Sygn. akt IV Pa 50/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Katarzyna Antoniak

Sędziowie : SO Elżbieta Wojtczuk

SO Jacek Witkowski (spr.)

Protokolant : st.sekr.sądowy Marzena Mazurek

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2015 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko Sądowi Rejonowemu w Siedlcach

o zaległe wynagrodzenie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 4 marca 2015r. sygn. akt IV P 134/14

I.  oddala apelację,

II.  odstępuje od obciążania powoda M. M. kosztami zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt IV Pa 50/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 marca 2015r. Sąd Rejonowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił powództwo M. M. skierowane przeciwko Sądowi Rejonowemu w Siedlcach o zaległe wynagrodzenie.

Rozstrzygnięcie to było wynikiem następujących ustaleń i wniosków Sądu Rejonowego:

Pozwem z dnia 27 marca 2014r. powód M. M. wniósł o zasądzenie od pozwanego Sądu Rejonowe w Siedlcach kwoty 23.216,50 zł brutto z ustawowymi odsetkami: od kwoty 4.161,69 zł od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty, od kwoty 8.105,59 zł od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty, od kwoty 10.949,22 zł od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty tytułem równowartości niezwaloryzowanego wynagrodzenia w latach 2011 – 2013.

Powód wskazał, że jest zatrudniony w Sądzie Rejonowym w Siedlcach jako kurator zawodowy specjalista. Zgodnie z przepisami ustawy z 27 lipca 2011r. o kuratorach sądowych, wynagrodzenie zasadnicze kuratorów zawodowych na równorzędnych stopniach służbowych jest równe i stanowi odpowiednio do rangi stopnia służbowego wielokrotność kwoty bazowej, której wysokość, ustaloną według zasad określonych w art. 14 ust. 1 a i ust. 1 b, określa ustawa budżetowa. Kwota bazowa, począwszy od 2004r., jest waloryzowana corocznie średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń ustalanym na podstawie przepisów o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej.

Przyjęty w ustawie mechanizm waloryzacji, zapewniający stabilizację uposażenia kuratorskiego w każdym roku w odniesieniu do przeciętnego poziomu wynagrodzeń, stanowi prawo nabyte, przy czym podkreślenia wymaga fakt, iż zgodnie z obowiązującym stanem prawnym (art. 15 ust. 1 w/w ustawy) kurator zawodowy nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez zgody Prezesa Sądu Okręgowego oraz innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które przeszkadzałoby w pełnieniu przez niego obowiązków, mogło osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub podważać zaufanie do Sądu.

Zdaniem strony powodowej, zarówno wykładnia gramatyczna, jak i funkcjonalna oraz logiczna art. 14 w/w ustawy konstytuuje normy o charakterze imperatywno - atrybutywnym w zakresie konieczności dokonywania corocznej, dodatniej waloryzacji wynagrodzenia kręgu pracowników, do którego powód także należy. W efekcie brak waloryzacji stanowi wyraz naruszenia prawa, które daje podstawę do dochodzenia przedmiotowego roszczenia, już z samej zasady słusznego. Bez wątpienia normy te nie mają charakteru dyspozytywnego, lecz kształtują obowiązek waloryzacji wynagrodzeń.

Dokonując analizy prawnej, mającej wyjaśnić podstawę roszczenia, należy sięgnąć do lex specialis zawartych w ustawach budżetowych, do których odsyła art. 14 ust. 1 1/1 ustawy, gdzie corocznie ustalane są wspomniane wskaźniki wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, które bezwzględnie powinny korespondować zarówno z prognozowanym średniorocznym wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych na konkretny rok (ustalonym w budżecie), jak i z poziomem inflacji z roku poprzedniego.

Powód wskazał, że jego roszczenie to żądanie zapłaty kwoty, o jaką jego zdaniem powinno zostać podwyższone wynagrodzenie w latach 2011 – 2013. Jego sprecyzowanie nastąpi na tle unormowań kolejnych, obowiązujących w tym czasie regulacji budżetowych, które ustanowił waloryzację na poziomie 2011r. – 102,3%, w 2012r. – 102,8 %, a w 2013r. – 102,7 %, przy czym wynagrodzenia środowiska kuratorów zawodowych nie zostały w ogóle zwaloryzowane.

Zdaniem powoda, w tej sytuacji należy zasadnie uznać, iż przepisy te nie korespondują z ratio legis art. 14 ust. 1 b ustawy o kuratorach sądowych. Po drugie są sprzeczne z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowiącym o tym, iż Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, w tym również z dyrektywą ochrony praw słusznie nabytych. Stanowisko to znajduje uzasadnienie w fakcie, że we wskazanym okresie wskaźniki wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych - potocznie określane inflacją, osiągnęły znaczne wartości, przez co siła nabywcza pieniądza uległa obniżeniu, co w połączeniu z brakiem podwyżek wynagrodzenia doprowadziło do rzeczywistego spadku wartości świadczenia wypłacanego przez pozwanego. Mamy zatem do czynienia z sytuacją, gdzie nie dość, że nie spełniono ustawowego wymogu waloryzacji wynagradzania, to na skutek niekonstytucyjnych regulacji budżetowych zostało ono faktycznie zmniejszone. Nadto podkreślenia wymaga fakt, iż Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wypowiadał się, że zasada ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa jest zasadą lojalności państwa wobec adresata norm prawnych.

W ocenie strony powodowej, jej wynagrodzenie powinno zostać zwaloryzowane na poziomie wskaźnika za rok poprzedzający roszczenie, na skutek czego udałoby się przynajmniej zneutralizować spadek siły nabywczej pieniądza.

Przyjęty miernik wzrostu wynagrodzeń na kolejne lata stanowi o tyle istotną okoliczność, że ustawodawca w budżecie na lata 2011 – 2013 w ogóle nie przewidział wzrostu wynagrodzeń pracowników sektora publicznego, a w 2010r. ukształtował go na poziomie o 2,5% niższym niż wskaźnik inflacji – w 2009r. wynoszący 3,5%. W związku z powyższym należy stwierdzić, iż przedmiotowe regulacje ustaw budżetowych są sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej, w tym przypadku atrybutu korzystania z corocznej waloryzacji wynagrodzeń przynajmniej na poziomie spadku realnej wartości złotego za rok poprzedni. Jako rażąco niesprawiedliwą oraz godząca w podstawy porządku prawnego należy traktować praktykę organów władzy ustawodawczej, które w myśl uchwalonego prawa aprobują sytuację, gdzie duża grupa pracowników instytucji wymiaru sprawiedliwości zostaje w rzeczywistości pozbawiona znacznej części wynagrodzenia. Pozorne utrzymanie płac na niezmiennym poziomie wydaje się zabiegiem neutralnym, ale nie można zapominać o fakcie, iż czynniki ekonomiczne sprawiają, że siła nabywcza pieniądza kształtuje się na różnym poziomie i w żaden sposób nie koreluje z nieustannym wzrostem cen towarów i usług konsumpcyjnych. W związku z tym faktem za środki o tym samym nominale można nabyć mniejszą ilość dóbr i usług niż w roku poprzednim, co potęguje poczucie braku sprawiedliwości w tym zakresie. Kuratorzy sądowi wykonują coraz więcej zadań bez wzrostu ich wynagrodzeń. Zwiększanie obowiązków wiąże się z dodatkowym czasem poświęcanym na pracę, a także generuje zwiększanie kosztów ich pracy związanej zwłaszcza z dojazdami na miejsce przeprowadzanych czynności służbowych. Terminowe wykonywanie zlecanych zadań wymusza na kuratorach sądowych konieczność korzystania ze swoich prywatnych samochodów, które dla potrzeb służbowych są dodatkowo eksploatowane, a jednocześnie koszty paliw nieustannie rosną. W tym miejscu należałoby również wskazać na to, iż samochody, którymi dysponują kuratorzy stanowią ich własność prywatną, a fakt korzystania z nich do użytku służbowego nie jest w żaden sposób uregulowany prawnie.

Powód wyjaśnił, że ostatnia regulacja wynagrodzeń kuratorów sądowych polegająca na podniesieniu wysokości mnożników wynagrodzeń zasadniczych miała miejsce w 2009r. rozporządzeniem Rady Ministrów z 17.02.2009r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wynagrodzeń kuratorów zawodowych i aplikantów kuratorskich. Wysokość wynagrodzenia kuratorów zawodowych w skład, którego wchodzą: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek terenowy, dodatek stażowy oraz inne składniki (dodatkowe wynagrodzenie roczne, wynagrodzenia za chorobę i inne) wynika z wysokości kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej, a kwota ta nie jest waloryzowana od 2008r. Brak waloryzacji składników wynagrodzenia kuratorów zawodowych szczególnie boleśnie dotyczy wysokości dodatku terenowego. Dodatek ten jest traktowany jako zwrot poniesionych kosztów w związku z koniecznością dojazdu do miejsca wykonywania obowiązków służbowych położonych na terenie właściwości miejscowej Sądu Rejonowego w Siedlcach, gdzie zatrudniony jest powód.

Strona powodowa powołała się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12.12.2012r., gdzie wskazano rozstrzygając kwestię dotyczącą podwyższania wynagrodzeń sędziów, że brak takiej podwyżki wynikającej ze stosownych przepisów dla tej grupy zawodowej jest dopuszczalny jednorazowo i incydentalnie. Taka praktyka nie może więc ciągnąć się latami z uwagi na złą sytuacje finansową budżetu państwa. Tymczasem sytuacja braku podwyżek wynagrodzeń dla kuratorów sądowych występuje od kilku lat i jest kontynuowana także w 2014 r.

Wolą ustawodawcy wyrażoną w ustawie o kuratorach sądowych jest wykonywanie przez nich zawodu zaufania publicznego, który poprzez normy zawarte w kodeksie zawodowym regulującym kompetencje kuratorów, ich etyczną odpowiedzialność wobec Sądu, społeczeństwa oraz współpracowników wymuszają dbałość o rangę zawodu kuratora sądowego. Jedną z kwestii wskaźników rangi zawodu jest poruszana niniejszym pozwem kwestia wynagrodzenia.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o jego oddalenie w całości na koszt strony powodowej. W uzasadnieniu stanowiska m.in. wskazał, że zgodnie z art.14 ustawy z 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych wynagrodzenie zasadnicze kuratorów zawodowych na równorzędnych stopniach służbowych jest równe i stanowi odpowiednio do rangi stopnia służbowego wielokrotność kwoty bazowej, której wysokość, ustaloną wg zasad określonych w ust.1a i ust.1b, określa ustawa budżetowa, zaś wskazana w tym przepisie w ust.1a kwota bazowa wynagrodzenia jest waloryzowana corocznie średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń, ustalonym na podstawie przepisów ustawy z 23 grudnia 1999r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Prawo kuratorów sądowych do waloryzacji wynagrodzenia aktualizuje się więc w przypadku zawarcia takiej dyspozycji w ustawie budżetowej na dany rok. W innym wypadku nie ma podstaw do przeprowadzenia waloryzacji wynagrodzenia kuratora. W latach, za które powód żąda od pozwanego waloryzacji wynagrodzenia, ustawodawca w budżecie faktycznie nie przewidział waloryzacji wynagrodzeń kuratorów sądowych, co uniemożliwia pozwanemu zadośćuczynić roszczeniu. Pozwany wskazał również na pojęcie waloryzacji wynagrodzenia użyte w art.14 ustawy o kuratorach sądowych, które oznacza czynność polegającą na pomnożeniu wynagrodzenia z roku poprzedniego przez średnioroczny wskaźnik ustalony w ustawie budżetowej. Z kolei termin „średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń” użyty w art.2 ust.4 ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz zmianie niektórych ustaw oznacza wzrost wynagrodzeń na dany rok budżetowy w stosunku do roku poprzedniego. Wskaźnik ten ustalany jest co roku w ustawie budżetowej i w oparciu o zestawienie z wynagrodzeniem pracownika z roku poprzedniego, daje wynik w postaci aktualnej wysokości wynagrodzenia pracownika. Z w/w przepisów wynika, że ustawodawca w momencie ich uchwalenia założył, iż wynagrodzenia pracownicze w sferze budżetowej będą corocznie waloryzowane, jednakże brak jest podstaw do przyjęcia, że na ustawodawcy ciąży obowiązek kreowania wzrostu świadczenia w stopniu co najmniej odpowiadającym wysokości stopnia inflacji, bądź innego miarodajnego miernika siły pieniądza. Ustawa budżetowa, w ramach hierarchii aktów prawa powszechnie obowiązującego jest aktem równorzędnym z ustawą o kuratorach sądowych i ustawą o kształtowaniu wynagrodzeń, co doprowadza do sprzeczności między normami prawnymi. W ustawie o kształtowaniu wynagrodzeń mowa o wzroście wynagrodzeń, natomiast w ustawie budżetowej wzrost wynagrodzeń nie jest realizowany w związku z ustaleniem wskaźnika wzrostu wynagrodzeń na poziomie 100%. W ocenie pozwanego, wobec takiego zbiegu norm ustawowych należy zastosować regułę chronologiczną, zgodnie z którą akt normatywny później wydany uchyla akt wcześniejszy. W stanie niniejszej sprawy oznacza to, że ustanowienie wskaźnika wzrostu wynagrodzenia w ustawie budżetowej na poziomie 100% nie powoduje jego nieważności w świetle normy zawartej w art. 14 ust. 1b ustawy o kuratorach sądowych. Tym samym poprzez zastosowanie tego zabiegu mamy do czynienia z sytuacją, kiedy to brak realnego wzrostu cen w świetle obowiązywania omawianych przepisów jest zgodny z prawem. Konsekwencją tego jest przyjęcie założenia, że wzrost wynagrodzeń kuratorów sądowych, co do zasady, następuje poprzez ustalenie wskaźnika na poziomie wyższym niż 100%, tym niemniej brak jest przepisu nakładającego na pozwanego obowiązek kreowania ich wzrostu, odpowiadającego co najmniej wskaźnikowi inflacji. Dopuszczalna jest także sytuacja, kiedy to wzrost wynagrodzeń kuratorów sądowych nie nastąpi na skutek ustalenia w ustawie budżetowej wskaźnika zwrotu na poziomie 100% lub niższym. W tym zakresie działania ustawodawcy pozostają autonomiczne, a ich ocena nie podlega jurysdykcji sądu orzekającego w niniejszej sprawie. Tak rozumiane przepisy powodują, że działania ustawodawcy pozwalają na dostosowanie w sposób dynamiczny poziomu wynagrodzeń pracowników sfery budżetowej w stosunku do aktualnej sytuacji gospodarczej w kraju. W tych okolicznościach wynagrodzenie powoda zostało ustalone zgodnie z prawem i terminowo wypłacone, a dochodzone roszczenie pozostaje nieudowodnione. Dodatkowo, z ostrożności procesowej pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia za styczeń, luty i marzec 2011r.

W piśmie procesowym z 26 lutego 2015r. strona powodowa rozszerzyła żądanie pozwu o zasądzenie kwoty 1.300 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pisma do dnia zapłaty tytułem waloryzacji wynagrodzenia za styczeń i luty 2015r. oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Pozwany konsekwentnie wnosił o oddalenie powództwa w całości.

W wyniku rozważenia stanowisk i argumentacji obu stron Sąd Rejonowy uznał roszczenie powoda za nieuzasadnione. Wskazał, że zgodnie z art. 14 ust. 1, 1a i 1b ustawy z 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych (Dz.U. Nr98, poz.1071 ze zm.) wynagrodzenie zasadnicze kuratorów zawodowych na równorzędnych stopniach służbowych jest równe i stanowi odpowiednio do rangi stopnia służbowego wielokrotność kwoty bazowej, której wysokość, ustaloną według zasad określonych w ust. 1a i ust.1b, określa ustawa budżetowa. W 2003r. kwotę bazową dla zawodowych kuratorów sądowych ustalono w wysokości 1.667,70 złotych. Kwota bazowa, o której mowa w ust.1a, począwszy od 2004r., jest waloryzowana corocznie średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń ustalanym na podstawie przepisów o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej. W myśl art. 6 ust. 1 ustawy z 23 grudnia 1999r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2011r., Nr79, poz.431) podstawę do określenia wynagrodzeń w roku budżetowym stanowią wynagrodzenia z roku poprzedniego, zwaloryzowane średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń ustalonym w ustawie budżetowej, oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne, wypłacane na podstawie odrębnych przepisów.

Wskazując na powyższe Sąd Rejonowy podniósł, że istotne dla sprawy było ustalenie, czy ustawodawca, w procesie prac na ustawą budżetową, zobowiązany jest do corocznej waloryzacji wynagrodzenia pracownika w takim znaczeniu, aby jego wskaźnik zapewnił pracownikowi realny wzrost płacy zasadniczej na poziomie co najmniej tożsamym ze wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług. Waloryzacja polega na zmianie nominalnej wartości pieniężnej wierzytelności lub płatności w celu otrzymania jej realnej wartości ekonomicznej na niezmienionym poziomie. Ma ona na celu przeciwdziałanie zmianom siły nabywczej pieniądza, co z reguły sprowadza się do przeciwdziałania inflacji. Waloryzacja określonego świadczenia stanowić będzie wynik orzeczenia sądu, albo też podjętych działań legislacyjnych. W świetle dyspozycji art.6 ust.1 ustawy z 23 grudnia 1999r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw waloryzacja oznacza czynność polegającą na pomnożeniu wynagrodzenia z roku poprzedniego przez średnioroczny wskaźnik ustalony w ustawie budżetowej zmierzającą do ustalenia wysokości świadczenia w postaci wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z treścią art.2 pkt 4 powyższej ustawy „średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń” oznacza wzrost wynagrodzeń na dany rok budżetowy w stosunku do roku poprzedniego. Wskaźnik ten ustalany jest co rok w ustawie budżetowej i w oparciu o zestawienie z wynagrodzeniem pracownika z roku ubiegłego daje wynik w postaci aktualnej wysokości wynagrodzenia. Z treści wskazanych przepisów uregulowanych w obu ustawach wynika, że ustawodawca w momencie ich uchwalania założył, iż wynagrodzenia pracownicze w sferze budżetowej będą corocznie waloryzowane. Jednakże wskaźnik waloryzacyjny w latach 2011-2013 wynosi 100 %, co oznacza, że w tych latach ustawodawca nie przewidział waloryzacji wynagrodzenia.

Sąd Rejonowy wskazał, że ustawa o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw i ustawa budżetowa są równorzędnymi w hierarchii aktami prawa powszechnie obowiązującego. Pierwsza z nich przewiduje wzrost wynagrodzeń, a druga go faktycznie nie realizuje w związku z ustaleniem wskaźnika wzrostu wynagrodzeń na poziomie 100%. Rozstrzygając tę sprzeczność zgodnie z zasadą lex posterior derogat legi priori (akt późniejszy uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego) Sąd pierwszej instancji wywiódł, że w niniejszej sprawie ustanowienie wskaźnika wzrostu wynagrodzenia w ustawie budżetowej na poziomie 100% nie powoduje jego nieważności w świetle normy zawartej w art.6 ust 1 ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Przepisy ustawy budżetowej na lata 2011–2013 uchyliły bowiem zastosowanie przepisów ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw, która jest ustawą wcześniejszą.

Reasumując Sąd Rejonowy uznał, że żądanie strony powodowej nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach i na mocy a contrario art.14 ust.1,1a i 1b ustawy z 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych (Dz.U. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) w zw. z art.6 ust.1 ustawy z 23 grudnia 1999r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw podlegało oddaleniu.

Sąd pierwszej instancji wyjaśnił ponadto, że z uwagi na bezzasadność żądań powoda oddalił wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości na okoliczność wyliczenia waloryzacji należnej w styczniu i lutym 2015 r., uznając, że jest on powołany jedynie dla zwłoki, a nadto okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione (art. 217 § 3 k.p.c.). Wskazał również, że nie znalazł podstaw do zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego w trybie art.193 Konstytucji RP z wnioskowanym przez powoda pytaniem prawnym. Podniósł, że postanowieniem z 11 lutego 2015r. Trybunał Konstytucyjny w sprawie P 44/13 umorzył postępowanie w kwestii połączonych pytań prawnych Sądu Rejonowego w Rzeszowie, Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu i Sądu Rejonowego w Sandomierzu na podstawie art.39 ust.1 pkt 1 ustawy z 1 sierpnia 1997r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr102, poz. 643 ze zm.). Jedno z powyższych pytań dotyczyło wynagrodzenia powoda zatrudnionego na stanowisku starszego kuratora sądowego. Trybunał wskazał, że przesłanki pytania prawnego dzielą się na podmiotową, przedmiotową i funkcjonalną. W ocenie Trybunału, odnośnie pytań prawnych zadanych przez wskazane wyżej Sądy nie zaistniała ta ostatnia przesłanka. Trybunał wskazał, że zadane pytania prawne dotyczyły zapłaty pracownikom, m.in. kuratorowi sądowemu kwoty pieniężnej będącej różnicą wysokości wynagrodzenia za pracę otrzymanego w latach 2010-2013 i wysokości wynagrodzenia za pracę, jakie pracownik powinien otrzymać, jeżeli w powyższym okresie czasu zostałaby przeprowadzona waloryzacja jego wynagrodzeń za pracę. Trybunał rozważył, czy ewentualne stwierdzenie niekonstytucyjności wskazanych przepisów ustaw budżetowych wywrze wpływ na treść rozstrzygnięć w sprawach zawisłych przed pytającymi sądami i doszedł do wniosku, że ewentualne orzeczenie stwierdzające niekonstytucyjność art.15 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2010, art.13 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2011, art.13 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2012 i art.13 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2013 doprowadziłoby do sytuacji, w której za niezgodne z Konstytucją zostałyby uznane i tym samym wyeliminowane z porządku prawnego przepisy ustaw budżetowych, określające wysokość średniorocznego wskaźnika wzrostu wynagrodzeń w latach 2010-2013. Jednocześnie wciąż obowiązywałyby przepisy, zgodnie z którymi wynagrodzenie za pracę pracowników sądów i prokuratury oraz kuratorów sądowych jest waloryzowane lub podwyższane średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń. Obowiązywałby także art.9 ust.1 pkt 3 ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń, który wskazuje, że powyższy wskaźnik ustalany jest w ustawie budżetowej. W takim hipotetycznym stanie normatywnym pytające sądy nadal byłyby zobowiązane do przyjęcia, że podwyższenie wynagrodzenia za pracę winno nastąpić tylko na podstawie średniorocznego wskaźnika wzrostu wynagrodzeń. Z kolei jedynym sposobem ustalenia przez pytające sądy tego wskaźnika byłoby jego odczytanie z odpowiednich przepisów ustaw budżetowych, które jednak zostałyby usunięte z porządku prawnego w wyniku wyroku Trybunału. W aktualnym stanie prawnym brak jest natomiast normy prawnej, która pozwoliłaby na ukształtowanie wysokości waloryzacji wynagrodzenia za pracę pracowników sądów i prokuratury oraz kuratorów sądowych inaczej, niż na podstawie średniorocznego wskaźnika wzrostu wynagrodzeń określonego w ustawie budżetowej. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego ewentualne orzeczenie stwierdzające niekonstytucyjność art.15 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2010, art.13 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2011, art.13 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2012 i art.13 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2013 doprowadziłoby do powstania luki prawnej, wymagającej interwencji legislacyjnej, a nie do ukształtowania takiego stanu prawnego, który pozwalałby pytającym sądom na odmienne rozstrzygnięcie w toczących się sprawach. Dodatkowo wypełnienie owej luki mogłoby przyjąć różny kształt, ze względu na swobodę działania ustawodawcy, niekoniecznie zgodny z oczekiwaniami stron postępowania. Trybunał odwołał się do swoich poprzednich orzeczeń, zgodnie z którymi nie jest spełniona przesłanka funkcjonalna pytania prawnego, jeżeli na skutek hipotetycznego wyroku o niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów powstałaby luka prawna, wymagająca interwencji legislacyjnej. Jednocześnie Trybunał zwrócił uwagę na to, że jeżeli zaskarżone zostały przepisy ustaw budżetowych, które utraciły już moc obowiązującą (z upływem danego roku budżetowego), a hipotetyczne orzeczenie o niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów nie doprowadziłoby do zmiany sytuacji prawnej osób, których sprawy są rozpatrywane przez pytające sądy, to nie jest również spełniona przesłanka konieczności wydania wyroku w celu ochrony konstytucyjnych praw lub wolności.

Wskazując na powyższe argumenty zawarte w uzasadnieniu postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 11 lutego 2015r. w sprawie o sygnaturze P 44/13 Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że wystąpienie do Trybunału z pytaniem prawnym opisanym przez powódkę, a różniącym się od zadanych już pytań jedynie okresem obowiązywania ustawy budżetowej (2015r.) byłoby niecelowe. Z uwagi na pogląd Trybunału, że ewentualne orzeczenie stwierdzające niekonstytucyjność art.15 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2010, art.13 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2011, art.13 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2012 i art.13 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na rok 2013 doprowadziłoby do powstania luki prawnej, wymagającej interwencji legislacyjnej, a nie do ukształtowania takiego stanu prawnego, który pozwalałby pytającym sądom na odmienne rozstrzygnięcie w toczących się sprawach, prawdopodobieństwo, że taki sam pogląd Trybunał zająłby odnośnie hipotetycznej niekonstytucyjności art.14 i 9 ust.3 ustawy z 15 stycznia 2015r. - Ustawa budżetowa na 2015r. jest bardzo wysokie. W takiej zaś sytuacji wystąpienie z pytaniem prawnym należało ocenić jako zbędne i prowadzące do nieuzasadnionej przewlekłości postępowania. Wątpliwe jest także to, czy ewentualnie korzystne dla powoda rozstrzygnięcie Trybunału miałoby miejsce przed utratą mocy obowiązującej przez ustawę budżetową na 2015r. Z tego względu nieuzasadniony okazał się również wniosek powoda o zawieszenie postępowania do czasu udzielenia przez Trybunał Konstytucyjny odpowiedzi na pytanie prawne.

Sąd Rejonowy odstąpił od przesłuchania informacyjnego stron procesu, nawet z ograniczeniem do wysłuchania stron powodowej, a następnie pominął dowód z zeznań stron w celu ustalenia niezbędnych i istotnych okoliczności faktycznych spraw, które stanowiłyby podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Jak bowiem podkreślono, rozstrzygnięcie przedmiotowego sporu zależało wyłącznie od wykładni przepisów prawa, a okoliczności faktyczne nie były sporne.

W zakresie kosztów procesu Sąd Rejonowy wskazał, że nie obciążył powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanego uznając, że w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art.102 k.p.c. Złożenie pozwu w niniejszej sprawie było wyrazem ogólnopolskiej akcji protestacyjnej kuratorów sądowych przeciwko zamrożeniu wynagrodzeń. Kuratorzy sądowi, w przeciwieństwie do innych grup zawodowych, ograniczeni są w możliwościach manifestowania swojego stanowiska w sprawach ich dotyczących w inny sposób, np. poprzez strajk. Dlatego niesprawiedliwe byłoby obciążanie powoda kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej.

Od powyższego wyroku apelację złożył powód M. M., reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, zaskarżając go w zakresie pkt I i zarzucając mu:

I.  naruszenie prawa materialnego, tj. art.2 i art.64 ust.1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w związku z:

a/. art.14 ust.1b ustawy z 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych,

b/. art.14 i art.9 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na 2015r. z 15 stycznia 2015r.,

poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że skoro wskaźnik wzrostu wynagrodzeń (waloryzacji) w państwowej sferze budżetowej w roku 2015 wynosił 100% i ustawodawca nie przewidział podwyżki wynagrodzeń w tym okresie, to brak jest podstaw do stwierdzenia, że powodowi zatrudnionemu w Sądzie Rejonowym w Siedlcach w charakterze kuratora sądowego przysługuje podwyższone wynagrodzenie w 2015r. Przepis art.14 ust.1b ustawy z 27 lipca 2001r. wskazuje bowiem, że wynagrodzenie zasadnicze kuratorów sądowych stanowi wielokrotność kwoty bazowej, której wysokość określa ustawa budżetowa. Dokonana przez Sąd Rejonowy wykładnia powyższych przepisów jest sprzeczna z art.2 oraz art.64 ust.1 i 2 Konstytucji RP. Wskazane przepisy ustawy zasadniczej gwarantują szeroki katalog praw majątkowych, w tym prawo do wynagrodzenia. Zagwarantowana ustawą z 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych coroczna waloryzacja wynagrodzenia tej grupy zawodowej nie może być niweczona z jednej strony działalnością ustawodawcy, a z drugiej strony niewłaściwą wykładnią przepisów przez sąd orzekający, który wobec sprzeczności uregulowań art.14 ust.1b ustawy z 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych i wskazanych wyżej przepisów ustawy budżetowej na 2015r. powinien był przed merytorycznym wydaniem rozstrzygnięcia wystąpić ze stosownym pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisów ustaw, które mają zastosowanie w sprawie i zawiesić postępowanie w sprawie do czasu udzielenia odpowiedzi przez Trybunał na zadane pytanie.

II.  naruszenie prawa formalnego:

a) art.217 § 1 i 2 k.p.c. oraz art.177 § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez bezpodstawne:

I. oddalenie wniosku powoda o wystąpienie przez Sąd z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym zgodności art.14 i art.9 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na 2015r. z 15 stycznia 2015r. z art.2 i art.64 ust.1 i 2 Konstytucji RP,

II. oddalenie wniosku o zawieszenie postępowania w sprawie do czasu udzielenia przez Trybunał Konstytucyjny odpowiedzi na pytanie prawne Sądu. Brak postanowienia Sądu I instancji o zawieszeniu postępowania jest istotnym naruszeniem prawa procesowego upoważniającym do stwierdzenia, że Sąd ten nie dążył do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i bez rozpoznania jej istoty wydał merytoryczne rozstrzygnięcie.

b) art. 212 § 1 k.p.c., art. 217 § 1 i 2 k.p.c., art. 299 k.p.c. w zw. z art. 304 k.p.c. i art.473 § 1 k.p.c. poprzez bezpodstawne odstąpienie od przesłuchania informacyjnego stron procesu, a zwłaszcza powoda, a następnie pominięcie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości w celu ustalenia w jakiej wysokości należy się powodowi podwyżka wynagrodzenia w 2015 r., ponadto pominięcie dowodu z zeznań stron w celu ustalenia niezbędnych i istotnych okoliczności faktycznych sprawy, które stanowiłyby podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy nie dokonał jakichkolwiek ustaleń faktycznych, jak też nie przeprowadził żadnego postępowania dowodowego, które byłoby podstawą do wydania wyroku. Dokonał jedynie wykładni prawa, która zdaniem powoda jest błędna.

Wskazując na powyższe strona powodowa wniosła o:

1. zwrócenie się przez Sąd drugiej instancji z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego w kwestii zgodności art.14 i art.9 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na 2015r. z 15 stycznia 2015r. z art.2 i art.64 ust.1 i 2 Konstytucji RP,

2. zawieszenie postępowania w sprawie do czasu udzielenia odpowiedzi przez Trybunał Konstytucyjny na zadane pytanie prawne, a po udzieleniu odpowiedzi przez Trybunał Konstytucyjny i po rozpoznaniu apelacji wniósł o zmianę wyroku Sądu Rejonowego i uwzględnienie powództwa, a także o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wg norm przepisanych. Jako ewentualny powód zgłosił wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda M. M. podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności odnieść się należy do zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu prawa procesowego, tj. art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., gdyż wniosek o zawieszenie postępowania, tym razem apelacyjnego, na podstawie powyższego przepisu powód ponowił w złożonej apelacji. Wniosek ten pozostał w związku z wnioskiem strony powodowej o skierowanie przez Sąd Okręgowy, a wcześniej Sąd Rejonowy pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie zgodności przepisów art.14 i art.9 ust.1 pkt 3 ustawy budżetowej na 2015r. z art.2 i art.64 ust.1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Sąd Okręgowy podzielił ocenę Sądu Rejonowego, że w okolicznościach sprawy, tj. w świetle postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 11 lutego 2015r. wydanego w sprawie o sygnaturze P 44/13 i uzasadnienia tego postanowienia, niecelowe stało się występowanie przez Sąd Rejonowy, czy obecnie Sąd Okręgowy z pytaniem prawnym o treści analogicznej do pytań prawnych w w/w sprawie, w której Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie. Pytanie prawne o treści wnioskowanej przez powoda jest analogiczne do pytania prawnego skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 44/13 przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu. Różnica sprowadza się tego, że postulowane przez powoda pytanie prawne miałoby dotyczyć przepisów ustawy budżetowej na rok 2015r., w sytuacji, gdy wcześniejsze pytanie Sądu Rejonowego we Wrocławiu dotyczyło ustaw budżetowych na lata 2010-2013. Brak jest podstaw do przyjęcia, że Trybunał Konstytucyjny umarzając postępowanie w sprawie pytań prawnych skierowanych wcześniej w analogicznych sprawach przez inne Sądy, w przypadku kolejnego pytania prawnego postąpiłby inaczej i wydał merytoryczne rozstrzygnięcie w kierunku postulowanym przez stronę powodową. W uzasadnieniu postanowienia z 11 lutego 2015r. w sprawie o sygnaturze P 44/13 Trybunał Konstytucyjny wyczerpująco wyjaśnił dlaczego uznał, że brak jest przesłanek do wydania orzeczenia w przedmiocie niekonstytucyjności przepisów ustaw budżetowych na lata 2010-2013 i w ocenie Sądu Okręgowego argumentacja Trybunału Konstytucyjnego w równej mierze odnosi się do kwestionowanych przez powoda przepisów ustawy budżetowej na rok 2015. Trybunał wyjaśnił, że w sprawie niespełniona pozostaje przesłanka funkcjonalna pytania prawnego, która wyraża się we wpływie ewentualnego orzeczenia o niekonstytucyjności na treść rozstrzygnięcia w sprawach zawisłych przed sądami zadającymi pytanie prawne. Trybunał wywiódł, że ewentualne orzeczenie stwierdzające niekonstytucyjność przepisów ustaw budżetowych określających średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń na poziomie 100% doprowadziłoby do sytuacji, w której z porządku prawnego wyeliminowane zostałyby w/w przepisy, ale rozstrzygnięcie to – wbrew oczekiwaniom pytających Sądów i pracowników będących stronami postępowań - nie pozwoliłoby sądom orzekającym na wydanie orzeczeń w kierunku uwzględniającym interesy tych pracowników. Inaczej mówiąc przepisy ustaw budżetowych zostałyby wyeliminowane z porządku prawnego, ale pozostałyby przepisy innych ustaw – w przypadku kuratorów sądowych przepis art.14 ust.1b ustawy z 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych, który nie przewiduje innej możliwości waloryzacji wynagrodzenia, jak tylko na podstawie średniorocznego wskaźnika wzrostu wynagrodzeń określonego w ustawie budżetowej. Doszłoby zatem do powstania luki prawnej, której sądy orzekające nie mogłyby wypełnić, a która wymagałaby interwencji ustawodawcy. W przedstawionych okolicznościach Sąd Okręgowy nie przychylił się wniosku powoda o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym i co za tym idzie oddalił wniosek strony powodowej o zawieszenie postępowania do czasu udzielenia odpowiedzi na pytanie prawne. Z tych samych przyczyn Sąd Okręgowy nie podzielił argumentacji powoda o naruszeniu przez Sąd Rejonowy przepisu art.177 § 1 pkt 1 k.p.c. W świetle argumentacji Trybunału Konstytucyjnego przedstawionej w sprawie o sygnaturze P 44/13 Sąd Rejonowy trafnie ocenił, że kierowanie pytania prawnego doprowadziłoby jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania, a brak pytania prawnego zbędnym czynił zawieszenie postępowania. Stąd zarzut o naruszeniu przepisów postępowania nie mógł być uznany.

Przechodząc do zarzutów naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego wskazać należy, że wbrew twierdzeniom powoda wskazany Sąd nie dopuścił się zarzucanych mu naruszeń prawa materialnego. Sąd Okręgowy podziela ocenę prawną okoliczności niniejszej sprawy dokonaną przez Sąd pierwszej instancji. W sprawie bezsporne jest, że wobec treści ustaw budżetowych na lata 2011-2013 przewidujących średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej w wysokości 100% doszło do sytuacji, w której mechanizm ustalania wynagrodzenia kuratorów zawodowych określony w art.14 ust.1b ustawy z 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych i poprzez odesłanie w art.6 ust.1 ustawy z 23 grudnia 1999r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw, polegający na określaniu wynagrodzenia na dany rok budżetowy przy przyjęciu wynagrodzenia z roku poprzedniego po jego zwaloryzowaniu średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń (ustalonym w ustawie budżetowej) doprowadził do sytuacji, w której wynagrodzenie to pozostało na poziomie z roku poprzedniego. W rezultacie powyższego, we wskazanym okresie wynagrodzenie grupy zawodowej kuratorów nie wzrosło. Sąd Rejonowy słusznie ocenił, że wobec takiej treści ustaw budżetowych na lata 2011-2013 i tzw. ustaw okołobudżetowych zakładających wielkość wynagrodzeń na poziomie nie wyższym niż w roku poprzedzającym, doszło do sprzeczności między uregulowaniami tych ustaw a w/w uregulowaniami ustawy o kuratorach sądowych i ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw, które przewidziały mechanizm corocznej waloryzacji wynagrodzenia kuratorów średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń. Przepisy kolejnych ustaw budżetowych - na rok 2011, 2012 i 2013, a także 2015 przewidziały bowiem średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, jednakże określona w nich wysokość na poziomie 100,0% spowodowała, że w praktyce wynagrodzenia określane przy zastosowaniu tego wskaźnika nie wzrosły. W tych okolicznościach Sąd Rejonowy zasadnie zastosował normę kolizyjną określaną jako lex posterior derogat legi priori, w myśl której akt późniejszy uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego, przy czym wbrew twierdzeniom strony apelującej nie chodzi tu o formalne uchylenie przepisów ustawy o kuratorach sądowych (w części określającej zasady ustalenia wynagrodzenia) i ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw, ale o uchylenie stosowania określonych przepisów w konkretnej sytuacji zaistnienia kolizji norm.

Wskazać trzeba, że dopóki określony przepis nie zostanie uznany za niekonstytucyjny istnieje domniemanie jego zgodności z Konstytucją, a w polskim systemie prawa organem powołanym do orzekania w sprawach zgodności ustaw z Konstytucją jest Trybunał Konstytucyjny - art.188 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997r. Trybunał Konstytucyjny zapytany o zgodność ustaw budżetowych na lata 2010-2013 z Konstytucją umorzył postępowanie w sprawie, ale jak przedstawiono na wstępie rozważań, stanowisko swoje obszernie uzasadnił wskazując na brak spełnienia wszystkich formalnych przesłanek skutecznego wystąpienia z pytaniem prawnym. W tej sytuacji Sąd Rejonowy ocenił żądanie powoda w świetle istniejącego stanu prawnego. Przedstawiona przez Sąd Rejonowy argumentacja jest logiczna, ponadto - co należy jeszcze raz podkreślić - nawet w sytuacji uznania niekonstytucyjności przepisów ustaw budżetowych w zakresie, w jakim przewidywały one średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń na poziomie 100%, roszczenie powoda nie mogłoby być uwzględnione ze względu na niemożność przyjęcia innego miernika waloryzacji wynagrodzenia jak właśnie średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń. Tylko taki sposób waloryzacji wynagrodzenia przewiduje bowiem ustawa o kuratorach sądowych. W tym miejscu wskazać trzeba, że w okolicznościach sprawy brak było podstaw do waloryzacji wynagrodzenia powoda jako kuratora sądowego na podstawie art. 358 1 § 3 k.c. w zw. z art. 300 k.p., czy art.105 ustawy o kuratorach sądowych. Na gruncie prawa pracy ustalenie wynagrodzenia pracownika, czy też waloryzacja tego wynagrodzenia następuje w odpowiednim trybie – tu przewidzianym w art.14 ust.1b ustawy o kuratorach sądowych, i nie można zmienić ani pominąć tych mechanizmów poprzez zastosowanie art. 358 1 § 3 k.c. Takie działanie byłoby sprzeczne z zasadami prawa pracy. Na stanowisku takim stanął Sąd Najwyższy w wyroku z 8 października 1996r. w sprawie I PRN 90/96 (Lex nr 1222362) i Sąd Okręgowy w całości podziela to stanowisko.

Należy wskazać, że nie można zgodzić się z twierdzeniem powoda, iż Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy. Przedstawione na wstępie rozważania prawne Sądu Rejonowego pokazują, że Sąd ten rozpoznał żądanie strony powodowej, wskazał jakie przepisy znajdują zastosowanie w sprawie, której okoliczności faktyczne nie były sporne i ocenił je w świetle tych przepisów. Całkowicie niezasadne są zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy art.212 § 1 k.p.c., art.217 § 1 i 2 k.p.c., art.299 k.p.c. w zw. z art.304 k.p.c. i art.473 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie informacyjnego przesłuchania powoda, a następnie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego księgowego oraz dowodu z przesłuchania stron. Całość powyższych rozważań pokazuje, że spór dotyczył zastosowania przepisów prawa. W sprawie nie było spornych okoliczności faktycznych. Dowód z opinii biegłego byłby uzasadniony w przypadku wykazania zasadności roszczenia jako takiego. Co do dowodu z przesłuchania stron w trybie art. 299 k.p.c. w zw. z art. 304 k.p.c. wskazać również należy, że jest on dowodem, który sąd zarządza tylko wówczas, gdy po wyczerpaniu innych dowodów pozostały nie wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Stawiając zarzut nieprzeprowadzenia przez Sąd Rejonowy dowodu z przesłuchania stron w celu poczynienia niezbędnych ustaleń w sprawie, apelująca nie wskazuje jednocześnie jakie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pozostały nie wyjaśnione i które z tych okoliczności mogły być ustalone w drodze przesłuchania stron.

Mając na uwadze całokształt powyższych okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację powoda oddalił. O kosztach postępowania orzeczono na art. 102 k.p.c. odstępując od obciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego za drugą instancję, bowiem – jak zauważył Sąd Rejonowy – złożenie pozwu było wyrazem ogólnopolskiej akcji protestacyjnej kuratorów sądowych przeciwko zamrożeniu wynagrodzeń.