Sygn. akt I ACa 148/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2013 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa G. B.

przeciwko M. B. (1)

o rozwód

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu, XIV Wydział Cywilny z siedzibą w Pile

z dnia 29 sierpnia 2012 r., sygn. akt XIV C 734/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Poznaniu XIV Wydziałowi Cywilnemu z siedzibą w Pile pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Karol Ratajczak Ewa Staniszewska Mikołaj Tomaszewski

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2012r. Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział XIV z siedzibą w Pile rozwiązał małżeństwo stron powódki G. B. z pozwanym M. B. (2) bez orzekania o winie, orzekł o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania stron w sposób bliżej wskazany w sentencji wyroku (w tym zakresie Sąd Okręgowy oparł się na zgodnym wniosku stron) oraz rozstrzygnął o kosztach procesu.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że bezsporne jest, iż w małżeństwie stron nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia uzasadniający z mocy art. 56 § 1 krio orzeczenie rozwodu.

Zgodny wniosek stron o rozwiązanie ich małżeństwa bez orzekania o winie był dla Sądu Okręgowego wiążący z mocy art. 57 § 2 krio.

Determinował on zatem rozstrzygnięcie w tym zakresie i wyłączał możliwość rozważania kwestii winy rozkładu pożycia w uzasadnieniu wyroku.

Powyższy wyrok zaskarżyła apelacją powódka, która powołując się cofnięcie wyrażonej przez siebie zgody na rozwiązanie małżeństwa bez orzekania o winie wniosła o uchylenie tegoż orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art.57 § 2 krio na zgodne żądanie małżonków sąd rozpoznający w sprawę o rozwód zaniecha orzekania o winie za rozkład pożycia.

Zgoda ta musi istnieć w chwili wyrokowania i może być przez każda ze stron cofnięta nawet w postępowaniu odwoławczym( por. uchwała Sądu Najwyższego z 25.10.2006r. III CZP 87/06).

Jak wskazano wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2005 r., IV CK 557/04, choć unormowanie takie wpływa niekorzystnie na sprawność postępowania, gdyż pociąga przeważnie za sobą konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku (art. 386 § 4 k.p.c.) ze względu na spór co do okoliczności decydujące o winie - jednak ze względu na doniosłe skutki orzeczenia, sprawność postępowania musi ustąpić potrzebie zapewnienia dwuinstancyjnego rozpoznawania sprawy również w tym przedmiocie.

Rozpoznając sprawę pod kątem tych wskazań należy zauważyć, że w niniejszej sprawie Sąd I instancji z uwagi na zgodny wniosek stron o rozwiązanie małżeństwa bez orzekania o winie przeprowadził w bardzo ograniczonym zakresie postępowanie mogące służyć ustaleniu, która ze stron zawiniła rozkładowi pożycia, a nadto w ogóle nie rozważał tej kwestii w uzasadnieniu orzeczenia.

Skoro jednak powódka korzystając z przysługującego jej uprawnienia, cofnęła w postępowaniu odwoławczym swoją zgodę na rozwód bez orzekania o winie( prot. rozprawy apelacyjnej 00:02:49), to powstała sytuacja, w której zebrany dotychczas materiał dowodowy nie był wystarczający dla prawidłowego rozstrzygnięcia o żądaniach stron.

Z chwilą złożenia przez strony zgodnego oświadczenia, o którym mowa w art. 57 § 2 krio powódka cofnęła też wnioski dowodowe na okoliczność ustalenia winy rozkładu pożycia.

W apelacji powódka domaga się przeprowadzenia tych dowodów , a w tej zmienionej sytuacji procesowej także pozwany będzie uprawniony do złożenia stosownych wniosków dowodowych.

Z uwagi na powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 kpc uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, który w dalszym toku postępowania winien zgodnie z art. 57 § 1 krio ustalić, czy i która ze stron ponosi winę rozkładu.

Skoro bowiem Sąd I instancji - z przyczyn od siebie niezależnych - nie zajmował się w ogóle kwestią winy rozkładu pożycia, a zagadnienie to w dalszej fazie postępowania okazało się być istotne , to w konsekwencji doszło do sytuacji zbliżonej do nierozpoznania istoty sprawy.

Wydanie zaś w takiej sytuacji przez Sąd II instancji orzeczenia oddalającego apelację lub reformatoryjnego – w dodatku nie podlegającego zaskarżeniu skargą kasacyjną - naruszałoby zasadę dwuinstancyjności merytorycznej, która wymaga, by twierdzenia i dowody stron były rozpoznawane przez dwie kolejne instancje.

Wydanie wyroku będzie przy tym wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, bowiem po przesłuchaniu zawnioskowanych przez strony świadków konieczne będzie powtórzenie dowodu z zeznań stron na okoliczności związane z winą rozkładu pożycia.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 108 § 2 kpc.

Mikołaj Tomaszewski Ewa Staniszewska Karol Ratajczak