowanych przez ubezpieczyciela wskaźników wzrostu składki na kolejny rok, co uniemożliwiło zwiększenie o ten wskaźnik sumy ubezpieczenia. Suma ubezpieczenia w kolejnych latach była zwiększana zgodnie z umową przy jednoczesnym wzroście składki. Wyjściową kwotę 11.500,00 zł sumy ubezpieczenia pozwany Zakład (...) zwiększał co rok o zaakceptowaną przez powoda stopę wzrostu wyrażoną procentem sumy ubezpieczenia.

Kluczowe znaczenie dla ustalenia sumy ubezpieczenia ma postanowienie owu, iż maksymalna wysokość podwyżki składki i sumy ubezpieczenia na kolejny rok trwania ubezpieczenia jest ustalana przez (...) na podstawie wskaźnika zysku z lokat funduszu ubezpieczeniowego za ostatni rok bilansowy, a także postanowienie, iż maksymalna podwyżka składki i sumy ubezpieczenia nie może być niższa niż 85% wskaźnika zysku z lokat funduszu ubezpieczeniowego. Punktem wyjścia do zweryfikowania poprawności obliczenia sumy ubezpieczenia jest ustalenie, jaki był wskaźnik zysku z lokat za poprzedni rok bilansowy (rok kalendarzowy). Biegły S. Z. obliczył ten wskaźnik na podstawie danych przedstawionych przez pozwaną. Podkreślił, iż określenie „częściowy udział w zysku”, dotyczące sytuacji odmowy podwyżki sumy ubezpieczenia, nie zostało sprecyzowane w owu. Pozwana przedstawiła dane umożliwiające obliczenie wskaźnika zysku z lokat, ale zaznaczyła, iż nie mogą one stanowić podstawy do obliczenia wskaźnika, który zastosowała w roku 2010. Biegły podkreślił, iż dnia 22 lutego 2010 roku pozwana zmodyfikowała owu w sposób bardzo istotny. Suma ubezpieczenia skorygowana za poszczególne lata od 2002 roku o 85% obliczonego wskaźnika zysku z lokat, na dzień 31 sierpnia 2011 roku wyniosła 40.258,11 zł.

Z kolei biegła sądowa z zakresu księgowości I. L. T.stwierdziła, że ogólne warunku ubezpieczenia pochodzące z roku 1996, były zbyt ogólne, gdyż nie zawierały informacji dotyczących zasad naliczenia udziału powoda w zyskach oraz algorytmów do wyliczenia wskaźników indeksacji i wartości stopy technicznej. Ogólne warunki ubezpieczenia zobowiązywały pozwaną jedynie do wskazywania maksymalnego wskaźnika podwyżki składki i sumy ubezpieczenia. Brak szczegółowych informacji w umowie rodził oczekiwania powoda wyższe od wyników obliczonych przez pozwaną. Biegła stwierdziła, iż suma ubezpieczenia w wysokości 27.025,00 zł została obliczona zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenia, tj. w zmienionej w 2010 roku wersji.

W ocenie Sądu Rejonowego strony są związane ogólnymi warunkami ubezpieczenia obowiązującymi w dniu zawarcia umowy. Postanowienia dodatkowe, o których powoda poinformowano pismem z dnia 22 lutego 2010 roku, stanowiły bardzo istotną modyfikację ogólnych warunków ubezpieczenia, która niosła negatywne skutki dla ubezpieczonego. Okoliczność tę potwierdza opinia biegłego sądowego z zakresu księgowości S. Z.. Suma ubezpieczenia wyliczona przez biegłego przy zastosowaniu owu z dnia zawarcia umowy, jest wyraźnie wyższa od sumy ubezpieczenia wyliczonej przez pozwaną zgodnie ze zmodyfikowanymi warunkami, a potwierdzonej przez biegłą I. T.. Oznacza to, iż zmiana wzorca dokonana przez pozwaną podlegała regulacji art. 812 § 5 i 8 kc. W myśl powołanych przepisów, jeżeli umowa zawarta jest na czas określony, ubezpieczyciel może ją wypowiedzieć jedynie w przypadkach wskazanych w ustawie, a także z ważnych powodów określonych w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia. Różnicę między treścią umowy a ogólnymi warunkami ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązany jest przedstawić ubezpieczającemu w formie pisemnej przed zawarciem umowy. W razie niedopełnienia tego obowiązku ubezpieczyciel nie może powoływać się na różnicę niekorzystną dla ubezpieczającego. Przepisu nie stosuje się do umów ubezpieczenia zawieranych w drodze negocjacji. Przepisy § 5 i 8 stosuje się odpowiednio w razie zmiany ogólnych warunków ubezpieczenia w czasie trwania stosunku umownego. Nie uchybia to stosowaniu w takim przypadku przepisu art. 384 1 . Stosownie do art. 830 § 4 kc w wypadku ubezpieczeń na życie art. 812 § 8 kc stosuje się odpowiednio w razie zmiany ogólnych warunków ubezpieczenia na życie w czasie trwania stosunku umownego. Nie uchybia to stosowaniu w takim przypadku przepisu art. 384 1 . Oznacza to, że zmienione lub nowo wydane ogólne warunki ubezpieczenia będą miały zastosowanie do umów zawartych uprzednio, tylko jeżeli zezwalać na to będzie ustawa lub jeżeli wystąpią ważne powody wcześniej zdefiniowane w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia, a w przypadku ubezpieczeń na życie – tylko w sytuacji dopuszczonej przez ustawę.

W ocenie Sądu I instancji, pozwana straciła prawo do powoływania się na różnicę pomiędzy treścią umowy a ogólnymi warunkami ubezpieczenia, gdyż nie poinformowała powoda o niekorzystnych różnicach pomiędzy umową a ogólnymi warunkami ubezpieczenia. Pismo pozwanej zawierało zapewnienie, iż zmiany nie mają wpływu na wartość świadczeń przysługujących z tytułu umowy, ani prawa i obowiązki wynikające z umowy. Jednocześnie za niezasadny został uznany argument pozwanej, iż postanowienia dodatkowe stanowiły jedynie doprecyzowanie zasady dokonywania podwyższenia (indeksacji) składki i sumy ubezpieczenia zgodnie z pismem Urzędu Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Świadczy o tym fakt, iż biegły S. Z. wyliczył sumę ubezpieczenia w odmiennej wysokości stosując owu z dnia zawarcia umowy. Pozwana nie może zasadnie twierdzić, iż jedynie dostosowała ogólne warunki umowy do wymogów art. 13 ust. 1 i 4 z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej. Powołane przepisy nakładały na nią obowiązek wskazania w umowie m. in. zasad ustalania świadczeń należnych z tytułu umowy, w szczególności sposobu kalkulacji i przyznawania premii, rabatów i udziału w zyskach ubezpieczonego, określenia stopy technicznej, wskazania wartości wykupu oraz wysokości sumy ubezpieczenia w przypadku zmiany umowy ubezpieczenia na bezskładkową, o ile są one gwarantowane, określenia kosztów oraz innych obciążeń pobieranych przez zakład ubezpieczeń przy wypłacie świadczeń. Doprecyzowanie treści umowy o wyżej wymienione elementy nie mogło prowadzić do zmiany sposobu obliczania wysokości świadczenia.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Rejonowy uznał, iż pozwana nie może powoływać się na zmianę ogólnych warunków umowy, zaś suma ubezpieczenia powinna zostać obliczona zgodnie z postanowieniami owu obowiązującymi w dniu zawarcia kontraktu. Sąd uznał też za wiarygodne wyliczenia biegłego S. Z., który ustalił sumę ubezpieczenia biorąc pod uwagę wyżej wymienioną wersję owu. Biorąc pod uwagę, iż różnica sumy ubezpieczenia ustalonej przez biegłego i wypłaconej przez pozwaną kwoty jest znacznie wyższa od kwoty wskazanej w żądaniu pozwu, powództwo należało uwzględnić w całości.

O odsetkach Sąd I instancji orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, na mocy art. 481 § 1 i 2 kc w zw. z art. 817 kc.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy postanowił natomiast w myśl art. 98 § 1 kpc (zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu) oraz na mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 90/2010r., poz. 594 z późn. zm.).

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany (...) Zakład (...) „na Życie” Spółka Akcyjna w W. zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

1)  Naruszenie prawa materialnego, tj. błędną wykładnię art. 805 kc w zw. z § 3 pkt 2 ogólnych warunków ubezpieczenia /owu/ jednostkowego na wypadek śmierci i dożycia typ J II, zatwierdzonych uchwałą nr 142/94 Zarządu (...) Zakładu (...) „na Życie” SA z dnia 21 listopada 1994 roku poprzez wyliczenie świadczenia należnego powodowi w sposób dowolny, niezgodny z warunkami umowy;

2)  Naruszenie prawa procesowego, tj.:

a)  Niezastosowanie art. 321 § 1 kpc poprzez zasądzenie na rzecz powoda świadczenia ponad żądanie w sytuacji, gdy pozwany w toku procesu /w dniu 18 lipca 2012 roku/ zapłacił powodowi świadczenie w wysokości 27.106,40 zł, a więc w wysokości wyższej niż dochodzona pozwem;

b)  Błędną wykładnię art. 6 kc w zw. z art. 232 kpc poprzez przyjęcie, iż powód udowodnił, że jego roszczenie w wysokości wyższej od wypłaconego mu świadczenia jest uzasadnione;

c)  Niezastosowanie art. 328 § 2 kpc poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa oraz niewskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w zakresie ustalenia wysokości należnego powodowi świadczenia;

d)  Błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 285 § 1 kpc poprzez uwzględnienie przez Sąd I instancji przy wyrokowaniu opinii biegłego sądowego S. Z., która jest niepełna, niespójna, nienależycie uzasadniona i nieweryfikowalna;

e)  Niewłaściwe zastosowanie art. 233 § 1 kpc sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i błędne przyjęcie, że „Postanowienia dodatkowe, o których powoda poinformowano pismem z dnia 22 lutego 2010 roku stanowiły bardzo istotną modyfikację owu, która niosła negatywne skutki dla ubezpieczonego”;

f)  Niewłaściwe zastosowanie art. 481 § 1 kc w zw. z art. 817 kc w zw. z § 24 ust. 3 owu poprzez zasądzenie odsetek od roszczenia głównego od daty 01 września 2011 roku w sytuacji, gdy pozwany nie spóźniał się ze spełnieniem swojego roszczenia.

Mając na uwadze powyższe zarzuty pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie jedynie w niewielkiej części.

Analiza zarzutów zawartych w apelacjach stron prowadzi do wniosku, iż zaskarżone orzeczenie w istocie jest trafne, a tym samym nie wymaga ingerencji Sądu Okręgowego, za wyjątkiem odsetek od zasądzonego roszczenia. Sąd Okręgowy podzielił też częściowo zarzuty apelacji w zakresie ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji, jednakże nie znalazło to odzwierciedlenia w treści wydanego wyroku.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż niezasadny okazał się zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 321 § 1 kpc. Poza wszelkim sporem pozostawał fakt, że z tytułu zawartej przez strony umowy D. B. S.należała się kwota 27.084 zl( kwota 27.106,40 zł zawierała zwrot składki). Powód dochodził natomiast pozwem „sumy zwaloryzowanej z uwzględnieniem udziału w zyskach” wskazując przy tym jednoznacznie, że jest to jedynie część należności. Tym samym nie ulega wątpliwości, że jego roszczenie obejmowało kwotę 100 zł ponad bezsporną między stronami część świadczenia. W tej sytuacji należy zaś uznać, że nie został on zaspokojony przez wypłatę wspomnianej kwoty 27.084 zł w żadnej części i należało rozważyć merytorycznie zasadność dochodzonego roszczenia.

Za częściowo zasadny Sąd Okręgowy uznał zarzut apelacji dotyczący wadliwego ustalenia przez Sąd I instancji treści wiążącej strony umowy. Rzeczywiście bowiem pierwotna umowa została zawarta między stronami w dniu 18 września 1996 roku, a jej uzupełnienie stanowiła treść obowiązujących wówczas ogólnych warunków ubezpieczenia /dalej: owu/. w § 3 pkt 2 wskazywały one, iż w razie dożycia przez ubezpieczonego umówionego okresu ubezpieczenia, ubezpieczyciel wypłaca ubezpieczonemu sumę ubezpieczenia z należnym udziałem w zysku – zgodnie z owu. Jednocześnie w § 18 ust. 2 owu przewidziano, że maksymalna wysokość podwyżki składki i sumy ubezpieczenia na kolejny rok trwania ubezpieczenia była ustalana przez (...) na podstawie wskaźnika zysku z lokat funduszu ubezpieczeniowego za ostatni rok bilansowy. W § 18 ust. 3 owu sprecyzowano, że maksymalna podwyżka składki i sumy ubezpieczenia nie mogła być niższa niż 85% wskaźnika określonego w pkt 2. Z kolei § 18 ust. 6 stanowił, iż w razie odmowy podwyżki składki ubezpieczony nabywał jedynie prawo do podwyżki sumy ubezpieczenia na podstawie częściowego udziału w zysku. Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego tak ustalona treść umowy uległa jednak zasadniczej zmianie wskutek interwencji ustawodawcy. Uchwalono bowiem ustawę z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej /Dz.U. 2013, poz. 950 t.j./, która w art. 13 stanowiła, iż w zakresie ubezpieczeń, o których mowa w dziale I załącznika do ustawy, zakład ubezpieczeń jest obowiązany do zawarcia w umowie ubezpieczenia: 1) definicji poszczególnych świadczeń; 2) wysokości składek odpowiadających poszczególnym świadczeniom podstawowym i dodatkowym; 3) zasad ustalania świadczeń należnych z tytułu umowy, w szczególności sposobu kalkulacji i przyznawania premii, rabatów i udziału w zyskach ubezpieczonego, określenia stopy technicznej, wskazania wartości wykupu oraz wysokości sumy ubezpieczenia w przypadku zmiany umowy ubezpieczenia na bezskładkową, o ile są one gwarantowane, określenia kosztów oraz innych obciążeń pobieranych przez zakład ubezpieczeń przy wypłacie świadczeń; 4) opisu tych czynników w metodach kalkulacji rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, które mogą mieć wpływ na zmianę wysokości świadczenia zakładu ubezpieczeń; 5) wskazania przepisów regulujących opodatkowanie świadczeń zakładu ubezpieczeń. Na uwagę zasługuje przy tym fakt, iż wspomniany przepis miał obowiązywać w zakresie umów zawieranych już po dacie wejścia w życie ustawy /01 stycznia 2004 roku/.Podobnie jak przepis art. 812 kc który, co umknęło Sądowi Rejonowemu, w wersji zbliżonej do obecnej pojawił się dopiero w tej ustawie. Jednocześnie jednak w ustawie o działalności ubezpieczeniowej przewidziano przepis przejściowy w postaci art. 245, który zobowiązywał zakłady ubezpieczeń do dostosowania treści zawartych dotychczas umów do wymagań zawartych w art. 13 ustawy precyzując przy tym, iż owo dostosowanie powinno mieć miejsce w okresie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

W ocenie Sądu Okręgowego pozwany w 2005 roku w stosownym piśmie skierowanym do powoda wskazał wprawdzie wysokość stopy technicznej, jednakże nie wypełnił innych wymogów przewidzianych w art. 13 ustawy co do obowiązkowej treści umowy. Dopiero w 2010 roku rzeczywiście dostosował treść owu do wspomnianych wymogów zawierając w nich /tj. w owu/ już faktycznie szczegółowe informacje co do sposobu kalkulacji udziałów w zyskach. O ile istotnie zatem należy uznać w ocenie Sądu Okręgowego, że zmiana stanu prawnego wywołana ustawą o działalności ubezpieczeniowej z 2003 roku zobowiązywała pozwanego do dostosowania treści zawartej przez strony do wymogów tej ustawy, wskutek której ubezpieczyciel miał zawrzeć w umowie lub owu szczegółowe zasady wskazywane w art. 13 ustawy, to jednak nie sposób zdaniem Sądu Okręgowego pominąć, że miały to być zasady obowiązujące dotychczas, a więc te, które do tej umowy dotychczas były stosowane. W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczyciel bez wątpienia nie mógł natomiast tą drogą zmieniać samej treści umowy stron. O ile zatem informacje zawarte w zmienionych owu dotyczyły sposobu wyliczenia wskaźnika zysku z lokat czy stopy technicznej, to w tej części stanowiły one wykonanie ustawy przede wszystkim z tego względu, że pierwotna umowa nie wskazywała jakiegokolwiek sposobu wyliczenia wskaźnika, zatem trudno w ogóle porównać oba sposoby uregulowania. Pierwotne uregulowanie było zatem zbyt ogólne, a porównanie go z regulacjami wprowadzonym przez pozwanego w 2010 roku owu uniemożliwia w ogóle stwierdzenie, czy w tym zakresie doszło do zmiany warunków umowy. Tak samo przedstawia się sytuacja jeśli chodzi o stopę techniczną, która – co istotne – wskazana została przez ustawodawcę w art. 13 ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Tym samym skoro ustawodawca już w tym akcie nakazywał ujawnienie w treści umowy stopy technicznej, to należy przez to rozumieć, że stopa ta w rzeczywistości istniała i była stosowania do wyliczeń co do umów zawartych jeszcze przed zmianą stanu prawnego. Zatem w tym zakresie /co do tej stopy technicznej i wskaźnika zysku z lokat/ należy uznać, że nowe uregulowania nie pogorszyły sytuacji ubezpieczonego. Jednakże nie sposób pominąć, że o ile pierwotna umowa zawierała jeden wskaźnik, a więc 85 % wskaźnika zysku z lokat maksymalnej wysokości podwyżki składki, to w nowej umowie ów jedyny wskaźnik już się nie znalazł, a maksymalna wysokość wskaźnika zysku z lokat według nowej treści owu miała być ustalona przez Zarząd (...)bez określenia minimalne wysokości. Taki zapis w ocenie Sądu Okręgowego z pewnością zmienił treść umowy stron, co więcej, zmienił ją na niekorzyść powoda. Wynika to jednoznacznie z symulacji wykonanej przed Sądem Rejonowym przez biegłego S. Z.. Taką zmianę należy zatem uznać za niedopuszczalną, nie znajduje ona bowiem podstawy w art. 245 ustawy o działalności ubezpieczeniowej. W konsekwencji Sąd Okręgowy do ustaleń sumy należnej powodowi wziął treść umowy i treść owu po zmianach wywołanych ustawą z 2003 roku, z tym jednak jedynym wyjątkiem, jaki stanowiła maksymalna wartość wskaźnika wzrostu, a i to tylko w latach, kiedy powód taki właśnie wskaźnik wybierał. Tylko w tych latach miał on bowiem wpływ na ustalenie wskaźnika wzrostu składki i sumy ubezpieczeniowej. Z akt wynika, że w latach 2001 – 2007 D. B. S.nie godził się na maksymalny wskaźnik wzrostu składki i sumy ubezpieczeniowej, zatem ewidentnie wspomniany już wyżej 85 % wskaźnik zysku z lokat nie wpłynął na sumę ubezpieczenia i składkę w tym okresie. Jednakże od 2008 roku aż do 2010 roku przez powoda był wybierany proponowany przez zakład ubezpieczeń wskaźnik wzrostu sumy ubezpieczenia i w ocenie Sądu Okręgowego do wyliczenia sumy należnej powodowi po zakończeniu umowy ubezpieczenia – sumy ubezpieczenia – należy w latach 2008 – 2010 zastosować właśnie 85 % wskaźnik zysku z lokat.

Odnosząc się do dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawie należy stwierdzić, że opinia biegłego S. Z., na której oparł się Sąd I instancji, była w ocenie Sądu Okręgowego zupełnie nieprzydatna, przy czym dotyczy to przede wszystkim opinii głównej. Wobec ustalonych wyżej przez Sąd Okręgowy okoliczności należy uznać za nieprawidłowe przyjęcie przez biegłego S. Z. treści umowy bez zmiany owu wskazanych w 2010 roku. Biegły nie uwzględnił też, że powód w latach 2001 – 2007 przyjmował mniejszy niż maksymalny proponowany przez ubezpieczyciela wskaźnik indeksacji składki i sumy ubezpieczenia. Poza tym biegły nie uwzględnił również 5 % stopy technicznej przy wyliczeniu wskaźnika zysku z lokat, co także należy uznać za wadliwe. Dodatkowo biegły opierał się na symulacji z 2003 roku, która była ewidentnie symulacją na przyszłość za lata od 2004 roku. Symulacja ta nie mogła zatem przewidywać faktycznych wartości wskaźnika zysków z lokat. Za podstawę swoich ustaleń Sąd Okręgowy przyjął generalnie opinię biegłej I. T., która wyliczyła należność według treści opinii z uwzględnieniem zmian wprowadzonych w związku ze zmianą stanu prawnego wywołaną ustawą z 2003 roku, z jednym jednak wyjątkiem, że korekta obliczeń biegłych dokonywana przez Sąd Okręgowy dotyczyła jedynie wskaźnika wzrostu składki za lata 2008 – 2010, ponieważ w tych latach, o czym była już mowa wyżej, powód wybierał wskaźnik proponowany przez pozwanego i wskaźnik ten powinien się kształtować zgodnie z pierwotną umową w wysokości 85 % wskaźnika zysku z lokat. Wysokość tego wskaźnika wyliczył właśnie biegły Z. /k. 134 – 135/, powinien on wynosić odpowiednio: w 2008 3,09 %, w 2009 – 4,76 %, w 2010 – 4,45 %. W tym zakresie Sąd Okręgowy opinię biegłego S. Z. przyjął za wiarygodną, bo opierała się ona na danych wskazanych przez ubezpieczyciela. Uzupełniając zatem wyliczenia biegłej I. T. o powyższe wskaźniki, otrzymamy w rezultacie urealnioną sumę ubezpieczenia na zakończenie umowy w wysokości przekraczającej 30.000 zł. Z tego też względu w ocenie Sądu Okręgowego powództwo częściowe zasługiwało na uwzględnienie w żądanej kwocie.

Przechodząc do zarzutu apelacji związanego z roszczeniem odsetkowym, to za zasadne zdaniem Sądu Okręgowego należy uznać zarzut pozwanego dotyczący tego, iż wskazana przez Sąd Rejonowy data wymagalności była nieprawidłowa. Powód, co było w zasadzie bezsporne, nie spełnił wymogów owu dotyczących wypłaty należności, a zatem nie przedstawił wymaganych tam dokumentów wraz z wnioskiem o wypłatę. Nastąpiło to dopiero w toku postępowania, a choć data złożenia takiego uzupełnionego wniosku nie została wskazana ani przez pozwanego, ani przez powoda, to tym niemniej jednak pozwany wypłacił całą należność niesporną w dniu 18 lipca 2012 roku. Co do pozostałej części należności ubezpieczyciel pozostawał w opóźnieniu począwszy od dnia 19 lipca 2012 roku.

Wobec powyższego wyrok zmieniono częściowo na podstawie art. 386 § 1 kpc, a w pozostałej części oddalając apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na również mocy art. 98 § 1 i 3 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty te złożyły się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 60 złotych, ustalone w oparciu o § 6 pkt 1 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., nr 461).