Sygn. akt I C 556/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia SO Ewa Tomczyk

Protokolant Dorota Książczyk

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2015 roku w Piotrkowie Tryb.

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Aresztu Śledczego w P. Tryb. zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa

o zadośćuczynienie w kwocie 400.000,00 złotych

1.  oddala powództwo;

2.  przyznaje radcy prawnemu R. M. prowadzącemu Kancelarię Radcy Prawnego w B. kwotę 180,00 (sto osiemdziesiąt) złotych wraz z należnym podatkiem VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi M. M. (1) z urzędu oraz kwotę 209,16 (dwieście dziewięć i 16/100) złotych tytułem zwrotu wydatków;

3.  zasądza od powoda M. M. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 120 złotych (sto dwadzieścia) tytułem zwrotu kosztów procesu.

(...)

Sygn. akt I C 556/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 31 stycznia 2015 r. skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w P. Tryb., sprecyzowanym pismem z dnia 13.06.2014 r. (k. 41) powód M. M. (1) wniósł o zasądzenie zadośćuczynienia w łącznej kwocie 400.000 zł, w tym:

- 200.000 zł z powodu „znęcania się psychicznego, niehumanitarnego traktowania powoda, za narażenie życia i zdrowia powoda”,

- 100.000 zł z powodu „znęcania przez wychowawcę, przekroczenia i nadużywania uprawnień, za niedopełnienie obowiązków oraz narażenia życia i zdrowia powoda i jego rodziny”,

- 100.000 zł „za łamanie praw człowieka i konstytucyjnych praw osoby pozbawionej wolności, za niedopełnienie obowiązków służbowych oraz narażenie życia i zdrowia powoda przez funkcjonariuszy pionu administracyjnego oraz fałszowanie dokumentacji w aktach osobowych powoda”.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że pozywa Areszt Śledczy za to, że znęcał się nad nim psychicznie oraz stwarzał sytuacje, które mogły spowodować utratę życia i zdrowia powoda i jego rodziny. Powołał się na następuje okoliczności - w okresie od sierpnia 2012 r. do 23.12.2013 r. przebywał w Areszcie Śledczym w P. Tryb. Został przewieziony do tej jednostki w związku z konfliktem ze współwięźniami w poprzedniej jednostce penitencjarnej i umieszczony w pojedynczej celi z kamerami w oddziale dla osób niebezpiecznych, co zdaniem powoda było bezpodstawne. Następnie powód przebywał w celi, w której okradał go współosadzony (min. z artykułów żywnościowych), co zbagatelizował wychowawca, w związku z czym powód upozorował połknięcie przedmiotu, za co otrzymał karę dyscyplinarną w postaci umieszczenia w celi izolacyjnej na okres 7 dni. Po odbyciu tej kary został przeniesiony na Oddział X, w którym wychowawcą był A. M. (1), został umieszczony w celi z A. K. (1) i A. T., którzy byli objęci szczególną ochroną z tego powodu, że korzystali z art. 60 § 1 i 2 k.k. Powód zgłosił wychowawcy, że nie chce przebywać w takiej celi, ale jego prośba o przeniesienie do innej celi nie została uwzględniona. Cela, w której przebywał powód była odizolowana, miała odrębną grupę spacerową, powód był szykanowany i wyzywany przez współwięźniów, grożono mu gdy odbywał rozmowy telefoniczne, na ścianach pisano, że jest konfidentem, pukano do cieli powoda, na co władze Aresztu nie reagowały. W okresie od listopada 2012 r. do lipca 2013 r. powód przebywał w Zakładach Karnych w K. i P., gdzie przebywał w „normalnych” celach, następnie w lipcu 2013 r. ponownie znalazł się w pozwanym Areszcie i został umieszczony w celi, w której przebywał przed wyjazdem do Zakładu Karnego w K.. Podał, że wychowawca i kierownik ochrony wyjaśnili, że w razie umieszczenia w normalnej celi powód będzie prześladowany przez więźniów, z czego powód zdawał sobie sprawę. Powód został umieszczony w celi z A. K. (1) i z M. M. (2), a następnie z A. C., którzy również korzystali z nadzwyczajnego złagodzenia kary. Był ponownie wyśmiewany, grożono mu pozbawieniem życia. Podczas widzenia został opluty, wskazywany palcem, kierowano pod jego i A. C. epitety. Od tego momentu powód zaczął bać się o swoją rodzinę, gdyż po odwiedzinach grożono jego żonie. Po zgłoszeniu tego kierownikowi ochrony powód został umieszczony na oddziale dla osób niebezpiecznych, gdzie miał miejsce dozór funkcjonariusza i kamer. Żona i syn powoda przed spotkaniem z powodem byli przeprowadzani przez szereg krat, dlatego też syn bał się przyjeżdżać w odwiedziny. Powód twierdził, że wychowawca i kierownicy zdawali sobie sprawę z tego, że wyrządzili mu krzywdę i ściągnęli na niego zagrożenie. W grudniu 2013 r. powód zażądał natychmiastowej zmiany celi, na co wychowawca powiedział, że „gdzie mam cię dać żeby cię nie zabili”, po czym powód został przeniesiony na oddział VIII, gdzie miał stanąć na komisje penitencjarną i otrzymać podgrupę R.Z., ale nowy wychowawca poinformował go, że wychowawca A. M. w opinii zawnioskował o nienadawanie mu podgrupy R2. Powód pisemnie zażądał natychmiastowego przeniesienia do innej jednostki i przedstawił co go spotkało w Areszcie w P. Tryb. po czym nowy wychowawca ocenił decyzje podejmowane przez A. M. jako bezmyślne i zawnioskował o nadanie powodowi podgrupy R2, co skutkowało umieszczeniem powoda w normalnej celi spacerowej, ale na spacerze powód wkrótce został znieważony z okien cel przez więźniów. W związku z tym powód ponowił prośby o przewiezienie do innej jednostki penitencjarnej na terenie (...), ponieważ jego żona i syn przeprowadzili się do Ł., na co pozwany Areszt nie zareagował, przewożąc go do Zakładu karnego w D.. Nadto powód wskazał, że wychowawca A. M. za przyzwoleniem Aresztu fałszował jego dokumentację oraz że poprzez osadzenie go w warunkach opisanych w pozwie pozwany Areszt dopuścił się szeregu przestępstw oraz nadużyć, za co powód domaga się zadośćuczynienia. Pozwany doprowadził powoda do stanu rozstroju nerwowego, a w konsekwencji do nerwicy.

Postanowieniem z dnia 5.02.2014 r. Sąd Okręgowy w Łodzi stwierdził swą niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Tryb. (k. 10).

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa reprezentującej Skarb Państwa wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych. Zakwestionował powództwo co do zasady oraz wysokości, wskazując, że powód w pozwie nie wykazał, aby w jakikolwiek sposób doszło do bezprawnego działania funkcjonariuszy Służby Więziennej wobec niego oraz że takie działania doprowadziły do powstania u powoda szkody, ani nie wykazał, że na czym ta szkoda miałaby polegać.

Na rozprawie w dniu 29 września 2015 r. pełnomocnik powoda z urzędu radca prawny R. M. wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej świadczonej powodowi z urzędu wg zestawienia kosztów oświadczając, że koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. M. (1) po raz pierwszy przebywał w Areszcie Śledczym w P. Tryb. w okresie od dnia 31.08.2012 r., został przewieziony z poprzedniej jednostki penitencjarnej, to jest Zakładu Karnego w R. celem zapewnienia mu bezpieczeństwa osobistego, którego nie można mu było zapewnić w poprzednim Zakładzie Karnym. Powód w poprzednich jednostkach świadomie doprowadzał do konfliktów z innymi osadzonymi i był izolowany od uczestników podkultury w celu zapewnienia mu bezpieczeństwa. W związku z tym po przybyciu do pozwanego Aresztu Śledczego został prewencyjnie odizolowany od takich osadzonych. Decyzją z dnia 31.08.2012 r. Dyrektor Aresztu Śledczego w P. Tryb. polecił monitorowanie zachowania powoda. Decyzję tę poprzedziła opinia psychologa, który ustalił w oparciu o rozmowę z powodem, że powód jest pozbawiony wsparcia społecznego i izolowany w grupie. W związku z tym we wnioskach opinii psycholog wskazał, że ze względu na występowanie czynników o których mowa w § 12.1 Instrukcji Dyrektora Generalnego SW z dnia 13.08.2010 r. (to jest pozbawienie wsparcia społecznego i izolowanie w grupie skazanych) wskazane jest samodzielne zakwaterowanie powoda jedynie w pomieszczeniach monitorowanych umożlwiających kontrolę zachowania, jednak wobec braku ujawniania przez powoda gotowości do autodestrukcji psycholog wskazał, że nie jest wymagany stały i pełny monitoring funkcjonowania. Cele monitorowane znajdują się jedynie w oddziałach, w których przebywają skazani niebezpieczni. Umieszczenie powoda w tej celi miało na celu zapewnienie mu ochrony.

(dowód: pismo ppor. A. M. (1) – k. 44, zeznania świadka A. M. (1) – k. 91 odwrót – 92 odwrót, opinia psychologiczna z dnia 31.08.2012 r. – k. 51, wyciąg z notatek z systemu ogólnopolskiej bazy danych o osobach pozbawionych wolności N. N. – k. 52-58, decyzja Dyrektora Aresztu Śledczego z dnia 9.03.2012 r. – k. 50)

W celi monitorowanej powód przebywał przez 11 dni, to jest do 10.09.2012 r., po czym na jego prośbę został przeniesiony do celi ogólnej w Oddziale II i zakwaterowany w nielicznej grupie osadzonych, w której nie przebywały osoby deklarujące przynależności do podkultury przestępczej. Następnie od dnia 13.09.2012 r. powód przebywał w Areszcie Śledczym w S., a do Aresztu w P. Tryb. wrócił w dniu 3.10.2012 r. i został ponownie zakwaterowany w Oddziale II w wyizolowanej grupie osadzonych.

(dowód: pismo ppor. A. M. (1) – k. 44, zeznania świadka A. M. (1) – k. 91 odwrót – 92 odwrót)

W dniu 6.10.2012 r. powód zgłosił dokonanie samouszkodzenia w postaci połknięcia ciała obcego. Za wprowadzenie w błąd administracji jednostki został ukarany dyscyplinarnie umieszczeniem w celi izolacyjnej na okres 14 dni. Karę tę z uwagi na opinię psychologa wykonano w celi monitorowanej. Powód wskazał psychologowi, że nie dokonał samouszkodzenia, a jego pozory miały na celu to, by źle nie wypaść przed współosadzonym. Swemu wychowawcy B. R. podał, że ma chorą matkę i chciałby odbywać karę bliżej swego miejsca zamieszkania i że uważał, że jak sobie coś zrobi, to uda mu się wyegzekwować transport do oczekiwanej przez niego jednostki. Po zakończeniu odbywania tej kary powód został umieszczony w grupie wychowawczej w Oddziale X, której wychowawcą był A. M. (1). Oddział ten był wówczas i jest obecnie przeznaczony dla recydywistów penitencjarnych zakwalifikowanych do odbywania kary pozbawienia wolności w warunkach zakładu karnego typu zamkniętego. W tym okresie Oddział X był jedynym Oddziałem, gdzie nie przebywali osadzeni deklarujący przynależność do podkultury przestępczej, tym samym jedynym oddziałem, w którym powód nie mógł mieć styczności z uczestnikami podkultury przestępczej.

Od listopada 2012 r. do 3 lipca 2013 r. w związku z udziałem w czynnościach procesowych powód przebywał w Zakładzie Karnym w K. i w P.. Po powrocie do P. Tryb. powód został umieszczony ponownie w Oddziale X, gdzie przebywał do 24.12.2013 r. Przez cały okres pobytu powód nie uczestniczył w żadnej bójce z innymi osadzonymi. Przebywał w nielicznej grupie spacerowej obejmującej od 4 do 5 skazanych, w której przebywały między innymi osoby korzystające ze szczególnego złagodzenia kary. Pobyt w małej grupie spacerowej miał na celu zapewnienie powodowi bezpieczeństwa. Takie osoby przebywały również poza grupą spacerową, żadna z osób przebywających wówczas w Oddziale X nie była objęta szczególną ochroną. Zachowanie powoda w trakcie pobytu w Oddziale X zostało ocenione na tyle pozytywnie, że otrzymał 12 nagród i żadnej kary. Powód nigdy nie zgłaszał, by ktoś się nad nim znęcał albo że jest przez współwięźniów niewłaściwy traktowany. Nie zgłaszał również, że został opluty w tracie widzeń.

W dniu 24.12.2013 r. powód poprosił o zmianę oddziału i w uwzględnieniu tej prośby został przeniesiony na oddział VIII, gdzie w związku z pozytywną oceną postępów w resocjalizacji został awansowany do odbywania kary pozbawienia wolności w warunkach zakładu karnego typu półotwartego.

W dniu 31.12.2013 r. powód w obecności wychowawcy złożył pisemne oświadczenie, że nie czuje się zagrożony ze strony osób grypsujących i innych osadzonych w różnych jednostkach karnych.

Powód nigdy nie zgłaszał do wychowawcy A. M., że nie chce przebywać ze współosadzonymi, a relacje z nimi były na tyle pozytywne, że jeden z nich został świadkiem przy zawieraniu związku małżeńskiego, który powód zawarł w Areszcie Śledczym w P. Tryb.

Po zmianie kwalifikacji powód został zgłoszony do transportu na zasadach ogólnych. W dniu 14 stycznia 2014 r. powód został przetransportowany do Zakładu Karnego w D..

Powód miał widzenia w Oddziale I, jest to oddział, w którym przebywają między innymi osadzenia tzw. niebezpieczni, jednakże taki sposób realizacji widzeń odbywał się na prośbę powoda. Przebieg widzeń kontrolują funkcjonariusze działu ochrony. Powód w czasie pobytu w poszczególnych celach ani w trakcie realizacji widzeń nie spotykał się z osobami wymagającymi osadzenia w warunkach zapewniających wzmożoną ochronę społeczeństwa potocznie określanymi jako niebezpiecznymi. Osoby korzystające z nadzwyczajnego złagodzenia kary przebywają w każdym oddziale, ale najwięcej takich osób jest w oddziale X. W trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w P. Tryb. nie wystąpiły sytuacje, które mogłyby zagrażać jego życiu lub zdrowiu powoda, powód nie zgłaszał by był szykanowany albo poniżany.

(dowód: pismo ppor. A. M. (1) – k. 44, zeznania świadka A. M. (1) – k. 91 odwrót – 92 odwrót, zeznania świadka S. Ś. – k. 92 odwrót – 93, decyzja Dyrektora Aresztu Śledczego z dnia 7.09.2012 r. – k. 45, opinia psychologa - k. 46, wniosek o wymierzenie kary dyscyplinarnej – k. 47, notatka służbowa – k. 48, pismo powoda – k. 149, ewidencja pobytu – k. 52 )

Zdarzało się w czasie pobytu powoda w celi nr 569, że osoby przebywające w tej celi, to jest A. C., A. K. (1) i M. M. (2) wraz powodem byli wyzywani przez więźniów znajdujących się na korytarzu, co było słychać przez drzwi w celi. Zdarzyło się powód był również wyzywany w trakcie wyjścia na rozmowę telefoniczną. Mianowicie ktoś z więźniów powiedział do powoda, że jest konfidentem. Powód skarżył się do A. C., że sytuacji, kiedy był obrażany przy telefonie było więcej. Mówił mu również, że nie powinien być osadzony na Oddziale X.

(dowód: zeznania świadka A. C. – k. 154 – 154 odwrót)

W czasie jednego z wyjść na rozmowę telefoniczną doszło do konfliktu pomiędzy A. K. (1) a więźniem wracającym z grupą ze spaceru, który odezwał się wulgarnie do A. K., doszło do wzajemnej wymiany zdań pomiędzy nimi, po czym więzień ten powiedział do powoda, że jest nie lepszy. Potem jeszcze raz doszło do konfliktu powoda z tym więźniem podczas widzeń.

Izolacja polegająca na niemożności spotykania się z innymi osadzonymi, odrębne spacery i rozmowy telefoniczne miały na celu ochronę osadzonych.

(dowód: zeznania świadka S. B. – k. 154 odwrót -155)

Powód ma 28 lat, odbywa karę 9 lat pozbawienia wolności za przestępstwa gospodarcze, jej odbywanie rozpoczął w 2010 r. Jest recydywistą penitencjarnym, ma podstawowe wykształcenie, z zawodu jest stolarzem.

(dowód: zeznania powoda –k. 128 – 129)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód wywodził swoje roszenie o zadośćuczynienie twierdząc, że strona pozwana dopuściła się wobec niego czynu niedozwolonego poprzez bezprawne umieszczenie go w celi izolacyjnej na początku jego pobytu w pozwanym Areszcie, następnie w zaniechaniu przez Areszt podjęcia czynności związanych z okradaniem go przez współosadzonego, w umieszczeniu w jednej celi z osobami korzystającymi z nadzwyczajnego złagodzenia kary, przez co powód został uznany przez więźniów jako osoba współpracująca z wymiarem sprawiedliwości, co spowodowało następnie, że był znieważany przez więźniów i grożono mu, na co nie reagowali funkcjonariusze służby więziennej. Także jako niewłaściwe powód traktował brak reakcji pozwanego Aresztu na decyzję o przetransportowaniu powoda do Zakładu Karnego w D., powołując się na powyższe okoliczności powód żądał zadośćuczynienia za doprowadzenie go do rozstroju zdrowia. Nadto z twierdzeń zawartych w pozwie można wnioskować, że powód dochodzi zadośćuczynienia w związku z naruszeniem jego dobra osobistego, jakim jest godność osobista poprzez niezapewnienie mu odpowiednich warunków odbywania kary pozbawienia wolności.

Zważywszy na przytoczone wyżej okoliczności, podstaw ewentualnej odpowiedzialności pozwanego należałoby upatrywać w przepisach art. 415 i następnych kodeksu cywilnego regulujących odpowiedzialność za czyn niedozwolony, w szczególności w art. 417 k.c. regulującym przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa.

Odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, jaką jest bez wątpienia wykonywanie kary pozbawienia wolności, jest stwierdzenie, że w toku wykonywania tej kary doszło do bezprawnych zachowań ze strony osób, wykonujących władzę publiczną, wskutek których doszło do powstania szkody (lub krzywdy wymagającej zadośćuczynienia w przypadku roszczenia z art. 445 § 1 k.c.).

W niniejszej sprawie oznacza to, że to powód winien wykazać i udowodnić w pierwszej kolejności, że pozwana jednostka penitencjarna dopuściła się niezgodnych z prawem działań lub zaniechań wyrządzających mu szkodę, następnie na czym polegała szkoda lub krzywda oraz jaki był ich rozmiar.

W ocenie Sądu Okręgowego okoliczności na jakie powołał się powód nie mogą być podstawą do przypisania stronie pozwanej bezprawności.

Analiza tych dowodów prowadzi do jednoznacznego wniosku, że warunki zapewnione powodowi podczas pobytu w Areszcie odpowiadały prawu. Powód poprzez swoje zachowanie, to jest konflikt z uczestnikami podkultury przestępczej w Zakładzie Karnym w R. został przetransporotowany do (...) Aresztu, gdzie przez okres 10 dni na podstawie decyzji Dyrektora Aresztu wydanej na podstawie art. 116 § 5 a kodeksu karnego wykonawczego zachowanie powoda było monitorowane.

Zgodnie z przepisem art. 116 § 5 a k.k.w w wypadkach uzasadnionych względami medycznymi albo potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa skazanego jego zachowanie może podlegać monitorowaniu. Powyższa decyzja była poprzedzona opinią psychologa, który stwierdził, że powód jest pozbawiony wsparcia społecznego i izolowany w grupie, co zgodnie z zgodnie z w § 12.1 Instrukcji nr 16/10 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 13.08.2010 r. w sprawie zapobiegania samobójstwom osób pozbawionych wolności wydanej na postawie art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2010 r. Nr 79, poz. 523) stanowiło podstawę do samodzielnego zakwaterowania powoda jedynie w pomieszczeniach monitorowanych. Umieszczenie powoda w celi jednoosobowej monitorowanej miało zatem na celu jedynie zapewnienie mu ochrony, a na swą prośbę powód został przeniesiony po 11 dniach do celi ogólnej. Nie można się zgodzić z zarzutem powoda, że skoro powód nie był więźniem niebezpiecznym ani więźniem wzmożonej obserwacji nie powinien przebywać w oddziale I. W tym aspekcie stwierdzić należy, że w świetle zeznań świadka A. M. (1) jedynie w Oddziale I znajdowały się cele monitorowane, co uzasadniało umieszczenie powoda, wobec decyzji o monitorowaniu jego zachowania, właśnie w Oddziale I.

Nie ma racji pełnomocnik powoda, że opinia psychologiczna z dnia 31.08.2012 r. potwierdza zarzuty powoda. Stwierdzenie opinii, na które powołuje się pełnomocnik, to jest, że powód nie wymaga stałego i pełnego monitoringu funkcjonowania nie przeczy w żaden sposób głównemu wnioskowi opinii co do tego, że samodzielne zakwaterowanie powoda było możliwe w pomieszczeniach monitorujących umożliwiających kontrolę zachowania.

Powód w swych zeznaniach twierdził, że w związku z pobytem na oddziale pierwszym i dziesiątych doznał krzywdy –w oddziale I w związku z poniżaniem przez funkcjonariuszy, kontrolowaniem, pozbawieniem kontaktu z rodziną, a w oddziale X wobec szykanowania ze strony innych więźniów oraz przez personel aresztu.

Rozpoznając roszczenie o zadośćuczynienie na podstawie art. 24 k.c. i art. 448 k.c. stwierdzić należy, że art. 24 k.c. stanowiący podstawę roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych nie wymaga dla odpowiedzialności wykazania winy sprawcy. Konstrukcja tego przepisu stwarza domniemanie prawne bezprawności działania naruszającego dobra osobiste, w konsekwencji czego powód zwolniony jest z obowiązku wykazania tej przesłanki.

W tej sytuacji na sprawcy ciąży obowiązek udowodnienia, iż jego zachowanie nie wykraczało poza ramy prawa lub okoliczności wyłączającej bezprawność czynu w konkretnym stanie faktycznym. Jednakże przed przeprowadzeniem takiego dowodu w pierwszej kolejności powód poszukujący ochrony prawnej w oparciu o art. 24 k.c. powinien wykazać, iż rzeczywiście doszło do naruszenia dobra osobistego. To na powodzie spoczywał z mocy art. 6 k.c. ciężar udowodnienia, że swym bezprawnym działaniem pozwany istotnie naruszył jego dobra osobiste i jakie dobra - na tym bowiem, którego dobro zostało naruszone ciąży obowiązek wykazania, że zachowanie określonej osoby naruszyło jej dobro osobiste.

Prawo do godnego odbywania kary pozbawienia wolności niewątpliwie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych podlegających ochronie. Podkreślić przy tym wypada, iż obowiązujące prawo nie chroni przed każdym, jakimkolwiek naruszeniem dóbr osobistych. Przyznaje je wówczas, gdy naruszenie dobra osobistego jest jednocześnie naruszeniem prawa podmiotowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07.11.2000 roku w sprawie I CKN 1149/1998 – Lex nr 50831). W doktrynie i judykaturze przyjmuje się powszechnie, iż przy ocenie, czy naruszone zostało dobro osobiste człowieka decydują kryteria obiektywne, a nie subiektywne odczucia osoby żądającej ochrony prawnej. Podkreśla się, iż ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości zainteresowanego, lecz musi być zobiektywizowana (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1997 roku w sprawie III CKN 33/1997 - Lex nr 29457).

Strona pozwana wykazała, że działania pozwanego Aresztu związane z umieszczeniem powoda na Oddziale I czy Oddziale X nie były bezprawne. Umieszczenie na okres 11 dni na Oddziale I miało swe uzasadnienie w decyzji Dyrektora Aresztu Śledczego związanej z monitorowaniem zachowania powoda, zaś jego pobyt w Oddziale X był podyktowany koniecznością zapewnienia powodowi bezpieczeństwa, bowiem był to jedyny Oddział na którym nie przebywali uczestnicy podkultury więziennej.

Nadto podkreślić należy, iż przy ocenie rozmiaru krzywdy wskazywanej przez skarżącego trzeba mieć na uwadze, że pozwany odbywa karę pozbawienia wolności, a odbywanie kary pozbawienia wolności nieuchronnie wiąże się z dolegliwościami, gdyż kara pozbawienia wolności ma także funkcję represyjną, a o doznaniu krzywdy można mówić tylko w wypadku, gdy wykonywanie kary pozbawienia wolności prowadzi do większego ograniczenia praw człowieka i jego godności, niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka. Taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie miała jednak miejsca. W znacznej mierze to powód poprzez prowokowanie konfliktów z osadzonymi sprowadzał na siebie niebezpieczeństwo, a kroki podejmowane przez jednostki penitencjarne, w których przebywał, w tym przez pozwany Areszt, miały na celu jedynie zapewnienie mu bezpieczeństwa.

Dodatkowo z literalnego brzmienia art. 448 k.c. wynika, że przyznanie przez sąd zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych ma charakter fakultatywny. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym sąd nie ma obowiązku zasądzania zadośćuczynienia w każdym przypadku naruszenia dób osobistych (por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2006 roku, II PK 245/05 , OSNP z 2007 r. z. 7-8 poz. 101). Przyznanie tego rodzaju świadczenia zależy od wielu różnych okoliczności, w tym między innymi od długotrwałości naruszenia dobra osobistego, uciążliwości z tym związanych, poczucia krzywdy i jego stopnia oraz od pozostałych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, które mogą zwiększać poczucie krzywdy lub je osłabiać a nawet sprawiać, że w ogóle nie powstało. Podstawowym kryterium decydującym o możliwości zasądzenia zadośćuczynienia winien być stopień winy naruszyciela, rodzaj naruszonego dobra oraz poczucie pokrzywdzenia poszkodowanego. Z kolei w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 grudnia 2002 roku (V CKN 1581/00, OSNC z 2004 r. z. 4 poz. 53) Sąd Najwyższy wskazał, iż decyzja o zasądzeniu zadośćuczynienia winna być poprzedzona także zbadaniem nasilenia złej woli naruszyciela i celowości zastosowania tego środka oraz poczucie pokrzywdzenia poszkodowanego. W sprawach o zadośćuczynienie o naruszenie dobór osobistych w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności muszą zaistnieć krzywdy wykraczające poza zwykłe dolegliwości związane z osadzeniem.

Na takie krzywdy powód w rozpoznawanej sprawie nie powołał się. Podkreślić należy, że powód przebywał realnie w Areszcie Śledczym w P. Tryb. przez okres około 8 miesięcy. Brak jest jakichkolwiek dowodów na to, by powód zgłaszał administracji aresztu, w szczególności wychowawcy czy kierownikowi działu ochrony, że inni więźniowie podejmują wobec niego działania zagrażające jego bezpieczeństwu, znieważają go czy też mu grożą. W szczególności nie wynika to z zeznań zgłoszonych przez powoda świadków.

Nie zostało również dowiedzione, że powód był okradany w celi z produktów żywnościowych przez współwięźnia, a przede wszystkim -by fakt ten zgłosił administracji jednostki. Podkreślić należy, że powód w dniu 6 października 2012 r. powód upozorował połkniecie przedmiotu, chcąc wymusić na jednostce penitencjarnej przeniesienie go do innego zakładu, co świadczy o manipulacyjnym nastawieniu i niedojrzałości emocjonalnej powoda. Na potrzeby niniejszej sprawy próbuje przedstawić inną wersję. Umieszczenie w celi monitorowanej na okres 14 dni stanowiło karę dyscyplinarną za powyższe przekroczenie i było jedynie konsekwencją zachowania powoda mającą swe umocowanie prawne. Nie można zatem uznać obiektywnie, iż doszło do naruszenia dobra osobistego powoda.

Także powód nie wykazał, że umieszczenie go w oddziale X wyrządziło mu krzywdę uzasadniającą zasądzenie zadośćuczynienia. Jak wynika z pisma wychowawcy powoda oraz zeznań wychowawcy złożonych w charakterze świadka oddział X był jedynym oddziałem, w którym nie przebywali osadzeni deklarujący przynależności do podkultury przestępczej, tym samym był jedynym oddziałem, w który powód nie mógł mieć styczności z uczestnikami tej podkultury, co oznacza, że pobyt powoda w tym oddziale miał na celu zapewnienie powodowi bezpieczeństwa.

Brak jest również, poza gołosłownymi twierdzeniami powoda, jakichkolwiek dowodów na to, że A. M. (1) opiniował negatywnie co do nadania powodowi podgrupy R2 lub by fałszował dokumentację powoda, na co powód nie powołał się nawet w swych zeznaniach.

Nie można także obarczać jakąkolwiek odpowiedzialnością pozwany Areszt za to, że powód został przetransportowany do innego zakładu i trudno w tym, jak chce powód, upatrywać powodowania przez stronę pozwaną stanu zagrożenia dla powoda. Osoba, która popadła w konflikt z prawem nie ma bowiem żadnego wpływu na takie decyzje, co stanowi element wykonywania kary pozbawienia wolności.

Ponieważ nie zachodziły w rozpoznawanej sprawie przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa powództwo zostało oddalone.

Skutkowało to także oddaleniem wniosku powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych psychiatry i psychologa. Skoro bowiem brak było podstaw do przypisania stronie pozwanej odpowiedzialności z art. 417 k.c. oraz nie można mówić o naruszeniu dóbr osobistych powoda w związku z jego pobytem w Areszcie, przeprowadzenie powyższego dowodu było zbędne. Także nie został uwzględniony wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka w osobie jego żony A. M. (3). Dowód ten pełnomocnik powoda zgłosił na okoliczność sposobu traktowania powoda przez współwięźniów i odwiedzających, szykan i gróźb kierowanych pod adresem powoda i jego rodziny. Wskazać należy, że nawet pozytywne udowodnienie tej okoliczności nie miałoby znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem odpowiedzialność strony pozwanej mogłaby wchodzić w grę jedynie gdyby zostało udowodnione, że pozwany Areszt posiadał o wiedzę o nagannym traktowaniu powoda i zaniechał podjęcia działań temu zapobiegających. Tymczasem okoliczność ta nie miała być przedmiotem powyższego dowodu (ani żadnego innego). Z tych samych powodów Sąd początkowo oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków A. K. (1), M. M. (2), A. T., A. C. i S. B., które to dowody zostały zgłoszone na tę samą okoliczność, z tym, że wobec treści zeznań powoda oraz zmiany tezy dowodowej dla świadków przez pełnomocnika powoda (por. protokół rozprawy – k. 134) Sąd na podstawie art. 240 § 1 k.p.c. zmienił swe postanowienie dowodowe i dopuścił dowód z zeznań wskazanych świadków na okoliczność wskazaną przez pełnomocnika, to jest na okoliczność sposobu zachowania funkcjonariuszy służby więziennej wobec powoda, przy czym ostatecznie dowód z zeznań A. K. (1) i M. M. (2), którzy nie przebywają już w pozwanym Areszcie został cofnięty.

Podstawę rozstrzygnięcia o przyznaniu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu stanowiły przepisy § 15 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity - Dz.U. z 2013 r., poz. 490), przy czym stawka wynagrodzenia w myśl § 2 ust. 3 tego rozporządzenia została u podwyższona o stawkę podatku VAT. O zwrocie wydatków poniesionych przez pełnomocnika orzeczono na podstawie § 15 pkt 2 rozporządzenia. Skoro na wydatki adwokata, o których mowa w art. 98 § 3 k.p.c. składają się również koszty dojazdu pełnomocnika (por. postanowienie SN z dnia 20.04.2011 r., I CZ 22/11, Lex nr 846544, uchwała SN z dnia 18.07.2012 r., III CZP 33/12, OSNC z 2013 r., nr 2, poz.14, Lex nr 1271621, uchwała SN z dnia 12.06.2012 r., III PZP 4/12, OSNP z 2012 r.n r 23-24, poz, 280, Lex nr 1168758), to w taki sam sposób muszą one być traktowane na gruncie § 15 ust. 2 rozporządzenia stanowiącego, że koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszonej przez Skarb Państwa obejmują także niezbędne wydatki pełnomocnika z urzędu.

Orzeczenie o kosztach procesu uzasadnia, stosownie do jego wyniku, art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w związku z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2009 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (tekst jednolity - Dz.U.z 2013 r., poz. 1150). Strona pozwana poniosła koszty zastępstwa procesowego ustalone stosownie do treści § 10 ust. 1 pkt 25 wskazanego wyżej rozporządzenia z dnia 28 września 2002r.

(...)

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)