Sygn. akt VI GC 249/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Walus-Rząsa

Protokolant: st. sekretarz sądowy Magdalena Kamuda

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2013 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra Skarbu Państwa

przeciwko : (...) S.A. w P.

o uchylenie uchwały

I.uchyla uchwałę Nr 12 Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Spółki (...) S.A. w P., podjętej w dniu 20 czerwca 2013r.,

II. nakazuje pobrać od pozwanego (...) S.A. w P. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Rzeszowie kwotę 2.000 zł ( dwa tysiące złotych ) tytułem opłaty od pozwu od uiszczenia której powód był zwolniony.

Sygn. akt VI GC 249/13

UZASADNIENIE

Powód, Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa, w pozwie skierowanym przeciwko (...) SA w P. wniósł o uchylenie uchwały Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Spółki (...) SA z dnia 20 czerwca 2013r.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że jest akcjonariuszem pozwanej spółki posiadającym 700 tysięcy akcji. Zgodnie z art. 2 pkt 5 a) ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa ( Dz.U. z 1996 r. Nr 106 poz. 493, ze zmn.) Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa wykonuje uprawnienia z praw majątkowych Skarbu Państwa, w szczególności w zakresie praw z akcji i udziałów należnych do Skarbu Państwa.

Na Zwyczajnym Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy w dniu 20 czerwca 2013r. Skarb Państwa głosował przeciwko zaskarżonej uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu.

Powyższe uzasadnia legitymację czynną Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra Skarbu Państwa w sprawie. Dodatkowo powód wskazał, że na podstawie art. 8b ust. 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa ( Dz.U. Nr 169, poz. 1417, ze zmn.) zastępstwo procesowe Skarbu Państwa w sprawach o uchylenie, stwierdzenie nieważności oraz ustalenie nieistnienia uchwał podjętych przez walne zgromadzenia lub zgromadzenia wspólników spółek z udziałem Skarbu Państwa, z których prawa z akcji lub udziałów wykonuje Minister Skarbu Państwa, a w których postępowanie zostało wszczęte po dniu 19 czerwca 2009 r., zostało przekazane Ministrowi Skarbu Państwa.

Powód podał, że zaskarżoną uchwałą nr 12 z dnia 20 czerwca 2013r. Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki (...) SA wyraziło zgodę zarządowi spółki na sprzedaż maszyny C. 40 oraz innego sprzętu zbędnego do procesu produkcji i prowadzenia przez spółkę dotychczasowej działalności w terminie i na warunkach ustalonych przez zarząd.

Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa głosował przeciwko podjęciu przedmiotowej uchwały i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu.

Powód podniósł, że zaskarżona uchwała godzi w inwersy spółki i pozostaje w sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz ze statutem spółki.

W ocenie powoda zaskarżona uchwała narusza interes spółki poprzez pozbawienie spółki wewnętrznych mechanizmów kontroli poprzedzających podejmowanie decyzji o istotnych skutkach majątkowych. Ponadto uchwała jest sprzeczna z § 11 ust. 2 h statutu spółki stosownie do którego, do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy wyrażenie zgody na transakcje obejmujące zbycie lub nabycie akcji lub innego mienia jeżeli wartość transakcji przewyższa 20% aktywów netto spółki wg ostatniego bilansu. W niniejszej sprawie wartość aktywów netto spółki wynosi 8.491.604,10 zł. Natomiast uchwała wymienia w swej treści jedynie maszynę C. 40 , a w pozostałym zakresie zawiera zgodę blankietową na każde inne urządzenie bez względu na jego wartość. Ocena przydatności danego sprzętu do procesu produkcji i prowadzenia dotychczasowej działalności jak również warunki sprzedaży, w tym cena, jest uzależniona wyłącznie od woli zarządu spółki. W ocenie powoda udzielenie zarządowi takiej zgody „blankietowej” , oprócz tego że godzi w interes spółki, pozostaje również w sprzeczności z jej statutem ( § 11 ust. 2 pkt h). Niewątpliwie bowiem prowadzi do obejścia wymogu uzyskania zgody rady nadzorczej na sprzedaż urządzenia w przypadku gdy jego wartość przekracza 20% aktywów netto. Należy zauważyć, że brak jest jakichkolwiek informacji dotyczących wykazu maszyn oraz innego sprzętu mającego stanowić przedmiot zbycia, brak jest też warunków na jakich miałoby dojść do ich sprzedaży. Sama wycena maszyny C. 40 również nie została sporządzona przez uprawniony podmiot lecz jedynie przez Komisję powołaną przez zarząd spółki. Wartość tej maszyny została oszacowana przez w/w komisje na kwotę 900.000 zł. Z żadnej dokumentacji nie wynika aby osoby wchodzące w skład komisji posiadały uprawnienia do wyceny tego typu urządzeń. Niezależnie od tego wycena została dokonana na dzień 12.03.2012r., a zatem ponad rok przed podjęciem zaskarżonej uchwały.

W ocenie powoda zaskarżona uchwała dając zarządowi możliwość zbycia dowolnych maszyn i sprzętu na warunkach przez siebie ustalonych, oprócz sprzeczności ze statutem spółki , narusza przede wszystkim jej interes. Wycena maszyny przez komisję złożoną z pracowników spółki, a nie przez rzeczoznawcę majątkowego, nie może stanowić podstawy do ustalenia wartości rynkowej maszyny.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania na podstawie art. 423 § 2 ksh – wobec oczywistej bezzasadności powództwa – w wysokości dziesięciokrotnej kosztów sądowych oraz wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego w sprawie wg norm przepisanych.

Pozwany zarzucił, że podjęcie zaskarżonej uchwały było spowodowane niezwykle trudną sytuacją finansową strony pozwanej. Zarząd podjął decyzję o restrukturyzacji przedsiębiorstwa. Pozwany musi dokonać wymiany i modernizacji przestarzałego sprzętu na co zamierza przeznaczyć środki uzyskane ze sprzedaży zbędnego sprzętu. Decyzja o zbyciu przestarzałej, zdemontowanej i nie przynoszącej obecnie żadnych zysków maszyny C. 40 oraz innego, mniejszego sprzętu, który z uwagi na postęp technologiczny i zmiany w procesie produkcji nie jest już dzisiaj używany, jest w pełni racjonalna i uzasadniona ekonomicznie. Zarząd w żaden sposób nie próbuje „obejść” postanowień statutu. Zaskarżona uchwała została wprowadzona do porządku obrad głównie w celu informacyjnym. Akcjonariusz będący powodem nie ma aktualnie przedstawiciela w radzie nadzorczej spółki stąd też zarząd postanowił przedstawić kwestię sprzedaży maszyn na walnym zgromadzeniu, dając w ten sposób powodowi możliwość ustosunkowania się do tych planów. Na dzień dzisiejszy sprzedaż sprzętu nie jest jeszcze w pełni przygotowana, nie ma ustalonego kupca, nie ma również pewności jakie będzie ewentualne zainteresowanie i jaką kwotę uda się uzyskać ze sprzedaży. W marcu 2012r. została powołana komisja zakładowa, której zadaniem była ocena wartości maszyny. W skład komisji weszli pracownicy z dużym stażem pracy w branży poligraficznej oraz szerokim rozeznaniem sytuacji na tym rynku. Cena ustalona w zeszłym roku jest jedynie ceną sugerowaną, opinia nie jest w żaden sposób wiążąca, a ma jedynie stanowić punkt odniesienia w przypadku szukania potencjalnego nabywcy. Opinia biegłego nie jest w tym przypadku konieczna. Z uwagi na trudną sytuację finansową spółki dodatkowe koszty związane ze sporządzeniem fachowej opinii są zbyteczne. Maszyna C. 40 jest bardzo przestarzała i zainteresowanie jej zakupem jest na dzień dzisiejszy znikome, w związku z czym to ostatecznie rynek zdecyduje o tym czy do sprzedaży dojdzie i na jakich warunkach. Wartość maszyny C. 40 ustalona przez komisję zakładową wynosi 900.000 zł . Wskazana kwota nie przekracza 20% aktywów netto spółki, które wg ostatniego bilansu wynoszą 12.097.515,59 zł. W tej sytuacji należy przyjąć, że aktualnie zgodnie ze statutem spółki transakcje, których wartość przenosi kwotę 2.419.503,32 zł wymagają zgody rady nadzorczej. Jest to kwota ponad dwukrotnie wyższa od szacowanej wartości maszyny C. 40. Zarząd podjął czynności zmierzające do rozeznania rynku i ma aktualnie jedynie ogólny pogląd na sytuację. W przypadku znalezienia kupca i ustalenia warunków sprzedaży zarząd wystąpi do rady nadzorczej o wyrażenie zgody na sprzedaż jeżeli okaże się to konieczne. Po znalezieniu nabywcy oraz ustaleniu szczegółów sprzedaży nie będzie możliwości zwołania walnego zgromadzenia i uzyskania jego zgody, która jak zostało to już wcześniej podniesione, nie jest wymagana. Rada nadzorcza może wyrazić zgodę niezwłocznie jeśli zajdzie taka potrzeba. Pozwany wskazał, że do zarządu, który reprezentuje spółkę należy ustalenie listy sprzętu zbędnego do produkcji i również wymóg uzyskania zgody rady nadzorczej nie odbiera zarządowi możliwości ustalenia warunków jego sprzedaży, które mogą być jedynie zaakceptowane lub nie przez radę nadzorczą.

Pozwany wskazał, że oprócz maszyny C. 40 do sprzedaży trafią prawdopodobnie jeszcze inne maszyny takie jak K. za cenę około 30.000 zł, M. M. za cenę 100.000 zł oraz M. M. – linia zbierając - szyjąca za cenę około 100.000 zł. Katalog sprzętu przeznaczonego do sprzedaży nie został przedstawiony na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy ponieważ o tym co zostanie sprzedane i za jaką cenę zdecyduje zainteresowanie na rynku i potrzeby spółki. Jednak żadna z maszyn przeznaczonych na sprzedaż poza maszyną C. 40 nie będzie warta więcej niż 100.000 zł, w związku z czym, zgodnie ze statutem spółki nie będzie konieczne uzyskanie zgody rady nadzorczej w tym zakresie. Nadto łączna kwota uzyskana ze sprzedaży sprzętu nie przekroczy 20% aktywów netto spółki wg ostatniego bilansu.

W świetle powyższego - zdaniem strony pozwanej - żaden z zarzutów podniesionych w pozwie nie powinien stanowić podstawy do uchylenia uchwały, której podjęcie nie jest de facto konieczne do dokonania sprzedaży.

Wniosek o zasądzenie od powoda kwoty do dziesięciokrotnej wysokości kosztów sądowych oraz wynagrodzenia pełnomocnika jest zasadny albowiem powód swoim działaniem utrudnia funkcjonowanie spółki, która znajduje się obecnie w wyjątkowo trudnej sytuacji finansowej. Podniesione w pozwie wątpliwości powód powinien zgłosić zarządowi, co pozwoliłoby uniknąć sprawy sądowej, która szkodzi spółce i zaburza jej działania.

W piśmie procesowym z dnia 22 sierpnia 2013r., powód podtrzymał żądanie pozwu. Podniósł, że bezpodstawna jest argumentacja o jedynie informacyjnym charakterze uchwały albowiem wynika z niej wyrażenie zgody na sprzedaż sprzętu. Ponadto w chwili głosowania walne zgromadzenie nie posiadało wykazu maszyn, które zostały uznane przez zarząd za zbędne. Pozostawienie zarządowi dowolności przy sprzedaży maszyn niewątpliwie godzi w interes spółki. Skarb Państwa wytaczając niniejsze powództwo chroni interes spółki poprzez wyeliminowanie sytuacji, w której jej majątek byłby sprzedawany w sposób niekontrolowany.

W piśmie procesowym z dnia 3 września 2013r., pozwany podtrzymał dotychczasowe twierdzenia wskazując, że zaskarżona uchwała nie służy obejściu prawa ani statutu spółki. Sprzedaż sprzętu jest na razie planowana, a o ewentualnej kontroli wymaganej przez statut można mówić jedynie na etapie jej realizacji, kiedy możliwe będzie precyzyjne określenie szczegółowych warunków sprzedaży. Jeżeli zostaną spełnione przesłanki określone w statucie zarząd zwróci się do rady nadzorczej w tej kwestii.

Sąd ustalił, co następuje:

Protokołem z dnia 23.03.2012r., komisja składająca się z pracowników (...) SA dokonała ustalenia wartości maszyny C. – 40 na kwotę 900.000 zł wskazując, że możliwe jest jej zbycie w związku z zaprzestaniem produkcji poligraficznej na tej maszynie.

( dowód: protokół z dnia 23.03.2013r. k. 13).

Pracownik strony pozwanej w karcie służbowej z 16.03.2012r. wskazał, że po dokonaniu remontu podzespołów maszyna C. 40 może zostać uruchomiona do produkcji poligraficznej.

( dowód : karta służbowa k. 14 ).

Taką sama opinię w karcie służbowej wyraził inny pracownik S. S..

( dowód : karta służbowa k. 15).

Z. w sprawie pracownicy pozwanego zeznali zgodnie, że przeznaczona do sprzedaży maszyna C. 40 jest już przestarzałą maszyną, na której produkcja jest bardzo kosztowna. Zeznali, że wyceny maszyny dokonali biorąc pod uwagę podobne maszyny oferowane do sprzedaży na rynku a także swoje wieloletnie doświadczenie w pracy poligraficznej. Takie same warunki przyjęli do wyceny pozostałego sprzętu , który został przeznaczony przez zarząd do sprzedaży.

( dowód: zeznania świadków M. B., A. B., E. K. i W. C. oraz wykaz maszyn przeznaczonych do sprzedaży k. 124, 185,186).

Członkowie zarządu strony pozwanej przyznali, że zasięgnęli opinii pracowników (...) SA, z których została utworzona komisja w celu dokonania wyceny przeznaczonych do sprzedania maszyn. Maszyny zostały przeznaczone do sprzedaży albowiem nie są już używane gdyż są przestarzałe, a maszyna C. 40 jest w części zdemontowana. Sprzedaż tych maszyn przyczyni się do poprawy sytuacji finansowej pozwanej spółki.

( dowód: zeznania prezesa zarządu I. L. oraz wiceprezesa zarządu P. W. k. 186).

Na zgromadzeniu Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Spółki (...) została przedstawiona m.in. uchwała nr 12 przedmiotem której miało być wyrażenie zgody przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy zarządowi spółki na sprzedaż maszyny C. 40 oraz innego sprzętu zbędnego do procesu produkcji i prowadzenia przez spółkę dotychczasowej działalności, w terminie i na warunkach ustalonych przez zarząd. Przedstawiciel Skarbu Państwa glosował przeciwko uchwale i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu – co zostało dokonane.

( dowód: protokół z Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy z dnia 20.06.2013r. k. 17 -22).

Z § 11 pkt 2 h) statutu wynika, że rada nadzorcza wyraża zgodę na transakcje obejmujące zbycie lub nabycie akcji lub innego mienia jeżeli wartość transakcji przewyższa 20% aktywów netto spółki wg ostatniego bilansu .

( dowód: statut spółki k. 29).

Do akt zostało przedłożone sprawowanie finansowe spółki za okres od 1.01 do 31.12.2012r.

( dowód: sprawozdanie finansowe k. 35 – 105).

Powyższe ustalenia faktyczne zostały dokonane w oparciu o w/w dowody z dokumentów, zeznania świadków i przesłuchania stron ograniczone z przyczyn natury faktycznej do przesłuchania pozwanego. Dowody z dokumentów zawnioskowane przez obie strony nie były kwestionowane co do ich prawdziwości, stąd wiarygodność ich nie budziła wątpliwości sądu. Zeznania świadków są spójne i znajdują oparcie w materiale dowodowym z dokumentów, dają pełny obraz stanu faktycznego. Przesłuchani świadkowie mają pełną i bezpośrednią wiedzę odnośnie faktów na okoliczność, których zeznawali. W taki sam sposób Sąd ocenił zeznania członków zarządu pozwanego.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 422 ksh uchwała walnego zgromadzenia sprzeczna ze statutem bądź dobrymi obyczajami i godząca w interes spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza, może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały. Przepis ten wymienia cztery przyczyny wadliwości uchwały walnego zgromadzenia wspólników, lecz żadna z wymienionych przyczyn osobno nie stanowi podstawy do uchylenia uchwały. Muszą występować łącznie dwie przyczyny, zestawione następująco:

1.  uchwała jest sprzeczna ze statutem i godzi w interes spółki,

2.  uchwała jest sprzeczna ze statutem i ma na celu pokrzywdzenie akcjonariusza,

3.  uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i godzi w interes spółki,

4.  uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i ma na celu pokrzywdzenie akcjonariusza.

( tak J. Szwaja, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, KSH – komentarz, t. III, str. 990 wyd.C.H.BECK W-wa 2003 ).

Powód jako podstawę uchylenia zaskarżonej uchwały podał, że uchwała godzi w interesy spółki i pozostaje w sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz ze statutem spółki.

Sprzeczność uchwały z dobrymi obyczajami, o której mowa w art. 422 § 1 k.s.h., występuje wówczas, gdy w obrocie handlowym może być ona uznana za nieetyczną. Chodzi przy tym jednak raczej nie o ocenę z punktu widzenia etyki przeciętnego, uczciwego człowieka, lecz o oceny nastawione na zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania spółki pod względem ekonomicznym (wyrok SN z dnia 8.03.2005r. sygn. akt IV CK 607/04). Ponadto w uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy przyjął za poprawne rozumienie pojęcia "godzenie w interes spółki" jako podejmowanie uchwał mających na celu nie tylko uszczuplenie majątku spółki lub ograniczających jej zysk, ale także godzących w dobre imię spółki lub jej organów, chroniących interesy osób trzecich kosztem interesów spółki, a także zagrażających jej bytowi.

Mając na uwadze powyższe przyczyny Sąd uznał, że w niniejszej sprawie zachodzą podstawy do uchylenia zaskarżonej uchwały.

Zarząd pozwanej spółki przedstawiając zaskarżoną uchwałę pod głosowanie Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy chciał niewątpliwie uzyskać akceptację Zgromadzenia Akcjonariuszy na sprzedaż maszyny C. 40 oraz innego sprzętu zbędnego do procesu produkcji – w terminie i na warunkach ustalonych przez zarząd. Stąd też bezzasadne są twierdzenia strony pozwanej, iż zaskarżona uchwała została wprowadzona do porządku obrad jedynie w celu informacyjnym.

Uzyskanie akceptacji Zgromadzenia akcjonariuszy pozwoliłoby niewątpliwie na sprzedaż maszyny C. za kwotę 900.000 zł lub innej w zależności od zainteresowania nabywców. Nie ulega kwestii, jak wynika z zeznań świadków, że maszyna C. jest przestarzała, a produkcja na niej jest droga. Wycena dokonana przez komisję składającą się z pracowników spółki – co również wynika z ich zeznań – została dokonana przez osoby, które znają rynek poligraficzny z racji wieloletniej pracy w branży poligraficznej , jak też została dokonana z rozeznaniem sytuacji na tym rynku. Nie mniej jednak sporządzając wycenę należało przytoczyć informacje, które były brane pod uwagę przez komisję w celu uzasadnienia wartości maszyny. Z zeznań pracowników wynikało bowiem, że brane były pod uwagę ceny maszyn podobnych. Brak takiego uzasadnienia mógł rodzić wątpliwości akcjonariusza co do prawidłowości wyceny maszyny.

Brak wskazania w uchwale lub załączniku do niej tego „innego sprzętu”, zbędnego do procesu produkcji powodował wątpliwości co do zgodności uchwały z § 11 ust. 2 h statutu. Strona pozwana dopiero do odpowiedzi na pozew załączyła listę sprzętu zbędnego, przeznaczonego do sprzedaży o wartości, która również nie została w żaden sposób uzasadniona. Nie można wykluczyć, że wartość ta byłaby inna gdyby wyceny dokonywał rzeczoznawca, ponadto, tak jak i w przypadku maszyny C. brak jest jakiegokolwiek odniesienia ceny tych maszyn do innych podobnych lub takich samych znajdujących się na rynku. Nie mniej jednak najistotniejszą kwestią jest brak w uchwale wskazania o jaki zbędny sprzęt chodzi. Powoduje to, ze zgoda Walnego Zgromadzenia dotyczyłaby sprzedaży jakichkolwiek urządzeń bez względu na ich wartość. Brak podania urządzeń przeznaczonych do sprzedaży i ich wartości powoduje niewątpliwie sprzeczność zaskarżonej uchwały z § 11 ust. 2 h statutu spółki. Powoływanie się przez stronę pozwaną na wykaz maszyn przeznaczonych do sprzedaży załączonych do odpowiedzi na pozew jest bezzasadne albowiem wykaz ten powinien być częścią uchwały lub załącznikiem do niej i powinien zawierać szczegółowe uzasadnienie przyjętej wartości sprzętu przeznaczonego do sprzedaży.

W tym stanie rzeczy skoro nie można ustalić, mając na uwadze treść uchwały, czy wartość transakcji przekracza 20% aktywów netto spółki należy przyjąć, że zaskarżona uchwała sprzeczna jest z § 11 ust. 2 h statutu spółki.

Brak wskazania w uchwale sprzętu przeznaczonego do sprzedaży a także jego wartości powoduje, ze zaskarżona uchwałą godzi w interesy spółki i jest sprzeczna z dobrymi obyczajami. Tak sformułowana treść uchwały może bowiem dotyczyć wyrażenia zgody na sprzedaż każdego urządzenia czy maszyny bez względu na ich wartość, a tym samym może doprowadzić do bezzasadnego uszczuplenia majątku spółki.

Wobec powyższego skoro zaskarżona uchwała sprzeczna jest z ze statusem spółki dobrymi obyczajami i godzi w interes spółki Sąd orzekł jak w sentencji na podstawie art. 422 ksh.