Sygnatura akt II Ca 1581/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2014 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie

z dnia 9 kwietnia 2014 r., sygnatura akt I C 2266/13/S

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

wyroku z 10 kwietnia 2014 roku

Powód P. M. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) spółki akcyjnej w W. kwoty 25.358,68 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za skutki wypadku, którego doznał w dniu 8 sierpnia 2012 r. podczas prac rolnych gospodarstwie swoich rodziców. Powyższa kwota obejmuje koszt zakupu protezy, którego zwrotu domaga się powód. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów procesu wg norm prawem przewidzianych.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych kwestionując po swojej stronie odpowiedzialność za skutki wypadku. Strona pozwana podnosiła, iż prace wykonywane przez powoda przy oczyszczaniu kombajnu nie miały związku z posiadanym przez ojca powoda gospodarstwem rolnym, lecz wyłącznie z prowadzoną przez rolnika (ojca powoda) działalnością gospodarczą, a w konsekwencji zdarzenie, do którego doszło nie podlega ochronie ubezpieczeniowej. Strona pozwana podniosła również, że nie ponosi odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2014 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie Wydział I Cywilny zasądził w pkt I od strony pozwanej (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. Oddział w K. na rzecz powoda P. M. kwotę 25.358.68 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 4.01.2013 roku do dnia zapłaty; w pkt II oddalił powództwo w pozostałej części; a w pkt III zasądził od strony pozwanej (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. Oddział w K. na rzecz powoda P. M. kwotę 3.685 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Jako bezsporne Sąd przyjął, iż rodzice powoda F. M. i M. M. (1) prowadzą gospodarstwo rolne w W.. W okresie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r. jako posiadacze gospodarstwa rolnego byli objęci ochroną ubezpieczeniową OC rolników. Poza tym F. M. jako posiadacz kombajnu marki C. (...) był również w dacie zdarzenia objęty ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Postępowanie karne w sprawie spowodowania w dniu 8 sierpnia 2012 r. w W. ciężkiego uszczerbku na zdrowiu P. M. w postaci urazu zmiażdżenia prawej kończyny górnej z urazową jej amputacją powyżej stawu łokciowego zostało umorzone postanowieniem z dnia 30 września 2012 r. wobec braku danych dostatecznie uzasadniających popełnienie czynu. 4 grudnia 2012 r. powód przedłożył stronie pozwanej fakturę na kwotę 25.358,68 zł tytułem zaliczki na poczet usługi zaopatrzenia ortopedycznego (k. 26). Koszt zakupu protezy kosmetycznej przez powoda P. M. wyniósł ostatecznie 25.358,68 zł.

Dalej Sąd Rejonowy ustalił na podstawie zeznań słuchanych w sprawie świadków M. M. (2), G. S., J. M. oraz w oparciu o zeznania powoda oraz historię jego choroby, iż w dniu 7 sierpnia 2012 r. ojciec powoda - F. M. - na zlecenie osób trzecich wykonywał usługę młócenia gorczycy przy użyciu należącego do niego kombajnu C. D.. Usługi te wykonywał w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. 8 sierpnia 2012 r. rano F. M. oraz dwaj jego synowie - P. M. i M. M. (2) - czyścili kombajn i rurę wysypową znajdującą się po lewej stronie kombajnu z resztek, jakie pozostały w kombajnie po młóceniu gorczycy. Tego dnia mieli przy użyciu kombajnu młócić zboże w gospodarstwie rolnym należącym do F. M.. W trakcie czyszczenia rury wysypowej M. M. (2) był w kabinie kombajnu. W tym czasie P. M. przebywał na zewnątrz kombajnu, obok rury wysypowej, z wiaderkiem w ręku. Aby umożliwić czyszczenie rury wysypowej M. M. (2) przebywając w kabinie uruchomił silnik kombajnu i otworzył rurę, co umożliwiało wyczyszczenie podajnika ślimakowego znajdującego się w rurze. W tym czasie P. M. podszedł do otwartej rury, żeby ją wyczyścić. W momencie, gdy wkładał prawą ręką do rury wysypowej mechanizm podajnika ślimakowego był unieruchomiony. Po chwili mechanizm ten został uruchomiony, a prawa ręka powoda została do niego wciągnięta. W czasie gdy P. M. czyścił rurę silnik kombajnu przez cały czas był włączony. Sąd ustalił nadto, iż po wypadku P. M. był hospitalizowany w T.. W wyniku doznanego urazu konieczna była amputacja kończyny górnej prawej powoda nad łokciem. Po amputacji P. M. zwrócił się do firmy (...) sp. z o.o. o wykonanie protezy. Firma mając na uwadze, że powód jest osobą młodą, aktywną, a także to, że kikut prawej ręki powoda miał zachowane sygnały mięśniowe, zaproponowała mu protezę, która pozwoliłaby mu na funkcjonowanie jak najbardziej zbliżone do stanu sprzed wypadku. Koszt jej wykonania wyniósłby ok. 280.000 zł. Ponieważ powód nie dysponował taką kwotą, zdecydował się na wykonanie protezy kosmetycznej. Proteza kosmetyczna, którą powód kupił w w/w firmie pełni jedynie funkcje kosmetyczne, ma imitować rękę. Po amputacji powód musiał nauczyć się pisania lewą ręką. Proteza ułatwia mu pisanie, może nią przytrzymać kartkę. Proteza pozwala mu również docisnąć inne przedmioty, np. chleb do blatu w trakcie krojenia lewą ręką. Poza tym dzięki protezie, która imituje rękę, mniej osób zwraca uwagę na brak ręki u powoda.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał , iż powództwo w znacznej części zasługiwało na uwzględnienie. W ocenie Sądu I instancji strona pozwana w niniejszej sprawie ponosi odpowiedzialność w oparciu o umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (kombajnu). Jako podstawę odpowiedzialności strony pozwanej Sąd wskazał przepis art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 k.c. Sąd miał na uwadze, że z ustalonego stanu faktycznego wynika, że kombajn w czasie, gdy powód P. M. czyścił rurę wysypową, miał włączony silnik, co wystarczy do przyjęcia, że kombajn był w ruchu, niezależnie od tego, że nie przemieszczał się. Skoro w związku z ruchem kombajnu doszło do wyrządzenia szkody P. M., odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadzie ryzyka na gruncie wskazanych przepisów ponosi posiadacz kombajnu. Konsekwencją natomiast przypisania odpowiedzialności odszkodowawczej posiadaczowi kombajnu, jest przyjęcie odpowiedzialności ubezpieczyciela w niniejszej sprawie. Jednocześnie strona pozwana nie uwolniła się od odpowiedzialności odszkodowawczej, nie wykazując okoliczności egzoneracyjnych wskazanych w art. 435 § 1 k.c. Zdaniem Sądu Rejonowego okoliczności tych strona pozwana nie wykazała za pomocą opinii biegłego z zakresu bhp A. D., która została sporządzona na potrzeby śledztwa prowadzonego pod sygn. 2Ds 1491/12 przez Prokuraturę Rejonową w T. i stanowi wyłącznie dokument prywatny w niniejszej sprawie. Na podstawie takiego dokumentu Sąd nie mógł jednak czynić ustaleń dotyczących przyczyn wypadku z dnia 8 sierpnia 2012 r. z udziałem powoda. Tymczasem strona pozwana nie złożyła wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego w niniejszej sprawie. W konsekwencji Sąd Rejonowy zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 25.358,68 zł, tj. kwotę, którą powód wydatkował na zakup protezy kosmetycznej, zważywszy że strona pozwana nie kwestionowała wysokości szkody. Odsetki Sąd zasądził od dnia 4 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty (art. 481 k.c.), mając na uwadze, że 4 stycznia 2013 r. upłynęło 30 dni od przedłożenia stronie pozwanej faktury na kwotę dochodzoną w niniejszym procesie. Dalej idące żądanie w części dotyczącej odsetek (tj. od dnia 4 stycznia 2012 r.) Sąd oddalił, jako bezpodstawne (pkt II wyroku). O kosztach orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. w całości obciążając kosztami stronę przegrywającą proces.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana zaskarżając go w części zarzucając mu sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez błędne przyjęcie, że powód nie ponosi winy za powstanie szkody, podczas gdy materiał dowodowy nie daje podstaw do takiego twierdzenia. Poza tym strona pozwana wskazała na naruszenie prawa materialnego wskutek niewłaściwego zastosowania przepisu art. 362 k.c. polegające na przyjęciu, że powód demontując osłonę chroniącą i ręcznie czyszcząc niebezpieczne urządzenie nie przyczynił się do powstania i rozmiarów szkody, które to przyczynienie winno skutkować znacznym (w 50%) ograniczeniem obowiązku naprawienia szkody niemajątkowej przez pozwanego.

W oparciu o powyższe zarzuty strona pozwana domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa ponad kwotę 12.679,34 zł oraz zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego I i II instancji, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Z uwagi na niekwestionowane ustalenia faktyczne, iż powód czyścił urządzenie ręką, w ocenie pozwanego powód znacznie przyczynił się do powstania szkody - w 50%. Pozwany wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego A. D. z akt karnych Prokuratury Rejonowej w T. do syg. 2Ds 1491/12 na okoliczność ustalenia, że szkoda powstała w wyniku niewłaściwej obsługi urządzenia, przez lekkomyślne działanie powoda. Skarżący zarzucił, iż Sąd Rejonowy nie dopuścił tego dowodu, jak również nie ocenił lekkomyślnego zachowania powoda twierdząc, iż ustalenie przyczyn wypadku wymagało wiadomości specjalnych. Natomiast zdaniem strony pozwanej ów dowód mógł stanowić jedynie podstawę do ustalenia, w jakim stopniu powód przyczynił się do powstania szkody.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Okoliczności faktyczne sprawy poza brakiem ustalenia przyczynienia się powoda do powstania szkody nie były kwestionowane w apelacji. Dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia są w tym zakresie kompletne i wyczerpujące, a wskazana ocena materiału dowodowego nie budzi wątpliwości. Stąd też Sad Okręgowy przyjął za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji.

Zarzut wadliwości ustaleń faktycznych sprowadzający się do nieustalenia przyczynienia się powoda do powstania szkody związany jest ściśle z zarzutem naruszenia prawa materialnego to jest art. 362 k.c. Stąd też zarzuty te zostaną omówione łącznie.

Zgodnie z a rt. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Nie ulega wątpliwości, że przyczynienie się poszkodowanego jako okoliczność faktyczna podlega dowodzeniu na zasadach ogólnych. Ponieważ jest okolicznością wpływającą na obniżenie zadośćuczynienia, to zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu, udowodnienie przyczynienia się obciąża w niniejszej sprawie ubezpieczyciela (art. 6 k.c.). W niniejszej sprawie pozwany nie wykazał przyczynienia powoda. Wnioskowana przez pozwanego opinia sporządzona w postępowaniu przygotowawczym nie może stanowić dowodu przyczynienia się powoda do powstania szkody. Wypada zaznaczyć, że Sąd Rejonowy dopuścił dowód z tego dokumentu na okoliczność jego treści na rozprawie 26 marca 2014 roku. Słusznie jednak uznał, że opinia ta jako sporządzona w innym postępowaniu, w tej sprawie musi być uznana za dokument prywatny. Niezależnie od tego z samej opinii wynika po pierwsze, że powód nie był w stanie sam uruchomić mechanizmu ślimakowego kombajnu. Dokumentacja techniczna cytowana w opinii nie wyklucza dopuszczalności ręcznego czyszczenia rury rozładowczej. Zaleca natomiast zachowanie szczególnej ostrożności. Co istotne, sporządzający opinię wskazał, że uznaje za możliwe dwa warianty pochwycenia ręki powoda w mechanizm ślimakowy. Pierwszy, kiedy mechanizm został włączony w trakcie czyszczenia rury załadowczej i drugi, kiedy powód rozpoczął oczyszczanie przy pracującym mechanizmie. W opinii wyraźnie wskazano, że sporządzający opinię nie miał danych co do tych okoliczności. Wskazał natomiast, że przyczynienie miałoby miejsce w tym drugim przypadku. Zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy w postaci zeznań powoda niekwestionowanych przez strony wskazuje, że w chwili podjęcia czynności oczyszczania rury mechanizm ślimaka był unieruchomiony. W zaoferowanej jako dowód opinii mowa tymczasem, że o lekkomyślności można by mówić w razie przystąpienia do czyszczenia rury podczas pracy mechanizmu ślimakowego. Brak zatem podstaw, aby w oparciu o tak ustalone okoliczności uznać, że w sprawie zostało udowodnione, że powód przyczynił się do powstania szkody. W konsekwencji należało stwierdzić, że Sąd Rejonowy wydając zaskarżony wyrok nie dopuścił się do wadliwego ustalenia w tym zakresie a w konsekwencji nie naruszył art. 362 k.c. W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy podziela pogląd prawny wyrażony w uzasadnieniu wyroku sporządzonego przez Sąd I instancji. Zaskarżony wyrok jest zatem prawidłowy a apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Sąd Okręgowy zasądził od strony pozwanej przegrywającej w II instancji na rzecz powoda kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego uwzględniając wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika reprezentującego powoda przed Sądem Okręgowym obliczone stosownie do § 6 pkt 5 w zw. z §12 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. nr 163 poz. 1349 z późn. zm.).

Ref. SSR E. J. - Miodunka