Sygn. akt V ACa 552/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2015r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2015r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 28 marca 2014r., sygn. akt V GC 129/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 18.170,73 (osiemnaście tysięcy sto siedemdziesiąt 73/100) euro z ustawowymi odsetkami od 28 września 2012r. oraz kwotę 8.601,14 (osiem tysięcy sześćset jeden 14/100) złotych tytułem kosztów procesu;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 6.555 (sześć tysięcy pięćset pięćdziesiąt pięć) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V ACa 552/14

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wystąpiła do Sądu Okręgowego w Częstochowie z pozwem, w którym domagała się zasądzenia od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 18.170,73zł Euro z ustawowymi odsetkami od 28 września 2012r. oraz kosztami procesu. Uzasadniając żądanie podała, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy usługi w postaci selekcji, naprawy i kontroli detali. W drugiej połowie 2011r. i w początkach 2012r. usługi takie świadczyła na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B., która po wykonanej selekcji wysyła produkt do swego klienta, to jest fabryki (...) w Niemczech. Kontrahent niemiecki zakwestionował jednak prawidłowość detali, co spowodowało konieczność dokonania ich ponownej selekcji przez certyfikowaną firmę (...), a nadto stało się podstawą obciążenia (...) karami umownymi. Po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających powódka uznała swoją odpowiedzialność za wadliwą selekcję detali i koszty te zwróciła w formie kompensat. Wystąpiła następnie do pozwanej o wypłatę odszkodowania na podstawie zawartej umowy ubezpieczenia, obejmującej także szkodę w postaci czystej straty finansowej (klauzula nr (...)). Pozwana jednak odmówiła spełnienia świadczenia, początkowo twierdząc, że zawarta przez strony umowa ubezpieczenia nie przewiduje odpowiedzialności za taką postać szkody, a następnie kwestionując datę wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego.

Pozwana domagała się oddalenia powództwa i zasądzenia kosztów procesu. Nie kwestionując faktu zawarcia ubezpieczenia z opcją czystej straty finansowej, wysokości szkody, ani daty wymagalności świadczenia zarzuciła, że powódka nie wykazała, że wadliwa selekcja detali, która doprowadziła do powstania szkody, miała miejsce w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową.

Wyrokiem z dnia 28 marca 2014r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanej koszty procesu w wysokości 3.617zł. Sąd ten ustalił, że w dniu 5 listopada 2011r. strony zawarły umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dla klienta indywidualnego oraz małego i średniego przedsiębiorcy na okres od 5 listopada 2011r. do 4 listopada 2012r. z sumą gwarancyjną na jeden wypadek ubezpieczeniowy określoną na 5.000.000zł. Jednocześnie rozszerzono podstawowy zakres ubezpieczenia o dodatkowe klauzule, w tym klauzulę nr (...), mocą której zakres odpowiedzialności pozwanej objął szkody mające postać czystej straty finansowej z limitem odpowiedzialności 100.000zł. Integralną części zawartej miedzy stronami umowy stanowiły ogólne warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ustalone uchwałą nr (...) z 7 maja 2009r. Zarządu (...) S.A. w W. z późniejszymi zmianami. Przedmiotem ubezpieczenia, zgodnie z 6 ust.1 OWU, była odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego za szkody wyrządzone osobie trzeciej w związku z prowadzeniem przez ubezpieczonego działalności określonej w umowie ubezpieczenia lub posiadanym mieniem będące następstwem: czynu niedozwolonego w granicach odpowiedzialności ustawowej (OC deliktowa) lub niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (OC kontraktowa). Natomiast czystą stratę finansową zdefiniowano jako uszczerbek majątkowy nie będący szkodą na osobie lub szkodą rzeczową (§ 5 pkt 1 OWU). W ramach swojej działalności powódka świadczyła usługi w zakresie selekcji, naprawy i kontroli detali na rzecz poszczególnych odbiorów usług. Celem kontroli było wyeliminowanie wszystkich wadliwych elementów, jakie mogły znaleźć się w partii przekazanej do kontroli. Do obowiązków powódki należało spakowanie detali uznanych za zgodne i oznaczenie pojemników swoją zieloną etykietką, zawierająca dokładną datę przeprowadzenia kontroli, a następnie przekazanie pojemników do magazynu zleceniodawcy. Tak otrzymane detale zleceniodawca uznawał za prawidłowe, zaś przeprowadzoną kontrolę za wykonaną zgodnie z zaleceniami i instrukcją. Sąd Okręgowy ustalił też, że na podstawie zlecenia z dnia 7 września 2011r. powódka wykonywała prace polegające na kontroli i segregacji według instrukcji zleceniodawcy części samochodowych (elementów zawieszenia), tzw. detali, wyprodukowanych przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w B., z która pozostawała w stałych relacjach gospodarczych. Po dokonanej selekcji detale były wysyłane do niemieckiego kontrahenta Spółki (...), to jest fabryki (...). W fabryce tej ujawniono, że części detali ma wady, co skutkowało koniecznością przeprowadzenia ponownej selekcji. W grudniu 2011r., styczniu i lutym 2012r. dokonała jej niemiecka firma (...). oraz częściowo sama (...). Związanymi z tym kosztami została obciążona spółka (...), która następnie w dniu 17 marca 2012r. wystawiła notę obciążeniową na wartość 20.189,70 Euro, to jest równowartość kwot wskazanych na rachunkach wystawionych przez firmę (...). Powódka zobowiązała się do pokrycia zaistniałej szkody poprzez jej rozliczenie w drodze kompensaty z należnościami przysługującymi od spółki (...). Jednocześnie Sąd Okręgowy stwierdził, że z przedstawionych przez powódkę dokumentów wynika, że kontrola suportu zawieszenia dla firmy (...) miała miejsce w dniach 12, 14 i 15 grudnia 2011r.

Dokonując powyższych ustaleń Sąd Okręgowy oparł się na dołączonych do akt sprawy dokumentach, a także częściowo na zeznaniach świadków M. Z. i S. S., wskazując przy tym, że jako pracownicy powódki byli zainteresowani rozstrzygnięciem sporu na jej korzyść. Uwzględnił nadto w całości zeznania świadka pracownika pozwanej R. S., stwierdzając, że znajdowały one oparcie w dokumentach w postaci akt szkodowych. Częściowo zostały uwzględnione także zeznania prezesa zarządu powódki M. P. – Sąd stwierdził, że co do części okoliczności faktycznych znalazły odzwierciedlenie w załączonych do pozwu dokumentach, w pozostałym zakresie pozostały gołosłowne.

Sąd Okręgowy wskazał, że pomiędzy stronami bezspornym było, że szkoda, jakiej doznała powódka, polega na powstaniu czystej straty finansowej – powódka wykonała bowiem wadliwą selekcję detali, w czasie której przeoczono elementy wadliwe, za co została obciążona kosztami przeprowadzenia ponownej akcji sortującej w łącznej kwocie 20.189,70 Euro. Podkreślił, że okolicznością sporną w sprawie było to, czy pozwana jako ubezpieczyciel w konkretnym stanie faktycznym w ogóle była zobowiązana do wypłacenia powódce świadczenia z tytułu zawartej umowy ubezpieczeniowej. O ile nie budziło wątpliwości Sądu, że powódka wyrządziła szkodę swojemu kontrahentowi oraz co do tego, że szkoda mieściła się w umownej kategorii czystej straty finansowej, to wedle Sądu uzasadnione wątpliwości budził termin wyrządzenia tej szkody. Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doprowadziła Sąd Okręgowy do podzielenia stanowiska pozwanej, że przedstawione przez powódkę dokumenty nie dają podstaw do powiązania faktu niewłaściwego przeprowadzenia kontroli detali w dniach 10, 12, 14 i 15 grudnia 2011r. z faktem ponownej selekcji wykonanej przez firmę (...) i firmę (...) w okresie ważności umowy ubezpieczenia. Stwierdził Sąd, że powódka nie wykazała, że jedno i drugie zdarzenie dotyczyło tych samych partii detali tym bardziej, że umowa ze spółką (...) została zawarta jeszcze przed zawarciem umowy ubezpieczenia, a zatem nie cały okres świadczenie usług przez powódkę był objęty ochroną ubezpieczeniową. Sąd Okręgowy wskazał także, że powódka zawiadomiła pozwaną o wystąpieniu wypadku ubezpieczeniowego dopiero po tym, jak zaprawiła powstałą szkodę, co zgodnie z § 23 ust.1 OWU było wobec pozwanej bezskuteczne. Stwierdził, że z korespondencji i pism powódki złożonych do akt szkody wynikało, że nieprawidłowości wykryto w firmie (...) przed dniem zawarcia umowy ubezpieczenia, tj. we wrześniu 2011r., że istniały rozbieżności co do dat wskazanych w instrukcji sortowania i zielonych etykietach, a także w dokumentach przekazanych tłumaczowi przysięgłemu. Ostatecznie Sąd Okręgowy uznał, że wbrew obowiązkom z art.6 k.c. i art.232 k.p.c. powódka nie wykazała zasadności żądania pozwu, co skutkowało oddaleniem powództwa na podstawie art.805 § 2 pkt 1 k.c., art.471 k.c. i art.361 § 1 k.c. Orzeczenie o kosztach procesu zapadło na mocy art.98 k.p.c. i art.99 k.p.c.

W apelacji od tego wyroku powódka zarzuciła liczne błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia, szeroko w apelacji opisane, a także naruszenie prawa materialnego, a to: art.361 § 1 k.c. przez jego niewłaściwą wykładnię i uznanie, że pomiędzy działaniem powodowej spółki, dokonującej selekcji detali w firmie (...) w dniach wskazanych w zielonych etykietach a faktem zlecenia w grudniu 2011r. oraz w styczniu i lutym 2012r. przez firmę (...) firmie (...) ponownej selekcji tych detali nie zachodzi adekwatny związek przyczynowy, art.471 k.c. poprzez niesłuszne przyjęcie, że powódka nie wykazała faktu i wysokości szkody w postaci czystej straty finansowej w okresie obowiązywania umowy ubezpieczenia, art.6 k.c. poprzez błędne uznanie, że nie udowodniła zasadności żądania pozwu, w tym faktu, że czysta strata finansowa powstała w okresie obowiązywania umowy ubezpieczenia, art.822 § 1 i 2 k.c. oraz § 5 pkt 22 i § 6 ust.3 i 4 OWU poprzez ich pominięcie, a w konsekwencji nieustalenie, że szkoda w postaci czystej straty finansowej powódki powstała w okresie ubezpieczenia. W ocenie skarżącej Sąd Okręgowy dopuścił się także naruszenia art.232 k.p.c. poprzez uznanie, że powódka nie przedstawiła wystarczających dowodów dla wykazania zasadności żądania pozwu oraz art.233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, co także bliżej w apelacji uzasadniła. W oparciu o przedstawione zarzuty domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenia żądanej kwoty oraz kosztów postępowania za obie instancje.

Pozwana domagała się oddalenia apelacji i zasądzenia kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja jest zasadna.

Ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy są niepełne, przez co wymagają uzupełnienia i skorygowania o tyle, że powódka pozostawała ze spółką (...) w stałych kontaktach handlowych i jako jedyna świadczyła na jej rzecz usług selekcji detali przeznaczonych między innymi dla fabryk (...) i (...). W ramach tej współpracy prowadzona była akcja(...), w której selekcji poddawano 100% detali produkowanych dla (...), co znajdowało także odzwierciedlenie na wystawianych fakturach. Procedura kontrolna kończyła się umieszczeniem na pojemniku z detalami etykiety w kolorze zielonym (niezależnie od białej etykiety producenta), na której wpisywano między innymi datę selekcji oraz nazwisko wykonującego ją pracownika. Identyfikacja detali, także w związku z ewentualną reklamacją, odbywa się wyłącznie poprzez zielone etykiety, a umieszczone na nich oznaczenia nie znajdowały żadnego odzwierciedlenia w fakturach ponieważ rozliczenie następowało w oparciu o liczbę godzin, w jakich wykonywano sortowanie (dowód: zeznania świadka M. Z., k.259, 00:05:10-00:35:00). Sortowanie takie przeprowadzano także w połowie grudnia 2011r. (a później także w styczniu i lutym 2012r.) – części samochodowe przeznaczone dla (...) zostały przekazane jako prawidłowo wykonane („zgodne”), jednak na miejscu, po wprowadzeniu na linię produkcyjną, odkryto ich wadliwość. Przedstawiciele (...) wykonali fotografie zielonych etykiet, umieszczonych na pierwszych pojemnikach, z których pochodziły wadliwe detale, a następnie fotografie te przesłano spółce (...) (dowód: zeznania prezesa zarządu powódki M. P., k.307, 00:59:00 oraz świadka S. S., k.299, 00:35:01-00:49:00, fotografie etykiet k.39-43 dotyczące kontroli przeprowadzonej w dniach 10, 12, 14 i 15 grudnia 2011r.). W konsekwencji – zgodnie z przyjętymi w branży procedurami – cała partia detali została wycofana do magazynu, zlecono także jej ponowną selekcję, którą w grudniu 2011r., styczniu i lutym 2012r. przeprowadziła certyfikowana firma (...). Reselekcji poddano wszystkie detale w partii, w której odkryto wadliwe elementy, za co firma wystawiła dwa rachunki na łączną kwotę 12.929,19 Euro (dowód: rachunki ze specyfikacją, k.265-273). Spółka (...) została obciążona tymi kosztami, a niezależnie od tego kontrahent niemiecki nie zapłacił należności za detale uprzednio segregowane przez powódkę i uznane za wadliwe. Łączna wysokość szkody poniesionej przez (...) wyniosła 20.189,70 Euro, którą następnie obciążyła powódkę (niesporne, nota obciążeniowa k.274-276). Po otrzymaniu zawiadomienia o reklamacji ze strony (...), co miało miejsce 20 marca 2012r., powódka przeprowadziła czynności sprawdzające i na tej podstawie uznała swoją odpowiedzialność. Otrzymana reklamacja była pierwszym zgłoszeniem o wadliwości selekcji wykonanej w ramach akcji, która trwała od 2011r. (dowód: zeznania świadka S. S.). Kwota objęta notą obciążeniową została zapłacona w wyniku kompensat w okresie od marca do września 2012r. (dowód: rozliczenia i faktury z adnotacją o potrąceniu, k.44-49). W dniu 19 lipca 2012r. powódka zgłosiła szkodę pozwanej, domagając się wypłaty odszkodowania w wysokości 18.170,73 Euro, odpowiadającej wysokości szkody z uwzględnieniem przewidzianej w umowie franszyzy redukcyjnej wynoszącej 10%. Pozwana nie kwestionowała istnienia szkody i jej zakresu, jednak odmówiła wypłaty odszkodowania uznając, że zawarta przez strony umowa ubezpieczenia nie przewiduje odpowiedzialności za tzw. czystą stratę finansową. W wyniku dalszej korespondencji zmieniła stanowisko o tyle, że nie negując swego zobowiązania umownego zakwestionowała datę wykonania selekcji, której wadliwość doprowadziła do powstania szkody (niesporne). Pozwana uznała, że skoro umowa, w ramach której dokonywano selekcji, została zawarta we wrześniu 2011r., a okres ubezpieczenia rozpoczynał się 5 listopada 2011r., powódka mogła przeprowadzić wadliwą selekcję w czasie, kiedy nie korzystała jeszcze z jej ochrony ubezpieczeniowej, tym bardziej, że do akt szkodowych dołączono wyniki nadań laboratoryjnych przeprowadzonych w października 2011r., w których wskazywano na określone wady części produkowanych w fabryce spółki (...). Oczekiwała też pozwana, że na dokumentach pochodzących od tej spółki oraz od firm (...) i (...) zostaną zamieszczone te same numery, co pozwoliłoby zidentyfikować przedmiot selekcji (dowód: zeznania świadka R. S., k.307, 00:02:39-00:41:36). Badanie laboratoryjne przeprowadzone w październiku 2011r. nie dotyczyło jednak komponentów sprawdzanych w grudniu 2011r. (dowód: zeznania M. P., k.307, 01:10:00).

Powyższe ustalenia podjęto w oparciu o okoliczności między stronami niesporne, powołane wyżej dokumenty, których prawdziwości nie kwestionowano, a także na podstawie zeznań świadków M. Z. i S. S.. Zostały one uwzględnione w całości ponieważ Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się jakichkolwiek podstaw aby zakwestionować prawdomówność tych świadków. Złożone przez nich zeznania były stanowcze i jednoznaczne w swej treści, a jednocześnie wzajemnie się uzupełniały. Z tych samych przyczyn uwzględniono także zeznania M. P., prezesa zarządu powódki. Dokonana przez Sąd Okręgowy aprioryczna ocena wymienionych dowodów jako gołosłownych lub częściowo niewiarygodnych z uwagi na zatrudnienie u powódki narusza zasady wynikające z art.233 § 1 k.p.c. tym bardziej, że Sąd nie wskazał w jakim zakresie i z jakich dokładnie przyczyn dowodom tym należy odmówić wiarygodności. Przy ustaleniu stanu faktycznego Sąd Apelacyjny uwzględnił także częściowo zeznania świadka R. S., pracownika pozwanej. Zeznania te także były wiarygodne, lecz okazały się w znacznej części nieprzydatne ponieważ odnosiły się do przebiegu postępowania likwidacyjnego, co pomiędzy stronami nie było przedmiotem sporu.

Z tym uzupełnieniem i o ile nie kolidują z powyższymi ustaleniami, Sąd Apelacyjny akceptuje ustalenia Sądu Okręgowego i czyni je własnymi.

Odnosząc się do zarzutów zawartych w apelacji i mających za przedmiot pozostałe ustalenia faktyczne trzeba stwierdzić, że bez znaczenia pozostaje czy w okresie poprzedzającym zawarcie umowy z pozwaną powódka korzystała z ochrony ubezpieczeniowej świadczonej przez innego ubezpieczyciela ponieważ okoliczność ta nie ma żądnego wpływu na ocenę zasadności żądania pozwu. Nie jest też istotne czy zlecenie sortowania przesłane powódce drogą elektroniczną w dniu 7 września 2011r. miało jednorazowy charakter czy też stanowiło zlecenie „otwarte” skoro – jak wynika ze zgromadzonych dowodów – zdarzenie powodujące szkodę (wadliwe sortowanie) miało miejsce w grudniu 2011r., a fakt jego zaistnienia nie był sam w sobie przez pozwaną kwestionowany. Nieistotne było też i to, w oparciu o jaką konkretnie instrukcję (tzn. od kogo pochodzącą) sortowanie było przeprowadzane, skoro niewątpliwie okazało się ono wadliwe skoro na linię produkcyjną w fabryce (...) trafiły części nie spełniające norm jakości. Jeśli idzie o wcześniejsze badania laboratoryjne – zgromadzone dowody nie pozwalają na stwierdzenie, że miały one za przedmiot te konkretnie detale, które poddano wadliwemu sortowaniu w okresie objętym umową stron.

Oświadczenie pracownika spółki (...) z dnia 26 lipca 2013r. wskazujące na okres dokonywania wadliwej selekcji (k.18) nie miało natomiast waloru dowodu i mogło być traktowane jedynie jako oświadczenie strony powodowej, słusznie zatem Sąd Okręgowy nie zaliczył go w poczet materiału dowodowego.

Spór w niniejszej sprawie nie dotyczył podstawy odpowiedzialności pozwanej, ani wysokości szkody, jak i związku przyczynowego pomiędzy wadliwym sortowaniem a szkodą powódki w postaci czystej straty finansowej, sprowadzał się jedynie do zagadnienia czy zdarzenia, które doprowadziły do powstania szkody, miały miejsce w okresie objętym ochroną ubezpieczeniową, to jest od 5 listopada 2011r. do 4 listopada 2012r.

Jak ustalono, wadliwe sortowanie detali prowadzące do powstania szkody odbyło się nie wcześniej niż w grudniu 2011r., powódka powzięła informację o zdarzeniu z początkiem marca 2012r. i także od marca 2012r. przystąpiła do ratalnej zapłaty kwoty wynikającej z noty obciążeniowej. Faktem też pozostaje, że przed zawarciem porozumienia ze spółką (...) powódka nie informowała pozwanej o swych zamierzeniach, co jednak rodzi tylko taki skutek, że w świetle § 23 ust.3 OWU ubezpieczyciel nie był tym uznaniem związany i w sporze na tle wykonania umowy ubezpieczenia mógł wobec powódki podnosić wszelkie dostępne mu zarzuty.

Co do zasady zatem żądanie powódki było słuszne. Odmiennie niż uznał Sąd Okręgowy, powódka spełniła obowiązek ciążący na niej na podstawie art.6 k.c. i wykazała okoliczności sporne między stronami, a istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Bezpodstawne było przy tym oczekiwanie pozwanej, że firmy (...), (...) i (...) będą stosowały tę samą nomenklaturę w swoich dokumentach, w szczególności, że firmy (...) będą posługiwały się tymi samymi numerycznymi oznaczeniami detali, jakie stosowała spółka (...).

Wysokość dochodzonego roszczenia nie była sporna, a niezależnie od tego znajdowała oparcie w zgromadzonych dowodach, w tym zwłaszcza nocie obciążeniowej wystawionej przez spółkę (...). W świetle art.822 § 1 k.c. powództwo okazało się zatem w całości zasadne. Żądanie zasądzenia odsetek znajdowało w oparcie w art.481 § 1 k.c. w związku z art.817 § 1 k.c. W sprawie nie zaistniały przeszkody ku temu aby pozwana, dysonując wyspecjalizowaną kadrą pracowników, przeprowadziła wszystkie czynności zmierzające do likwidacji szkody w terminie 30 od uzyskania zgłoszenia o zaistnieniu wypadku ubezpieczeniowego. Odmawiając uwzględnienia powództwa Sąd Okręgowy naruszył powołane przepisy, a także art.361 k.c. W sprawie nie miał natomiast zastosowania art.471 k.c., który nie odnosi się w ogóle do żądania wykonania zobowiązania, z jakim wystąpiła powódka, lecz reguluje roszczenie z tytułu odszkodowania za szkodę wyrządzoną niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania, co nie było przedmiotem niniejszego postępowania.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art.386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uwzględnił powództwo w całości oraz orzekł o kosztach postępowania za pierwszą instancję, zasądzając z tego tytułu od pozwanej na rzecz powódki kwotę 8.601,14zł. Podstawę rozstrzygnięcia stanowił art.98 k.p.c. w związku z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz.490). Na zasądzoną kwotę składa się opłata od pozwu (3.855zł), wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powódki wraz z opłatą skarbową (3.617zł) oraz udokumentowane wydatki, poniesione w toku procesu na tłumaczenia (łącznie 1.129,14zł). O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono po myśli art.98 k.p.c. oraz przepisów powołanego rozporządzenia (§ 12 ust.1 pkt 2). Na zasądzoną kwotę 6.555zł składa się opłata od apelacji (3.855zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika powódki (2.700zł).