Sygn. akt: IV U 319/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2013r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Antoniak

Protokolant: st. sekr. sąd. Dorota Malewicka

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2013r. w Siedlcach

na rozprawie odwołania J. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z 5 stycznia 2011r. Nr (...)- (...)

w sprawie J. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o należności z tytułu składek

oraz odwołania J. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z 26 lipca 2012r. Nr (...)

w sprawie J. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o zwrot nienależnie opłaconych składek

I.  zmienia zaskarżoną decyzję z 5 stycznia 2011r. Nr (...)- (...) w ten sposób, że ustala, iż zadłużenie J. D. z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne za czerwiec 2009r. według stanu na dzień 5 stycznia 2011r. stanowiło kwotę 418,89 (czterysta osiemnaście złotych osiemdziesiąt dziewięć

– verte -

groszy) należności głównej oraz odsetki od tej kwoty za okres od 11 lipca 2009r. do 5 stycznia 2011r.,

II.  zmienia zaskarżoną decyzję z 26 lipca 2012r. Nr (...) w ten sposób, że ustala, iż na dzień 26 lipca 2012r. na koncie J. D. jako płatnika składek z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej istniała nadpłata z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 129,53 (sto dwadzieścia dziewięć złotych pięćdziesiąt trzy grosze) oraz odsetek od tej kwoty za okres od 8 lipca 2010r. do 26 lipca 2012r.

Sygn. akt: IV U 319/13 UZASADNIENIE

Decyzją z 5 stycznia 2011r. znak: (...)- (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.83 ust.1 pkt 3 w zw. z art.17 ust.1, art.23 ust.1 i art.32 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że na koncie płatnika w osobie J. D. istnieje zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za miesiąc czerwiec 2009r. w kwocie wynoszącej wraz z odsetkami i kosztami upomnień 269,85 złotych oraz zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie wynoszącej wraz z odsetkami oraz kosztami upomnień 220,34 złotych. Zadłużenie to powstało z tytułu prowadzenia przez ubezpieczonego działalności gospodarczej i istniało w chwili wydania decyzji wg stanu na miesiąc czerwiec 2009r., w którym działalność została zakończona.

Odwołanie od w/w decyzji złożył J. D. (błędnie wskazując datę decyzji jako 5 listopad 2011r.) podnosząc, że składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne były płacone terminowo i nie istnieje zadane zadłużenie z tytułu tych składek. Przeciwnie w toku rozliczenia jego konta okazało się, że istnieje nadpłata z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, która została mu zwrócona w dniu 12 lutego 2010r. wraz z odsetkami (odwołanie ubezpieczonego od decyzji z 5 stycznia 2011r. k.1 akt IV U 319/13).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji, a w szczególności obowiązek opłacania przez ubezpieczonego jako prowadzącego działalność gospodarczą składek na ubezpieczenie społeczne (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.2-3 akt IV U 319/13).

Wyrokiem z 20 listopada 2012r. Sąd Okręgowy w Siedlcach oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji z 5 stycznia 2011r. uznając je za nieuzasadnione (wyrok z 20 listopada 2012r. wraz z uzasadnieniem k.138 i 144-147 akt IV U 319/13).

Na skutek apelacji ubezpieczonego od powyższego wyroku, Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z 14 marca 2013r. uchylił powyższy wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach i przekazał sprawę Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania wskazując na konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w kierunku ustalenia, czy na koncie ubezpieczonego istniało na datę wydania zaskarżonej decyzji zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne poprzez dopuszczenie dowodu z opinii biegłego księgowego celem ustalenia prawidłowości rozliczenia konta ubezpieczonego jako płatnika składek (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 14 marca 2013r. wraz z uzasadnieniem k.170 i 172-175).

W toku rozpoznawania przez Sąd Okręgowy odwołania ubezpieczonego od decyzji z 5 stycznia 2011r., w dniu 4 lipca 2012r. ubezpieczony wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. Inspektorat w M. z wnioskiem o ponowne rozliczenie jego konta i zwrot istniejącej wg niego nadpłaty z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne (wniosek ubezpieczonego z 4 lipca 2012r. k.11 akt organu rentowego z przedmiotowego wniosku). W dniu 26 lipca 2012r. organ rentowy dokonał rozliczenia konta ubezpieczonego ustalając, że nie istnieje na nim nadpłata (rozliczenie z 26 lipca 2012r. k.1- 10 akt organu rentowego). Następnie decyzją z 26 lipca 2012r. organ rentowy wydał decyzję nr (...), w którym działając na podstawie art.83 ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art.105§1 kpa umorzył postępowanie w sprawie powyższego wniosku ubezpieczonego o zwrot nienależnie opłaconych składek z powodu niestwierdzenia nadpłaty (decyzja z 26 lipca 2012r. k.15 akt organu rentowego).

Odwołanie od powyższej decyzji złożył J. D. wskazując, że organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję nie odniósł się do jego twierdzeń o istnieniu nadpłaty, a jedynie ogólnie stwierdził, że nadpłata taka nie istnieje (odwołanie k.1 akt IV U 752/12).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując twierdzenie, że na dzień 26 lipca 2012r. konto ubezpieczonego wykazało saldo zerowe (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.2 akt IV U 752/12).

Postanowieniem z 7 listopada 2013r. Sąd zdecydował o połączeniu sprawy z odwołania ubezpieczonego od decyzji z 26 lipca 2012r. ze sprawą z odwołania ubezpieczonego od decyzji z 5 stycznia 2011r. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia i prowadził je łącznie pod sygnaturą wcześniej sprawy – z odwołania od decyzji z 5 stycznia 2011r. ,tj. pod sygnatura akt IV U 319/13 (postanowienie o połączeniu spraw z 7 listopada 2013r. k.62v akt IV U 752/12).

W toku rozpoznania sprawy Sąd ustalił, co następuje:

J. D. prowadził w okresie do 1 czerwca 1999r. do 30 czerwca 2009r. jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą w W. o numerze NIP (...). Równoległe w okresie od 13 października 1993r. do 1 czerwca 2006r. był wspólnikiem spółki cywilnej (...) z siedzibą w W. o numerze NIP (...). W okresie od 1 kwietnia 2000r. do 30 czerwca 2009r. (data zakończenia działalności gospodarczej) ubezpieczony zadeklarował w ramach prowadzonej jednoosobowo działalności gospodarczej składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy w wysokości 78 943,95 złotych, przy czym dokonane wpłaty wyniosły 79 717,14 złotych, co skutkowało nadpłatą w kwocie 764,39 złotych. Kwota tej nadpłaty został zwrócona ubezpieczonemu w dniu 12 lutego 2010r. Jednocześnie wobec tego, że w szeregu miesiącach ubezpieczony przekroczył terminy wpłat z tytułu składek na ubezpieczenie chorobowe, co skutkowało ustaniem w tych miesiącach ubezpieczenia chorobowego, organ rentowy do 5 stycznia 2011r. dokonał z urzędu korekt składek zadeklarowanych do zapłaty o kwotę 421,01 złotych, co dało kwotę sum zadeklarowanych (do zapłaty) w wysokości 78 522,94 złotych. Rozliczając konto ubezpieczonego do stanu na dzień 5 stycznia 2011r. należało również uwzględnić przeksięgowanie kwoty 848,70 złotych z konta ubezpieczonego na konto płatnika składek o numerze NIP (...), które to przeksięgowanie dokonane zostało w dniu 23 lutego 2009r. Zatem, mając na uwadze, że wpłaty dokonane przez ubezpieczonego tytułem składek w okresie od 1 kwietnia 2000r. do 30 czerwca 2009r. wyniosły 79 717,14 złotych, a kwoty mu zwrócone i przeksięgowane na konto drugiego płatnika do 5 stycznia 2011r. wyniosły łącznie 1 613,09 złotych (764,39 + 848,70), wysokość wpłat dokonanych przez ubezpieczonego należało ustalić na 78 104,05 złotych (79 717,14 – 1 613,09 = 78 104,05). Odnosząc następnie powyższą kwotę do kwoty zadeklarowanej do zapłaty wynoszącej 78 522,94 złotych stwierdzić należało, że na dzień 5 stycznia 2011r. istniała na koncie ubezpieczonego niedopłata z tytułu składek ,tj. różnica między kwotą zadeklarowaną do zapłaty - 78 522,94 złotych a faktycznie uiszczoną - 78 104, 05 złotych (po pomniejszeniu o dokonany zwrot w dniu 12 lutego 2010r. i przeksięgowanie w dniu 23 lutego 2009r.) w wysokości 418,89 złotych ,tj. 78 522,94 – 78 104,05 = 418,89 złotych (opinia biegłej księgowej A. D. k.193-197 i opinia uzupełniająca tej samej biegłej k.218-220 akt IV U 319/13, potwierdzenie przelewu przez organ rentowy w dniu 12 lutego 2010r. na rachunek ubezpieczonego łącznej kwoty 764,39 złotych tytułem nadpłaconych składek k.21-23 akt organu rentowego za decyzja z 5 stycznia 2011r.). Przeksięgowanie kwoty 848,70 z konta ubezpieczonego (o numerze NIP (...)) na konto o numerze NIP (...) dokonane zostało na pisemny wniosek ubezpieczonego z 16 września 2003r. zgłoszony Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. (kopia wniosku – w aktach organu rentowego).

Jak wskazano wyżej w okresie od 1 kwietnia 2000r. do 30 czerwca 2009r. ubezpieczony dokonał wpłat tytułem składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy w wysokości 79 717,14 złotych. Następnie w dniu 19 listopada 2011r. dokonał wpłaty dodatkowo kwoty 510 złotych, co łącznie dało kwotę 80 227,14 złotych. Na przestrzeni czasu do 26 lipca 2012r. (data wydania drugiej zaskarżonej decyzji) z powyższej kwoty rozliczono: zwrot nadpłaty kwoty 764,39 złotych w dniu 11 lutego 2010r., zwrot nadpłaty kwoty 171,21 złotych w dniu 20 kwietnia 2012r. (nadpłata dotyczyła składek na ubezpieczenie zdrowotne k.52-54 tom II akt organu rentowego), koszty upomnień i odsetki w kwocie 66,40 złotych oraz omówione wyżej przeksięgowanie kwoty 848,70 złotych na konto drugiego płatnika. W ten sposób po dokonanych zwrotach i przeksięgowaniach wysokość wpłat dokonanych przez ubezpieczonego wyniosła 78 376,44 złotych (80 227,14 – 764,39 – 171,21 – 66,40 – 848,70).

W okresie kwietnia 2000r. do czerwca 2009r. występowały po stronie ubezpieczonego opóźnienia w opłacie składek na ubezpieczenie chorobowe (lub wpłaty w niepełnej wysokości), co skutkowało ustaniem tego ubezpieczenia i nadpłatą składek w łącznej kwocie 697,04 złotych (zestawienie biegłej księgowej na k.195 akt sprawy IV U 319/13). Organ rentowy dokonywał korekt z tego tytułu i do dnia wydania pierwszej z zaskarżonych decyzji (z 5 stycznia 2011r.) dokonał korekt na kwotę 421,01 złotych (vide: wcześniejsze ustalenia). Do dnia wydania drugiej zaskarżonej decyzji (z 26 lipca 2012r.) organ rentowy dokonał dalszej korekty w kwocie 146,50 złotych (łącznie korekty wyniosły 567,51 złotych). Na datę wydania decyzji z 26 lipca 2012r. pozostała nierozliczona kwota z tytułu składek na ubezpieczenie chorobowe opłaconych po terminie w łącznej wysokości 129,53 złote, z czego 27,49 złotych za wrzesień 2000r., 27,49 złotych za październik 2000r., 35,68 złotych za wrzesień 2006r. i 38,87 złotych za październik 2007r. (opinia biegłej księgowej A. D. k.23-32 akt IV U 752/12 i uzupełniająca opinia tej samej biegłej k.44-46 w/w akt).

W dniu 7 czerwca 2010r. wpłynął do organu rentowego wniosek ubezpieczonego o rozliczenie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (pismo ubezpieczonego datowane na 31 maja 2010r. k.100 tom II akt organu rentowego).

Sąd zważył, co następuje:

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe uzasadniało zmianę pierwszej z zaskarżonych decyzji organu rentowego ,tj. decyzji z 5 stycznia 2011r., choć nastąpiło to w niewielkim zakresie. Z uwagi na przedmiot decyzji dotyczącej zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne Sąd dopuścił dowód z opinii biegłej księgowej w osobie A. D., która na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy i w aktach organu rentowego ustaliła, że dzień 5 stycznia 2011r. zadłużenie ubezpieczonego w opłacie składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne wg stanu na miesiąc czerwiec 2009r., kiedy nastąpiło zakończenie działalności gospodarczej wyniosło łącznie 418,89 złotych bez kosztów upomnień i odsetek (opinia podstawowa biegłej k.193-197 akt IV U 319/13). Opinię swoją biegła podtrzymała w opinii uzupełniającej, w której odnosząc się do zastrzeżeń organu rentowego podnoszącego, że wyliczona kwota powinna być powiększona o kwotę 6,30 złotych z tytułu nieterminowo przekazanych składek za miesiące sierpień 2000r. i maj 2001r. (vide: pismo organu rentowego k.208 akt sprawy), wskazała że z uwagi na dokonywane w późniejszym okresie korekty wartość odsetek ulegała zmianie. Dlatego w ocenie biegłej wysokość zadłużenia wskazana przez nią w opinii jest prawidłowa (opinia uzupełniająca biegłej księgowej k.218-129 akt IV U 319/13). Analizując przedmiotowa opinię Sąd uznał, ze stanowi ona wiarygodny i miarodajny dla rozstrzygnięcia dowód w sprawie. Biegła posiada wiedzę i doświadczenie w zakresie objętym opinia, a swoje ustalenia zawarte w opisowej części opinii poprzedziła szczegółowymi wyliczeniami zawartymi w załączniku do opinii. Biegła w sposób szczegółowy odniosła się do zastrzeżeń do opinii zgłoszonych przez obie strony wykazując ich niezasadność. Dlatego podzielając ustalenia biegłej Sąd zmienił zaskarżoną decyzję z 5 stycznia 2011r. w ten sposób, że ustalił, iż zadłużenie J. D. z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne za czerwiec 2009r. wg stanu na dzień wydania decyzji stanowiło kwotę 418,89 złotych należności głównej oraz odsetki od tej kwoty za okres od 11 lipca 2009r. do 5 stycznia 2011r. Zgodnie bowiem z art.46 ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ubezpieczony J. D. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej obowiązany był obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczeniowych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Nieuiszczenie w terminie należnych składek uprawniało organ rentowy do naliczenia odsetek za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa. W przypadku ubezpieczonego termin uiszczenia składek za czerwiec 2009r. upływał w dniu 10 lipca 2009r. Dlatego początek terminu naliczania odsetek za zwłokę należało określić na 11 lipca 2009r.

Odnosząc się do drugiej z zaskarżonych decyzji – z 26 lipca 2012r. w pierwszej kolejności wskazać należy, że organ rentowy rozpoznając wniosek ubezpieczonego z 4 lipca 2012r. o zwrot nadpłaty z tytułu składek niesłusznie rozstrzygnął o umorzeniu postępowania w sprawie z powodu niestwierdzenia nadpłaty (vide: decyzja z 26 lipca 2012r. - w aktach organu rentowego). Niestwierdzenie nadpłaty winno skutkować wydaniem decyzji odmawiającej, a nie umarzającej postępowanie. Jednakże z uwagi na to, że umarzając postępowanie organ stwierdził jednocześnie brak nadpłaty uznać należy, że w istocie organ rentowy odmówił ubezpieczonemu zwrotu nadpłaty stwierdzając, że taka nie istnieje.

Odnosząc się merytorycznie do przedmiotowej decyzji Sąd stwierdził, że wbrew twierdzeniom organu rentowego na dzień 26 lipca 2012r. istniała na koncie ubezpieczonego nadpłata z tytułu składek, która powstała w związku z nieterminowym (lub niepełnym co do wysokości) uiszczeniem składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, co skutkowało ustaniem tego ubezpieczenia. Wysokość tej nadpłaty wyniosła 129,53 złote i złożyły się na nią wpłaty w wysokości 27,49 złotych za wrzesień 2000r., 27,49 złotych za październik 2000r., 35,68 złotych za wrzesień 2006r. i 38,87 złotych za październik 2007r. Na istnienie takiej nadpłaty wskazała biegła księgowa w opinii wydanej na zlecenie Sądu (opinia biegłej księgowej A. D. k.23-32 akt IV U 752/12). Swoje wnioski w tym przedmiocie biegła poparła ustaleniami zawartymi w załączniku do opinii. Biegła wyjaśniła, że wskazane wyżej miesiące nie były jedynymi, w których zapłata składki na ubezpieczenie chorobowe nastąpiła po terminie (lub w niepełnej wysokości), niemniej w przypadku pozostałych miesięcy wyszczególnionych w opinii na k.195 akt sprawy IV 319/13 organ rentowy dokonał stosownych korekt. W odniesieniu do wpłat za cztery powyższe miesiące do chwili wydania decyzji z 26 lipca 2012r. korekty nie zostały dokonane. Swoje ustalenia biegła podtrzymała w uzupełniającej opinii wydanej w związku z zastrzeżeniami do powyższej opinii. W swoich zastrzeżeniach organ rentowy wskazał, że w miesiącu październiku 2007r. nie ustało dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, gdyż mimo wpłaty mniejszej od deklarowanej należność za ten miesiąc została pokryta z nadpłat z innych miesięcy, dlatego w ocenie organu rentowego kwota nadpłaty obejmuje jedynie miesiące wrzesień i październik 2000r. oraz wrzesień 2006r. i wynosi 103,96 złotych (vide: pismo organu rentowego z 4 września 2013r. zawierającego zastrzeżenia do opinii biegłej księgowej k.39 akt IV U 752/12). W odpowiedzi na powyższe biegła wskazała, że w piśmie 21 maja 2010r. skierowanym przez organ rentowy do ubezpieczonego (pismo na k.97 tom II akt organu rentowego) organ rentowy informował ubezpieczonego, że październik 2007r. jest miesiącem, za który ustało dobrowolne ubezpieczenie i pismo to nie zostało później zweryfikowane (uzupełniająca opinia biegłej k.44-46 akt IV U 752/12). Sąd podzielił argumentację biegłej, gdyż jest ona spójna i logiczna.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd zmienił decyzję z 26 lipca 2006r. w ten sposób, że ustalił, iż na dzień 26 lipca 2012r. na koncie ubezpieczonego istniała nadpłata z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 129,53 złotych oraz odsetek od tej kwoty za okres od 8 lipca 2010r. do 26 lipca 2012r. W tym miejscu należy wskazać na pismo ubezpieczonego datowane na 31 maja 2010r., które wpłynęło do organu rentowego w dniu 7 czerwca 2010r. (na k.100 tom II akt organu rentowego), w którym to piśmie nawiązując do w/w pisma organu z 21 maja 2010r., ubezpieczony wnosi o rozliczenie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W ocenie Sądu, choć w piśmie tym ubezpieczony nie pisze wprost, że wnosi o zwrot nadpłaconych składek, to treść pisma nie pozostawia wątpliwości, że intencją jego autora było rozliczenie i w konsekwencji zwrot nadpłaconych składek. Dlatego mając na uwadze dyspozycję przepisu art.24 ust.6d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Sąd ustalił, że kwota nadpłaconych składek obejmuje odsetki od 8 lipca 2010r., tj. od dnia następnego po upływie 30 dni od wystąpienia z wnioskiem o zwrot nadpłaconych składek do 26 lipca 2012r. ,tj. dnia wydania przedmiotowej decyzji.

Mając na uwadze całokształt powyższych okoliczności Sąd na podstawie art.477.14§2 kpc zmienił zaskarżone decyzje i orzekł jak w sentencji wyroku.