Czwartek, 28 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5876
Czwartek, 28 marca 2024
Sygnatura akt: VIII GC 47/13

Tytuł: Sąd Okręgowy w Bydgoszczy z 2013-12-20
Data orzeczenia: 20 grudnia 2013
Data publikacji: 13 października 2017
Data uprawomocnienia: 3 czerwca 2014
Sąd: Sąd Okręgowy w Bydgoszczy
Wydział: VIII Wydział Gospodarczy
Przewodniczący:
Sędziowie:
Protokolant:
Hasła tematyczne:
Podstawa prawna:

Sygn. akt. VIII GC 47/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący

SSO Wojciech Wołoszyk

Protokolant

st. sekr. sądowy Bożena Cackowska

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2013r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółka Akcyjna w B.

przeciwko : Spółka (...) w B.

o rozwiązanie umowy

1.  Oddala powództwo.

2.  Opłatę ostateczną określa w wysokości 1.000 zł (tysiąc złotych) obciążając nią powoda w całości.

3.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 7.217 zł ( siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. akt VIII GC 47/13

UZASADNIENIE

Powódka – Zakłady (...) S.A. w B. ( obecnie (...) S. A. w B. ) wniosła o rozwiązanie umowy zawartej z pozwaną – Spółką (...) w B. w dniu 31 sierpnia 1999 r. o odbieranie i oczyszczanie przez pozwaną ścieków dostarczanych przez Zakłady (...) S.A. na warunkach i za odpłatnością określonymi w umowie, ewentualnie o oznaczenie wysokości świadczenia należnego pozwanej, zgodnie z warunkami rynkowymi, uwzględniającymi iloczyn faktycznej ilości ścieków dostarczanych pozwanej przez powódkę i ceny oczyszczania 1 m 3 ścieków. Domagała się również zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu strona powodowa powołała się na przepis art. 357 1 kc wskazując, iż roszczenie jest zasadne ze względu na zaistnienie nadzwyczajnej zmiany okoliczności, których strony nie przewidywały w momencie zawierania umowy. Wyjaśniała, iż przedmiotową umowę strony zawarły na czas funkcjonowania pozwanej, zaś rozwiązanie umowy jest niedopuszczalne przed terminem całkowitej spłaty zobowiązań pozwanej z tytułu zaciągniętych pożyczek i kredytów. Z informacji posiadanych przez powódkę wynika, że całkowita spłata kredytów ma nastąpić prawdopodobnie w 2014 r. Wynagrodzenie pozwanej za wykonanie przedmiotu umowy zostało określone w § 3 ust. 2 na kwotę 1.360.280 zł miesięcznie, niezależnie od ilości ścieków dostarczonych do oczyszczenia i faktycznie oczyszczonych w oczyszczalni. Powódka, zajmująca się produkcją chemikaliów zawierając umowę była drugim największym dostawcą ścieków do pozwanej. Obecnie powódka nie wytwarza ścieków przemysłowych w związku z zaniechaniem produkcji chemicznej, wskutek wypowiedzenia umowy dostaw aminy ( (...)) zawartej ze spółkami (...) oraz zawarcia warunkowej umowy sprzedaży i przeniesienia aktywów na (...) sp. z o.o. i (...) S.A. Uchwałą Nadzwyczajnego Zgromadzenia Akcjonariuszy (...) S.A. w dniu 7 grudnia 2012 r. podjęto decyzję o zaprzestaniu wytwarzania produktów chemicznych. Powódka nie prowadzi także innej działalności produkcyjnej, której skutkiem byłyby ścieki wymagające oczyszczenia. Powódka podkreślała, iż dalsze wykonywanie zobowiązań z tytułu przedmiotowej umowy, przy przekazywaniu wyłącznie ścieków w ilości diametralnie mniejszej w stosunku do ilości ścieków przemysłowych generowanych przez spółkę w dacie zawarcia Umowy i w okresach produkcji chemikaliów oraz obowiązku opłaty minimalnej w wysokości miesięcznej 1.360.280 zł, a faktycznie wyższych wysokościach, nie jest niczym uzasadnione i prowadzi do rażącej straty powódki. Pismem z dnia 28.11.2013 r. powódka sprecyzowała żądanie, co do oznaczenia sposobu wykonania zobowiązania powoda, wnosząc o modyfikację tego zobowiązania w ten sposób, że podstawą obliczania wynagrodzenia pozwanego z tytułu umowy, będzie § 3 pkt 1 umowy, zgodnie z którym podstawę dla ustalenia opłat miesięcznych ponoszonych przez dostawcę, stanowić będzie iloczyn ilości ścieków dostarczonych przez dostawcę do oczyszczalni w poszczególnych miesiącach kalendarzowych do oczyszczenia oraz cena oczyszczenia 1 m 3 ścieków ustalona przez Walne Zgromadzenie, a nie § pkt 2,3 i 4 umowy dotyczący opłaty minimalnej.

Podczas rozprawy w dniu 7.11.2013 r. oraz w piśmie z dnia 9 grudnia 2013 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powódka jest członkiem pozwanej Spółki (...) oraz od 2006 r. spółką zależną od (...) SA, która to spółka dysponuje pakietem 80% akcji w powodowej spółce.

(dowód: pisma na k. 42 akt i 238 akt).

W dniu 31.08.1999 r. strony zawarły umowę, której przedmiotem było odbieranie i oczyszczanie przez pozwaną ścieków dostarczonych przez dostawcę (powódkę) i odprowadzenie oczyszczonych ścieków do odbiornika, przy wykorzystaniu mienia, budowli, urządzeń i personelu należących do pozwanej. Wynagrodzenie pozwanej za wykonywanie przedmiotu umowy stanowią opłaty miesięczne, ustalane jako iloczyn ścieków dostarczonych przez dostawcę do oczyszczalni w poszczególnych miesiącach oraz cena oczyszczenia 1 m 3 ścieków ustalona przez Walne Zgromadzenie Członków pozwanej, przy czym strony ustaliły miesięczną opłatę minimalną stanowiącą kwotę 1.360.280 zł – którą dostawca był zobowiązany do uiszczania niezależnie od ilości ścieków dostarczonych do oczyszczenia i faktycznie oczyszczonych w oczyszczalni. Strony ustaliły, iż rozwiązanie umowy jest niedopuszczalne przed terminem całkowitej spłaty zobowiązań pozwanej z tytułu zaciągniętych pożyczek i kredytów .

(dowód: umowa z dnia 31.8.1999 k.19-22 akt).

W dniu 12 października 2012 r. powódka złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy dostaw aminy ( (...)) zawartej z A. (...).V. oraz A. (...), którego przyczyną było naruszenie umowy przez A. (...) poprzez zaprzestanie dostaw aminy z fabryki w P. oraz niedostarczenie powódce zapewnienia o dalszej możliwości realizacji dostaw aminy. Amina była zaś wykorzystywana do produkcji (...) głównego produktu wytwarzanego przez Z..

(dowód: pismo na k.54 akt).

W dniu 12.10.2012 r. Zarząd (...) S.A. przekazał do publicznej wiadomości, iż zależna od niego spółka (powódka) zawarła z (...) sp. z o.o. oraz B. (...) warunkową umowę sprzedaży i przeniesienia wartości niematerialnych i prawnych związanych z produkcją (...) na rzecz (...) sp. z o.o. obejmujących listy klientów, kontakty handlowe dotyczące sprzedaży (...), prawa własności intelektualnej do produktów (...) oraz know- how. Spełnienie warunków zawieszających uzależnione było od uzyskania niezbędnych zgód i zatwierdzeń administracyjnych. Powyższa umowa zawierała również klauzulę o zakazie konkurencji, na podstawie której (...) S.A. zobowiązał się, że nie będzie angażował się pośrednio ani bezpośrednio w opracowywanie, wprowadzenie na rynek, sprzedaż i przetwarzanie (...) na rzecz osób trzecich na całym świecie przez trzy lata po dacie zamknięcia transakcji. W wyniku realizacji postanowień przedmiotowej umowy, (...) S.A. oświadczył, iż zaprzestanie działalności w segmencie produkcji i (...).

(dowód: pismo na k. 55 akt)

Uchwałą nr 3 z dnia 7 grudnia 2012 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy powódki postanowiło o zaniechaniu produkcji chemikaliów organicznych i nieorganicznych, uzasadniając to koniecznością przeprowadzenia głębokich procesów restrukturyzacyjnych . Pismem z dnia 19.02.2013 r. (...) SA poinformował pozwaną o zaprzestaniu produkcji przemysłowej i powołując się na okoliczności nadzwyczajne i nieprzewidywane przez strony zaproponował zmianę warunków umowy, zgodnie z którą będzie ponosić koszty za odbiór i oczyszczanie ścieków, jakie będą odprowadzenie do oczyszczalni, wyłącznie zgodnie z ilością wprowadzanych ścieków i po ustalonej przez strony jednostkowej stawce za 1 m 3 wprowadzanych ścieków.

( niesporne ) , (dowód: pismo na k. 59 akt)

Od momentu podpisania umowy w 1999 r. do momentu zaprzestania działalności produkcyjnej przez powódkę , była ona jednym z głównych dostawców ścieków do pozwanej spółki. W związku z wygaszaniem produkcji, ilość ścieków dostarczanych przez powódkę zmniejszy się diametralnie aż do ostatecznego zaniechania ich dostarczania. I tak przykładowo , w II kwartale 2013 r. powódka wytworzyła ścieki w ilości 57 980 m 3, przy czym w tym samym okresie w roku 2012 ilością tą było 406 748 m 3.

(okoliczność bezsporna) , (dowód: pismo na k.52-53 akt)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, jak również powołanych przez strony dokumentów prywatnych , nie znajdując przy tym podstaw do zakwestionowania ich autentyczności, jako że nie czyniły tego same strony postępowania. Sąd oddalił wnioski dowodowe powoływane przez strony, w tym dowód z przesłuchania stron oraz przesłuchania świadków i opinię biegłych. Zdaniem Sądu powyższe dowody powołano na okoliczności, które w świetle przytoczonej dalej podstawy rozstrzygnięcia Sądu oraz oparcia powództwa o art. 357 1 kc i jego uzasadnienia faktycznego , nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Okoliczności sporne zostały wyjaśnione , w związku z czym sąd pominął przedmiotowe dowody w oparciu o art. 217 § 3 kpc.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie ze względu na brak przesłanki do zastosowania art. 357 1 kc w postaci wystąpienia nadzwyczajnej zmiany stosunków. Zgodnie z przedmiotowym przepisem, jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym. Jest to tzw. klauzula rebus sic stantibus. Do zastosowania powyższego przepisu niezbędne jest zatem wystąpienie wszystkich wskazanych w niej przesłanek , w tym nadzwyczajnej zmiany stosunków.

Jako nadzwyczajną zmianę stosunków definiuje się w doktrynie taki stan rzeczy, który zdarza się rzadko, a jednocześnie jest niezwykły, niebywały, wyjątkowy, normalnie niespotykany. Musi mieć on charakter powszechny, obiektywny i niezależny od stron. Taka zmiana nie zachodzi wtedy, gdy związana byłaby z okolicznościami indywidualnymi, zachodzącymi po stronie dłużnika lub wierzyciela, jak np. choroba czy pogorszenie sytuacji materialnej. (por. Agnieszka Rzetecka- Gil, Komentarz do art. 357 1 kc, LEX stan prawny: 19.09.2011 r.). Termin "zmiana stosunków" nie określa zmiany w indywidualnej sytuacji strony zobowiązania (np. kłopoty finansowe, choroba), ale zmiany w zakresie stosunków społecznych, dotyczące większej grupy podmiotów, a w szczególności zmiany warunków gospodarczych, o charakterze powszechnym i niezależne od stron (por. wyrok SN z 7 maja 1993 r., I CR 5/93, LEX nr 374455 ; A. Olejniczak , Komentarz do art. 357 1 Kc , LEX 2010 ). Również w najnowszym orzecznictwie panuje taki pogląd , por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 31 lipca 2013 r. , I ACa 239/13 - w myśl którego nadzwyczajna zmiana stosunków w rozumieniu art. 357 1 k.c. jest to nie tylko zmianą o charakterze powszechnym, niezależnym od woli stron, ale musi to być zmiana zasadnicza niemieszcząca się w ryzyku kontraktowym. W podobnym tonie wypowiada się również SN w wyroku z dnia 17 października 2012 r. II CSK 646/11 , wskazując że nadzwyczajną zmianę stosunków można też tworzyć ciąg zdarzeń w postaci przemian społecznych, gospodarczych i politycznych, które przez swoje oddziaływanie na treść łączącego strony stosunku prawnego zniweczyły pierwotne kalkulacje stron, a które nie były, nawet przy dołożeniu należytej staranności do przewidzenia w chwili zawarcia umowy. Nie chodzi tu przy tym o efekty normalnego, sukcesywnego rozwoju gospodarczego.

Pojęcie "stosunków" odnosi się do stosunków społecznych, w tym zwłaszcza gospodarczych. Chodzi o uwarunkowania, które mają charakter powszechny, nie dotyczą zaś jedynie indywidualnej sytuacji strony bądź stron stosunku zobowiązaniowego ( Kodeks cywilny. Komentarz do art. 357 1, Konrad Osajda , 2013 ).

Tak więc nie ma wątpliwości , iż wskazana wyżej wykładnia art. 357 1 kc jest ugruntowana w doktrynie i orzecznictwie.

W niniejszej sprawie bezspornym pomiędzy stronami był fakt zaniechania działalności produkcyjnej przez powódkę, skutkujący stopniowym zaprzestaniem dostarczania ścieków produkcyjnych do pozwanej oraz konieczność uiszczania wysokiej opłaty minimalnej określonej niezależnie od ilości ścieków, w przedmiotowej sytuacji skutkujący niewątpliwie znacząca stratą majątkową dla powódki. Wystąpieniem wyłącznie tych okoliczności uzasadniano powództwo.

W tym kontekście Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, iż powódka w żaden sposób nie wykazała wystąpienia zdarzeń o charakterze powszechnym, obiektywnym w rozumieniu art. 357 1 kc , wpływających na stosunki pomiędzy stronami niniejszego sporu. Niewątpliwie do okoliczności tych nie sposób zaliczyć niewywiązania się z umowy głównego dostawcy powódki , wchodzą one bowiem w skład tzw. normalnego ryzyka kontraktowego. Podobnie, wynikające z konieczności restrukturyzacji powódki w świetle zaistniałych okoliczności, decyzje o zaprzestaniu produkcji chemikaliów, stanowią w istocie decyzje biznesowe powódki. Powódka decydując się na zakończenie współpracy z A. (...) oraz podejmując uchwałę o zmianie przedmiotu działalności, musiała brać pod uwagę konieczność wywiązywania się przez nią z zobowiązań istniejących wobec pozwanej. W tym stanie rzeczy nie może być mowy o wystąpieniu przesłanek pozwalających na zastosowanie reguły rebus sic stantibus. Powyższe legło też u podstaw oddalenia wniosku powódki o udzieleniu zabezpieczenia a pogląd ten podzielił Sąd Apelacyjny w postanowieniu z dnia 26 czerwca 2013 r. Mając zatem na uwadze powyższe rozważania, Sąd Okręgowy na podstawie art. 357 1 kc a contrario orzekł jak w w pkt 1 wyroku.

O opłacie ostatecznej Sąd orzekł w myśl art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 kpc.

O kosztach Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażoną w art. 98 kpc. Na koszty te złożyła się opłata od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz kwota 7.200 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego ( § 6 pkt 7 w zw. z § 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U nr 163, poz. 1349 ze zm.) , przy czym Sąd posiłkowo kierował się tutaj wysokością miesięcznej opłaty określoną w § 3 spornej umowy.

Najczęściej czytane
ogłoszenia

Udostępnij