Wtorek, 19 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5867
Wtorek, 19 marca 2024
2009-11-26

Prawa Człowieka w Departamencie

Stworzenie efektywnego systemu pomocy dla ofiar przestępstw, zarówno prawnej, finansowej, psychologicznej jak i organizacyjnej, reakcje na systemowe naruszania tych praw oraz ochrona procesowa oskarżonych – to tylko niektóre priorytety Departamentu Praw Człowieka, który powstanie w Ministerstwie Sprawiedliwości. Rozpoczęcie jego działania zapowiedział na wczorajszej konferencji prasowej Minister Sprawiedliwości – Krzysztof Kwiatkowski.

- Powołanie Departamentu Praw Człowieka pozwoli w priorytetowy sposób traktować i wykonywać zadania służące ochronie praw pokrzywdzonych przestępstwem od chwili wszczęcia postępowania karnego. Zapewni także koordynację udzielanej pomocy – powiedział Minister.

Kandydatką na stanowisko dyrektora nowego Departamentu jest prokurator Agnieszka Dąbrowiecka, na stanowisko jej zastępcy – Marzena Kruk.

Agnieszka Dąbrowiecka, kandydatka na stanowisko dyrektora Departamentu Praw Człowieka, Prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie. W Ministerstwie Sprawiedliwości od 1996r. Dotychczas naczelnik Wydziału Współpracy z Zagranicą . Jest stypendystką programu „Human rights in practice” organizowanego przez Univetsity of Birmingham. Od szeregu lat przygotowuje sprawozdania rządowe z realizacji przez Polskę postanowień konwencji z zakresu praw człowieka funkcjonujących w ramach systemu Narodów Zjednoczonych takich jak Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, Konwencja przeciwko torturom, Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej i merytorycznie odpowiada za ich obronę w trakcie rozpatrywania sprawozdań przez Komitety ONZ. Z jej inicjatywy stworzona została strona internetowa MS poświęcona prawom człowieka w systemie ONZ oraz wydawane są publikacje Ministerstwa Sprawiedliwości zawierające m.in.tłumaczenia standardów ONZ w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości czy sprawozdania rządowe wraz z zaleceniami Komitetów ONZ dla Polski oraz wzorami skarg, z których mogą korzystać polscy obywatele.

dr Marzena Kruk– kandydatka na stanowisko zastępcy dyrektora Departamentu Praw Człowieka, mgr psychologii, ukończone studia podyplomowe z zakresu profilaktyki społecznej i resocjalizacji na IPSIR UW, dr nauk prawnych o specjalności kryminologia.
Zatrudniona w Ministerstwie Sprawiedliwości od 1992 roku, ostatnio na stanowisku Naczelnika Wydziału do Spraw Pokrzywdzonych Przestępstwem oraz Pomocy Postpenitencjarnej w Departamencie Wykonania Orzeczeń i Probacji, a następnie zastępca dyrektora tego Departamentu. Od 1998 roku mediator w sprawach w karnych w SO w Warszawie. Urzędnik służby cywilnej. Wspólnie z prof. Dobrochną Wójcik przeprowadziła badania aktowe na temat funkcjonowania w Polsce mediacji w sprawach karnych. Autorka artykułów m.in. do „Palestry”, „Przeglądu Więziennictwa Polskiego”, „Archiwum Kryminologii”, „Mediatora”. Uczestnik wielu szkoleń oraz konferencji, także międzynarodowych, w czasie których przedstawiała referaty z zakresu sprawiedliwości naprawczej oraz wiktymologii. Obecnie współpracuje z Wyższą Szkołą Menedżerską w Warszawie.

Więcej na temat powstania i zadań nowego Departamentu

Zagadnienia praw człowieka nie są w dostatecznie wyraźny sposób dostrzegane w działalności organów wymiaru sprawiedliwości. W konsekwencji, wymiar sprawiedliwości nie jest postrzegany jako dostatecznie chroniący prawa człowieka, zarówno jako gwarant tej ochrony, jak i organ prowadzący postępowanie w stosunku do jego uczestników. Tymczasem, działania z tego zakresu mogą posłużyć do budowania zaufania społecznego do sądów, poprawiania wizerunku organów wymiaru sprawiedliwości oraz poprawy poziomu świadomego „uczestniczenia” obywateli w wymiarze sprawiedliwości.
Z punktu widzenia Ministra Sprawiedliwości, priorytetowe działania w tej dziedzinie obejmują:
• System pomocy dla ofiar przestępstw: prawnej, finansowej, psychologicznej, organizacyjnej itp.;
• Reakcję na stwierdzone systemowe naruszenia praw człowieka: przewlekłość postępowania, nadmierne stosowanie tymczasowego aresztowania, przeludnienie zakładów karnych, etc; rozważenie utworzenia środka krajowego na naruszenie praw zagwarantowanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka;
• Rzetelną ochronę praw procesowych oskarżonych;
• Propagowanie ochrony praw człowieka w jednostkach wymiaru sprawiedliwości.

Utworzenie Departamentu oznacza połączenie kompetencji w zakresie praw człowieka w jednej komórce organizacyjnej Ministerstwa Sprawiedliwości. Skutkiem takiego rozwiązania będzie poprawa spójności programów inicjowanych przez Ministra w tej dziedzinie i większa konsekwencja we wdrażaniu środków służących poprawie sytuacji. Nie oznacza to jednak rozszerzenia dotychczasowych uprawnień Ministra Sprawiedliwości.

Już obecnie, jednym z priorytetowych celów kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości jest podejmowanie działań na rzecz poprawy sytuacji osób pokrzywdzonych przestępstwem. Problematyka dotycząca osób pokrzywdzonych stanowiła ważną, aczkolwiek dodatkową część kompetencji Departamentu Wykonania Orzeczeń i Probacji. Takie umieszczenie komórki zajmującej się pokrzywdzonymi mogło ponadto sugerować, że Ministerstwo Sprawiedliwości zajmuje się ofiarami przestępstw dopiero i jedynie na etapie wykonania orzeczenia.

Powołanie Departamentu Praw Człowieka pozwoli w sposób priorytetowy traktować i wykonywać zadania służące ochronie praw pokrzywdzonych przestępstwem od chwili wszczęcia postępowania karnego i zapewni koordynację udzielanej pomocy.

Prawa pokrzywdzonych wiążą się nierozerwalnie z prawami człowieka i usytuowanie ich w odrębnej komórce będzie stanowiło wyraz woli zapewnienia pełnej realizacji ich uprawnień. Dotychczasowe regulacje prawne skupione były przede wszystkim na sprawcach przestępstw i nie zapewniały skutecznej ochrony praw pokrzywdzonych. Działania podejmowane przez nowy Departament będą służyły wypracowaniu takich rozwiązań, które pozwolą osiągnąć poziom co najmniej zrównania praw ofiar i sprawców przestępstw.
Departament Praw Człowieka będzie ponadto posiadał legitymację do podjęcia szerokiej współpracy z innymi resortami, instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi – nie tylko krajowymi, ale także międzynarodowymi.

W dalszej perspektywie, działania resortu mogłyby także objąć m. in.:

• Wypracowanie koncepcji „sądu przyjaznego” dla obywatela (dla świadków, osób szczególnie narażonych, organizacja sądu odpowiadająca oczekiwaniom „uczestników” postępowań);
• Dalsze wprowadzanie i promowanie alternatywnych metod rozwiązywania sporów (mediacje, sprawiedliwość naprawcza);
• Upowszechnienie systemu dostępu do informacji i porad prawnych, w tym tzw. „prawo ubogich” (być może jako element pomocy społecznej);

Korzyści, jakich można się spodziewać w efekcie takiej polityki, to:

• Skuteczniejsza ochrona praw człowieka w kontekście wymiaru sprawiedliwości;
• Poprawa wizerunku Polski na forum międzynarodowym (w szczególności wobec organów międzynarodowych ochrony praw człowieka), jako państwa zaangażowanego w ochronę praw człowieka;
• Poprawa wizerunku organów wymiaru sprawiedliwości w opinii publicznej;
• Lepsza współpraca obywateli z organami wymiaru sprawiedliwości.

Sporządzono na podstawie materiałów Wydziału Informacji Ministerstwa Sprawiedliwości