Program Interwencji Prawnej
"Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd." - art 45 ust 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
Działając m.in. na rzecz prawidłowego postrzegania i przestrzegania tego zapisu Konstytucji, Helsińska Fundacja Praw Człowieka prowadzi Program Interwencji Prawnej.
Program Interwencji Prawnej jest jednym z czterech obecnie funkcjonujących programów w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
Program Interwencji Prawnej zajmuje się sprawami, w których doszło do naruszenia praw i wolności jednostki, w szczególności gwarantowanych w Konstytucji RP i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Wszystkie sprawy zakwalifikowane do programu poddawane są szczegółowej analizie merytorycznej, a następnie po uzgodnieniu z koordynatorem programu podejmowane są konkretne działania w sprawie.
W pracach Programu istotną rolę odgrywają studenci, który razem z prawnikami Fundacji zajmują się sprawami. Dzięki nim w większości przypadków możliwe jest wysłanie obserwatora na toczące się procesy sądowe i dokładniejsze poznanie okoliczności sprawy.
Celem programu jest dążenie do poprawiania standardów przestrzegania praw człowieka, szczególnie w tych obszarach życia społecznego, w których realizują się prawa osobiste. Wiedzę na temat naruszeń praw człowieka Fundacja czerpie przede wszystkim z licznych listów i rozmów z osobami zgłaszającymi się do Fundacji.
Ze spraw, które wpływają do Fundacji wybieramy te, które naszym zdaniem dotyczą szeroko rozumianych praw człowieka. W zakresie zainteresowania znajdują się:
Prawo do rzetelnego procesu, a w szczególności:
o przewlekłość postępowań sądowych,
o prawo do obrony,
o poszanowanie praw ofiar przestępstw,
o równość stron procesowych,
o odpowiedzialność zawodowa adwokatów i sędziów.
Nieuprawnione naruszanie przez policjantów nietykalności osobistej, a w szczególności:
o przekroczenia uprawnień przez interweniujących policjantów,
o nadużycie środków przymusu bezpośredniego,
o zaniechanie działań, do których jest zobowiązana policja,
o nieludzkie bądź poniżające traktowanie.
Prawo do prywatności, w tym ochrona danych osobowych
Prawo do informacji o działalności organów władzy państwowej i samorządowej
Prawo do wolności osobistej - legalność stosowania tymczasowego aresztowania
Przestrzeganie praw osób pozbawionych wolności
Sprawy kwalifikujące się do rozpatrzenia przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu
Sprawy kwalifikujące się do rozpatrzenia przez Trybunał Konstytucyjny
Program Interwencji Prawnej w sprawach objętych jego działaniem podejmuje następujące czynności:
- obserwacja procesów sądowych pod kątem przestrzegania prawa do rzetelnego procesu,
- przystąpienie do procesu sądowego w sprawach karnych, jako organizacja społeczna, z prawem wypowiadania się w sprawach ważnych z punktu widzenia ochrony praw człowieka,
- przedkładanie opinii prawnych w konkretnych sprawach
- wystąpienia do naczelnych i lokalnych organów władzy państwowej, wskazujące na naruszenia praw i wolności człowieka w ich działaniach,
- wspieranie stron procesowych w niektórych procesach sądowych ekspertyzami bądź opiniami prawnymi z zakresu praw człowieka,
- pomoc w formułowaniu skarg do Trybunału Konstytucyjnego w sprawach, w których uznaliśmy, że przepis obowiązującego prawa może być niekonstytucyjny,
- pomoc w formułowaniu skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu,
- współpraca z mediami, komentarze do bieżących wypadków naruszeń praw człowieka, wyjaśnienia, nagłaśnianie niektórych przypadków.
W celu rozważenia włączenia sprawy do Programu, należy przesłać na adres Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka następujące dokumenty:
* ogólny opis sprawy (przedstawienie problemu prawnego, wraz z szerszym kontekstem sprawy),
* kopie najważniejszych dokumentów w sprawie (w szczególności wyroków, postanowień sądów, decyzji administracyjnych, odwołań).
Fundacja preferuje zgłaszanie spraw drogą listowną.