Sygn. akt III Ca 484/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Andrzej Dyrda

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 kwietnia 2015 r. w G.

sprawy z powództwa W. W.

przeciwko Skarbowi Państwa - Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 13 stycznia 2015 r., sygn. akt I C 1017/14

oddala apelację.

SSO Andrzej Dyrda

UZASADNIENIE

Powód W. W. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w K. kwoty 5.024,95 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz zasądzenia kosztów procesu. W uzasadnieniu podał, iż dochodzona pozwem kwota stanowi należność z tytułu zwaloryzowanej kaucji mieszkaniowej wpłaconej przez powoda w 21 kwietnia 1989r. w kwocie 136.250 zł. Przedmiotowy lokal został zdany 31 stycznia 2014r.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z dnia 9 lipca 2014r. nakazano Skarbowi Państwa - Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w K. aby zapłacił kwotę 5.024,95 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu wraz z kwotą 1.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty, pozwany uznając żądanie pozwu do kwoty 541 zł, domagał się oddalenia powództwa w pozostałej części, podnosząc, że waloryzacja dochodzonego pozwem roszczenia winna stanowić kwotę 30 % pełnej waloryzacji przy uwzględnieniu miernika waloryzacji jako średniej miesięcznej pensji.

Sąd Rejonowy w Raciborzu wyrokiem z dnia 13 stycznia 2015 roku zasądził od pozwanego Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w K. na rzecz powoda W. W. kwotę 1.793.58 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 stycznia 2015r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Nadto ustalił, że pozwany ponosi koszty procesu w 35,69 % a powód 64,31 %, przy czym szczegółowe wyliczenie pozostawia się referendarzowi sądowemu.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że W. W. jako pracownik Rejonowego (...) ds. Wewnętrznych otrzymał przydział mieszkania funkcyjnego położonego w R. przy ul. (...). Lokal ten stanowił własność Gminy R. ale pozostawał do dyspozycji MSW. 21 kwietnia 1989r. W. W. wpłacił Wojewódzkiemu Urzędowi Spraw Wewnętrznych w K. kaucję w wysokości 136.250 zł. W dniu 1 maja 1989r. zawarł umowę najmu tego lokalu. Przedmiotowy lokal został przekazany Gminie R. 31 stycznia 2014r. 5 lutego 2014r. powód wezwał Skarb Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w K., następcę Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w K., do zwrotu zwaloryzowanej kaucji, co pozostało bez odpowiedzi.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy stwierdził, iż podstawą waloryzacji jest przepis art. 358 1 § 3 k.c. Wobec wpłacenia przez powoda kaucji w 1989r. do obowiązku jej zwrotu sąd nie zastosował art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2001r., Nr 71, poz. 733 z późniejszymi zmianami). Uznając jednak kaucję mieszkaniową za wierzytelność pieniężna, Sąd stwierdził nastąpienie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania i na podstawie art. 358* § 3 k.c. dokonał waloryzacji świadczenia w oparciu o kryterium przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowniczego z daty zawarcia umowy i daty wystąpienia z żądaniem zwrócenia zwaloryzowanej kaucji. Sąd ustalił, iż wpłacona przez powoda kaucja mieszkaniowa stanowiła 1,29 średniego miesięcznego wynagrodzenia. Wskazując, że w momencie wystąpienia z żądaniem przez powoda miesięczne wynagrodzenie wynosiło 3.895,31 zł, przy czym akcentując, że dopiero od 1998r. nastąpiło tzw. „ubruttowienie" wynagrodzenia, Sąd Rejonowy uznał, iż podstawą do waloryzacji winna być kwota netto wynagrodzenia którą ustalił na kwotę 2.780,75 zł. Na tych podstawach sąd wskazał, żc pełna waloryzacja wpłaconej kaucji mieszkaniowej wyrażała się w kwocie 3.587,16 zł. Uwzględniając przy tym słuszne interesy obu slron, Sąd uznał za uzasadnione obciążenie ryzykiem deprecjacji pieniądza po połowie i na tej podstawie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.793,58 zł.

O odsetkach sąd orzekł na podstawie art. 481 Sl i 2 k.c., a o kosztach procesu na podstawie art. 100 k.p.c.

Powyższy wyrok, w części oddalającej powództwo, zaskarżył powód zarzucając naruszenie art. 358 1 § 3 k.c. - przez błędną jego wykładnię polegającą na obniżeniu powodowi należnej kwoty pieniężnej w oparciu o wartość netto przeciętnego miesięcznie wynagrodzenia w I kwartale 2014r., a następnie obniżenie tak obliczonego świadczenia o połowę.

Na tych podstawach wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obydwie instancje według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do rozpoznania sądowi pierwszej instancji przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym, a Sąd Odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego.

Artykuł 505 13 § 1 k.p.c. jest przepisem szczególnym do art. 387 § 1 k.p.c. Jeżeli Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku winno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Mając na względzie powyższe unormowania, Sąd Odwoławczy dokonując oceny całości ustaleń i oceny prawnej uznał, że apelacja powoda jest nieuzasadniona.

Istotą waloryzacji jest przywrócenie świadczeniom ich pierwotnej wartości, zachwianej w wyniku zmiany siły nabywczej pieniądza (procesów inflacyjnych). Regulacja prawna z art. 358' § 3 k.c. nie wskazuje jednego obiektywnego miernika waloryzacyjnego, co zapewnia niezbędną elastyczność orzecznictwa w konkretnych sprawach, a co wielokrotnie akcentowano w orzecznictwie (porównaj: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2002r., V CKN 940/00; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 19 października 2006r., 1 ACa 356/06; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 października 1992r., 1 Acr 382/92). Niemniej jednak, posiłkowe zastosowanie jako podstawy waloryzacji przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia umożliwia osiągnięcia najbardziej obiektywnych rezultatów zważywszy, że biorąc za podstawę inne podstawy przeliczeń, jak choćby wskaźnik wzrostu cen dewiz, surowców, czy kosztów utrzymania, mogłyby się okazać zdecydowanie mniej korzystne dla jednej ze stron (zwłaszcza przy uwzględnieniu powszechnie znanego w chwili wyrokowania, oderwania ich cen od wartości rzeczywistej) wypaczając tym samym rntio legis art. 358 1 § 3 k.c. stanowiącego, iż przy zmianie wysokości świadczenia należy uwzględnić interesy obu stron umowy oraz zasady współżycia społecznego.

W ocenie Sądu Okręgowego, dla zachowania symetrii przy metodzie porównawczej, należy przyjąć wynagrodzenie brutto, albowiem przyjęcie wyjściowych wartości brutto, a końcowych netto zachwiałoby założenia i istotę tej metody. Wynagrodzenia te funkcjonują w odmiennych systemach podatkowych i społecznych, w związku z tym nie odzwierciedlają w pełni faktycznych dochodów pracowniczych z dal ich ustalania. Należy zauważyć, że aktualne wynagrodzenie netto ze swej istoty nie jest adekwatne do wynagrodzenia istniejącego w dacie wpłaty kaucji. W dacie zawarcia umowy faktyczne dochody pracownicze były większe od podawanego wynagrodzenia, bowiem istniał wówczas szeroko rozbudowany system dodatkowych świadczeń socjalnych w postaci dotacji do wczasów, mieszkań, komunikacji, żywienia w stołówkach pracowniczych, które to zostały z czasem zlikwidowane. Również obecne wynagrodzenie w wymiarze netto nie odzwierciedla w pełni faktycznych dochodów pracowniczych, gdyż dochody w tym wymiarze nie uwzględniają odliczeń z tytułu ulg i zwolnień podatkowych. Z tych też względów funkcje pomocniczo stosowanego miernika waloryzacji lepiej spełnia wynagrodzenie w wymiarze brutto.

Niemniej jednak, Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że waloryzacja sądowa została pozostawiona sędziowskiemu uznaniu. Z tych względów zarzut naruszenia art. 358’ § 3 k.c. mógł się okazać skuteczny jedynie w przypadku rażącego obniżenia świadczenia należnego powodowie na podstawie kryteriów wskazanych w tym przepisie.

W konsekwencji uznać należało, że pomimo, iż Sąd Okręgowy uznaje za właściwe zastosowanie odmiennego kryterium waloryzacji, to jednak dokonana waloryzacja spełnia przesłanki ustalone art. 358 1 § 3 k.c. Pomimo, iż w świetle kryteriów uwzględnionych przez Sąd Okręgowy, zasądzone świadczenie stanowi jedynie 36 % wartości w pełni zwaloryzowanego świadczenia, to jednak w ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do wydania orzeczenia reformatoryjnego. Celem waloryzacji świadczenia pieniężnego jest dostarczenie wierzycielowi takiej samej wartości ekonomicznej, jaką miała jego wierzytelność w chwili powstania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2011 r. II CSK 683/10). Zwrócić przy tym należy uwagę, że rozłożenie skutków inflacji nie zawsze musi być równomierne, ale nie może prowadzić do wzbogacenia się jednej strony kosztem drugiej (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2000r., II CKN 525/00).

Z tych względów, Sąd Okręgowy uznając, ze zasądzone świadczenie nie jest rażąco zaniżone, jak również dostarcza wierzycielowi odpowiedniej wartości ekonomicznej, nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Z przyczyn opisanych powyżej, Sąd Okręgowy, na postawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację.