Sygn. akt.

VI U 1908/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia

27 listopada 2013r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

na rozprawie w składzie:

Przewodniczący:

SSO Jan Kalinowski

Protokolant:

st. sekr. sądowy Hanna Kauczor

po rozpoznaniu w dniu

25 listopada 2013r.

w Bydgoszczy

odwołania

R. K. i N. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

z dnia

16 kwietnia 2013 r.

Nr

(...)

w sprawie

R. K. i N. W.

przeciwko:

Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o ubezpieczenie

zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 16 kwietnia 2013r. nr (...) w ten sposób, iż stwierdza że ubezpieczona N. W. podlega jako pracownik u płatnika składek R. K. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowym i wypadkowemu od 21 maja 2012r.

Sygn. akt VI U 1908/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 kwietnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a oraz art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.) stwierdził, że N. W. jako pracownik u płatnika składek R. K. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 21 maja 2012 r.

Odwołanie od tej decyzji złożyli płatnik R. K. oraz ubezpieczona N. W. domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i objęcie ubezpieczonej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznym jako pracownika. W odwołaniu płatnika składek podniesiono, że pomiędzy podjęciem zatrudnienia a stwierdzeniem niezdolności do pracy minęło 6 tygodni. W międzyczasie ubezpieczona wdrażała się i szkoliła w zakresie przedmiotu działalności prowadzonej przez płatnika. Czynnie wykonywała swoje obowiązki poprzez pozyskiwanie nowych klientów, spotkania z podmiotami zajmującymi się dotacjami. Brak pisemnego zakresu obowiązków nie może przesądzać o niewykonywaniu pracy. Zdaniem odwołującego zawarcie umowy o pracę w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie może być kwalifikowane w kategorii obejścia przepisów prawa, bowiem objęcie pracowników tym ubezpieczeniem jest typowym i obligatoryjnym następstwem zawieranej umowy. W odwołaniu ubezpieczonej podkreślono ponadto, że to obowiązkiem organu rentowego było udowodnienie, że nie świadczyła pracy, a zatrudnienie było fikcyjne. W jej ocenie w toku postępowania dostatecznie wykazała, że umowa o pracę nie była czynnością pozorną i nie zmierzała do obejścia prawa.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie. W uzasadnieniu tego stanowiska organ rentowy wyjaśnił, iż w toku postępowania kontrolnego nie zostało wykazane, że między stronami doszło do powstania stosunku pracy. W szczególności organ rentowy podniósł, że odwołująca nie posiada kwalifikacji oraz przygotowania zawodowego do pracy na zajmowanym stanowisku, ustalono przy tym wynagrodzenie w znacznej wysokości, okres od nawiązania umowy do przejścia na zasiłek był krótki, a dodatkowo w okresie zatrudnienia ubezpieczona głównie się szkoliła. Powyższe okoliczności wskazują, że celem zawieranej umowy nie było uzyskiwanie wynagrodzenia przez pracownika a pracodawca nie liczył na wykonywanie przez niego pracy pod jego kierunkiem. Z tego zaś wysnuć trzeba wniosek, że zamiarem stron było umożliwienie odwołującej uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Sąd ustalił i rozważył, co następuje:

Odwołująca N. W. (ur. dnia (...)), dnia 21 maja 2012 r. zawarła umowę o pracę na czas nieokreślony z R. K.. Przed podjęciem zatrudnienia była zarejestrowana w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Na podstawie umowy z R. K., który jest dla niej osobą obcą, zobowiązała się do wykonywania pracy w pełnym wymiarze etatu na stanowisku przedstawiciela handlowego za miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 3.500 zł brutto.

R. K. prowadzi w (...) działalność gospodarczą w dziedzinie odnawialnych źródeł energii. Zajmuje się montażem urządzeń do odbioru energii ze źródeł odnawialnych. W 2012 r. planował przeniesienie dotychczas zdobytych doświadczeń na rynek polski. W związku z częstym przebywaniem na terenie Niemiec postanowił zatrudnić pracownika, który mógłby poszukiwać potencjalnych klientów w Polsce. N. W. została mu polecona przez znajomego. Po nawiązaniu stosunku pracy odwołująca przeszła wymagane badania wstępne i szkolenie w dziedzinie BHP. Następnie R. K. przeszkolił ją w zakresie swojej działalności oraz zabierał na spotkania z potencjalnymi partnerami handlowymi. Odwołującą dzwoniła do konkretnych klientów z branży paliwowej. Zajmowała się także współpracą z firmami pozyskującymi dotacje unijne. Miejsce pracy znajdowało się w (...), gdzie odwołując dysponowała wydzielonym pokojem oraz komputerem. Sporo czasu zajmowała jej praca w terenie. Do potencjalnych klientów pozyskanych staraniem odwołującej należeli świadkowie J. G. oraz Ł. K. czy M. Ć.. Wskazali oni, że podczas spotkań handlowych ubezpieczona sprawiała wrażenie osoby obeznanej w sprawie profilu działalności płatnika i brała aktywny udział w rozmowie. W dniu zatrudnienia odwołującej R. K. nie wiedział, że jest ona w ciąży.

Do ubezpieczenia społecznego N. W. została zgłoszona z dniem 21 maja 2012 r. przez płatnika składek. Dokument zgłoszeniowy wpłynął do organu rentowego dnia 23 maja 2012 r. Od dnia 2 lipca 2012 r. ubezpieczona stała się niezdolna do pracy wskutek choroby, zaś od dnia 17 stycznia 2013 r. pobiera ona zasiłek macierzyński.

Dowody: umowa o pracę – k. 25 akt rentowych; protokół kontroli – k. 113-127 akt rentowych; list referencyjny – k. 111 akt rentowych; zaświadczenie lekarskie oraz karta szkolenia BHP – k. 27 i 29 akt rentowych; pismo płatnika z 13.04.2013 r. – k. 10 akt rentowych; zeznania świadków A. K., J. G. oraz Ł. K. – zapis A/V na płycie CD na k. 41 akt sądowych; zeznania świadka M. Ć. – zapis A/V na płycie CD na k. 58v

Analiza materiału procesowego, ocena wyżej wymienionych dowodów, prowadzi do wniosku, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych niesłusznie zakwestionował ważność umowy o pracę zawartej przez N. W. z płatnikiem składek R. K.. Umowa ta nie była pozorną czynnością prawną i nie zmierzała do obejścia prawa, co mogłoby skutkować uznaniem jej za nieważną. Ubezpieczona rzeczywiście podjęła pracę w przedsiębiorstwie (...), realizowała powierzone jej zadania. Odwołująca część obowiązków pracowniczych wykonywała w siedzibie zakładu pracy, a część poza nim, co jest przecież typowym elementem pracy przedstawiciela handlowego, który spędza czas pracy głównie w terenie podczas spotkań z kontrahentami. Taki też był profil obowiązków powierzonych ubezpieczonej. Nie można też zgodzić się ze stwierdzeniem, że nie posiadała ona wymaganych po temu kwalifikacji, gdyż te, po pierwsze nabywa się dopiero w trakcie zatrudnienia, a po drugie praca przedstawiciela handlowego nie należy do kategorii zatrudnienia wymagającego specjalnego przygotowania zawodowego. nie są one wymagane do wykonywania pracy przedstawiciela handlowego. Sąd nie podziela oceny organu rentowego, że przedmiotowy stosunek pracy nawiązany został wyłącznie w celu uzyskania przez ubezpieczoną właściwych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Nie leży w kompetencji organu rentowego również ocena potrzeby gospodarczej zatrudnienia dodatkowego pracownika przez przedsiębiorcę, który prowadzi działalność na własny rachunek, ponosząc ryzyko ewentualnych błędnych decyzji. Ponadto należy uznać za wiarygodne twierdzenie odwołującego, że ubezpieczona była mu potrzebna ze względu na to, że sporo czasu spędzał zagranicą i niezbędny był pracownik, który mógłby na bieżącą zajmować się pozyskiwaniem potencjalnego grona klientów, którzy po ewentualnej nowelicaji przepisów o energii odnawialnej mogliby być zainteresowani jego usługami. Wynika z tego, że odwołujący kierował się potrzebami ekonomicznymi i organizacyjnymi prowadzonej działalności.

Stosownie do treści art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru; jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu osoba, która zawarła umowę o pracę dla pozoru, a więc w sytuacji, gdy przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę, jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana, jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy (por. wyroki z dnia 4 lutego 2000 r., II UKN 362/99, OSNAPiUS 2001/13/449; z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 321/04, OSNP 2006/11–12/190 i z dnia 28 lutego 2001 r., II UKN 244/00, OSNAPiUS 2002/20/496). Przy czym nie tyle chodzi o pozorność oświadczenia woli w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. (względną), a więc o ukrycie innego, rzeczywistego oświadczenia woli, co o pozorność bezwzględną, a więc złożenie oświadczenia woli dla pozoru, gdy strony w ogóle nie mają zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2000 r., II UKN 744/99, OSNAPiUS 2002/8/194). W takiej sytuacji w ogóle nie dochodzi do złożenia oświadczeń woli, a tym samym do nawiązania stosunku pracy, a jedynie do stworzenia pozorów jego nawiązania (do nawiązania fikcyjnego stosunku pracy, a raczej stworzenia fikcji jego nawiązania; por. wyroki z dnia 17 grudnia 1996 r., II UKN 32/96, OSNAPiUS 1997/15/275 i z dnia 23 marca 1999 r., II UKN 536/98, OSNAPiUS 2000/10/403). Taka sytuacja zdaniem Sądu miała jednak miejsce w niniejszej sprawie. Strony umowy o pracę chciały, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy z zawarciem przedmiotowej umowy. W szczególności miały one zgodną wolę nawiązania stosunku, którego przedmiotem byłoby zobowiązanie N. W. do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz R. K. i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. R. K. miał stanowczy zamiar zatrudnienia odwołującej.

Należy w tym miejscu wskazać, że tytułem obowiązkowego ubezpieczenia, zarówno emerytalno-rentowego na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jak i chorobowego na podstawie art. 11 ust. 1 tej ustawy, jest zgodnie z art. 8 ust. 1 pozostawanie w stosunku pracy, przy czym na podstawie art. 13 pkt 1 ubezpieczenie trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Jak wskazano już powyżej, w świetle zebranego materiału dowodowego niewątpliwym pozostawać musi, iż N. W. pozostawała w stosunku pracy od dnia 21 maja 2012 r. i miała zamiar wykonywania przyjętych na siebie obowiązków pracowniczych w siedzibie pracodawcy. W niniejszej sprawie nie można byłoby przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, ponieważ pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa i doktryny dążenie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jako cel podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, jeżeli umowa o pracę jest faktycznie realizowana (tak wyrok Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 6 marca 2007 r., I UK 302/2006). Chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, a dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może być uznane za zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu jego obejście, jeżeli umowa ta prowadzi do faktycznej realizacji zatrudnienia spełniającego cechy stosunku pracy.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że ubezpieczona N. W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu.

SSO Jan Kalinowski