Sygn. akt VU 1578/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku M. M. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania M. M. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 29 października 2013 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 1578/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 października 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał wnioskodawczyni M. M. (1) prawo do emerytury od dnia 29 października 2013 roku. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego wnioskodawczyni, z uwzględnieniem waloryzacji składek oraz kapitału początkowego, zaewidencjonowanego na koncie wnioskodawczyni do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawa obliczenia emerytury została pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Emerytura wnioskodawczyni to równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zaewidencjonowana na koncie wnioskodawczyni z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 2.971,84 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 286.583,08 zł, suma kwot pobranych emerytur – 60.883,67 zł, średnie dalsze trwanie życia – 253 miesiące, zaś kwota emerytury – 903,84 zł. Tak wyliczone świadczenie jest niższe od dotychczas otrzymywanej emerytury, w związku z tym wypłacana jest emerytura dotychczasowa.

Od powyższej decyzji złożyła odwołanie w dniu 28 listopada 2013 roku M. M. (1). Wskazała, że ma wątpliwości, czy organ rentowy prawidłowo wyliczył kwotę emerytury oraz, czy miał podstawy do tego, by odliczyć sumę kwot pobranych emerytur.

Na rozprawie w dniu 7 maja 2014 roku wnioskodawczyni ostatecznie wskazała, że nie zgadza się z zaskarżoną decyzją, ponieważ ZUS odliczył sumę kwot pobranych emerytur. Stwierdziła, że żadnych innych zarzutów do zaskarżonej decyzji nie zgłasza i podniosła, że „ustawa weszła w życie później, niż wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury”.

ZUS wnosił o oddalanie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Kapitał początkowy wnioskodawczyni M. M. (1) ustalony został decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 marca 2009 roku na kwotę 90.392,50 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z lat 1983 - 1992. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału wyniósł 47,94%, a podstawa wymiaru 585,29 zł. ZUS przyjął do obliczenia kapitału 235 miesięcy okresów składkowych oraz łącznie 61 miesięcy okresów nieskładkowych.

(dowód: decyzja z dnia 13 marca 2009 roku k. 13-24 – w aktach ZUS)

Wnioskodawczyni, urodzona w dniu (...), nabyła prawo do emerytury od dnia (...) 2008 roku Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia organ rentowy w decyzji z dnia 22 lipca 2008 roku przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych przypadających w całym okresie ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 45,00%, a podstawa wymiaru 1.023,92 zł. ZUS uznał za udowodnione 20 lat i 5 miesięcy okresów składkowych, oraz 6 lat i 4 miesiące okresów nieskładkowych. Wysokość emerytury wyniosła 863, 20 zł.

(dowód: decyzja z dnia 18 sierpnia 2008 roku k. 29 - w aktach ZUS)

Tak ustalone świadczenie emerytalne, waloryzowane w kolejnych latach, było wnioskodawczyni wypłacane.

(okoliczność niesporna)

Od dnia 1 marca 2011 roku wysokość emerytury wnioskodawczyni wyniosła po kolejnej waloryzacji 987,87 zł.

(dowód: decyzja z dnia 15 marca 2011 roku k. 59 – w aktach ZUS)

W dniu 1 marca 2012 roku wnioskodawczyni wystąpiła z żądaniem przeliczenia emerytury i uwzględnienia wynagrodzeń minimalnych w tych okresach, w których ZUS przyjął wynagrodzenia tzw. „zerowe”. Organ rentowy decyzją z dnia 30 marca 2012 roku odmówił przeliczenia podstawy wymiaru emerytury.

(dowód: wniosek k. 61 odwrót, decyzja z dnia 30 marca 2012 roku k. 69 – w aktach ZUS)

W dniu 19 września 2013 roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o przyznanie emerytury w wieku powszechnym.

(dowód: wniosek k. 1-4 – w aktach ZUS)

W związku z tym decyzją z dnia 9 października 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownie z urzędu ustalił kapitał początkowy wnioskodawczyni na kwotę 91.546,18 zł. Obliczony w tej decyzji, na podstawie przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z lat 1983 – 1992, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału wyniósł 49,50%, a podstawa wymiaru 604,34 zł

(dowód: decyzja z dnia 9 października 2013 roku k. 35 – w aktach ZUS)

Następnie w dniu 29 października 2013 roku ZUS wydał zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzję.

(dowód: decyzja z dnia 29 października 2013 roku k. 15 – w aktach ZUS)

W dniu 12 marca 2014 roku organ rentowy ujawnił niedopłatę świadczenia wypłacanego wnioskodawczyni w okresie od 1 marca 2012 roku do 31 marca 2014 roku. Stwierdzono, że przy rozpoznaniu wniosku o przeliczenie emerytury, złożonym w dniu 1 marca 2012 roku, z winy pracownika ZUS nie uwzględniono kwot minimalnych wynagrodzeń za okresy od 22 sierpnia do 31 grudnia 1973 roku oraz od 1 lipca do 31 grudnia 1990 roku (te wynagrodzenia uwzględniono przy ponownym ustaleniu kapitału początkowego wnioskodawczyni). W związku z tym decyzjami z dnia 13 marca 2014 roku organ rentowy:

- ponownie ustalił wysokość emerytury wnioskodawczyni tzw. wcześniejszej na kwoty: od 1 marca 2012 roku – 1.065,56 zł, od 1 marca 2013 roku – 1.108,18 zł i od 1 marca 2014 roku – 1.125,91 zł oraz wypłacił wyrównanie w kwocie 170,87 zł wraz z ustawowymi odsetkami;

- oraz ponownie ustalił wysokość emerytury wnioskodawczyni nabytej w powszechnym wieku emerytalnym na kwotę 903,33 zł. Suma kwot pobranych emerytur wyniosła 61.012,67 zł.

(dowód: notatka o ujawnieniu nadpłaty k. 18, decyzje z dnia 13 marca 2014 roku k.19-22 – w aktach ZUS)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni kwestionowała wysokość przyznanej emerytury. Ostatecznie wskazała, że nie zgadza się z zaskarżoną decyzją, ponieważ ZUS odliczył sumę kwot pobranych emerytur. Stwierdziła, że żadnych innych zarzutów do zaskarżonej decyzji nie zgłasza i podniosła, że „ustawa weszła w życie później, niż wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury”.

Podkreślić przede wszystkim należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych to treść zaskarżonej decyzji oraz zarzutów ubezpieczonego do decyzji wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania sądu (por. SN w postanowieniu z dnia 13 maja 1999 roku, II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601),

Mechanizm obliczania emerytury uregulowany jest w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1227 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną. Zgodnie z art. 24 ust. 1 i 1a ustawy emerytalnej kobiecie urodzonej od dnia 1 lipca 1953 roku do dnia 30 września 1953 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku 60 lat i 3 miesięcy. Wysokość świadczenia o jakim mowa, ustala się na podstawie art. 25 powołanej ustawy. W myśl ust. 1 tego artykułu podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego.

Natomiast ust. 1b powołanego artykułu nakazuje tak otrzymaną podstawę pomniejszyć o sumę kwot emerytur pobranych na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 ustawy emerytalnej lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej). I nie ma racji wnioskodawczyni, że unormowanie zawarte w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej nie powinno mieć do niej zastosowania.

Zgodnie z treścią art. 100 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Jednakże samo spełnienie warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia nie rodzi po stronie organu rentowego zobowiązania z tytułu powstałego świadczenia, gdyż zależy to od złożenia przez zainteresowanego stosownego wniosku. W myśl bowiem art. 116 ust. 1 ustawy emerytalnej postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na wniosek. Ponadto w zakresie wypłaty wszystkich świadczeń z ubezpieczeń społecznych obowiązuje ogólna reguła, wynikająca z art. 129 ust. 1 ustawy, zgodnie z którą świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Reasumując, ustawa o emeryturach i rentach z FUS odróżnia moment powstania prawa od momentu wypłaty świadczenia.

Wnioskodawczyni wystąpiła z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym w dniu 19 września 2013 roku. Mając na uwadze treść wskazanych wyżej przepisów, to właśnie ta data, jako data złożenia wniosku, określa, jaki stan prawny należy brać pod uwagę, jako kryterium ustalenia zarówno prawa do świadczenia, jak i jego wysokości. Wynika to również z przepisu art. 186 ustawy emerytalnej, w szczególności z jego ustępu 2 pkt 1, wskazującego, że przepisy ustawy stosuje się do wniosków o świadczenia zgłoszonych począwszy od dnia jej wejścia w życie. Przepis ten przewiduje stosowanie ustawy emerytalnej we wszystkich tych sprawach, w których wprawdzie wniosek został złożony przed jej wejściem w życie, lecz dopiero na jej gruncie możliwe jest przyznanie prawa do świadczenia lub podwyższenie jego wysokości, jak to ma miejsce w obu przypadkach wymienionych w ustępie 1, a także wówczas, gdy choć jedna przesłanka do przyznania prawa do świadczenia została spełniona po wejściu w życie ustawy. Nie przewiduje natomiast - jako zasady - możliwości stosowania poprzedniego stanu prawnego, jeżeli tylko wniosek o przyznanie prawa do świadczenia został zgłoszony po jej wejściu w życie. Zweryfikować tę zasadę mogą wyłącznie przepisy intertemporalne.

Powołany już wyżej przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, nakazujący pomniejszenie podstawy obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne, został dodany do ustawy emerytalnej z dniem 1 stycznia 2013 roku na mocy ustawy z dnia 11 maja 2012 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 637). Ustawa ta nie zawierała żadnych przepisów intertemporalnych. Tym samym należy przyjąć, że przepis ten znajduje zastosowanie do wszystkich wniosków zgłoszonych począwszy od dnia jego wejścia w życie, to jest od dnia 1 stycznia 2013 roku. Prawidłowo więc w zaskarżonej decyzji ustalona została wysokość emerytury wnioskodawczyni, z uwzględnieniem stanu prawnego obowiązującego po dniu 1 stycznia 2013 roku, w tym art. 25 ust. 1b, mając na uwadze okoliczność, że wnioskodawczyni od dnia (...) 2008 roku pobierała świadczenie emerytalne na podstawie art. 46 ustawy.

Należy dodać, że bez wpływu na odwołanie w sprawie niniejszej pozostaje wydanie przez organ rentowy decyzji z dnia 13 marca 2014 roku. Zgodnie bowiem z art. 477 13 k.p.c. jedynie zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd – przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony – powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji nie ma natomiast wpływu na bieg sprawy.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.