Wtorek, 19 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5867
Wtorek, 19 marca 2024
2015-07-30

Resocjalizacja we współpracy ze społeczeństwem

Najstarsze formy kary miały za zadanie eliminację przestępcy, tak, aby nie zagrażał ponownie społeczeństwu. Stosowano m.in. banicję. Dopiero w XIX wieku filozofii karania uległa zmianie. Przejście od eliminacji do prewencji zapoczątkowali Cesare Beccaria i Jeremy Bentham. Pod koniec XIX wieku uznano, iż współdziałanie administracji więzień z instytucjami zewnętrznymi może być pomocne w osiągnięciu celów kary pozbawienia wolności.

Obecnie wykonywanie kar, środków karnych, zabezpieczających i zapobiegawczych, w szczególności związanych z pozbawieniem wolności, nie stanowi domeny jedynie instytucji wymiaru sprawiedliwości. Kodeks karny wykonawczy dopuszcza możliwość szerokiego uczestniczenia w ich wykonywaniu stowarzyszeniom, fundacjom, organizacjom oraz instytucjom, których celem działania jest realizacja zadań określonych w Kodeksie karnym wykonawczym, jak również kościołom i związkom wyznaniowym oraz osobom godnym zaufania (art. 38 §1 k.k.w.). Zatem z przepisów wyraźnie wynika, że już od chwili osadzenia osoba w areszcie ma prawo do wsparcia ze strony zarówno osób, jak i instytucji zajmujących się profesjonalnym systemem pomocy.

Współczesna Służba Więzienna nie chce funkcjonować w oderwaniu od społeczeństwa. Osoby przebywające w izolacji penitencjarnej są częścią społeczeństwa, a ograniczanie się do „zamykania” i izolowania nie przyczyni się do uspołeczniania osób niedostosowanych. Izolacja, niezależnie od czasu trwania jest wykluczeniem jednostki z życia społecznego. Oczywistym jest, że mury więzienia nie powinny być przeszkodą w nawiązaniu współpracy administracji aresztów i zakładów karnych ze środowiskiem zewnętrznym służącej nowoczesnej resocjalizacji.

Człowiek w sytuacjach trudnych, kryzysowych często szuka kontaktu i wsparcia w bliskich osobach. Rodzina, przyjaciele, środowisko lokalne są niezmiernie ważnymi ogniwami, które dają człowiekowi poczucie bezpieczeństwa, przynależności oraz nadają sens życiu. Osoba przebywająca w izolacji więziennej ma ograniczony kontakt z bliskimi, a zatem poziom wsparcia wtedy maleje. Dlatego przeciwdziałanie stygmatyzacji i wykluczeniu to obszar działania Służby Więziennej oraz fundacji i organizacji ściśle z nią współpracujących. Tylko zharmonizowane działania tych wszystkich podmiotów mogą przynieść takie efekty jak zmniejszenie powrotności do przestępstwa, łatwiejszą adaptację po wyjściu na wolność, akceptację społeczną. Współdziałanie instytucji, związków wyznaniowych, stowarzyszeń, fundacji i organizacji pozarządowych, powinno odbywać się w wielu obszarach. Powinny to być działania ukierunkowane na osoby pozbawione wolności i ich rodziny, które stworzą optymalne warunki powrotu do społeczeństwa.

W ramach współpracy Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Warszawie ze środowiskiem zewnętrznym w jednostkach penitencjarnych realizowane są warsztaty integracyjne, terapeutyczne, treningi interpersonalne, szkolenia, spotkania, prelekcje i programy wspierające readaptację społeczną i resocjalizację osadzonych:

Program „Anioł Stróż” realizowany przez Fundację „Sławek”:

Celem programu jest ułatwienie procesu readaptacji społecznej osobom pozbawionym wolności przez umożliwienie im konfrontacji z rzeczywistością poza murami więzień. Formę działania stanowi otaczanie opieką osoby pozbawionej wolności podczas przepustek przez tzw. „Anioła Stróża”. Czas spędzony „poza murami” więźniowie wykorzystują m.in. na spotkania z rodzinami, uczestniczą w wolnościowych mityngach AA.

We wszystkich jednostkach penitencjarnych okręgu warszawskiego swą działalność prowadzą grupy Anonimowych Alkoholików. Udział w spotkaniach grup AA biorą skazani uczestniczący w terapii i na nią oczekujący, ci którzy ją ukończyli oraz wszyscy skazani, którzy deklarują taką potrzebę (w tym przypadku psycholog lub terapeuta weryfikuje powody) oraz trzeźwi alkoholicy z grup wolnościowych. Na cotygodniowe spotkania w aresztach i zakładach karnych zawsze przychodzi kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu alkoholików. Godnym uwagi jest fakt, iż to siedlecki zakład karny, jako pierwszy w kraju, zainicjował działalność wspólnoty w warunkach izolacji.

Program „Wracam do siebie” realizowany przez Fundację „Miejsce Kobiet”:

Projekt reintegracji społecznej kobiet osadzonych w Areszcie Śledczym Warszawa Grochów. W pierwszej części projektu, która realizowana była na terenie aresztu, osadzone uczestniczyły w warsztatach psychoedukacyjnych oraz w warsztatach pracy z ciałem. Druga część polegała na wsparciu w formie asysty dla kobiet, które opuściły jednostkę. Wsparcie Fundacji polegało m.in. na pracy psychologicznej, pomocy w przygotowaniu pism i udzielaniu rekomendacji, pomocy w odzyskiwaniu praw rodzicielskich czy w znalezieniu miejsca zamieszkania, doradzaniu, w jakich instytucjach, jakiego wsparcia szukać, pomagając zaplanować cele i kolejne działania. Asysta trwała przez sześć miesięcy po opuszczeniu zakładu karnego.

Lubelskie Stowarzyszenie POSTIS realizuje na terenie Polski innowacyjny projekt „Nowa droga”. Jest on propozycją resocjalizacji i powrotu do społeczeństwa skazanych poprzez wielokilometrową wędrówkę drogą św. Jakuba. Podróż trwa miesiąc i obejmie więźniów do 24 roku życia. Główną ideą tego projektu jest przygotowanie osadzonych wychodzących z więzienia do ponownego wejścia do społeczeństwa. Oprócz szkoleń, stażu u pracodawców oraz podjęcia stałej pracy projekt proponuje miesięczną wędrówkę.

Bractwo Więzienne jest Stowarzyszeniem Ewangelicznej Pomocy Więźniom, działającym na terenie całej Polski. Celem Stowarzyszenia jest ewangelizacja i pomoc w pracy duszpasterskiej w więzieniach zgodnie z nauką Kościoła Rzymsko-Katolickiego poprzez: katechizację, pielgrzymki; spotkania z zakresu profilaktyki alkoholowej i narkotykowej; spotkania mające na celu nawiązywanie więzi rodzinnych; tworzenie grup wsparcia dla więźniów po opuszczeniu zakładu karnego i dla ich rodzin; pomoc charytatywną więźniom i ich rodzinom; budowę i prowadzenie schronisk dla byłych więźniów.

Fundacja "Dom Kultury" prowadzi edukację artystyczną, multikulturową, społeczną, pracę u podstaw. W Areszcie Śledczym w Warszawie Grochowie realizuje m.in. projekt „Sztuka na zamku”. W ramach projektu skazane kobiety uczestniczą w warsztatach, zarówno na terenie więzienia jak i poza nim, prowadzonych przez artystów, członków Grupy "Nowolipie", seniorów i uczniów I Społecznego Liceum Ogólnokształcącego "Bednarska". Oprócz nauki tworzenia dzieł artystycznych, osadzone uczą się akceptacji, tolerancji oraz pozytywnych relacji ze społeczeństwem. Został nawiązany dialog: społeczeństwo na zewnątrz słyszy głos z wewnątrz.

Projekt „Centrum Rehabilitacji Zwierząt gospodarskich oraz domowych” realizowany przez Straż dla Zwierząt w Polsce:

Założeniem projektu jest skorzystanie z szerokiej oferty szkoleniowej Straży dla Zwierząt w Polsce w celu rozszerzenia oddziaływań korekcyjnych wobec skazanych, ułatwiając im ich społeczną readaptację po opuszczeniu zakładu karnego. Współpraca ze Strażą dla Zwierząt w Polsce oraz stworzenie pierwszego w Polsce Centrum Rehabilitacji Zwierząt gospodarskich oraz domowych umożliwi wspomaganie procesu resocjalizacji poprzez pozyskanie dodatkowych miejsc zatrudnienia nieodpłatnego dla skazanych oraz prowadzenie programów readaptacji społecznej w zakresie kształtowania umiejętności psychospołecznych. Główne założenia tego rodzaju oddziaływań polegają na zmniejszeniu agresji, lęków oraz redukcji stresów.

W ramach współpracy z Fundacją „Pomoc Potrzebującym" skazane kobiety i mężczyźni pracują nieodpłatnie w domach opieki na rzecz ludzi starszych, schorowanych. Osoby najbardziej zaangażowane przechodzą do zatrudnienia odpłatnego, a po wyjściu na wolność mają szansę na zatrudnienie w fundacji. Pomocą objęte są również rodziny pracowników fundacji np. poprzez wyprawki szkolne dla dzieci, paczki świąteczne, współorganizację ze Służbą Więzienną okolicznościowych spotkań rodzinnych - dni dziecka, dni matki, dni ojca i spotkań świątecznych. Fundacja prowadzi programy readaptacyjne, readaptacyjne, warsztaty terapeutyczne, sportowe, wspiera rozwój zainteresowań osobistych osób skazanych.

Fundacja Chrześcijańska „Nebo” w ramach porozumienia z Aresztem Śledczym w Warszawie-Białołęce prowadzi programy readaptacji społecznej oraz udziela pomocy prawnej i rzeczowej dla osadzonych oraz ich rodzinom. Fundacja realizowała również projekt Pomocy Postpenitencjarnej dla mieszkańców Dzielnicy Wola, współfinansowany przez Dzielnicę Wola, który obejmował również osadzonego i jego rodzinę

Oprócz wymienionych powyżej organizacji pozarządowych, Służba Więzienna współpracuje z wieloma innymi instytucjami, samorządami lokalnymi, fundacjami i stowarzyszeniami. Dzięki tej współpracy wszyscy mamy szansę zminimalizować stygmatyzację i wykluczenie społeczne osadzonych oraz pomóc im w powrocie do społeczeństwa.

Resocjalizacja we współpracy ze społeczeństwem obejmuje każde działanie mające na celu pomoc więźniowi w powrocie na drogę przestrzegania prawa. Różnorodność nawiązywanych relacji Służby Więziennej z organizacjami pozarządowymi, samorządami i kościołami wiąże się ze zwiększaniem skuteczności innowacyjnych oddziaływań resocjalizacyjnych. Bezsprzecznym pozostaje, że w proces readaptacji społecznej skazanych zaangażowane musi być całe społeczeństwo. Projekty informacyjno-edukacyjne, kampanie społeczne, filmy, reportaże, konferencje i debaty będące elementem edukacji społecznej, które realizuje m.in. Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Warszawie, podkreślają odpowiedzialność społeczną, jakże ważną, w sytuacji powrotu skazanego do społeczeństwa.