Sygn. akt XVII AmK 3/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

Przewodniczący:	SSO Andrzej Turliński
Protokolant:	st. sekretarz sądowy Agnieszka Godlewska - Kur

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania Stowarzyszenia (...) w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego

z udziałem Związku (...) w W., (...) S.A. w W., Izby (...) w W.

o zatwierdzenie stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego z dnia 08 listopada 2013 r. Nr (...)

I.  oddala odwołanie,

II.  zasądza od Stowarzyszenia (...) w W. na rzecz:

1.  Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego,

2.  (...) S.A. w W. kwoty po 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

II.  oddala wniosek Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego o zasądzenie na jego rzecz od Izby (...) kosztów postępowania.

SSO Andrzej Turliński

Sygn. akt XVII AmK 3/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 08 listopada 2013 r. Nr (...) Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (Prezes UTK, pozwany) zatwierdził stawki jednostkowe opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, wymienione w części I ust. 1 i 2 załącznika do ustawy o transporcie kolejowym oraz stawki opłat za usługi dodatkowe, wymienione w części II załącznika do ustawy o transporcie kolejowym, przedłożone do zatwierdzenia przy piśmie z dnia 19 września 2013 r. Nr (...) przez (...) SA w W. (powód), na rozkład jazdy pociągów 2013/2014, wyszczególnione w Załączniku do niniejszej decyzji, który stanowi integralną część decyzji.

Od ww. decyzji powód złożył odwołanie. Decyzję zaskarżył w całości. Przedmiotowej decyzji zarzucił naruszenie przepisów postępowania oraz prawa materialnego, mających istotny wpływ na wynik sprawy, a to:

1.  Naruszenie art. 6 k.p.a. poprzez brak uwzględnienia przy wydaniu zaskarżonej decyzji przepisów prawa międzynarodowego, to jest Dyrektywy 2001/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26.02.2001 r. zmienioną Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. 2004/49/WE, w tym brak uwzględnienia znaczenia i treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu z dnia 30.05.2013 r. sygn. akt C-512/10 o stwierdzenie uchybień zobowiązaniom państwa członkowskiego ze skargi wniesionej w dniu 26.10.2010 r. przez Komisję Europejską przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej;

2.  Naruszenie art. 107 § 1 i 3 k.p.a., poprzez bezzasadne wyłączenie jawności części treści decyzji przez Prezesa UTK, co uniemożliwia stronom postępowania wypowiedzenie się co do nieujawnionych części decyzji („zakrytych na czarno”);

3.  Naruszenie art. 10 k.p.a. poprzez niezapewnienie skarżącemu czynnego udziału w każdym stadium postępowania i uniemożliwienie wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

Wskazując na powyższe powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy organowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu odwołania powód wskazał, iż w niniejszej sprawie Prezes UTK przy wydawaniu zaskarżonej decyzji nie uwzględnił przepisów prawa międzynarodowego, to jest Dyrektywy 2001/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26.02.2001 r. zmienionej Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. 2004/49/WE, w tym nie uwzględnił znaczenia i treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu z dnia 30 maja 2013 r. sygn. akt C-512/10 o stwierdzenie uchybień zobowiązaniom państwa członkowskiego ze skargi wniesionej w dniu 26 października 2010 r. przez Komisję Europejską przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej. Powód stwierdził, iż prawo Unii Europejskiej powinno być stosowane przy wydawaniu decyzji administracyjnej z pierwszeństwem przed prawem krajowym. Prezes UTK jest ponadto zobowiązany do wykonania wyroku C-512/10. Powód podkreślił, iż Rzeczpospolita Polska, w tym każdy organ administracji publicznej, a zatem również Prezes UTK ma obowiązek właściwie wykonać wyrok stwierdzający naruszenie prawa UE przez Polskę. Oznacza to przede wszystkim obowiązek zaprzestania naruszenia oraz, gdzie możliwe, naprawienie jego skutków. W przypadku, gdy wyrok wyraźnie piętnuje określone przepisy prawa polskiego jako niezgodne z prawem Unii Europejskiej, tak jak ma to miejsce w wyroku C-512/10, konieczne jest dokonanie wykładni prounijnej zakwestionowanych przepisów prawa polskiego, a gdy jest to niemożliwe, konieczne jest natychmiastowe wyłączenie stosowania zakwestionowanych przepisów prawa polskiego do czasu ich skorygowania przez polskiego ustawodawcę. Stanowisko takie potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 października 2012 r. w sprawie III SK 3/12.

W wyroku C-512/10 TSUE stwierdził, że Rzeczpospolita Polska nie przyjmując środków zachęcających zarządcę infrastruktury kolejowej do zmniejszenia kosztów zapewnienia infrastruktury i wielkości opłat za dostęp do niej, a także umożliwiając, przy obliczaniu opłaty za minimalny pakiet dostępu i dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, uwzględnienie kosztów, które nie mogą być uznane za bezpośrednio ponoszone, jako rezultat wykonywania przewozów pociągami, uchybiła zobowiązaniom, ciążącej na niej odpowiednio na mocy art. 6 ust. 2 i art. 7 ust. 3 dyrektywy 2001/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 2001 r. w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawania świadectw bezpieczeństwa, zmienionej dyrektywą 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.

Tymczasem Prezes UTK zatwierdzając stawki jednostkowe opłat za korzystanie z infrastruktury na rozkład jazdy pociągów 2013/2014 nie dostrzegł, że stawki te w wielu miejscach uległy zwiększeniu w stosunku do dotychczas stosowanych, w tym nastąpiły podwyżki opłat dodatkowych.

Zatwierdzone przez Prezesa UTK stawki dostępu do infrastruktury nie uwzględniały ani postanowień Dyrektywy 2001/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26 lutego 2001 r. zmienionej Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. 2004/49/WE, ani znaczenia i treści wyroku C-512/10.

Ponadto analizując zatwierdzone przez Prezesa UTK stawek dostępu do infrastruktury powód zauważył niespójność w traktowaniu przewozów intermodalnych. Stawki dla pociągów towarowych ulegały pewnemu obniżeniu, za wyjątkiem pociągów o masie 1100 ton, czyli typowych pociągów intermodalnych. (...) SA wprowadziła jednocześnie poza systemową ulgę 25% w stawkach dla pociągów intermodalnych, aby wyrównać skalę obniżki dla tych przewozów, w relacji do skali obniżki stawek dla innych grup ładunków. Takie ukształtowanie stawek daje zbyt dużą dowolność zarządcy infrastruktury, co nie powinno mieć miejsca. Powód zwrócił uwagę, że pozasystemowa ulga 25% w stawkach dla pociągów intermodalnych jest umieszczana w regulaminie, który ma roczny wymiar obowiązywania, co oznacza niestabilność tej ulgi i kłóci się z treścią i intencją wyroku C-512/10.

Powód podkreślił również, że w cenniku nie została ostatecznie zlikwidowana marża zysku zarządcy infrastruktury - spółki (...) SA, a jedynie marża ta została określona w wysokości 0%. Nie jest to jednak tożsame z likwidacją marży, gdyż została ona de facto pozostawiona, a jedynie jej wysokość została zmniejszona w bieżącym cenniku. Wysokość marży może się zmienić, a to byłoby niezgodne z przepisami międzynarodowymi. Rozwiązanie modelowe, zgodnie z przepisami Dyrektywy, polega na zniesieniu marży zysku, a nie jej czasowym zmniejszeniu do zera.

Powód wskazał również, że system kalkulacji stawek powinien uwzględniać przyjęcie prawidłowo wyliczonej i zweryfikowanej przez uczestników postępowania bazy kosztowej dla kalkulacji stawek oraz plan – prognozę rozmiarów pracy przewozowej.

Przewidywane rozmiary pracy przewozowej też powinny być przedmiotem oceny wszystkich uczestników postępowania, a nie były.

Powód podkreślił, iż w niniejszej sprawie określenia stawek dostępu do infrastruktury kolejowej, prognoza rozmiarów pracy przewozowej została przez zarządcę infrastruktury, Spółkę (...) SA zaniżona dla przewozów towarowych, w wyniku czego stawki opłat jednostkowych zostały zawyżone. Jest to nieprawidłowe zastosowanie Dyrektywy 2001/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26 lutego 2011 r. zmienionej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. 2004/49/WE, oraz niewłaściwe wdrożenie do porządku prawnego wytycznych zawartych w wyroku C-512/10, co Prezes UTK pominął wydając zaskarżoną decyzję.

Powód podał, iż wskazanie wszystkich przypadków potwierdzających, że zatwierdzone przez Prezesa UTK stawki jednostkowe opłat za korzystanie z infrastruktury na rozkład jazdy pociągów 2013/2014 są wyższe niż stawki dotychczasowe, a także w szczególności poddanie analizie z punktu widzenia zgodności z prawem zaliczenia poszczególnych pozycji kosztowych do kosztów związanych z wykonywaniem przewozów pociągami jest niemożliwe, gdyż Prezes UTK wyłączył jawność części istotnych danych i zgromadzonych dowodów.

Powód podniósł również, iż w zaskarżonej decyzji Prezes UTK naruszył art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez bezzasadne wyłączenie jawności części treści decyzji co uniemożliwiło stronom postępowania wypowiedzenie się co do „zakrytych na czarno” części decyzji. Działanie takie nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa. Nie pozwala również stronom zweryfikować, czy podstawa faktyczna decyzji została prawidłowo oceniona przez organ administracji.

Powód podkreślił również, iż w niniejszej sprawie Prezes UTK nie zapewnił mu czynnego udziału w postępowaniu oraz możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań pomimo, że powód domagał się zapoznania się z całością zgromadzonych dowodów. Istotna część materiału została uznana za tajemnicę przedsiębiorstwa (...) SA. Tym samym naruszone zostały przepisy procedury administracyjnej.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes UTK wniósł o jego oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego postępowania według norm przepisanych z uwzględnieniem nakładu pracy radcy prawnego, charakteru i stopnia zawiłości sprawy.

Odpowiedź na odwołanie złożyła również strona zainteresowana (...) SA. Wniosła o oddalenie odwołania w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Związek (...) w W. poparł w całości stanowisko wyrażone w odwołaniu.

Izba (...) w W. nie zajęła stanowiska w sprawie.

W zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia czy odwołanie jest uzasadnione Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny.

Decyzją z dnia 16 kwietnia 2013 r. nr (...) Prezes UTK odmówił zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat na rozkład jazdy 2013/2014 przedłożonych przez zarządcę infrastruktury kolejowej (...) SA pismem z dnia 14 marca 2013 r. Odmowa zatwierdzenia projektu stawek była skutkiem niezastosowania się przez zarządcę infrastruktury do obowiązku nałożonego w §16 ust.4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz.U. Nr 35, poz. 274), co skutkowało nieuzasadnionym wzrostem opłat, wynikającym ze wzrostu stawek jednostkowych za minimalny dostęp od infrastruktury kolejowej.

W dniu 19 września 2013 r. (...) SA przedstawiła Prezesowi UTK do zatwierdzenia nowy projekt stawek jednostkowych opłaty podstawowej oraz opłat dodatkowych za korzystanie z infrastruktury kolejowej, które miały obowiązywać od dnia 15 grudnia 2013 r. Projekt stawek został opracowany na podstawie przepisów ustawy o transporcie kolejowym i rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej z uwzględnieniem wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie o sygn. C – 512/10, oraz wskazań zawartych w decyzji Prezesa UTK nr (...) z 16 kwietnia 2013 r., odmawiającej zatwierdzenia stawek jednostkowych przedłożonych przez (...) SA pismem z dnia 14 marca 2013 r.

Do projektu stawek jednostkowych dołączono:

- informacje i dokumenty, o których mowa w § 16 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej,

- wykaz linii kolejowych zarządzanych przez (...) SA z przyporządkowaniem im stawek jednostkowych opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej obowiązujących od 15 grudnia 2013 r.,

- dokumenty wymienione w załączniku do Zarządzenia nr 3 Prezesa UTK z dn. 7 sierpnia 2009 r. dotyczącego procedury zatwierdzania stawek jednostkowych za dostęp do infrastruktury kolejowej, zaktualizowanego przez Prezesa UTK zarządzeniami z 26 stycznia 2010 r. i z 28 stycznia 2011 r.,

- uzasadnienie zastosowania wzoru do alokacji kosztów na poszczególne kategorie linii kolejowych i średnich dopuszczalnych prędkości technicznych dla poszczególnych kategorii linii kolejowych,

- plan optymalizacji kosztów i zatrudnienia (...) SA,

- zmiany w Regulaminie przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach rozkładu jazdy pociągów 2013/2014, dotyczące sposobu ustalania opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej,

- szacowane średnie stawki jednostkowe dla pociągów pasażerskich i towarowych w okresie 3 kolejnych rozkładów jazdy pociągów,

- założenia kalkulacji stawek jednostkowych opłaty podstawowej i opłat dodatkowych za korzystanie z infrastruktury kolejowej zarządzanej przez (...) SA, obowiązujących od 15 grudnia 2013 r., które udostępniono przewoźnikom kolejowym w systemie (...).

W piśmie (...) SA zaznaczono, że złożony projekt stawek jednostkowych stanowi tajemnicę przedsiębiorcy z wyłączeniem załączników nr 1, 2, 10, 11, 14, 15 i 16.

Pismem z dnia 20 września 2013 r. Prezes UTK zawiadomił zarządcę infrastruktury o wszczęciu postępowania w sprawie zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat, przedstawionych w piśmie z dnia 19 września 2013 r. (...) SA na wezwanie Prezesa UTK pismem z 10 października 2013 r. uzupełniła dokumenty złożone przy piśmie z 19 września 2013 r. W toku postępowania Prezes UTK, pismem z dnia z 21 października 2013 r. wystąpił do Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej o przedstawienie stanowiska dotyczącego środków publicznych przeznaczonych na obniżenie wysokości opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej. Powołał się na informację zawartą w stanowisku konsultacyjnym Izby (...) przedstawionym w postępowaniu, zgodnie z którym w dniu 15 października 2013 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie zatwierdzenia programu rzeczowo-finansowego wykorzystania środków z Funduszu Kolejowego w latach 2014-2019 (k. 624 akt adm.). Z otrzymanej z Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej informacji wynikało, że w planach na 2014 rok nie przewidziano skierowania do (...) SA żadnych środków na obniżenie stawek dostępu do infrastruktury kolejowej poprzez pomniejszenie bazy kosztowej branej pod uwagę przy ustalaniu stawki jednostkowej opłaty podstawowej (k. 626 akt adm.) Środki publiczne na dofinansowanie działalności (...) SA, pochodzące z budżetu państwa i Funduszu Kolejowego, będą skierowane na pokrycie kosztów, które nie są pokrywane przez przewoźników kolejowych (będące poza bazą kosztową). W piśmie wyjaśniono, że zmiany wynikają z konieczności wdrożenia wyroku TSUE w sprawie C- 512/10, a Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej nie przewiduje wnioskowania o przekazanie środków z Funduszu Kolejowego na remonty i utrzymanie na rzecz (...) SA.

Na skutek złożonych wniosków Prezes UTK dopuścił do udziału w postępowaniu w sprawie zatwierdzenia stawek, na prawach strony Stowarzyszenie (...), Izbę (...) i Związek (...). W związku z oświadczeniem (...) SA, iż załączone do wniosku o zatwierdzenie stawek jednostkowych dokumenty zawierają tajemnicę przedsiębiorstwa, Prezes UTK na postawie art. 74 § 2 k.p.a. stosownymi postanowieniami ograniczył w/w podmiotom prawo wglądu do części materiału dowodowego złożonego przez (...) SA w zakresie objętym tajemnicą przedsiębiorstwa. Mimo że jedno z tych postanowień zostało zaskarżone w drodze zażalenia do Sądu OKiK zaskarżona decyzja została doręczona powodowi oraz pozostałym uczestnikom postępowania administracyjnego, poza (...) SA, w wersji niepełnej, bez danych i informacji objętych treścią postanowień o ograniczeniu wglądu do części materiału dowodowego złożonego przez (...) SA.

W toku postępowania do Prezesa UTK wpłynęły pisma Zarządu Województwa (...) i przewoźników: (...) sp. z o.o., (...), (...) sp. z o.o. i (...) S.A. zawierające stanowiska dotyczące projektowanych stawek opłat podstawowych. Swoje stanowiska przedstawili także uczestnicy postępowania, dopuszczeni przez Prezesa UTK do udziału w postępowaniu. Związek (...) w piśmie z dnia15 października 2013 r. zauważył obniżenie przez (...) stawek dostępu do infrastruktury kolejowej dla przewoźników towarowych o 25 do 30% oraz likwidację marży zysku dla indywidualnych i rocznych rozkładów jazdy, co uznał jednak za niewystarczające. Prezes UTK informował uczestników o przebiegu postępowania i możliwości przeglądania akt sprawy, składania oświadczeń i stanowisk, oraz wypowiadania się co do zebranych w sprawie materiałów.

Po zakończeniu postępowania i powiadomieniu uczestników o możliwości zapoznania się z zebranym materiałem do dnia 7 listopada 2013 r. Prezes UTK wydał decyzję o zatwierdzeniu stawek jednostkowych za korzystanie z infrastruktury kolejowej na rozkład jazdy 2013/2014 .

Na skutek uchylenia przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej SOKiK) w dniu 10 lutego 2015 r. postanowienia Prezesa UTK z dnia 31 października 2013 r. o ograniczeniu prawa wglądu do dokumentów złożonych w postępowaniu administracyjnym, Związek (...) uzyskał dostęp do pełnej wersji uzasadnienia zaskarżonej decyzji i dokumentów załączonych do wniosku (...) SA z dnia 19 września 2013 r. oraz złożonych przy piśmie z dnia 10 października 2013 r. (vide postanowienie Sądu OKiK z dnia 10 lutego 2015 r. w sprawie XVII Amz 90/13).

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Odwołanie nie jest uzasadnione, a zaskarżona nim decyzja jest prawidłowa.

Rozważania należało zacząć od oceny skutków niedoręczenia powodowi pełnej (bez ograniczeń wglądu) wersji wydanej w sprawie decyzji oraz niemożności zapoznania przez niego z całością materiału sprawy w trakcie trwania postepowania administracyjnego.

Jak ustalono, już po złożeniu obecnie rozpatrywanego odwołania do Sądu OKiK, postanowienie Prezesa UTK z dnia 31 października 2013 r. zostało uchylone prawomocnym z chwilą wydania postanowieniem Sądu OKiK z dnia 10 lutego 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XII Amz 90/13 z zażalenia Związku (...) w W.. Jednym z uczestników postępowania zażaleniowego był powód. Zatem przez ponad trzy miesiące przed pierwszym terminem rozprawy w sprawie obecnie rozpatrywanej miał on możliwość zapoznania się z pełną treścią kwestionowanej decyzji i wystąpienia do Sądu o zgodę na złożenie pisma przygotowawczego z zaznaczeniem, że właśnie uzyskał dostęp do wcześniej nieznanych mu danych i informacji istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Powód nie przejawił w tym zakresie jakiejkolwiek aktywności. Nie złożył wniosku o wydanie zgody na złożenie pisma przygotowawczego, ani też mimo zawiadomień nie uczestniczył w rozprawie. Takie zachowanie musiało mieć wpływ na ocenę zarzutów odwołania nawiązujących do naruszenia przepisów art. 107 § 1 i 3 k.p.a. oraz art. 10 k.p.a.

Niewątpliwie wydanie zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem przez Sąd kwestii zasadności ograniczenia wglądu do części materiału, na którym ta decyzja została oparta było wadliwe. Jednak wobec uzyskania przez powoda dostępu do materiału objętego ograniczeniem prawa wglądu jego zarzuty oparte na okoliczności ograniczenia dostępu do części materiału przedstawionego przez (...) SA utraciły swoje pierwotne znaczenie i nie mogą stanowić podstawy do uchylenia zaskarżonej decyzji. Powód miał możliwość wypowiadania się i przedstawiania stanowiska w postępowaniu prowadzonym przed SOKiK.

Również sama budowa uzasadnienia decyzji nie jest do końca prawidłowa, gdyż poza zaczernieniem części tekstu uzasadnienia za każdym razem Prezes UTK powinien odesłać adresata decyzji do odpowiednich kart postępowania administracyjnego objętych ograniczeniem wglądu (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 października 2013 r. sygn. akt III SK 67/12). Mimo tych zastrzeżeń odnośnie do sposobu przeprowadzenia niektórych czynności w postępowaniu administracyjnym Sąd uznał, że w rozpatrywanej sprawie wady tego postępowania nie są na tyle doniosłe, aby skutkowały koniecznością uchylenia zaskarżonej decyzji. Za takim podejściem przemawia roztrząsany już powyżej brak aktywnego działania powoda po powzięciu wiedzy o uzyskaniu dostępu do materiału postępowania, co do którego uchylone zostało postanowienie Prezesa UTK o ograniczeniu wglądu. Na marginesie tego wątku należało przyjąć, że postanowienie uchylające w sprawie XVII Amz 90/13 odniosło milcząco skutek uchylający również do postanowień o tym samym przedmiocie postępowania wydanych w stosunku do tych uczestników, którzy ich nie zaskarżyli do Sądu.

Drugim argumentem przeciwko uchyleniu decyzji jest ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, zgodnie z którym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie może przy rozpatrywaniu sprawy wynikającej z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu ograniczyć się tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowanie sądowe. Celem postępowania przed tym sądem nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu. W toku tego postępowania Sąd uwzględnia materiał dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości zgłoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu cywilnym. SOKiK jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu, w tym wypadku Urzędu Transportu Kolejowego, według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego. Mimo, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych, to nie były one na tyle ważące, aby uznać nieważność zaskarżonej decyzji. W związku z tym Sąd obowiązany był dokonać oceny jej trafności i zasadności (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 roku sygn. akt III CRN 120/91 OSNC 1992 Nr 5, poz. 87; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 roku sygn. akt I CKN 265/98 OSP 2000 Nr 5 poz. 68; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 roku sygn. akt 351/99 OSNC 2000 Nr 3 poz. 47; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 roku sygn. akt I CKN 1036/98 LEX Nr 52708; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 roku, sygn. akt III SZP 2/05 OSNP 2006/19-20/312).

W związku z tym niezbędna okazała się ocena zasadności pierwszego z zarzutów postawionych w odwołaniu. Dotyczył on naruszenia przez Prezesa UTK art. 6 k.p.a. w wyniku nieuwzględnienia w decyzji treści Dyrektywy 2001/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady zmienionej Dyrektywą 2004/49/WE tego samego organu, a także nieuwzględnienia treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu sygn. akt C - 512/10.

W ocenie Sądu przepis art. 6 k.p.a. nie został w sprawie naruszony, w szczególności w sposób podany przez powoda.

Podkreślić trzeba, że decyzją z dnia 16 kwietnia 2013 r. Prezes UTK odmówił zatwierdzenia jednostkowych stawek opłat za 2013/2014 r. z powodu nieuzasadnionego wzrostu stawek jednostkowych za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej. Zatem zatwierdzone zaskarżoną decyzją przedłożenie stawek było już drugą decyzją wydaną w sprawie. Jak podał Prezes i (...) SA zarówno drugi wniosek jak i decyzja zatwierdzające stawki konstruowane były z uwzględnieniem wydanego w dniu 30 maja 2013 r. wyroku TSUE o sygn. akt C – 512/10 oraz Dyrektywy 2001/14/WE zmienionej Dyrektywą 2004/49/WE. Strony te postępowały z dużą dozą ostrożności, aby nie narazić się na zarzut naruszenia powyższych aktów. W szczególności zostały one uwzględnione przy zastosowaniu zasad kalkulowania stawek opłaty za minimalny dostęp do infrastruktury (...) SA i za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów określonych w art. 33 ust. 2 – 6 i art. 34 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 ze zm.) zwanej dalej „UTK”. Wzięte też zostały pod uwagę przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 35 tej ustawy.

Przede wszystkim do kalkulacji stawek opłaty podstawowej przyjęto:

1.  tylko te koszty, które są bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami,

2.  koszty utrzymania, prowadzenia ruchu kolejowego i amortyzacji, ale tylko w tej części, w której są one bezpośrednio związane z wykonywaniem przewozów pociągami,

3.  do kalkulacji nie zostały włączone koszty pośrednie i finansowe jako nie mające bezpośredniego związku z wykonywaniem przewozów pociągami.

Przyjęcie tych zasad stanowiło odbicie przyjęcia do realizacji wyroku TSUE C – 512/10 w którym wskazano, że: „Nie przyjmując środków zachęcających zarządcę infrastruktury kolejowej do zmniejszenia kosztów zapewnienia infrastruktury i wielkości opłat za dostęp do niej, a także umożliwiając, przy obliczaniu opłaty za minimalny pakiet dostępu i dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, uwzględnienie kosztów, które nie mogą być uznane za bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami, Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom, które na niej ciążą odpowiednio na mocy art. 6 ust. 2 i art. 7 ust. 3 dyrektywy 2001/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 2001 r. w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawania świadectw bezpieczeństwa, zmienionej dyrektywą 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.”

W przedmiocie zarzutu dotyczącego środków zachęcających zarządcę infrastruktury kolejowej do zmniejszenia kosztów zapewnienia infrastruktury i wielkości opłat za dostęp do niej stwierdzono, że z art. 6 ust. 2 dyrektywy 2001/14 WE wynika, że zarządcy infrastruktury będą mieli, przy poświęcaniu należytej uwagi bezpieczeństwu oraz utrzymaniu i poprawianiu jakości usług w zakresie infrastruktury, stwarzane zachęty do zmniejszenia kosztów zapewniania infrastruktury i wysokości opłat do niej. W przedmiocie zarzutu dotyczącego obliczania opłaty za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej i za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że zgodnie z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2001/14 WE opłaty za minimalny pakiet dostępu i dostęp do torów w celu obsługi urządzeń powinny być ustalane po koszcie, który jest bezpośrednio ponoszony jako rezultat wykonywania przewozów pociągami. W ocenie Trybunału Sprawiedliwości, Dyrektywa 2001/14 nie zawiera żadnej definicji pojęcia „kosztu, który jest bezpośrednio ponoszony jako rezultat wykonywania przewozów pociągami” i żaden przepis prawa Unii nie określa kosztów objętych lub nieobjętych tym pojęciem. Ponadto chodzi o pojęcie z zakresu nauk ekonomicznych, którego stosowanie, jak zauważył rzecznik generalny w swojej opinii, wywołuje poważne trudności w praktyce. W związku z tym, że w aktualnym stanie prawa Unii państwa członkowskie posiadają pewien zakres uznania w celu transpozycji i stosowania wskazanego pojęcia w prawie krajowym.

W opinii Trybunału Sprawiedliwości zawartej w wyroku stwierdzono, że koszty bezpośrednie, obejmujące koszty utrzymania lub prowadzenia ruchu, wymienione w § 8 ust. 1 pkt 1 lit. a i b rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz.U. Nr 35, poz. 274), zwanego dalej „rozporządzeniem”, związane z sygnalizacją, prowadzeniem ruchu, utrzymaniem i naprawami mogą się różnić, przynajmniej częściowo, w zależności od natężenia ruchu i w rezultacie mogą być uznane za koszty, które są w części bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami. Podobnie amortyzacja, określona w § 8 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia, liczona zgodnie z zasadami rachunkowości nie może być uznana w całości, ale tylko w części, w jakiej jest dokonywana na podstawie rzeczywistego zużycia infrastruktury wynikającego z ruchu kolejowego. Co się tyczy kosztów pośrednich i kosztów finansowych, wymienionych w § 8 ust. 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia, Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że nie mają one żadnego bezpośredniego związku z wykonywaniem przewozów pociągami. W pkt 85 uzasadnienia wyroku TS stwierdzono, że przepisy rozporządzenia prowadzą do uwzględnienia – w celu określenia opłaty za minimalny dostęp do infrastruktury i dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów – kosztów, których nie można uznać za bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami.”

W tym miejscu wymaga podkreślenia fakt, że sam Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu zauważając problem braku w Dyrektywie definicji kosztu bezpośrednio ponoszonego jako rezultat wykonywania przewozów pociągami, co wywołuje trudności w praktyce, przyjął, że w aktualnym stanie prawnym państwa członkowskie muszą mieć zapewniony pewien „margines bezpieczeństwa” rozumiany jako pewien zakres uznania, który służyć ma transpozycji i stosowaniu tego pojęcia w prawie krajowym. Przyjmując przedstawione wyżej trzy zasady ustalania kosztów bezpośrednich tak zarządca infrastruktury kolejowej, jak i Prezes UTK prawidłowo zrozumieli i zastosowali wytyczne zawarte w omawianej części wyroku TSUE.

Podkreślić należy, że zatwierdzone stawki opłaty podstawowej były generalnie obniżone w stosunku do poprzednio obowiązujących, a ponadto na podstawie art. 34 ust. 2 i 2a UTK (...) SA przewidziały ulgi w wysokości 25% takiej opłaty. Ulga udzielana jest na wniosek przewoźnika, który między innymi: rozwija nowe usługi kolejowe związane z przeniesieniem przewozów z innych rodzajów transportu na kolej, co dotyczy przejazdów pociągów zestawianych z wagonów z jednostkami transportu intermodalnego i/lub wagonów próżnych do transportu intermodalnego. Stosowane tego rodzaju ulgi trzeba ocenić pozytywnie jako stymulujące konkurencyjność tego rodzaju transportu kolejowego w stosunku do znacznie mniej ekologicznego transportu drogowego. Jednakże kwestia ulg nie jest przedmiotem zatwierdzenia przez Prezesa UTK.

Ponadto w ponownym wniosku o zatwierdzenie stawek zarządca infrastruktury przedstawił zatwierdzony przez swoja Radę Nadzorcą plan restrukturyzacji na lata 2014 – 2016, który ma również na celu optymalizację kosztów.

Sąd zauważa, że dla wydania decyzji zatwierdzającej stawki nie było konieczne, aby wszystkie z nich uległy obniżeniu. Wystarczające jest, żeby przy zastosowaniu omówionych wyżej trzech zasad miały one tendencję spadkową. W rozpoznawanej sprawie warunek ten został spełniony, gdyż właśnie w wyniku przeglądu i prawidłowej kwalifikacji kosztów do bezpośrednich lub pośrednich baza kosztów została obniżona co stanowi uwzględnienie wyroku TSUE.

Rację ma powód wskazując, że w przedłożeniu (...) SA wzrosły stawki opłat dodatkowych. Nie zauważa jednak, że wyrok TSUE nie odnosi się do sposobu kalkulacji stawek jednostkowych opłat i kosztów przyjmowanych dla usług dodatkowych. W całej rozciągłości stosuje się zatem do nich przepis art. 33 ust. 3 UTK § 12 rozporządzenia.

W związku z tym tego rodzaju stawki (...) SA miały prawo skalkulować na podstawie pełnych planowanych kosztów związanych z usługami podlegającymi tym opłatom i ilości takich usług szacowanych na podstawie ich wykonania w 2012 r. oraz na podstawie trendów zmian na rynku. W świetle powyższego bezzasadny okazał się zarzut odwołania niezgodnego z prawem zatwierdzenia takich stawek zgrupowanych przez odwołującego się w tabeli (K – 61). Dodatkowo, kwestionując konkretne wzrosty tego typu stawek powód nie podał jakie szacunkowo stawki byłyby jego zdaniem prawidłowe.

Kolejne zarzuty odwołania również nie były uzasadnione. Powód przyznał, że stawki opłat dla pociągów towarowych uległy obniżeniu za wyjątkiem dotyczących pociągów o masie 1100 ton typowej dla składów intermodalnych.

Po pierwsze stwierdzenie to potwierdza ocenę Sądu o generalnej spadkowej tendencji poziomu stawek jednostkowych.

Po drugie na aprobatę zasługuje wyróżnienie w cenniku zarządcy infrastruktury wielu tonaży składów (w tym tonażu 1100 ton), ponieważ przybliża to bardziej ceny do rzeczywistości, tj. do poszczególnych tonaży składów. Poza tym jak już podano ulga w stawkach dla pociągów intermodalnych jest udzielana poza cennikiem i nie podlega zatwierdzeniu decyzją Prezesa UTK.

Kolejną kwestią podniesioną w odwołaniu było przyjęcie zerowej marży zysku, co miałoby wskazywać na chęć jej utrzymania jako składnika cenotwórczego.

Z tym stanowiskiem powoda nie sposób się zgodzić, ponieważ marża „zerowa” oznacza brak marży na rozkład jazdy pociągów 2013/2014, a tylko ten okres podlegał badaniu przez organ regulacyjny przy wydaniu zaskarżonej decyzji.

Przedmiotem kolejnego zarzutu było zaniżenie prognozy rozmiarów pracy przewozowej z powodu oparcia jej na złych wynikach z lat ubiegłych, które były związane z zawyżaniem stawek opłat oraz nieuwzględnianiem pozytywnego efektu dla tej pracy obniżenia stawek w związku z prawidłową implementacją do prawa polskiego Dyrektywy 2001/14/WE zmienionej Dyrektywą 2004/49/WE.

Również i ten zarzut nie mógł być uwzględniony. Omawiana prognoza dotyczy stawek w taryfie na kolejny, po objętym decyzją, okres taryfowy. Nie dotyczy więc stawek już skalkulowanych na 2013/2014 r. i zatwierdzonych zaskarżoną decyzją.

W tym stanie rzeczy Sąd działając na podstawie art. 479 75 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia (pkt I sentencji wyroku).

O kosztach procesu orzeczono stosownie do wyniku sporu na podstawie art. 98, 99 i 108 § 1 k.p.c. (pkt II sentencji decyzji) z tym, że częściowo oddalono wniosek pozwanego Prezesa UTK w tym zakresie z uwagi na to, że uczestnik postępowania – Izba (...) nie zajęła stanowiska w sprawie, a w szczególności nie poparła odwołania (pkt III sentencji wyroku).